PEDAGOGIKA PRACY to dyscyplina pedag.,która zajmuje się wychow. Przez pracę tj. system działan wychowawcz. Opartych na filozofii pracy i uznających decydujące znaczenie pracy dla rozwoju społecz. ,jego kultury i gospod. organizacji i funkcjonow. Oraz osobotwórcz. Wartości pracy w rozwoju jednostki.
Pedagogika pracy wyodrębniła się w 1972 r. podczas pierwszego posiedzenia Rady Naukowej nowopowstałego Instytutu Kształcenia Zawodowego. Dyrektorem został T. Nowacki i jego uważa się za twórcę pedagogiki pracy.
Definicje pedagogiki pracy:
„subdyscyplina pedagogiczna, której przedmiotem badań są pedagogiczne aspekty relacji: człowiek - wychowanie - praca”
„subdyscyplina pedagogiczna, której przedmiotem zainteresowań i badań naukowych są problemy wychowania przez pracę, kształcenia ogólnotechnicznego, poradnictwa i doradztwa zawodowego, edukacji prozawodowej, zawodowej i ustawicznej dorosłych oraz problemy edukacyjne zakładu pracy”.
Dwie podstawowe przyczyny powstania pedagogiki pracy jako samodzielnej subdyscypliny:
Potrzeby praktyki - po II wojnie światowej w Polsce masowo rozwinęło się szkolnictwo. Tą rzeczywistość edukacyjną trzeba było odpowiednio przygotować merytorycznie.
Znaczne rozdrobnienie i rozproszenie problemów, którymi miała zająć się pedagogika pracy.
ZAJMUJE SIĘ wychow. Przez pracę, kształceniem technologicznym, orientacja i poradnictw. Zawod., kształceniem i wychow. Zawodow. Pracownikow, problem. Oświatowymi i wychowawcz. Zakł. Pracy.
RODOWÓD PED. PRACY Wojciech Jastrzębski 1857 stworzył i ogłosil swiatu def. Ergonomii - nauki o pracy, przystosowaniu człowieka do pracy, o tworzeniu dobrze zorganizowanego stanowiska pracy. Tadeusz Nowacki w Polsce w 1972r. Rada Naukowa Instytutu Kształcenia Zawodowego ogłosiła światu istnienie nowej dyscypliny naukowej - pedagogiki pracy, twórca był własnie T. Nowacki. Współtwórcy: Wiatrowski, Kaczor, Rachalska. Naukowcy ci orzekli nast. Działy w ped. pracy: *orientacja i poradnictwo zawodowe, *rzeczywista i spoleczna praca czl.,*ped. pracy musi zajmowac się zatrudnieniem pracy, bezrobociem *organizacja kształc. Ustawicznego, *podmiotowe traktowanie pracownika. Tomasz Morus mowil o twórczej idei pracy, opisując w „Utopii” Zycie na wyspie, gdzie panuje szczescie sformułował postulat, aby cala młodzież obojga plci pracowala na roli, a potniej wybierala inne zawody. Komeński w swoim systemie dydaktycznym i wychowawcz. Kładł duzy nacisk na przysposobienie dziecka do pracy ręcznej i zaznajomienie z gospod. domowym. Z duzym szacunkiem darzyl pracę, w tym także prace fizyczną. Uważal, ze przez pracę prowadzi najbardziej skuteczna droga do aktywizowania dziecka w różnorodności prac zawod. M.in. po to, aby latwiej ujawnialy się zamilowania i skłonności.
Modrzewski uważał, ze do pracy należy przyzwyczajac dzieci od najwczesn. Lat i systemat. Kontrolowac jej wyniki. Wyniósł takie stwierdzenie „kto nie chce pracowac, niech nie je” . Rodzice powinni troszczyc się o to, żeby chłopcy jak i dziewczęta od najmłodszych lat mieli jakąś pracę, żeby nie spedzali całego dzieciństwa na próżniactwie i aby zdawali relacje z tego co zostalo zrobione. Modrzewski był gorącym zwolennikiem wszczepiania dzieciom zamilowania i szacunku do pracy. Jest autorem uczenia wszystkich dzieci, bez wzgl. Na pochodzenie i majątek, jakiegos rzemiosła. Postulowal, aby chłopcy zaczynali kształcenie przysposabiające do pracy gdy budza się w nich jakies zainteresowania i aby wybierali odpowiedni kierunek kształcenia zgodnie ze swymi uzdolnieniami, tak aby pozniej mogli wykonywac swoja prace z zamilowaniem.
Myśliciele i działacze kręgu Komisji Edukacji narodowej - Grzegorz Piramowicz, Antoni Popławski, Adolf Komeński, Hugo Kołłątaj mogą być nazwani prekursorami ped. pracy. Wprowadzili elementy kształcenia zawodowego do szkół dla chłopców, głównie synów mieszczan, postulowali to, co dziś nazwalibyśmy kształceniem politechnicznym.
PRZEDMIOTEM PED. PRACY są pedagogiczne aspekty relacji: człowiek - wychowanie - praca. Pedag. pracy obejmuje zagadnienia, które stanowią przedmiot zainteresowań ped. ogólnej i innych dyscyplin pedagogicznych, ale ma także pokaźny zestaw problemów skupionych wokół:
Sylwetki czł. Jakiego chcemy wychowywać
Zadan zawodowych, jakie będzie wykonywac absolwent określ. Szkoły zawodowej
Treści, metod i środków kształcenia, dokształcania oraz doskonalenia zawodowego
Warunków osobowych i materialnych przygotowania człowieka do pracy
Skuteczności kształcenia, dokształcania i doskonalenia zawodowego
Skuteczności działań wychowawczych w zakładzie pracy
Działy pedagogiki pracy:
Kształcenie przedzawodowe - utożsamiane jest niekiedy z ped. przedzawodową, obejmuje wszystko to, co decyduje o rozwoju jednostki w okr. Poprzedzającym systematyczne kształcenie zawodowe i co pomaga jej w dokonywaniu wyboru zawodu zgodnie z warunkami osobistymi i potrzebami społecznymi. W sferze tej miesci się kształcenie ogolne widziane jako podstawa kształcenia zawodowego, wychow. Przez pracę realizowane w domu rodzinnym, w przedszkolu i w szkole ogolnoksztalc. (podstawowej i średniej + teraz gimnazjum), kształcenie politechniczne.
Kształcenie zawodowe - jako obszar problemowy utożsamiany niekiedy z pedag. Zawodową, obejmuje kształcenie ogolnozawodowe i specjalistyczne, realizowane w roznych instytucjach kształcenia zawodowego (gł. W szkole zawodowej i w zakładzie pracy), prowadzące do uzyskania kwalifikacji zawodowych i warunkujące dobrą przydatność zawodową, wysoka wydajność pracy i zadowolenie z jej wykonywania. W sferze tej miesci się cala struktura tresci dydaktycznych: cele, tresci i programy kształcenia i wychowania zawodowego, warunki skuteczności i wyniki kształcenia, w tym zagadnienia powodzen i niepowodzeń szkolnych uczniow szkol zawodowych oraz losow przydatności zawodowej absolwentów, wreszcie poradnictwo zawodowe oraz struktura i organizacja kształcenia zawodowego w Polsce i w świecie, jak również szeroko rozumiana problematyka wychowawcza szkoly zawodowej
Pedagogika zakładu pracy - obejmuje ona problemy oświatowe i wychowawcze współczesnego zakładu pracy, w tym kształcenie ustawiczne, a szczególnie doskonalenie zawodowe pracownikow w calym okresie ich aktywności zawodowej, prowadzace do nieustannego wzbogacania osobowości, identyfikacji z zawodem i z zakładem pracy, stabilizacji zawodowej, jak rozniez problemy stosunkow międzyludzkich w zakładzie pracy. Miejsce pracy staje się znaczącym osrodkiem kształcenia ustawicznego i środowiskiem wychowawczym.
Miejsce pedagogiki pracy wśród nauk pedagogicznych
NAUKI PEDAGOGICZNE
Dyscypliny specjalistyczne wyznaczone linią rozwoju człowieka
Teoria wychowania rodzinnego
Teoria wychow. Przedszkolnego i wczesnoszkolnego (w tym teoria nauczania początkowego)
Pedag. Szkolna (z wzgl.. szkoly ogólnokztałcacej)
Pedag. Zawodowa
Pedag. Szkoły wyższej (dydaktyka szkoly wyższej)
Pedag. Pracy (przedzawodowa, zawodowa i zakładu pracy)
Pedag. Społeczna (w tym opiekuńcza)
Pedag. Dorosłych (andragogika)
Pedag. Specjalna
PODSTAWOWE FORMY DZIAŁALNOŚCI CZŁOWIEKA
DZIAŁALNOŚĆ- ( T . Pszczołowski ) to kreślona postać działania będącego pasmem czynów rozłożonych w większym przedziale czasu, działania któremu przyznaje się pewien wyższy poziom doniosłości (ważności) - chodzi o działanie celowe i świadome, a także o dowolne zachowanie się ludzkie
DZIAŁAĆ- ( G. HOSTELET) zmieniać rzeczywistość w sposób mniej lub bardziej świadomy; to zmierzać do określonego celu w danych warunkach przy pomocy właściwych środków po to , aby dojść do warunków istniejących do warunków odpowiadających przyjętemu celowi; to włączać w rzeczywistość czynniki, które mają ten skutek, że się przechodzi od układu podlegającego wyznaczaniu warunków początkowych do układu określonych warunków końcowych.
T. KOTARBIŃSKI: „ Działanie, które mamy urzeczywistnić, wymaga trojakiego wyznaczenia:
wyznaczenia celu
wyznaczenia warunków należących do rzeczywistości
wyznaczenia środków przystosowanych do zamierzonego celu i do istniejącej rzeczywistości.
Nie ma działania z namysłem, które by nie zawierało pragnienia poznania czegoś rzeczywistego i wynalezienia środków.
Cel, warunki i środki- to trzy człony działalności praktycznej i naukowej.”
Główne elementy i właściwości działania to:
wiedza
umiejętności
nawyki i sprawności
przyzwyczajenia
mistrzostwo
Podstawowe formy działalności ludzkiej to:
zabawa
nauka( w rozumieniu uczenia się)
praca ( w rozumieniu pracy zawodowej)
NAUKA: a dokładniej uczenie się , to forma działalności, dzięki której jednostka przygotowuje się do samodzielnego i prawidłowego uczestnictwa w życiu oraz do pracy.
Nauka polega ona najogólniej na zdobywaniu wiedzy i jej porządkowaniu w system sądów prawdziwych i przypuszczeń. Dokonuje się przez inne działanie w organizacji (pracę, zabawę, walkę), a także przez specjalne szkolenia. Zdobywanie wiedzy z doświadczenia praktycznego wzbogaca jednostkę oraz czyni ją bardziej sprawną w organizacji i poza nią. We współczesnej organizacji wiedza nabyta w ten sposób nie zawsze wystarcza.
Już w wieku przedszkolnym dzieci kształtują w sobie odruch nauki .W tym wieku dziecko nie ma jeszcze świadomości nauki i jest nakierowane na jakąś czynność zmierzającą do nauczenia się nowej rzeczy) i pracy (czynności narzucane przez dorosłych). W trzeciej fazie wieku przedszkolnego niektóre formy nauki i pracy zostają wyodrębnione w postaci czynności specyficznych (pomoc w domu, odwzorowywanie literek itp.). Wstępując do szkoły dziecko jest już całkowicie zdolne do podejmowania czynności intencjonalnych (zmierzających do uzyskania jakiegoś celu).Dzięki nauce kształtujemy swój rozwój emocjonalny ,umysł ,zdolność koncentracji oraz samo realizujemy się w dążeniu do wymierzonych przez nas celów. Nauka przynosi nam zadowolenie jeżeli wykorzystana w dalszym życiu pomaga nam osiągnąć satysfakcje i staje się przydatna. Nauka w życiu, człowiekowi jest bardzo pomocna, im więcej nowych rzeczy poznajemy, tym bardziej ciekawi nas świat i jego tajemnice. W ciągu stu lat cywilizacja posunęła się do przodu w wielu gałęziach nauki i techniki, między innymi w rozwoju medycyny, badań składu i właściwości materii, komputeryzacji i podboju kosmosu .Dzięki niej żyje się nam wygodniej, lepiej i bezpieczniej. Następuje ogromny postęp w każdej dziedzinie życia. Dzięki nim mamy prostsze, lepsze życie i więcej czasu.
Wymienia się następujące formy uczenia się:
uczenie się pamięciowe
uczenie się przez naśladownictwo
uczenie się przez próby i błędy
uczenie się przez rozwiązywanie problemów
uczenie się przez zrozumienie
uczenie się przez działanie
Tak rozumiane uczenie się stanowi podstawową formę działalności dzieci i młodzieży w całym okresie pobytu w szkole podstawowej, średniej i wyższej ale i uczymy się w innych okresach życia (okres aktywności zawodowej)
Postuluje się wychowanie dzieci i młodzieży przez pracę, a tym samym stosowanie w sposób zamierzony i celowo zorganizowany takiej działalności wychowawczej, której cechą szczególną stanowi wykorzystanie wpływu pracy w procesach oddziaływania na jednostkę i dokonywania zmian w jej osobowości.
PRACA: „PRACA ZAWODOWA” działalność ludzi organizowana społecznie w taki sposób, aby prowadziła ona do powstawania wytworów i usług społecznie wartościowych oraz do podnoszenia jakości życia wykonujących ją jednostek i członków ich rodzin.Tak rozumiana praca dotyczy głównie ludzi dorosłych i jest związana z całym okresem ich aktywności zawodowej.
PRACA (Kotarbiński) działaln. Wykonywana dla uczynienia zadość czyimś potrzebom istotnym.
PRACA (Szczepański) każda celowa czynność społecznie-użyteczna lub społecznie-doniosła i zapewniająca określ. Czynności w społeczeństwie.
PRACA (Nowacki) jako działalnośc, której wynikiem są produkty materialne, usługi lub wytwory kultury.
Współcześnie o pracy ludzkiej mówi się w dwóch znaczeniach:
w znaczeniu ekonomicznym , gdy chodzi o działalność człowieka polegającą na przekształcaniu dóbr przyrody i przystosowaniu ich do zaspokajania potrzeb ludzkich
w znaczeniu społecznym , gdy chodzi o działalność człowieka , w wyniku której powstają dobra materialne, wartości kulturalne i społeczne znaczące usługi
FUNKCJE PRACY:
jest ona skierowana na zmianę świata przyrodniczego i podporządkowanie go człowiekowi
jest działalnością, w której człowiek może się twórczo realizować, manifestować i rozwijać własną osobowość
jako jedna z głównych form udziału człowieka w życiu społecznym, jest działalnością społeczną i kulturotwórczą, która określa stosunek jednostki do społeczeństwa i jego członków oraz do kultury.
Wymieniamy pracę: prostą, złożoną, fizyczną, umysłową, lekką, ciężką
Praca może być:
Fizyczna/umysłowa; lekka/ciężka; formalna)/ nieformalna; aformalna; indywidualna; zespołowa; grupowa; produkcyjna; nieprodukcyjna; chroniona; fachowa; biurowa; bez uposażenia; kwalifikowana ręczna (zdolności manualne); twórcza; zmianowa; domowa; telepraca.
Poglądy na pracę jako celową działalność człowieka zmieniały się przez wieki.
W ustroju wspólnoty rodowej traktowano ją jako konieczność życiową ciążącą na jednostkach dorosłych i sprawnych.
W okresie niewolnictwa praca fizyczna zepchnięta głównie na barki niewolników, była przymusem i pogardą ze strony warstw wyższych (kapłanów, filozofów i władców)
W feudalizmie według panującej wówczas ideologii chrześcijańskiej pracę fizyczną traktowano różnie:
Jako konsekwencję „grzechu pierworodnego” i „dopust boży”
Jako środek konieczny do utrzymania w zdrowiu ciała i duszy
Jako źródło pewnych cnót ważnych na cel ostateczny
W czasach nowożytnych (XVII XVIII w) pracy człowieka zaczęto przypisywać różne wartości, w tym wartość moralną i ekonomiczną
Zasadniczy wpływ na kształtowanie się współczesnych poglądów na pracę wywarły:
Doktryna chrześcijańska- myśl społeczna Kościoła katolickiego
Filozofia i ekonomia marksistowska- dzieła klasyków marksizmu-lenizmu
Doktryna chrześcijańska
Podstawy społecznej doktryny chrześcijaństwa zawarte są w Biblii.Filozoficzną wykładnię stanowiska Kościoła w sprawie pracy ludzkiej znajdujemy w pismach św. Tomasza z Akwinu (XIII w ), który zaadaptował naukę Arystotelesa dla potrzeb teologii katolickiej. Przyjął z jego filozofii koncepcję, iż człowiek jest istotą społeczną, a społeczeństwo- całością hierarchicznie uporządkowaną o charakterze organicystycznym. Tomasz z Akwinu rozwinął m.in. teorię podziału pracy i usług zgodnie ze stanem społecznym człowieka. Pracę potraktował jako środek konieczny do utrzymania w zdrowiu duszy i ciała oraz jako źródło określonych cnót- te poglądy określa się mianem tomizmu.
Współczesna myśl filozoficzno- społeczna Kościoła katolickiego osadzona jest nadal w systemie teologiczno- filozoficznym św. Tomasza z Akwinu ale określa się ją neotomizmem.
W treściach encyklik i pism społeczno-katolickich porusza się następujące problemy:
Poczucie godności osobistej płynące z pracy, wpływ pracy na kształtowanie się pozytywnych cech charakteru
Koncepcja „osoby” i jej wolności, jako najwyższej wartości świata stworzonego przez Boga, idea „rewolucji duchowej” jako środka wyzwolenia człowieka z pęt aliencji, przy równoczesnym opowiedzeniu się za socjalistycznym ideałem społecznym- personalizm katolicki.
Najwybitniejsi przedstawiciele Kościoła to Stefan Wyszyński „Duch pracy ludzkiej”
Jan Paweł II „ Encyklika o pracy ludzkiej”
Praca stanowi właściwość człowieka od chwili jego stworzenia. Jest ona na trwałe zawiązana z naturą rozumną człowieka, z jego istotą, egzystencją i rozwojem osobowym.
Praca poza Bogiem i człowiekiem, stanowi wartość najwyższą, ponieważ jest źródłem wszelkich innych wartości oraz drogą doskonalenia nie tylko rzeczy, ale i samego człowieka.
Pracę rozpatrywać należy w dwóch podstawowych aspektach- podmiotowym i przedmiotowym.
Pracę ludzką widzieć należy w podwójnym wymiarze-indywidualnym i społecznym
„Laborem Exercens” Jan Paweł II
Obowiązkiem człowieka jest rozwój nauki i techniki, kultury i moralności. Praca ludzka ma właśnie służyć temu rozwojowi.
Różnice:
zachodzi wyraźna różnica w poglądach na genezę pracy ludzkiej.
Doktryna chrześcijańska- Bóg stworzył człowieka na obraz i podobieństwo swoje zobowiązując go do pracy
Koncepcja marksistowska-praca stworzyła samego człowieka
Różnica w kwestii celu pracy człowieka.
Doktryna chrześcijańska- Kościół obok celów- ekonomicznego, społecznego i osobowo-twórczego wyróżnia też cel metafizyczny „ Módl się i pracuj a będziesz zbawiony”
zbieżność poglądów na istotę pracy człowieka i jej funkcje.
W obu przypadkach rozpatruje się pracę w dwóch aspektach-podmiotowym i przedmiotowym. A więc pracę traktuje się:
-jako swoistą formę stosunku człowieka do przyrody
-jako formę więzi między jednostkami ludzkimi
-jako formę stosunków społecznych
Koncepcja marksistowska:
Praca jest głównym czynnikiem i wyrazem postawy decydującej o wykorzystaniu możliwości życiowych człowieka. Odgrywa ona zasadniczą rolę w jego rozwoju i stanowi materialną podstawę życia społecznego.
„ Jako twórczyni wartości użytkowych, jako praca użyteczna jest praca warunkiem istnienia człowieka, niezależnym od wszelkich ustrojów społecznych, jets wieczną, przyrodzoną koniecznością, która umożliwia wymianę materii między człowiekiem a przyrodą, a więc umożliwia życie ludzkie.”
Oddziaływając za pośrednictwem pracy na przyrodę i zmieniając ją “ człowiek zmienia zarazem swoją naturę”. Rozwija drzemiące w niej moce i podporządkowuje grę tych sił swej własnej zwierzchności.”
“Praca jest pierwszym, podstawowym warunkiem wszelkiego życia ludzkiego- praca stworzyła samego człowieka”
METODA badań naukowych to zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych, obejmujących całość postępowania badacza zmierzającego do rozwiązania określonego problemu naukowego.
J.Pieter: „ to inaczej-całokształt sposobów badawczego docierania do prawdy i pojęciowego przedstawienia prawdy poznanej.
Ogólnie- to ogół czynności i sposobów niezbędnych do rozwiązywania problemów naukowych oraz do oceny wyników tych działań.TECHNIKA badań to układ czynności praktycznych regulowanych starannie wypracowanymi dyrektywami, pozwalającymi na uzyskanie optymalnie sprawdzalnych informacji, opinii, faktów. INACZEJ-to układ czynności warunkujących dochodzenie do zamierzonego celu, którym jest osiąganie danych.NARZĘDZIE BADAWCZE- to środek służący do realizacji wybranej metody czy też techniki badań.
Każdej metodzie przyporządkowane są odpowiednie techniki, zaś tym- odpowiednie narzędzia. Np.: metoda badania opinii- stosowane techniki to: ankiety, wywiadu, dyskusji, sędziów kompetentnych oraz techniki socjometryczne i inne. Tym technikom odpowiadają takie narzędzia, jak: kwestionariusz ankiety lub wywiadu, socjograf itp.
METODY BADAŃ PEDAGOGICZNYCH DZIELIMY :
Ze względu na liczbę możliwych zmiennych:
Metody eksperymentalne- badacz koncentruje się na jednej lub kilku zmiennych, np. eksperyment pedagogiczny
Metody socjograficzne, zwane metodami badań terenowych. Obejmują większą liczbę zmiennych np. metody obserwacji, badania opinii, badania dokumentacji i wytworów, analizy indywidualnych przypadków)
Ze względu na złożoność układu czynności:
Metody proste tzw. Pojedyncze , w tym metoda badania dokumentacji i wytworów, metoda obserwacji, metoda badania opinii
Metody złożone-kompleksowe, w tym eksperyment pedagogiczny, metoda monografii pedagogicznej.
Ze względu na dochodzenie do danych i dysponowanie nimi:
Metody zbierania danych, w tym metoda obserwacji, metoda badania opinii, metody testowe, egzaminacyjne i inne
Metody dysponowania danymi i dochodzenia do układów danych, w tym metoda krytycznej analizy literatury, metoda analizy dokumentacji i wytworów oraz metody statystyczne.
Ze względu na sposób i czas prowadzonych badań
Metoda podłużna, zakładająca badanie zjawiska w dłuższym okresie czasu (badanie procesu)
Metoda poprzeczna, zakładająca prowadzenie badań szerokich w tym samym czasie lub w etapach czasowych ( badania dystansowe)
W pedagogice pracy i innych dyscyplinach pedagogicznych można stosować następujące metody badań: metodę krytycznej analizy literatury, met. Obserwacji, met. badania opinii, met. badania dokumentacji wytworów, met. eksperymentu pedagogicznego, met.testów i egzaminowania, met.monografii pedagogicznej, met.analizy indywidualnych przypadków, met. diagnozowania i modelowania pedagogicznego, met.statystyczne.
Metody stosowane w pedagogice pracy nie różnią się zbytnio od metod stosowanych w innych dyscyplinach pedagogicznych oprócz metody badania dokumentacji i wytworów
Pamiętać też trzeba aby w konkretnych badaniach dobrać metody, techniki i narzędzia takie, które:
najbardziej odpowiadają istocie i specyfice przyjętego do pracowania problemu
umożliwiają objęcie badaniami osób i sytuacji o specjalnym znaczeniu dla problemu badawczego
zapewniają możliwość stosowania porównań i uogólnień
stwarzają układ względnie zwarty, a przy tym dopełniający się
korelują z warunkami organizacyjnymi prowadzonych badań
PROCEDURA BADAŃ - MUSZYŃSKI-tok czynności prowadzących do celu.
Wymienia następujące jej odmiany:
procedurę określenia celów wychowawczych
procedurę formułowania problemów badawczych pedagogiki
procedurę badań
procedurę ustalania zadań wychowawczych szkoły
H. MUSZYŃSKI wyróżnia dwa znaczenia terminu procedura:
znaczenie szerokie-gdy ma na myśli ogólny tok postępowania badawczego (jak wyżej)
znaczenie węższe-gdy mówi o opracowaniu procedury badań (konkretnych) tzn. czynności stanowiących odpowiedzi na pytania: jaki zakres nadać badaniom, w jaki sposób dobrać odpowiednią próbę do badań, jakie grupy badawcze wydzielić, w jaki sposób je poddać wpływowi czynników różniących, kiedy dokonać pomiarów i zgromadzić odpowiedni materiał, który stanowić będzie przedmiot analizy porównawczej. T. NOWACKI- procedura badań- to tok postępowania badawczego, uwidaczniający poszczególne czynności czy grupy czynności badacza konsekwentnie prowadzące do uformowania ostatecznego wyniku badawczego K.KORABIOWSKA-NOWACKA- procedura badań- to zamknięte postępowanie badawcze, ukierunkowane celem i hipotezą badań, determinowane przez układ przepisów i zasad metodologicznych, dostosowanych do określonej kategorii problematyki badawczej.
WIATROWSKI: „ w badaniach pedagogicznych mówić można o ustalonym już toku postępowania, który sprowadza się do następujących kolejnych czynności badacza:
postawienie i formułowanie problemu badań
sprecyzowanie hipotezy roboczej
wyłonienie i zdefiniowanie zmiennych
dobór wskaźników do poszczególnych zmiennych
opracowanie procedury badań
zgromadzenie materiału badawczego
statystyczne i ilościowe opracowanie wyników
analiza teoretyczna uzyskanego materiału i wyprowadzenie wniosków
Pedagogika pracy dysponuje kilkoma procedurami badań np.:
Procedura badań czynników procesu nauczania, Procedura badań samodzielności uczniów,
Procedura badań powodzeń niepowodzeń szkolnych uczestników szkół zawodowych,
Procedura badań losów absolwentów, Procedura badań przydatności zawodowej.
PEDAGOG PRACY
Pojęcie pedagoga pracy można rozpatrywać w trzech podstawowych znaczeniach:
Szerokim, profesjonalnym i dyscyplinarnym.
W ZNACZENIU SZEROKIM- będzie nim każdy nauczyciel szkoły ogólnokształcącej i zawodowej oraz każdy pracownik trudniący się działalnością wychowawczą w zakładzie pracy, który bierze udział w realizacji zadań dotyczących wychowania przez pracę, do pracy i w procesie pracy. W ZNACZENIU PROFESJONALNYM- jest to pracownik prowadzący działalność pedagogiczną, legitymujący się specjalnym wykształceniem w zakresie pedagogiki pracy i dyscyplin z nią związanych oraz zajmującym odpowiednie do posiadanych kwalifikacji stanowisko pracy tj. stanowisko pedagoga pracy.
ZADANIA OGÓLNE PEDAGOGA PRACY:
inicjowanie, organizowanie, koordynowanie i realizowanie wychowania przez pracę, do pracy i w procesie pracy, zgodnie z celami wychowania przez pracę
organizowanie i koordynowanie łączności szkoły z zakładami pracy i z życiem gospodarczym kraju
inicjowanie i prowadzenie różnych form dokształcania i doskonalenia pracowników, gwarantujących osiąganie mistrzostwa w zawodzie a tym samym wyższej wydajności pracy oraz pełnego zadowolenia z jej wykonywania
organizowanie, koordynowanie i realizowanie szeroko pojętej działalności oswiatowo wychowawczej, wywierającej zasadniczy wpływ na doskonalenie osobowości pracownika i jego kontaktów z otoczeniem.
Analizowanie stanu wychowania w szkole lub zakładzie pracy oraz inicjowanie i współudział w prowadzeniu odpowiednich badań naukowych.
KWALIFIKACJE PEDAGOGA PRACY:
Powinien odznaczać się: Umiejętnością postępowania według zasad moralnych;Wykształconą gotowością z zdolnością do współpracy oraz współodczuwania; potrzeb innych ludzi; Winien być wzorem osobowym. Powinien mieć ukształtowane takie postawy jak: *Ideowości, humanizmu, internacjonalizmu, egalitaryzmu, demokratyzmu, twórczego zaangażowania, umiłowania wolności, szacunku do pracy *Społecznego zaangażowania, patriotyzmu, społecznej przydatności, gospodarności, dyscypliny, odpowiedzialności, otwartości, kolektywizmu*Interpersonalną- poszanowania godności człowieka, poszanowania życia i zdrowia człowieka, tolerancji, opiekuńczości, poszanowania cudzej własności, rzetelności informacji, współodczuwania, autonomii, *Intrapersonalną- godność, samokontrola, perfekcjonizm, odpowiedzialność, optymizm, samodzielność, odwaga *Kulturalną- wrażliwość, umiłowanie piękna, poszanowanie dóbr kultury, zainteresowanie życiem kulturalnym, potrzeba ekspresji*Pedagog powinien oprócz posiadania wiedzy specjalistycznej być oczytany w literaturze społeczno-politycznej, ekonomicznej, pedagogicznej, socjologicznej, psychologicznej, technicznej a także w literaturze pięknej.
*Powinien reprezentować wysoki poziom kultury specjalistyczno- zawodowej i ogólnohumanistycznej *Musi dobrze opanować zasady i metody naukowej organizacji pracy, kierowania zespołami ludzkimi, korzystania z osiągnięć współczesnej nauki i techniki.
*Powinien doskonalić metody planowania *Powinien ciągle doskonalić język *Powinien posiadać wiadomości i umiejętności specjalistyczne:
Pedagog pracy działający w sferze kształcenia zawodowego powinien opanować wiedzę i umiejętności w zakresie: Celów, treści, programów kształcenia zawodowego, Przebiegu procesu kształcenia zawodowego, Form, metod i środków kształcenia zawodowego,
Warunków skuteczności tego kształcenia, Losów i przydatności zawodowej absolwentów,
Winien umieć rozpoznawać potrzeby zawodowe i osobiste uczniów Pedagog pracy zatrudniony w zakładzie pracy powinien znać: zasady organizacji i funkcjonowania współczesnego zakładu pracy, prawidłowości procesu technicznego i organizacji pracy, warunki dobrego funkcjonowania zespołów pracowniczych oraz różnych organizacji, problemy zawodoznawcze i związane z doskonaleniem zawodowym pracowników.
ROZWÓJ ZAWODOWY jest procesem przebiegającym w czasie w ramach ogólnego rozwoju człowieka. Realizacja wszystkich potencjalnych możliwości wynika z naturalnego popędu do rozwoju, do wzrostu, do osiągnięcia swojej pełni. ROZW. ZAWOD. SUPPER
To proces rośniecia i uczenia się, któremu podporzadk. Są czynniki zahamowania zawod. Czl.
ROZW. ZAWOD. CZARNECKI to taki ukierunkowany proces przemian świadomości i Zach. Jedn. Który powst. W wyniku wspolzaleznienia oddziaływania na siebie przedmiotu i podmiotuprzejawiajacego się w okresl. Formach aktywności spol-kult., poszukiwanie miejsca w podziale pracy, twórczym przekształcaniu siebie i swojego środowiska materialn., spoleczn. I kultur.
LINIA ROZWOJU CZLOWIEKA __ ????????
SUPPER zad. Rozwojowe: 1. krystalizacja 14-18rż - stworzenie celu zawodowego, 2. specyfikacja 18-21rż - okr. Probny, kombinacja z zawod. Pracy, 3. wdrożenie 21-24rż - skonczenie szkoly i podjecie pracy, 4. stabilizacji 25-34rż - potwierdz. Wyboru zawodu, 5. konsolidacja pow. 35rż - zajecie i trwanie w pozycji pracy.
ORIENTACJA ZAWODOWA Czynniki porządkujące sprawy terminologiczne: Okres oddziaływań zawodoznawczych, Zakres oddziaływań zawodoznawcz, Formy i metody oddziaływań zawodoznawcz, Wyniki oddziaływań zawodoznawcz.
Można wyróżnić: PREORIENTACJA ZAWODOWA - traktowana jako ukł. Przypadkowych i celowych oddziaływań, umożliwiających jednostce i zespołom zdobycie wiedzy o zawodach. Chodzi tutaj o dzialania w domu rodzinnych, w przedszkolu i w nauczaniu początkowym tj. dot. Głownie dzieci ORIENTACJA SZKOLNA I ZAWODOWA - prowadzona w sposób celowy i zorganizowany wśród uczniów szkół ogólnokształcących (podstaw. Gimnazja i średnich), stojących przed wyborem odpowiedniej szkoly zawodowej, wiąże się z tym wybór odpowiedniego zawodu.
ORIENTACJA ZAWODOWA - prowadzona jest w sposób celowy i zorganizowany wśród uczniów szkół ogólnoksztłc. (podst. Gimnazja i srednie), stojących wobec wyboru zawodu i podjęcia decyzji zawodowej.ORIENTACJA I PORADNICTWO ZAWODOWE - prowadzone w szkole zawodowej, a więc wśród młodzieży, która dokonała już wyboru zawodu, lecz której wiedza o wybranym zawodzie jest jeszcze bardzo skromna.PORADNICTWO ZAWODOWE - dot. Osób czynnych zawodowo, które albo dążą do mistrzostwa w zawodzie i oczekują w tym pomocy o charakterze doradczym, albo też stoją przed koniecznością zmiany zawodu i wyboru zawodu w pełni odpowiadającego nowym okolicznościom i nowym potrzebom REORIENTACJA ZAWODOWA - stosowana wobec pracujących i pragnących zmienic zawod lub zmuszonych do zmiany wcześniej wyuczonego i wykonywanego zawodu, a więc wobec osób, które nastawiły się na przekwalifikowanie się zawodowe. SELEKCJA ZAWODOWA - stosowana zarówno przy wyborze zawodu, jak i przy weryfikacji przydatności zawodowej osób pracujących zawodowo.
Powyższy zestaw terminologiczny odzwierciedla procesy występujące w ciągu całego życia.
W przypadku PREORIENTACJI ZAWODOWEJ ukierunkowana na male dzieci, które są
podatne na wpływy zawodoznawcze. Są one dobrymi obserwatorami pracy ludzi dorosłych, przyswajają sobie na ogół poprawnie niektóre właściwości ról zawodowych i czynią je składnikami własnych zabaw. Zabawy małych dzieci odwzorowują role zawodowe nauczyciela, lekarza, policjanta, sprzedawcy itp., a odwzorowanie to zadziwia często swoją doskonałością. W wypadku preorient. Zawod. Często swoją doskonałością. W wypadku preor. Zawod. Ważne jest jednak to, że nie prowadzi ona do wyboru zawody czy podjęcia decyzji zawodowej.
Wg S. Baścika ORIENTACJA SZKOLNA I ZAWODOWA to pomoc młodzieży w wyborze zawodu. Obecnie zawód zdobywa się głównie poprzez naukę w szkole (używa się również nazwy orientacja szkolna). Termin ten używany jest w lit. Francuskiej i stamtąd został przejęty przez inne kraje europejskie. Za daną nazwą przemawiają następujące okoliczności: *Nie każdy uczeń szkoły zawodowej kończy ją i trafia do wyuczonego zawodu *Jeśli część uczniów, którzy wybierając szkołę, nie mają jeszcze skonkretyzowanych planów zawodowych*W szkołach zawodowych kształcących w szerokim profilu zawodowym zachodzi przypadek utożsamienia zawodu z grupą zawodów, a może nawet kierunkiem kształcenia.
Wg Wandy Rachalskiej ORIENTACJA ZAWODOWA- to całokształt zabiegów wychowawczych, mających pomóc młodzieży w samodzielnym, właściwym i uzasadnionym wyborze zawodu, stawia przed nią następujące zadania ogólne: 1.Wyposażenie młodzieży w wiedzę o zawodach i drogach zdobywania zawodu 2.Kształtowanie umiejętności samooceny 3.Kształtowanie właściwego stosunku do pracy 4. Wyrabianie podstawowych umiejętności i sprawności przydatnych w pracy zawodowej
PORADA ZAWODOWA celowy, zaplanowany dialog między radzącym się a doradcą zawodowym mającym mu pomóc w rozwiązywaniu problemów dotyczących działalności zawodowej (aktualnej lub przyszłej) radzącego się.
KSZTAŁCENIE ZAWODOWE (kształcenie w konkretnym zawodzie) obejmuje cala młodzież, np. w wieku od 15 do 19 lat, a w przypadku studiow wyższych w wieku do 22-23 lat i gwarantujące oprocz przygotowania do podjecia pracy w okresl.galezi gospodarki narodowej i na okresl. Stanowisku także kształcenie wszechstronne, obejmujące kształcenie umysłowe, politechniczne, moralne, estetyczne i fizyczne. Kształcenie zawodowe traktowane jest jako stan wiedzy naukowej, okresla się jako system pojęc i twierdzen oraz prawidłowości dot. kształcenia zawodowego. Rezultatem tego kształcenia jest wykształcenie zawodowe, którego znaczącymi składnikami są: wiedza ogolna i zawodowa, umiejętności zawodowe, nawyki i sprawności zawodowe, postawa zawodowa i osobowość zawodowa.
KSZTAŁCENIE OGÓLNE to zdobywanie poglądów na świat, utrwalenie i poszerzanie systemow wartości oraz kształtowania postaw i zasad dzialania. Kształc. Ogolne to proces przygotow. Człowieka jako obywatela nowoczesn. Społeczeństwa poprzez wyposażenie odpowiedn. Wiadomości i umiejetn. Niezbedn. Do zrozumienia otaczaj. Rzeczywistości.
KSZTAŁCENIE PRZEDZAWODOWE termin ten pojawil się w słowniku pedagogow pracy w Polowie lat 70. Po raz pierwszy terminu uzyl T. NOWACKI w 1974r. Kształcenie przedzawodowe to dzial badan pedagogow pracy, to kompleks działań pedał. Realizowanych w okr. Poprzedzającym systemat. Kształtów. Jej stosunku do pracy i zblizajaca ja do wyboru zawodu zgodnie z warunkami osobistymi oraz potrzebami spoleczn.
DZIAŁY KSZTAŁC. PRZEDZAWODOWEGO:
1. orientacja, preorientacja, poradn. Zawod. 2. kształc. Politechn, 3. wtychow. Przez prace i do pracy.
WYCHOWANIE PRZEZ PRACĘ to zamierzony i celowo zorganizow. Rodz. Dzialaln. Wychowawcz. Którego cechę szczegolna stanowi wykorzystanie pracy w procesach oddziaływania na jednostke i dokonywania zmian w jej osobowości.
Z linni rozwoju zawodowego jedn. Wynika, ze wychow. Przez pracę jest sprawa aktualną w każdym okr. Zycia czł., stąd mówic można o: 1* wychowaniu przez prace w rodzinie, 2* wychowaniu przez pracę w okr. Przedszkolnym i wczesnoszkolnym, 3* wych. Przez prace w placówkach opiek.-wychow., 4* wychow. Przez pracę w organiz. Młodzieżowej, 5* wychowaniu przez pracę i do pracy w okr. Kształc. Zawodowego, 6* wychow. Przez pracę w okr. Studiow wyższych, 7* wychowaniu przez pracę w okr. Aktywności zawodowej człowieka.
RODZ. CZYNNOSCI W WYCH. PRZEZ PRACĘ:1*czynności samoobsług. - jesn. Obsluguje sama siebie (jedzenie, ubieranie, rozbieranie, czynności fizjolog.) 2* czynn. Porządkowe, wykonywane w swoim otoczeniu, 3* czynn. Wytwórcze (tzw. Prace fizyczne), dzieki którym powstaja wartości materialne 4* czynn. Badawcze i tworcze, dzieki którym powstaja wartości tzw. Duchowe, 5* czynn. Organizac., warunkujące prawidłowy i skuteczny przebieg wszystk. Innych czynn.
PODSTAW. ZAD. WYCHOW. PRZEZ PRACĘ
1* zdobyw. Postaw wiedzy o pracy czł. O jej istocie i złożoności przez dzieci i młodzież 2* wlaczanie dzieci i młodzieży w nurt codziennej pracy wladciwej i kształt. Postaw umijetn. Pracy, właściwej motywacji do uczestnictwa w Pr. Spoleczn., użytecznej, odpowiedn. Stosunku do Pr. Wlasnej i innych, 3* kształt. Cech charakterolog. Takich jak: pracowitość, pomysłowość, zaradność itp. 4* kształtowanie kultury Pr.
WYCHOW. PRZEZ PRACE MOŻNA ROZPATRYWAC W 3 ASPEKTACH
Aktywizującym efekty mogą być osiagane tylko poprzez okresl. Dzialanosc. Uspołeczniającym
Za posrednictw. Wychowania uczen zostaje wprowadz. W ukł. Stosunkow i zależności wystep. W zyciu spoleczn. Wytwórczym (produkcyjnym) w wychowanku poprzez prace ksztaltuje się postawa szacunku do pracy, ksztaltuje się postawa szacunku do pracy i jej owoców oraz przekonanie, ze jest moralna powinnością każdego czl. I stanowi źródło jest społ. Wartości.
WYCHOW. PRZEZ PRACE W RODZINIE
W RODZINIE: kształtują się pierwsze wiad. Czl. O pracy, pierwsze umiejetn. Wykonyw. Prostych prac oraz przyzwyczaj. Do porządku i do pomagania innym. Kształt. Się zainteres. Praca zawod. Ridzicow, wdrazanie do pracy bardziej złożonych, wymagających znacznego wysilku fiz. I psychiczn. Rodzice przekazuja wzory pracownicze.
W RODZINIE CHLOPSKIEJ: pelne uczestnictwo każdego członka rodziny, prace samoobsługowe, porządkowe, usługowe, wytwórcze; Ogolnie sprzyjający klimat wych. Przez prace na wsi. W RODZINIE ROBOTNICZE
Niedopuszczenie dziecka do pracy: rodzice staraja się ochronic dziecko przed praca, stwierdzaja ze dziecko się jeszcze w zyciu napracuje, że jest słabe, małw, rodzice zabieraja możliwość realizacji, wynika to z pospiechu, rodzice nie maja czasu pokazac jak dana czynność ma być wykonana bo szkoda na to czasu Przeciążenie dziecka pracą: rodziny są najczęściej wielodzietne i dzieci biora od rodzicow czesc odpowiedzlanosci, udzial w pracy traktuja jako rzecz naturalna, wytwarza się w dzieciach gotowość do każdej pracy, sytuacja wiejska - obciążenie dzieci praca np. wykopki.. RODZINY INTELIGENCKIERodziny, które uznaja za godne siebie tylko niektóre rodz. Prac, szczególnie zas prace umysłowe (wiedza o pracy skromna, fragmentaryczna, aspiracje życiowe wiaza się z Pr. Umysl) RODZINY RZEMIESLNICZE w sposób naturalny włączają się do pracy charakteryst. Dla rzemiosła. RODZINA WIELODZIETNA klimat wych. Przez prace znaczniej korzystniejszy niż w przypadkach rodzin jedynakow RODZINA ZAMOZNA trudno o dopowiedni klimat wych. Przez prace, spotykana jest pogarda dla pracy wytwórczej 9fizycznej), rozrzutność i arogancja.
WYCHOW. PRZEZ PRACE W PRZEDSZKOL.
Typowe Pr. Wykonawcze przez dzieciw przedszkolu np. dyżury na stolowce, przy podlewaniu kwiatkow, sprzątaniu klasy po zabawie. Czynn. Samoobsług., pomoc dzieciom młodszym. Dominuja prace usługowe i porządkowe.
WYCJOW. PRZEZ PRACE W PLAC. OPIEK.-WYCHOW. To domy dziecka, internaty, swietlice szkole, kluby młodzieżowe
WYCHOW. PRZEZ PRACE W ORGANIZ. MLODZIEZ. Harcerstwo, ochotnicze Hufce pracy
KSZTAŁCENIE POLITECHNICZNE
To czesc kształcenia podst. I średniego którego celem jest zaznajomienie z podstawow. Zasadami i proces. Wytworcz. I podstaw. Narzędziami pracy.
WG MARKSA istota kształc. Politechn. Powinno być zapoznanie młodzieży z ogolnymi zasadami procesow produkcji i wyposażenie jej w umiejętności wladania prostymi narzędziami pracy. WG ENGELSA wychowanie powinno pozwolic młodym ludziom zaznajomic się z systemem wytwórczości oraz pozwolic na kolejne przechodzenie w jednej galezi wytwórczości do innej, w zależności od potrzeb spoleczn. I wlasnych upodoban.
ZADANIA OGOLNE KSZTAŁC. POLITECHN.
1. Wprowadz. Ucznia w naukowe podst. Produkcji społecznej tj. uswiadomienie im zwwiazkow zachodzących miedzy nauka i technika a produkcja spoleczna. 2. wyposażenie ucznia w wiadomości, umiejetn. I sprawności ogolnotechnoczne, 3. przygotowa. Ucznia do poslugiw. Się w zyciu rodz. I polecz. Podstaw. Narzędziami dzialanosci techniczn.
4. przygot. Ucznia do uczestniczenia w prostych pracach produkcyjnych. 5. przygot. Ucznia do wyboru zawodu zgodnie z możliwościami osobistymi i potrzebami społecznymi. 6. kształtów. Kultury technicznej wspolczesn. Człowieka.
PORADNICTWO wielki znak zapytania.. ? nie mam tego
Tak samo jak była mowa o jakims DORADZTWIE..?
4