Sentencje A - M
ab love principium - początek od Jowisza (zaczynać od osoby lub sprawy najważniejszej) - Wergiliusz, Eklogi
absens, carens - nieobecny traci (nieobecny sam sobie szkodzi)
ad futuram rei memoriam - na przyszłą rzeczy pamiątkę
ad Kalendas Graecas - do greckich kalend (odkładanie czegoś na termin nieokreślony, nigdy - greckie kalendy nie istniały) - Swetoniusz, Boski August
ad multos annos - wielu lat (życzenie długiego życia)
ad patres - do ojców (umrzeć; wybrać się na tamten świat)
ad perpetuam rei memoriam - na wieczną rzeczy pamiątkę
aequam memento rebus in servare mentem - pamiętaj o zachowaniu równowagi w trudnej sytuacji - Horacy, Pieśni
alea iacta est - kostka została rzucona (gra się rozpoczęła, - słowa, które miał wypowiedzieć 10 stycznia 49 r. p.n.e. J. Cezar przekraczając Rubikon i wbrew rozkazom senatu rozpoczynając wojnę domową; wyrażenie oznaczające śmiałą i nieodwołalną decyzję - Swetoniusz, Boski Juliusz
amici, diem perdidi - przyjaciele, straciłem dzień - słowa cesarza Tytusa, który uświadomił sobie, że w tym dniu nie spełnił żadneo dobrego uczynku - Swetoniusz, Boski Tytus
amicus certus in re incerta cernitur - przyjaciela pewnego poznaje się w niepewnej sytuacji (biedzie) - Enniusz, Hecuba.
amor vincit omnia - miłość zwycięża wszystko
anguis in herba - wąż w trawie (ukryte niebezpieczeństwo; uwaga! - niebezpieczeństwo) - Wergiliusz, Eklogi
animam debet - winien jest swą duszę (zadłużony po uszy)
anima vilis - podła dusza; nędzna istota
ars est celare artem - sztuka polega na ukryciu (wysiłków) sztuki
audaces fortuna iuvat - śmiałym szczęście sprzyja - Wergiliusz, Eneida
audiatur et altera pars - trzeba wysłuchać i drugiej (przeciwnej) strony (w sporze, procesie etc.) - starożytna zasada prawna przytoczona przez Senekę w tragedii Medea
aurea mediocritas - złoty środek, najlepsza droga pomiędzy skrajnymi sytuacjami - Horacy, Pieśni
ave, Caesar, morituri te salutant - witaj Cezarze, mający umrzeć pozdrawiają cię (słowa, którymi gladiatorzy rzymscy pozdrawiali Cezara wkraczając na arenę)
barba non facit philosophum - broda nie czyni nikogo filozofem
bene meritus - dobrze zasłużony
bis dat, qui cito dat - dwa razy daje, kto szybko daje
caeca invidia est - zazdrość jest ślepa
Caesar non supra grammaticos - Cezar nie jest nad gramatykami (Cezar nie jest autorytetem dla gramatyków) - Kasjusz Dion
captatio benevolentiae - zjednywanie sobie względów, życzliwości
carpe diem - chwytaj dzień (korzystaj z każdego dnia, nie marnuj mijających chwil) - Horacy, Pieśni
carpent tua poma nepotes - owoce twojej pracy będą zbierać wnuki - Wergiliusz, Eklogi
cave canem - strzeż się psa; uwaga, pies (napis spotykany na mozaikowych posadzkach w przedsionku domów rzymskich)
caveant consules (ne quid detrimenti respublica capiat) - niech konsulowie czuwają (aby rzeczpospolita nie doznała żadnego usczerbku); - pierwsze słowa formuły, którą senat rzymski nadawał konsulom władzę dyktatorską w momentach krytycznych dla państwa
cave ne cadas - strzeż się, abyś nie upadł
cedant arma togae - niech oręż ustąpi przed togą (niech władza wojskowa ustąpi przed władzą cywilną, niech nastanie pokój) - Cycero, O powinnościach
certum est, quia impossibile est - jest pewne, ponieważ jest niemożliwe
ceterum censeo Carthaginem delendam esse - poza tym uważam, że Kartaginę należy zniszczyć - słowa Katona, którymi kończył wszystkie swoje przemówienia w senacie
charta non erubescit - papier się nie rumieni (papier jest cierpliwy, można pisać wszystko)
cognosce te ipsum - poznaj samego siebie
concordia res parvae crescunt, discordia vel maximae dilabuntur - zgodą małe rzeczy wzrastają, niezgodą choćby największe się rozpadają - Sallustius, Bellum Iugurthinum
consensus facit legem - zgoda tworzy prawo
consuetudo est altera natura - przyzwyczajenie jest drugą naturą - Cycero, De finibus
contraria contrariis curantur - przeciwne leczy się przeciwnym (zasada medycyny klasycznej)
contra vim non valet ius - prawo jest bezsilne wobec przemocy
crede, quod habes, et habes - wierz, że masz, a będziesz miał
credo, quia absurdum - wierzę, bo to jest niedorzeczność (wierzę, bo tego nie da się zrozumieć) - parafraza z dzieła Tertuliana, De carne Christi
crescit sub pondere virtus - prześladowana cnota rośnie
cui bono? - na czyją korzyść ?; komu to miało przynieść pożytek?
cui prodest (scelus, is fecit) - komu przynosi (zbrodnia) korzyść (ten ją popełnił) - Seneka, Medea
cum debita reverentia - z należnym poważaniem, szacunkiem
cum grano salis - z ziarnkiem soli (z odrobiną rezerwy, sceptycyzmu)
cum tacent, clamant - milcząc wołają (milczenie jest wymowniejsze od mowy) - Cycero, In Catilinam
cuneus cuneum trudit - klin wypycha klin (klin klinem)
damnant quod non intelligunt - potępiają to czego nie pojmują - Kwintylian
de gustibus non est disputandum - gusty nie podlegają dyskusji (w sprawach gustów nie należy się spierać)
de lana caprina - o kozią sierść (spór o 'byle co') - Horacy, Listy
dente superbo - wzgardliwym zębem (z lekceważeniem, z wyższością) - Horacy, Satyry
de te fabula narratur - o tobie się mówi w bajce (do ciebie stosuje się to, co powiedziano) - Horacy, Satyry
dictum acerbum - gorzkie powiedzenie (gorzka prawda)
dictum sapienti est - mądremu wystarczy to, co powiedziano - Plaut, Pers
difficile est satiram non scribere - (w tych warunkach) trudno nie pisać satyry - Juwenalis, Satyry
difficilis in otio quies - w bezczynności trudno o odpoczynek (próżniactwo nie daje odpoczynku)
dira necessitas - okrutna konieczność - Horacy, Pieśni
dis aliter visum - bogowie inaczej uważali - Wergiliusz, Eneida
displicuit nasus tuus - twój nos się nie spodobał (stałeś się ofiarą kaprysu) - Juwenalis, Satyry
divide et impera - dziel i rządź (siej niezgodę, byś mógł łatwiej rządzić)
docendo discimus - ucząc innych sami się uczymy - parafraza z dzieła Seneki: Listy
do, ut des - daję, abyś (i ty mi) dał
duce et auspice - pod dowództwem i kierownictwem
dulce et decorum est pro patria mori - słodko i zaszczytnie jest umrzeć za ojczyznę - Horacy, Pieśni
dum spiro, spero - nie tracę nadziei, dopóki oddycham
duobus litigantibus tertius gaudet - gdzie dwóch się kłóci, trzeci się cieszy
duo cum faciunt idem, non est idem - gdy dwaj robią to samo, to nie jest to samo
dura lex, sed lex - twarde prawo, ale prawo
errare humanum est - błądzić (mylić się) jest rzeczą ludzką
est modus in rebus - mają rzeczy swą miarę (są granice, których nie należy przekraczać) - Horacy, Satyry
et tu Brute, contra me - i ty Brutusie, przeciwko mnie (słowa, które umierający Cezar miał skierować do Brutusa, jednego z zabójców, dawnego przyjaciela)
exegi monumentum, aere perennius - zbudowałem pomnik trwalszy od spiżu (napisałem dzieło nieśmiertelne) - cytat z Pieśni Horacego, w którym autor mówi o swojej poezji
ex nihilo nihil - z niczego nic (nie powstaje) - Lukrecjusz, O naturze wszechrzeczy
ex oriente lux - światło ze wschodu (przychodzi)
extremis malis extrema remedia - na krańcowe zło - krańcowe środki
falsus utinam vates sim - obym był fałszywym prorokiem - Liwiusz
festina lente - spiesz się powoli (nie działaj pochopnie) - maksyma Oktawiana Augusta cytowana przez Swetoniusza: Boski August
finis coronat opus - koniec wieńczy dzieło
fortes fortuna adiuvat - śmiałym szczęście sprzyja - Terencjusz, Phormio
genus irritabile vatum - drażliwy ród poetów - Horacy, Listy
gloria victis - chwała zwyciężonym
gloria virtuti resonat - sława jest echem cnoty
graviora manent - trudniejsze dopiero przed nami - Wergiliusz, Eneida
gutta cavat lapidem non vi, sed saepe cadendo - kropla drąży skałę nie siłą, lecz ciągłym spadaniem - Owidiusz, Listy z Pontu
habent sua fata libelli - i książki mają swój los - Terentianus Maurus, De litteris, de syllabis, de metris
Hannibal ante portas - Hannibal pod bramami - okrzyk trwogi Rzymian po klęsce pod Kannami (wyrażenie oznaczające bliskie niebezpieczeństwo)
heu me miserum! - o, ja nieszczęśliwy!
hic haeret aqua - tu zatrzymała się woda (w tym cała trudność)
hic iacet lepus - tu leży zając (w tym cała trudność)
hic sunt leones - tu przebywają lwy (oznaczenie na mapach nieznanych krain)
historia magistra vitae - historia (jest) nauczycielką życia
hoc erat in votis - to było w moich życzeniach - Horacy, Satyry
hodie mihi, cras tibi - dzisiaj mnie, jutro tobie
hominem non odi, sed eius vitia - nie człowieka nienawidzę, lecz jego błędów
hominem quaero - szukam człowieka - Fedrus, Bajki
hominem te memento - pamiętaj, że jesteś (tylko) człowiekiem - słowa, które powtarzał szeptem niewolnik, stojący na wozie za zwycięskim wodzem, odbywającym tryumf w Rzymie
hominis est errare, insipientis in errore perseverare - ludzką rzeczą jest błądzić, głupców rzeczą trwać w błędzie
homo homini lupus est - człowiek człowiekowi jest wilkiem - Plaut, Asinaria
homo sum, humani nihil a me alienum puto - jestem człowiekiem, nic, co ludzkie, nie jest mi obce - Terencjusz, Heautontimorumenos
honores mutant mores, sed raro in meliores - zaszczyty zmieniają obyczaje, lecz rzadko na lepsze
horrible dictu - strach powiedzieć
hospes, hostis - (każdy) obcy, (to) wróg
humana ferre - znosić cierpliwie przypadłości ludzkie
humana non sunt turpia - co ludzkie, to nie hańbi
ibi patria, ubi bene - tam ojczyzna, gdzie (jest) dobrze - Cyceron, Rozmowy tuskulańskie
ignavis semper feriae - dla leniwych zawsze święto
ignis non exstinguitur igne - ognia nie gasi się ogniem
ignoratia iuris nocet - nieznajomość prawa szkodzi (nikt nie może się zasłaniać nieznajomością prawa)
ignoti nulla cupido - nieznane nie nęci (nie pragnie się czegoś, o czym się nie wie, że istnieje) - Owidiusz, Sztuka kochania
impos animi - słaby na umyśle (głupiec) - Plaut
in anima vili - na duszy lichej (np. o doświadczeniach naukowych przeprowadzanych na zwierzętach)
in aqua scribis - piszesz na wodzie (realizacja czegoś jest wątpliwa)
in arena aedificas - budujesz na piasku (plany oparte na nierealnych podstawach)
in articulo mortis - w obliczu śmierci
in cauda venenum - trucizna jest w ogonie (złośliwość zawarta jest na końcu niewinnie zaczynającego się listu, przemówienia, wiadomości)
incidis in Scyllam vitare Charybdim - wpadasz na Scyllę chcąc ominąć Charybdę (z deszczu pod rynnę) - według mitologii rzymskiej przesmyku pomiędzy Italią a Sycylią strzegły na jednym brzegu Scylla, na drugim Charybda
incredibile visu - niepodobna uwierzyć własnym oczom
ingrata patria, ne ossa quidem habebis - niewdzięczna ojczyzno, nie będziesz miała nawet (moich) kości - słowa przypisywane Scypionowi Afrykańskiemu, pogromcy Hannibala pod Zamą oskarżonego później o przekupstwo
in hoc signo vinces - pod tym znakiem zwyciężysz - te słowa pod świecącym krzyżem na niebie miał usłyszeć Konstantyn Wielki w czasie marszu na Rzym, przed stoczeniem bitwy z Maksencjuszem
in magnis et voluisse sat est - w rzeczach wielkich wystarczy chcieć (wystarczającą zasługą w wielkich sprawach są już same dobre chęci) - Propercjusz
in perpetuam rei memoriam - na wieczną rzeczy pamiątkę
in saecula saeculorum - na wieki wieków
inter arma silent Musae - wśród broni milczą Muzy (w czasie wojny nie rozwija się twórczość artystyczna)
invidia gloriae assiduus comes est - zawiść jest stałym towarzyszem sławy
in vino veritas - w winie prawda (wino rozwiązuje język)
ipsa sua melior fama - lepszy od swej reputacji - Owidiusz. Listy z Pontu
irremeabilis unda - fala, od której nie ma powrotu (o Styksie - rzece umarłych); śmierć - Wergiliusz, Eneida
is fecit, cui prodest - ten zrobił, komu to przynosi korzyść
iurare in verba magistri - przysięgać na słowa nauczyciela (ślepo wierzyć) - Horacy, Listy
labor omnia vincit - praca wszystko przezwycięża - Wergiliusz, Georgiki
latet anguis in herba - wąż ukrywa się w trawie (ukryte niebezpieczeństwo) - Wergiliusz, Eklogi
laudant, quod non intellegunt - chwalą to, czego nie rozumieją
laudator temporis acti - chwalca przeszłości (ten, kto gloryfikuje przeszłość nie doceniając czasów obecnych) - Horacy, O sztuce poetyckiej
littera docet, littera nocet - litera uczy, litera szkodzi
littera scripta manet - słowo zapisane pozostaje
lucidus ordo - jasny układ (treść) - przejrzysta konstrukcjia utworu - Horacy, O sztuce poetyckiej
lupus in fabula - wilk w bajce (o wilku mowa, a wilk tuż) - Terencjusz, Adelphi
macte animo! - chwała duchowi, odwadze; śmiało, odwagi! - Publiusz, P. Stacjusz
magni nominis umbra - cień wielkiego imienia (cień dawnej świetności) - Lukan, Pharsalia
magnum in parvo - wiele w małym (wiele treści zawartych w krótkiej wypowiedzi, utworze)
manus manum lavat - ręka rękę myje - Seneka, Apocolocynthiosis
medicus curat, natura sanat - lekarz leczy, natura uzdrawia
medio tutissimus ibis - najbezpieczniej przejdziesz środkiem - Owidiusz, Przemiany
mens sana in corpore sano - w zdrowym ciele zdrowy duch - Juvenalis, Satyry
mirabile dictu - aż dziw powiedzieć
more antiquo - starym obyczajem
more maiorum - obyczajem przodków
mors ultima ratio - śmierć jest ostatecznym argumentem
mos maiorum - obyczaj przodków (zastępujący starożytnym Rzymianom kodeks cywilny)
multum in parvo - wiele w małym
multum, non multa - dużo, a niewiele (wiele pod względem ilości, niewiele pod względem jakości; mało, ale dokładniej)
mundus vult decipi, ergo decipiatur - świat chce być oszukiwany, więc niech będzie oszukiwany
natura horret vacuum - natura wzdraga się przed próżnią
naturalia non sunt turpia - to, co naturalne nie przynosi wstydu
nec Hercules contra plures - i Herkules nie poradzi przeciwko wielu
nec locus, ubi Troia fuit - nie ma śladu po miejscu, gdzie była Troja
nec plus ultra - nic nad to; do wyczerpania możliwości (szczyt możliwości)
nemo iudex (testis) idoneus in propria causa - nikt nie jest odpowiednim sędzią (świadkiem) we własnej sprawie
nemo sapiens, nisi patiens - nie jest mądry ten, kto nie jest cierpliwy
ne puero gladium - nie dawaj dziecku miecza
ne quid nimis - aby nie zanadto - Terencjusz, Andria
nihil est ab omni parte beatum - nie ma rzeczy ze wszystkich stron szczęśliwej (nie ma całkowitego szczęścia) - Horacy, Pieśni
nil admirari - niczemu się nie dziwić - Horacy, Listy
nil desperandum - nie należy rozpaczać, nie trzeba tracić nadziei - Horacy, Pieśni
nil nisi bene - (mów) nie inaczej, tylko dobrze
nolens volens - chcąc nie chcąc
nomina sunt odiosa - nazwiska są nienawistne (w pewnych okolicznościach nie należy wymieniać nazwisk)
non compos mentis - niespełna rozumu; nie przy zdrowych zmysłach
non licet - nie wolno; nie godzi się
non liquet - nie jest jasne; nic stąd nie wynika (zwrot oznaczający niemożność rozstrzygnięcia wątpliwego zagadnienia)
non nova, sed nove - nie (jest to rzecz) nowa, ale w nowy (sposób podana)
non omnis moriar - nie wszystek umrę (będę żył w moich utworach) - Horacy, Pieśni
non scholae, sed vitae discimus - uczymy się nie dla szkoły, ale dla życia (zmienione słowa Seneki w Listach: nie uczymy się dla życia, ale dla szkoły)
nuda veritas - naga prawda - Horacy, Pieśni
nulla dies sine linea - ani jeden dzień bez kreski (słowa Pliniusza Starszego o greckim malarzu Apellesie)
nulla poena sine lege - nie ma kary bez przepisu prawa (zasada przyjęta przez nowożytne ustawodastwa karne, wg. której sąd może wymierzyć tylko taką karę, jaką przewiduje za to przestępstwo ustawa karna)
nullum crimen sine lege - nie ma przestępstwa bez przepisu prawa (nie jest przestępstwem czyn, którego nie przewiduje ustawa karna)
nunc est bibendum! - pora pić! (czas uczcić niespodziewany sukces!) - Horacy, Pieśni
obsequium amicos, veritas odium parit - ustępliwość rodzi przyjaciół, szczerość - wrogów - Terencjusz, Andria
oderint, dum metuant - niech nienawidzą, byle tylko się bali - Lucjusz Akcjusz, Atreusz
o imitatores, servum pecus! - o naśladowcy, trzodo niewolników! - Horacy, Listy
oleum et operam perdidi - straciłem olej (w lampce oliwnej) i pracę; pracowałem nadaremnie - Plaut
omne ignotum pro magnifico - wszystko co nieznane, (wydaje się) wspaniałe - Tacyt, Żywot Agrykoli
omne trinum perfectum - wszystko, co potrójne (jest) doskonałe
omne vivum ex ovo - wszystko co żyje (powstaje) z jaja
omne vivum ex vivo - wszystko co żyje (powstaje) z istoty żywej
omnia reliquit servare rem publicam - wszystko porzucił, by ratować republikę - dewiza orderu Cyncynata uważanego za wzór starorzymskich cnót obywatelskich
omnia vincit Amor et nos cedamus Amori - miłość wszystko zwycięża - i my ulegnijmy miłości - Wergiliusz, Eklogi
ore rotundo - zaokrąglonymi ustami (mówić z dobrą dykcją) - Horacy, O sztuce poetyckiej
o tempora! o mores! - o czasy! o obyczaje! - słowa Cycerona w jego mowie przeciw Katylinie (wyrażenie oburzenia na widok zepsucia, rozluźnienia obyczajów)
panem et circenses - chleba i igrzysk (hasło wyrażające żądanie oznaczające brak szlachetniejszych celów, oddawanie się zaspokajaniu zwykłych potrzeb)
parturient montes, nascetur ridiculus mus - zległy w połogu góry, a rodzi się śmieszna mysz - Horacy, O sztuce poetyckiej
patriam amamus non quia magna est, sed quia nostra - ojczyznę kochamy nie dlatego, że jest wielka, ale dlatego, że nasza
pecunia non olet - pieniądze nie śmierdzą - słowa przypisywane Wespazjanowi, który miał odpowiedzieć tak swemu synowi Tytusowi krytykującemu nałożenie podatków na kupowany przez farbiarzy mocz
per aspera ad astra - przez ciernie do gwiazd
pereant qui ante nos nostra dixerunt - niech przepadną ci, którzy uwagi nasze wypowiedzieli już przed nami - Eliusz Donat
per fas et nefas - godziwymi i niegodziwymi sposobami (nie przebierając w środkach)
periculum in mora - niebezpieczeństwo w zwłoce (potrzebna szybka pomoc) - Liwiusz
piscem natare doces - rybę uczysz pływać
plaudite, cives! - oklaskujcie, obywatele! - wezwanie aktorów rzymskich do publiczności po odegraniu komedii
plenus venter non studet libenter - pełny brzuch niechętnie studiuje (najedzonemu nie idzie nauka)
plus dat, qui cito dat - (ten) daje więcej, kto szybko daje
primum vivere, deinde philosophari - najpierw (móc) żyć, potem filozofować
primus inter pares - pierwszy wśród równych sobie
principiis obsta - przeciwwstawiaj się początkom (niszcz zło w zarodku) - Owidiusz, Remedia amoris
prior tempore, potior iure - pierwszy w czasie - silniejszy wobec prawa (pirerwszeństwo w czasie daje lepsze prawa)
qua nocent, docent - to, co szkodzi - uczy
qualis artifex pereo - jakiż artysta ginie w mojej osobie - ostatnie słowa Nerona powtarzane jakoby przed samobójstwem - Swetoniusz, Nero
qualis pater, talis filius - jaki ojciec, taki syn
qualis rex, talis grex - jaki król, taka trzoda (jaki pan, taki kram)
quandoque bonus dormitat Homerus - niekiedy i wielki Homer drzemie (nawet u Homera zdarzają się słabsze miejsca) - Horacy, O sztuce poetyckiej
quidquid agis, prudenter agas et respice finem - cokolwiek czynisz, czyń rozważnie i myśl o wyniku
qui tacet, consentire videtur - kto milczy, zdaje się zgadzać
quod homines, tot sententiae - ile ludzi, tyle zdań (co głowa to rozum)
quod licet Iovi, non licet bovi - co wolno Jowiszowi, tego nie wolno wołowi
quorum pars magna fui - w czym odgrywałem wielką rolę, w czym brałem duży udział - Wergiliusz, Eneida
quo usque tandem abutere, Catilina, patientia nostra? - jak długo jeszcze bedziesz nadużywać, Katylino, naszej cierpliwości? - początkowe słowa pierwszej mowy Cycerona Przeciw Katylinie
rebus sic stantibus - kiedy sprawy tak się przedstawiają; w takim stanie rzeczy
redde legiones Vare - oddaj legiony Warusie - okrzyk Oktawiana Augusta na wieść o utracie armii rzymskiej w Lesie Teutoburskim ( Germania 9 AD) - Swetoniusz, Boski August
redde, quod debes - oddaj coś winien
rem tene, verba sequentur - opanuj treść (temat), a słowa sie znajdą - Katon Starszy
repetitio est mater studiorum - powtarzanie jest matką wiedzy
res gestae - dokonane czyny (czyny bohaterskie)
res sacra miser - nieszczęśliwy jest rzeczą świętą - Seneka, Epigramaty
ridentem dicere verum - śmiejąc się prawdę powiedzieć; z uśmiechem mówić prawdę - Horacy, Satyry
rixari de asini umbra - spierać się o cień osła - spierać się o rzecz błachą, głupstwa
salus polpuli suprema lex (esto) - dobro narodu (niech będzie) najwyższym prawem - Cycero, O prawach
salus rei publicae suprema lex (esto) - dobro rzeczpospolitej (niech będzie) najwyższym prawem
sapere aude - odważ się być mądrym - Horacy, Listy
satis verborum - dość słów
seniores priores - starsi pierwsi; starsi mają pierwszeństwo
sic itur ad astra - tak się idzie do gwiazd (tak się dąży do sławy) - Wergilusz, Eneida
si duo gusto, non est idem - gdy dwaj robią to samo, to nie jest to samo
sine ira est studio - bez gniewu i rzyczliwości (obiektywnie) - Tacyt, Roczniki
si parva licet componere magnis - jeśli się godzi porównywać rzeczy małe z wielkimi - Wergiliusz, Georgiki
siste, viator! - zatrzymaj się wędrowcze!
sit vernia verbo - niech mi wolno będzie powiedzieć za pozwoleniem
si vis pacem, para bellum - jeśli chcesz pokoju, gotuj się do wojny
sub Iove (frigido) - pod Jowiszem (zimnym) - pod gołym niebem - Horacy, Pieśni
summum ius, summa iniuria - najwyższe prawo, to najwyższa niesprawiedliwość - zbyt formalnie wymierzona sprawidliwość może stać się krzywdą - Cycero, O powinnościach
sunt certi denique fines - są wreszcie określone granice (we wszystkim jest miara; są określone granice, których nie należy przekraczać)
sunt lacrimae rerum - są łzy rzeczy (nawet rzeczy płaczą) - Wergiliusz, Eneida
sus Minervam docet - świnia uczy Minerwę (uczy głupi mądrego)
taedium vitae - wstręt do życia; znużenie życiem - Geliusz
terde venientibus ossa - dla spóźnionych - kości (kto późno przychodzi, sam sobie szkodzi)
tertius gaudens - trzeci radujący się (gdzie dwóch się kłóci tam trzeci korzysta)
testis unus, testis nullus - jeden świadek, żaden świadek
tibi et igni - dla ciebie i dla ognia (przeczytaj i natychmiast spal)
timeo Danaos et dona ferentes - obawiam się Danaów nawet jeśli przynoszą dary - Wergiliusz, Eneida
trahit sua quemque voluptas - każdego ciągnie jego namiętność (każdy ulega swoim namiętnościom, skłonnościom) - Wergiliusz, Eklogi
tres faciunt collegium - trzech tworzy kolegium - formuła prawa rzymskiego, wg. której potrzeba przynajmniej trzech osób dla utworzenia związku, rozpoczęcia obrad etc.)
tua res agitur - ciebie rzecz dotyczy; chodzi o ciebie - Horacy, Listy
tuta timens - bojąc się (nawet) rzeczy bezpiecznych - Wergiliusz, Eneida
ubi lex, ibi poena - gdzie prawo, tam i kara
ubi tu Gaius, ibi ego Gaia - gdzie ty Gajusie, tam i ja, Gaja - słowa wypowiadane przez pannę młodą podczas ceremonii zaślubin w Rzymie - Plutarch, Moralia, Kwestie rzymskie
ultra posse nemo obligatur - nikt nie jest obowiązany uczynić więcej, niż może
usus est tyrannus - zwyczaj tyranizuje, wywiera przymus
usus magister est optimus - doświadczenie jest najlepszym nauczycielem - Cycero, Pro Rabirio Postumo
ut fata trahunt - jak kierują losy, na los szczęścia
utile dulci miscere - łączyć przyjemne z pożytecznym
vae misero mihi! - biada mi nieszczęsnemu! - Terencjusz, Heautontimorumenos
vae victis! - biada zwyciężonym! - Plaut, Pseudolus
variatio delectat - odmiana sprawia przyjemność
varium et mutabile semper femina - niestała i zmienna zawsze (jest) kobieta - Wergiliusz, Eneida
veni, vidi, vici - przyszedłem, zobaczyłem, zwyciężyłem - słowa Cezara zawiadamiające senat o swym zwycięstwie w 47 p.n.e. nad Farnacesem - królem Pontu
vorba docent, exempla trahunt - słowa uczą, przykłady pociągają
verba et voces - słowa i głosy (i nic więcej); puste słowa
verba veritatis - słowa prawdy (bez ogródek)
verba volant, scripta manent - słowa ulatują, to co zostało napisane zostaje
verum gaudium res severa est - prawdziwa radość jest rzeczą poważną - Seneka, Listy
vestigia terrent - odstraszają (mnie) slady (innych, którym się nie powiodło) - Horacy, Listy
video lupum - widzę wilka (o wilku mowa, a wilk tuż)
video meliora proboque, deteriora sequor - widzę rzeczy lepsze i pochwalam je, idę jednak za gorszymi - Owidiusz, Przemiany
vivat, crescat, floreat! - niech żyje, niech wzrasta, niech kwitnie!
volenti nihil difficile - dla chcącego nic trudnego
vox populi (vox Dei) - głos ludu (głosem Boga)