romantyzm i sentymentalizm w ndl

- normalnie jedna epoka kończy się „z hukiem”, ta następną jest diametralnie inna od poprzedniej (jak np. to miało miejsce w Polsce w przypadku oświecenia i romantyzmu)

- w ndl tak nie było - trudno mówić o romantyzmie, nie było przełomu

dlaczego tak jest?

- normy romantycznie nie trafiały do holendrów

- pragmatyczni, trzeźwo myślący

- romantyzm nie pasuje do ich wychowania, celów życiowych

SENTYMENTALIZM

• -przeświadczenie o bezsensie życia; romantyzm - przerysowane (miłość to np. furia)

• nic nie ma sensu, układy społecznie nie są ważne, bo wszystkich czeka śmierć

Rhijnvis Feith i Julia (1783)

- briefroman znana już była w oświeceniu

- jednak głównie jako literatura moralizatorska - Julia wyszła rok po Sarze, doszło więc do ostrej konfrontacji, a co za tym idzie negacji Julii (Sara - bardzo typowa, racjonalistyczna, przyjęła się na gruncie ndl; Julia stanowiła niejako jej zaprzeczenie)

- data ukazania się niejako ważniejsza niż wartość literacka dzieła

- dzisiaj prawie nikt nie kojarzy Feitha (blijkt uit onderzoek)

- propagowanie postaci, które myślą jak tu szybko skończyć życie na ziemi i zacząć to następne

- dla Holendrów postać literacka spędzająca po, życia na cmentarzu nie była zbyt interesująca

- postacie w Julii - społecznie negowane

- nie liczą się z autorytetem ojca (ojciec stoi na przeszkodzie miłości)

- słabe, aspołeczne

- nie ulepszają czytelnika

- literatura krytykowana przez Aagje Deken i Beetje Wolff

- lit. sentymentalna nie wypisuje się w społ. ndl, bo nie ma w niej nic celowego, praktycznego

- przykra albo i nie prawda - literatura wartościowa w ndl - tylko wtedy gdy spełnia jakąś konkretną funkcję

- Feith - wyrzucony poza nawias społeczeństwa

- definicji jednostki społecznej, człowieka - człowiek jest wtedy człowiekiem , jedn. społ. gdy pozna swoje wnętrze, narzędziem do poznania jest poezja sentymentalna

- …een duizendmaal den dood boven het leven kies!

oświecenie - zaangażowane w teraźniejszość, rzeczywistość, tu i teraz, korzysta z narzędzi, które mają zmienić ten świat

romantyzm, sentymentalizm - są inne światy, ten nie jest ważny, to dopiero początek; postawa aspołeczna; te prądy „wyrywają” literaturę z rzeczywistości

- ALE: np. w Don Quichot - postać „nie z epoki” - P. Langendijk wprowadza postać błędnego rycerza, bo uczyni to utwór bardziej interesującym

- w innych państwach - literatura romantyczna rulet, w ndl - nigdy tak się nie stało

---