Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa w Unii Europejskiej

Polityka bezpieczeństwa Unii, Polit. Bezpieczeństwa Europy i Unii w wojskowym wymiarze bezpieczeństwa i Europejskiej Wspólnocie Obrony należy uzupełnić z militariów. Należy pamiętać o woli, deklarowanej przynajmniej budowy Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony, misjach petersburskich, zadaniach stawianych przed siłami europejskimi w ramach dotyczących obrony itd. ZOBACZ Z MILITARIÓW!!

(Aspekty polityczne powstania Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa)

Okoliczności jej powstania

Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa Unii - (ang. Common Foreign and Security Policy, CFSP) przyjęta została jako drugi z trzech filarów Unii Europejskiej w ramach traktatu z Maastricht w 1992, następnie zaś została rozwinięta przez traktat z Amsterdamu z 1997.

Jest jednym z 3 filarów owej organizacji i jest to filar międzyrządowy, oznacza to, że w ramach 2 filaru wszelkie decyzje strategiczne podejmowane są w oparciu o zasadę jednomyślności. II filar UE został utworzony w sensie prawnym na mocy traktatu z Maastricht (tak jak i cała Unia) i dotyczy polityki zagranicznej wspólnot europejskich.

Potrzeba wytworzenia takiego typu instrumentu zaistniała po rozpadzie Związku Sowieckiego i jest wynikiem ambicji państw członkowskich UE z jednej strony i nowych potrzeb jakie pojawiły się po zaniku dwubiegunowego podziału świata ze strony drugiej. A zatem uwarunkowań które złożyły się na kształt europejskiej struktury bezpieczeństwa.

Wśród tych uwarunkowań należy wymienić osłabienie woli integracji (woli zachowania solidarności transatlantyckich w związku z zanikiem zagrożenia sowieckiego, co jak wiemy z poprzedniego semestru było jednym z podstawowych powodów powołania wojskowego wymiaru polityki europejskiej w tym zakresie), ale także i jako skutek zaniku zagrożenia sowieckiego dynamizacji sytuacji politycznej wokół UE, przede wszystkim poprzez ożywienie konfliktów lokalnych, a zatem i konieczność oddziaływania UE na sąsiedztwo przy użyciu wszelkich (czy to stworzonych, czy wymagających stworzenia) instrumentów.

Oczywiście jednym z najistotniejszym instrumentów jest instrument wojskowy, ale nie jest on jedynym i nawet nie najważniejszym (może najbardziej medialnym), ale w istocie to tylko jedna z części WPZiB, którą powinniśmy postrzegać jako politykę realizowaną w trzech wymiarach (dyplomatycznym, ekonomicznym i wojskowym):

1). wymiar polityczny (polityczno-dyplomatyczny) - którego podstawy prawne zostały stworzone w traktacie z, Maastricht, a rozszerzone na mocy postanowień traktatu Amsterdamskiego. W tym wymiarze UE dysponuje 5 instrumentami w polityce zagranicznej:

• możliwość przyjmowania wspólnych stanowisk, zajmowania określonej pozycji politycznej, zajmowania określonych stanowisk politycznych, zajmowanie zdania wobec danej sprawy.

• podejmowanie wspólnych akcji (common positions/common actions) przez państwa członkowskie Unii

i stworzone przez postanowienia traktatu Amsterdamskiego:

• możliwość budowania wspólnych strategii UE wobec danego państwa, czy też regionu (np. wobec Rosji (czerwiec 1999), Ukrainy (grudzień 1999), Morza Śródziemnego (2000), a następnie zaprzestano kreowania takich instrumentów bo były nieprzydatne).

• koordynacja działań dyplomatycznych państw członkowskich.

• wyznaczanie wspólnych standardów polityki zagranicznej państw członkowskich.

Obok wymiaru politycznego, który nakłada twarde zobowiązania finansowe, materialne (każda wspólna akcja wymaga finansowania (czy to finansowanie z budżetu państw członkowskich, czy to z budżetu wspólnot), ale np. przyjęcie już wspólnego stanowiska takich zobowiązań finansowych nie wymaga. Warto zaznaczyć, że:

- pierwsza wspólna pozycja/stanowisko UE to przyjęcie pod koniec 1991 roku wspólnych kryteriów uznawania państw powstałych na terenie byłego ZSRR.

- pierwsza wspólna akcja UE w zakresie polityki zagranicznej to monitorowanie wyborów w Rosji jesienią 1993 roku po ostrzelaniu parlamentu Rosji przez czołgi Jelcyna.

- a pierwsza w historii UE wspólna strategia to wspólna strategia wobec Rosji z czerwca 1999 roku (strategię jako instrument polityczny wprowadził dopiero traktat Amsterdamski, który przyjęty był w 1997 roku, wszedł w życie 1 maja 1999 roku, a zatem 1 miesiąc i 10 dni od momentu wejścia w życie przyjęto wspólną strategię wobec Rosji)

Te trzy fakty, a zatem fakt, że pierwsze w dziejach wspólne stanowisko, wspólna akcja i wspólna strategia (stanowisko, akcja, strategia) były skierowane wobec Rosji, świadczy o znaczeniu tego państwa w polityce zagranicznej Wspólnot. Czego nie można powiedzieć o znaczeniu Unii w polityce zagranicznej Rosji, co wynika z dosyć prostego faktu, że traktat z Maastricht z 9 grudnia (zatem dzień po rozpadzie Związku Sowieckiego) i rosyjska klasa polityczna miała inne ważne sprawy/problemy na głowie, więc nie dostrzeżono zatem powstania Unii Europejskiej. Dopiero od schyłku lat 90 (w 1997 zaproszenie pierwszej grupy państw Europy środkowej do negocjacji członkowskich i Unia zaczęła się kreować jako realny byt wkrótce graniczący z Rosją na dużym obszarze. Oczywiście on graniczył od czasu rozszerzenia Unii o Finlandię, również uruchomieniem w 1997 roku, a faktycznie w 2000 wymiaru północnego przez Finlandię dotyczącego zasadniczo Rosji), co zmusiło Rosję do praktycznego rozpatrzenia faktu sąsiedztwa z UE. Do tego czasu Rosja interesowała się UE marginalnie, postrzegając ją jako jedna z wielu organizacji międzynarodowych typu Unii Zachodnioeuropejskiej, OBW. Spojrzenie rosyjskie było natocentryczne.

2). wymiar ekonomiczny - istnieje pewna trudność w przedstawieniu tego tematu. Naprawdę należałoby powiedzieć, że istnieje coś takiego jak integracja europejska w dziedzinie bezpieczeństwa posiadająca wymiar ekonomiczny. To zróżnicowanie pojęcia między WPZiB, a integracją europejską w dziedzinie bezpieczeństwa, kiedy mówimy o wymiarze ekonomicznym całego procesu jest to ważne z uwagi na fakt, że owa integracja przebiega w znacznej mierze poza strukturą unijną. Dlatego Żurek nie chce stworzyć prostej struktury którą łatwo można odtworzyć (chodzi o te trzy wymiary - polityczny, ekonomiczny i wojskowy i omawianie dyplomatycznego wyłącznie jako część wyłącznie WPZiB, albowiem wymiar ekonomicznej integracji europejskiej w dziedzinie bezpieczeństwa ma także udział we WPZiB, ale nie jest wyłącznie częścią WPZiB, a na dodatek zmienia się w czasie).

Otóż w ramach kontaktu ze światem zewnętrznym UE, odpowiedzialne za te kontakty są 2 struktury administracyjne:

• Jedna zarządzana jest przez wysokiego przedstawiciela UE do spraw polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, którym od początku istnienia tego urzędu (czyli od traktatu w Amsterdamie) jest Javier Solana, specjalnie wybrany na to stanowisko z uwagi na fakt, że wcześniej był sekretarzem generalnym NATO (i tworząc politykę zagraniczną Unii, Unia nie chciała stwarzać wrażenia, że Unia jest bytem konkurencyjnym wobec NATO, stąd też specjalnie mianowano dawnego sekretarza generalnego NATO). Co było zresztą niewypełnieniem obietnic, do których zresztą Unia nie była zobowiązana, zobowiązana była prawica francuska (karta atlantycka). Wobec Gisarda Bestę?, który ubiegał się o to stanowisko, ale zrezygnował w zamian za obietnicę poparcia Francji dla jego kandydatury, z ubiegania się o fotel prezydenta Republiki Francuskiej na rzecz Jacka Chiraca (prawica Francuska wystawiła wówczas tylko jednego kandydata i nie rozbiła głosów na kilku kandydatów).

• Na czele drugiej części owej struktury Unijnej zajmującej się kontaktami zewnętrznymi stoi komisarz UE do spraw stosunków zewnętrznych, który na początku był dawny gubernator brytyjski Hong-Kongu Chris Patten, a obecnie jest dawna minister spraw zagranicznych Austrii pani Benita Ferrero-Waldner (ile ja się tego nasłuchałem, ale w końcu znalazłem;-). Komisarz do spraw stosunków zagranicznych, jest jednym z komisarzy komisji europejskiej (poprzedni komisarz Chris Patten, był cieplej postrzegany w Polsce, a to z uwagi na fakt, jego pragmatycznego postrzegania Rosji).

Sam pomysł stworzenia stanowiska wysokiego przedstawiciela UE wziął się z sarkastycznej uwagi Kissingera, który jeszcze w latach 70 podkreślił, że kiedy chce się poinformować w jakieś sprawie, to nie wie do kogo się zwrócić, czy to do przewodniczącego Rady Ministrów, czy do przewodniczącego Rady Europejskiej, czy parlamentu, czy szefa Komisji Europejskiej. Chodziło też o nadanie twarzy polityce zagranicznej UE, Francuzi ukuli nawet termin „Madame…? (ale Wam go nie przytoczę, bo nie za bardzo znam francuski), który oznaczał WPZiB i na to stanowisko powołano Solanę. W ten oto sposób udzielono Kissingerowi odpowiedzi. Amerykanie od tej pory mówią, że już wiadomo do kogo zadzwonić, tylko nie wiadomo po co, bo Unia i tak na ogół nie ma żadnego stanowiska.

Komisarz do spraw stosunków zagranicznych zajmuje się kwestiami gospodarczymi i ekonomicznymi polityki zagranicznej Wspólnoty jak i również kontaktami zagranicznymi handlowymi, a nie polityką zagraniczną sensu stricte.

A zatem wracając do wymiaru ekonomicznego można powiedzieć, że to co dotyczy samej UE i II filaru, to fakt, że WPZiB traktowana wraz z obszarem zarządzanym przez komisarza do spraw stosunków zewnętrznych UE stanowi ekonomiczny wymiar polityki zagranicznej UE, który z kolei może obejmować instrumenty dwóch rodzajów (pozytywne i negatywne):

• pozytywne - programy pomocowe (też są dwojakiego rodzaju):

• prewencyjne - takie które są kierowane na obszarze zagrożonym wybuchem konfliktu, a ich przyczyną są napięcia społeczne wynikające ze skrajnego ubóstwa.

• rekonstrukcyjne - takie które zostały skierowane np. na obszar byłej Jugosławii, a ich zadaniem było dostarczenie pomocy gospodarczej w celu odbudowy regionów dotkniętych zniszczeniami wojennymi.

• negatywne - sankcje ekonomiczne

To wszystko możemy traktować jako części WPZiB w jej wymiarze gospodarczym i ekonomicznym w aspekcie zewnętrznym. Natomiast wspominając o procesie integracji europejskiej w dziedzinie bezpieczeństwa w wymiarze ekonomicznym, miał na myśli drugą część tego zagadnienia, czyli proces integracji gospodarczej w dziedzinie bezpieczeństwa o charakterze wewnętrznym (skierowanej nie na zewnątrz, ale do środka, czyli mówiąc prościej integrację przemysłu zbrojeniowego państw członkowskich). Ta integracja nie przebiega w ramach struktur UE, ale od roku 1973 (powołanie do życia Independent European Program Group - stworzona przez 13 ówczesnych państw członkowskich NATO (bez Kanady i USA, czyli Europa wraz z Turcją, Norwegią i Islandią, ale bez Irlandii. Irlandia była członkiem Wspólnot europejskich, ale nigdy nie będąca członkiem NATO. Obecnie neutralne państwa w ramach UE to Irlandia, Szwecja, Finlandia, Austria, Cypr i Malta. A zatem integracja przebiegała nawet nie w łonie NATO tylko w łonie europejskich państw).

Od roku 1996 została ona poddana pod auspicje Unii Zachodnioeuropejskiej i ta organizacja powołała do życia Zachodnioeuropejską Grupę Zbrojeniową (Western European Armaments Group). W ramach ZGR wykształcono trzy panele: (23.57)

• pierwszy zajmuje się integracją rynku zbrojeniowego państw członkowskich

• drugi zajmuje się koordynacją badań naukowych nad nowymi systemami broni

• trzeci zajmuje się minimalizacją kosztów w wyposażeniu i weryfikowanie wojsk państw członkowskich. Chodziło o to, aby nie dublować nakładów finansowych.

I stąd właśnie wziął się pomysł stworzenia eurofightera (myśliwca europejskiego) i europcoptera (śmigłowca europejskiego).

Wymiar gospodarczy WPZiB i stosunków zewnętrznych jest do tej pory najbardziej skutecznym instrumentem (oczywiście poza politycznym instrumentem w postaci zaoferowania członkostwa w Unii), natomiast oddziaływanie na sąsiedztwo odbywa się przeważnie nie na skutek interwencji militarnej, ale przy wykorzystywaniu narzędzia jakim jest wymiar gospodarczy. Obecnie klasa komentatorska ma tendencje jednak do przeceniania tego wymiaru. Stąd też potęga gospodarcza UE, jakkolwiek jest bardzo skutecznym instrumentem, nie zapewnia niekiedy dostatecznego oddziaływania (w niektórych sytuacjach jest nieskuteczna - np. Albania w roku 1989 otrzymała największą pomoc finansową z UE, ale w roku 1997 doszło do załamania struktur państwowych Albanii i załamania się państwa jako takiego, co zmusiło UE do wysłania kontyngentów wojskowych - operacja świt). Okazuje się bowiem, że skuteczność instrumentalna oddziaływania gospodarczego zależna jest od poziomu cywilizacyjnego obszaru na jaki ta pomoc jest kierowana (jeśli istnieje tam struktura administracyjna, która jest w stanie zarządzać środkami pomocowymi i skutecznie nimi zarządzać, to oczywiście pomoc unijna będzie skuteczna. Jeśli jednak jest odwrotnie, to pomoc jest nieskuteczna). Unia ma tendencję do bycia głównym donatorem pomocy, ale jest w tym bardzo powolna (np. Unia była głównym donatorem pomocy dla Autonomii Palestyńskiej, ale odmówiła dalszej pomocy gdy wygrał Hamas i to zaowocowało kryzysem w Autonomii, ponadto gdy NATO).

Unia także przeznaczała środki na osłonę humanitarną dla ludności dotkniętej konfliktami (planowanymi, bądź toczonymi), co np. miało miejsce w Afganistanie (przeciwko Talibom), więc do Amerykanów należały kwestie militarne, a Unia oferowała pieniądze na łagodzenie skutków wojennych (czy to Pakistanowi, czy Afganistanowi). Podobnie jak zresztą w wojnie o Kosowo którą przeprowadziło NATO, a pakt stabilizacji bałkanów finansowany był w większości (ale nie w całości) przez UE. Jak widać Unia zatem występuje z czymś co wcześniej nazywane było dyplomacją dolarową, czyli popychanie w kierunku przez siebie pożądanym, wykorzystując fakt, że jest mocarstwem ekonomicznym (jej PKB jest większy niż PKB USA).

W ramach II filaru (jak było wspomniane na początku) istnieje zasada jednomyślności. Otóż gdyby ów wymóg jednomyślności byłby ściśle stosowany, to nie miałaby Unia zdolności podjęcia jakichkolwiek działań, dlatego też na mocy Traktatu Amsterdamskiego wprowadzono pewne modyfikacje, liberalizując nieco wymóg jednomyślności. Została wprowadzona zasada działania koalicji Willing and Able (WAM), czyli chętnych i zdolnych. Innymi słowy jeśli grupa państw UE zdecyduje się na podjęcie jakiejś wspólnej akcji w ramach WPZiB, a inna mniejszościowa grupa (która nie może przekraczać 1/3 głosów wnoszonych w UE i nie chce się angażować w operację), może optować za pozostaniem poza tą akcją (Opting Out), tak jak np. Brytyjczycy i Szwedzi wykonali Opting Out w zakresie Unii Gospodarczej i Walutowej i dlatego nie są w strefie Euro, lub tak jak np. Brytyjczycy i Irlandczycy nie są w strefie Schengen (bo optowali za pozostaniem poza tymi dziedzinami integracji Europejskiej). I właśnie korzystając z tej możliwości, Dania jest jedynym państwem UE, które nie uczestniczy w II filarze Unii.

Czyli reasumując grupa mniejszościowa, która nie chce brać udziału w np. danej akcji, ale nie jest jej przeciwna (tylko sama z siebie nie chce w niej brać udziału) i nie przekracza 1/3 głosów (bo gdyby przekroczyło, to wtedy akcja nie byłaby podejmowana w ogóle), mogą zatem zgłosić Constructive Abstention - konstruktywne Veto (co oczywiście nie wstrzymuje koalicji `chętnych i zdolnych'). Wreszcie istnieje możliwość veta absolutnego (w praktyce jeszcze nie wystąpiło), bo gdy państwo stwierdzi, że dana akcja jest sprzeczna z jego interesami, to wtedy składa Veto absolutne.

NA POTRZEBY EGZAMINU NALEŻY ZNAĆ TE TRZY POJĘCIA:

• Constructive Abstention

• Opting Out

• Willing and Able (WAM)

Opting Out w zakresie WPZiB w odróżnieniu od innych dziedzin integracji Europejskiej ma charakter trwały. O ile Brytyjczycy mogą w każdej chwili mogą zrezygnować z pozostawania poza strefą Euro (mają ku temu możliwości gospodarcze podobnie jak Szwedzi) o tyle nie z uwagi na zapis prawny, ale z uwagi na naturę obszaru. Dlatego wedle zasady opting out (np. po skończeniu jakiejś operacji militarnej) dane państwo nie może zmienić swojego zdania i stanowiska, bo skoro przeprowadziło opting out przed operacją, to nie ma to żadnego znaczenia co powie po zakończeniu operacji.

Traktat konstytucyjny przewiduje powołanie stanowiska ministra spraw zagranicznych UE. Miałby on zapobiegać obecnie niekorzystnej sytuacji dwuwładzy: sporu kompetencyjnego między komisarzem do spraw stosunków zagranicznych, a wysokim przedstawicielem Unii do spraw zagranicznych i bezpieczeństwa. Jest to wmontowane w system Unii, że te relacje nie są zbyt dobre. Dlatego takie stanowisko miałoby wprowadzić pewną ciągłość w polityce Unii.

Jednak z drugiej strony, jest pewnym złudzeniem wyobrażenie sobie, że powołanie urzędnika spowoduje zmianę jakościowo polityki mocarstw Europejskich. Minister Spraw Zagranicznych UE, nie będzie nikim więcej, niż rzecznikiem prasowym rady Europejskiej. On nie będzie miał autonomicznej mocy decyzyjnej, bo będzie taki jak mniej więcej sekretarz generalny NATO, którzy nie wypowiadają swoich decyzji, ale mówią tylko to co chce Rada NATO. Natomiast stworzenie funkcji Ministra Spraw Zagranicznych UE, wyjmuje spod kompetencji prezydencji Unii w kwestii polityki zagranicznej. Ma to oczywiście pozytywny skutek (taki, że ta polityka zaczęłaby być bardziej stabilna), ale pozbawiona zostałaby jednocześnie zaplecza w postaci zdeterminowanego państwa narodowego które realizuje swoje interesy. Sama geografia brukselska główny interes ma w tym, aby się nic nie działo, żeby było spokojnie i rutynowo (co było doskonale widać podczas kryzysu gospodarczego w Rosji 1998 - kryzys wystąpił w lato, a UE zabrała stanowisko dopiero jesienią).

A zatem zważywszy na fakt, że nie jest przypadkiem iż wymiar południowy (czyli śródziemnomorski) został zapoczątkowany w okresie prezydencji hiszpańskiej (stąd nazwa proces barceloński), a wymiar północny został zapoczątkowany w 1997 roku przez prezydencję fińską, a rozwinięty przez rezydencję szwedzką w roku 2000 (dziwnie byłoby gdyby było odwrotnie). Z tego wynika, że dynamizacja polityki zagranicznej Unii odgrywa się w oparciu o narodowe interesy państw prezydujących. Dla interesów Polskich ważne jest zatem to, żeby nie powoływać ministra spraw zagranicznych unii, który będzie działał pod dyktando głównych mocarstw unijnych, a należy podkreślić, że koło 2011 spodziewamy się prezydencji Polskiej i Węgierskiej. Byłoby bezsensu powoływać ministra, bo możliwość realizacji naszych priorytetów ewidentnie zmaleje.

W UE istnieje coś takiego jak Unia Gospodarcza i Walutowa (ale o tym ma mówić dokładnie na którymś z następnych wykładów). Chodzi o to, że w tak silnie zintegrowanym obszarze o tak daleko idących regulacjach prawnych jak owa Unia Gospodarcza i Walutowa nie można wyegzekwować dyscypliny od głównych mocarstw europejskich, dlatego pojawia się pytanie, na jakiej podstawie istnieje zatem nadzieja, że uda się coś takiego wyegzekwować w ramach polityki zagranicznej, która ma charakter międzyrządowy, a nie wspólnotowy. Zatem widać, że teoria (niby wszystko ma grać), nie będzie zbieżna z praktyką (czego uczy doświadczenie). Wyjaśnienie tego sporu znajdzie miejsce w najbliższych latach w unijnych debatach politycznych.

Proces decyzyjny w ramach WPZiB oparty jest (tak jak zostało to wcześniej powiedziane) na procesie jednomyślności i jakkolwiek wszyscy zauważają, że jest to jeden z mankamentów skuteczności polityki zagranicznej, jednak nie można przezwyciężyć sprzeczności między wymogiem skuteczności decyzyjnej (systemem większościowym), a systemem opartym na zasadzie jednomyślności. Dlaczego nie można rozwiązać tego dylematu? Otóż jak wiemy, polityka zagraniczna UE ma pewne wymiary geograficzne, np. polityka śródziemnomorska (bliski wschód, morze śródziemne, ale Bałkany już nie wchodzą w ten wymiar polityki śródziemnomorskiej), albo wymiar północny (stworzony przez Finlandię i rozwinięty przez Szwecję), a przedmiotem operacji jest Rosja. Przedmiotem działań w zakresie wymiaru północnego są kwestie w zakresie: transportowym, ekologiczne, energetyczne, kontrola granic, oraz problem bezpieczeństwa nuklearnego (odpady nuklearne na dalekiej Rosyjskiej północy i reaktory ze złomowanej floty północnej, co stanowi olbrzymie zagrożenie dla środowiska). Unia Europejska prowadzi także politykę zagraniczną wobec Afryki, Pacyfiku, bo są to przeważnie byłe kolonie zachodnich mocarstw europejskich, oraz specjalną politykę kierowaną przez Hiszpanię i nakierowaną na Amerykę Łacińską, oraz cały osobny wymiar dotyczący całej polityki wschodniej Unii Europejskiej wobec WNP. Każdy z tych obszarów posiada własne programy finansowania (północny jest elementem wschodniego), dla Morza Śródziemnego jest to program MEDA (?) - (cholera, on tutaj mówi coś innego, ale szukałem w necie i znalazłem, że `''Program MEDA to główny instrument finansowy wspierający współpracę Unii Europejskiej z krajami śródziemnomorskimi w ramach Partnerstwa Euromed (partnerstwa europejsko-śródziemnomorskiego)''', a dla obszarów WNP jest to program TACIS (ang. Technical Assistance for the Commonwealth of Independent States), czyli pomoc techniczna dla WNP. W tej chwili te wszystkie programy został zastąpione finansowym instrumentem polityki sensie polityki sąsiedztwa, albowiem od roku 2003 rozwijana przez UE polityka sąsiedztwa zapoczątkowana przez brytyjski dokument Wider Europe New Neighborhood Policy a wcześniej jeszcze być może inspirowana polską inicjatywą wymiaru wschodniego, dokumentem Polski typu none-paper z 2003 r., który miał obejmować (był koncepcją UE) wyłącznie Ukraine, Białoruś i Mołdawię.

Kierunki geograficzne jak łatwo stwierdzić są wzajemnie dla siebie konkurencyjne, bo pieniądze przeznaczone np. na Morze Śródziemne, nie będą przeznaczone na Mołdawię, Białoruś i inne. Jest to przedmiot sporu wewnątrz Unii, który trudno przeskoczyć. To jasne, że niektóre państwa członkowskie mają priorytety narodowe warunkowane położeniem geograficznym (Hiszpanie mają się przejmować połowem dorsza w Morzu Północnym?). To zjawisko z kolei, pozwala nam zasadnie postawić tezę, że owe sprzeczności interesów jest niezmienna. Nie można stworzyć systemu głosowania większościowego, bo skoro czynnik geograficzny jest niezmienny, ale determinujący, to z kolei system większościowy pociągnąłby za sobą koalicję państw zwycięskich i przegranych. A zawsze wygrywałaby koalicja Śródziemnomorska (Francja, Włochy i Hiszpania), a nie koalicja północna. A to z kolei stworzyłoby podwaliny do buntu przegranych i wyjście z takiego systemu.

Bo należy to sobie jasno powiedzieć, nie ma czegoś takiego jak naród Europejski. Czyli nie ma czegoś takiego jak naród polityczny, który mówi jednym głosem. Warto zobaczyć jak poszczególne państwa reagują na różne kryzysy, np. Bałkany i różnice w postrzeganiu danego kryzysu. Warto jeszcze przypomnieć o Wojnie w Iraku, o której przyjęło się mówić jako konflikt między Europą, a USA. Mimo, że ilość państw Unijnych będącymi proamerykańskimi było przytłaczająco więcej, a jednak istnieje pogląd, że UE reprezentowana przez Francję i Niemcy była przeciwna interwencji. A prawda jest taka, że UE po prostu nie przyjęła wspólnego stanowiska. Świadczy to nie o tym, ze nie Wspólnej Polityki Zagranicznej (bo ona działa - raz lepiej, a raz gorzej), ale nie jest ona tak dobra jak mówią entuzjaści, ale nie tak zła jak mówią sceptycy. W NATO jest hegemonia USA (skoro Waszyngton coś postanowi to tak jest), ale w UE nie ma kandydatów na hegemona.

Dlaczego Niemcy nie nadają się na hegemona? Największe państwo, płacą największą ilość składek, ale nie mogą przyjąć wodzostwa w UE ze względy na aspekty moralne, polityczne, finansowe i historycznych.. Bundeswera jest armią nadal opartą na poborze, Niemiecka opinia publiczna jest skrajnie pacyfistyczna (ale wybiórczo), większość narodów nie życzy sobie Niemiec jako przywódców w wymiarze wojskowym.

Dlaczego Brytyjczycy nie? Dlaczego Francuzi nie? Bo Brytyjczycy są zbyt proamerykańscy, żeby byli zaakceptowani przez Francuzów, a Francuzi są zbyt antyamerykańscy aby byli zaakceptowani przez Francuzów. Dlatego wzajemnie się zwalczają.

Skoro zatem nie ma ośrodka woli politycznej w Europie, więc nie będzie ta wola nikomu narzucana. Oprócz tego, że trzeba mieć moc podjęcia decyzji, przeforsowania jej, to jeszcze należy mieć zdolność utrzymania przyjętych założeń politycznych. A zatem oceniając jednocześnie ambicję i zdolności UE (zdolności wojskowe są raczej symboliczne) nie należy jej przeceniać, ani niedoceniać polityki zagranicznej Unii. Jest znacznie mniej kontrowersyjna niż polityka zagraniczna USA, lub NATO (wywołuje mniej wrogich reakcji). Z drugiej strony Unia jest `miękka' w swoich reakcjach, wynik solidarności wobec państw członkowskich jest wynikiem osiąganym obecnie.

Należy pamiętać, że ma trzy wymiary:

• dyplomatyczny

• ekonomiczny (skomplikowany, bo wykracza poza same struktury unijne)

• wojskowy (ale o nim nie mówił, bo jak stwierdził mówił kilka miesięcy temu)

Istnieje problem przywództwa i sprawności procesu decyzyjnego, oraz generalna reguła rządząca polityką zagraniczną Unii, czyli taka, że ta polityka jest tym skuteczniejsza im mniej drastyczny jest problem z którym ma do czynienia.

Wydaje się, że UE będzie koncentrowała swoją uwagę głównie w basenie Morza Śródziemnomorskiego.

5

---