CARL R. ROGERS - PEDAGOGIKA NIEDYREKTYWNA
PEDAGOGIKA NIEDYREKTYWNA - wychowanie niekierowane
Pedagogika niedyrektywna proponuje porzucenie pedagogiki dyrektywnej, pedagogiki przymusu na rzecz tego, by proces wychowania oraz uczenia się dzieci i dorosłych opierał się na wzajemnej niezależności oraz braku kierowania. Nie jest to jednoznaczne z brakiem wzajemnego kontaktu.
Na wychowanie niekierowane składa się :
Rezygnacja z oddziaływania na dziecko poprzez wzory osobowe, autorytety do naśladowania na rzecz samodzielnego odkrywania przez dziecko wartości, obdarzania go zaufaniem.
Odejście od założonych z góry celów i programów wychowawczych na rzecz bezwarunkowej akceptacji dziecka takim jakie ono jest
Brak mechanizmów konformizacji zachowań na rzecz samostanowienia, samokontroli i samooceny zachowań indywidualnych każdej osoby
Na postawę wychowawcy wobec wychowanka składają się:
Autentyczność - czyli to, by każdy mógł być sobą, by nie czuł się zmuszany do narzucania innym własnych uczuć, ocen, wartości, by zawsze być samym sobą.
Gotowość czy Czujność do udzielania dziecku stosownej do jego potrzeb pomocy, do udzielenia odpowiedzi na jego pytanie, do zaspakajania jego zainteresowań, do dzielenia się własnymi doświadczeniami
Empatia - szczególna wrażliwość na cudze uczucia, motywy, postawy, wartości i uświadamianie ich sobie
Twórczość - zdolność do zmiany, elastyczności i oryginalności w rozwiązaniu problemów.
Powinien nagradzać, akceptować i obdarzać zaufaniem wychowanków
Podstawę wszelkich zmian i rozwoju człowieka nie powinno być ich zalecanie, a tworzenie sprzyjających warunków .
Niedyrektywna postawa wychowawcy oznacza przede wszystkim nienarzucane innej osobie wzorów osobowych czy zachowań do naśladowania. Dziecko samo musi dokonać wyboru i naśladować kogoś lub nie.
Pedagogika niedyrektywna odnosi się do psychologii humanistycznej. Łączy je wspólna idea i zainteresowanie humanizmem tzn. postrzeganie i rozpatrywanie ludzkich właściwości oraz badanie i wspieranie możliwości rozwijania przez ludzi własnych zdolności oraz osiągania w pełni osobistego rozwoju.
U podstaw pedagogiki niedyrektywnej legły kanony - podstawy psychologii humanistycznej
samourzeczywistnianie - jako tendencja do rozwoju ludzkich zdolności
autonomia i współzależność społeczna - jako wolność i zdolność podejmowania przez człowieka decyzji.
ponoszenie odpowiedzialności za swoje postępowanie i życie
międzypodmiotowość jako warunek podmiotowości
orientacja człowieka na cel i sens własnego życia
holizm - postrzeganie człowieka jako niepodzielnej zintegrowanej całości jego ciała.
RELACJE POMIĘDZY WYCHOWAWCĄ A WYCHOWANKIEM:
bezpieczeństwo psychologiczne i zaufanie poprzez gotowość słuchania innej osoby
otwarte i adekwatne do własnych doznań i odczuć komunikowania się
uważne słuchanie
powstrzymywanie się od wyrażania ocen
przekazywanie tego, jak się postrzega drugą osobę, jakie ona budzi w nim uczucia
poszukiwanie rozwiązań pobudzających twórczość wychowanka
poszanowanie umiejętności dziecka w samodzielnym radzeniu sobie z własnymi problemami
WG PEDAGOGIKI NIEDYREKTYWNEJ WYCHOWANEK JEST NAJLEPSZYM PRZEWODNIKIEM DLA ZROZUMIENIA SAMEGO SIEBIE.
Zasady terapii niedyrektywnej:
terapeuta musi nawiązać z dzieckiem ciepłe, przyjacielskie stosunki
terapeuta traktuje dziecko takim jakie jest
dziecko może ukazywać swoje uczucia w sposób wolny i bez zachamowań
terapeuta wykazuje czujność, by rozpoznać uczucia, które chce wykazać dziecko
terapeuta szanuje umiejętności dziecka w zakresie radzenia sobie
terapeuta nie stara się np. rozmową wpłynąć na dziecko
terapeuta nie stara się przyspieszyć terapii
terapeuta stawia granice tam, gdzie trzeba , by dziecko uświadomiło sobie swoją współodpowiedzialność we wzajemnym stosunku
Dla Rogersa nie ma różnicy między wychowaniem a interakcją, ponieważ każda interakcja wpierająca rozwój, wychowuje jednostkę.
Celem wychowawczym interakcji jest umożliwienie wychowankowi, by rozwijał dojrzałość swojej osoby, by stał się osobą w pełni funkcjonującą .
Osoba dojrzała to taka, która :
ma wysoki i bogaty rodzaj wrażliwości percepcyjnej
ma „uwagę holistyczną” - czyli postrzega obiekty i zjawiska w całej pełni, ma zwiększoną akceptację siebie, innych i natury
cechuje się zwiększoną spontanicznością i ekspresywnością
jest autentyczna, prawdziwa w szczerości zachowań oraz wyrażania swoich myśli i uczuć
jest otwarta na doświadczenia
w pełni przeżywa uczucia
w podejmowaniu decyzji kieruje się całokształtem swoich odczuć
bierze pełną odpowiedzialność za swoje decyzje
potrafi bardziej koncentrować się na problemach niż na własnym „ja”
jest otwarta i elastyczna- w swoim postępowaniu
interesuje się sprawami społecznymi
akceptuje proces rozwoju jako proces ciągłego zmieniania się i przekształcania
zadaniem wychowawcy jest ułatwienie dzieciom i młodzieży procesu samodzielnego stawania się osobą suwerenną, samostanowczą, samosterowną ( a nie określanie cech osobowości wychowawców )
C. Rogers „ każdy człowiek jest istotą wolną i to od jej osobistych decyzji i odpowiedzialności zależę formy własnego życia. Doświadczenie jest dla niego najwyższym autorytetem”.
WOLFGANG HINTE - też reprezentant pedagogiki niekierowanej Wg. Niego „nie-dyrektywna oznacza raczej stałą troskę o pozostawienie partnerowi uczącemu. się odpowiedzialności i (możliwie) pełnej wolności decydowania o tym, jak, gdzie, z kim, czego i za pomocą jakich środków chce się czegoś nauczyć”
Tak rozumiana pedagogika ma możliwość każdej osobie budzenie się jej ukrytych, ogromnych potencjałów rozważanych w ramach wolności uczenia się. W centrum => uczący się podmiot ze swymi potrzebami. Tu => otwarty model osobowości i osobowość „staje się, a nie jest”
Pedagogika niedyrektywna jest pedagogiką ofert na ludzkie możliwości, z których wychowankowie mogą, ale nie muszą korzystać.
Wg pedagogiki niedyrektywnej
WYCHOWANIE TO NIENARUSZALNE PRAWO drugiej osoby do rozumienia i tworzenia poprzez nią własnego świata, na swój sposób, poprzez ułatwienie jej poszukiwań i ciągłego dochodzenia do tego. A zatem treść składanych wychowankom ofert zależy od indywidualnych uzgodnień
Pedagogika niedyrektywna => edukacja elastyczna ( nauka w domu na zasadzie umowy między rodzicami a szkołą)
KRYTYKA PEDAGOGIKI NIEDYREKTYWNEJ:
Uważa się, że jest to potoczna teoria wychowania i formułowana za pomocą języka potocznego
W.Krone'a Rogersowi nie udało się uwzględnić treść wychowania, uwarunkowanie społeczne, ukierunkowanie na przyszłość
wiara w siłę dobra w każdej osobie czyni ją niewrażliwą wobec siły oddziaływań mass mediuw i świata konsumpcji.
Nie można przenosić zasady równości i wzajemności z sytuacji terapeutycznej na sytuację wychowawczą (W Krone)
Obdarzanie dziecka dużym zakresem wolności:
Nie ma skutecznego wychowania moralnego
Nie rozstrzyga się na ile rozwój dziecka determinowany jest czynnościami zewnętrznymi, a na ile wewnętrznymi
Nie wyjaśnia w jaki sposób jednostka będzie przygotowana do życia społecznego
Nie jest jasne, do jakich następstw prowadzi swoboda dziecka
3