GŁÓWNE KIERUNKI FILMU ŚWIATOWEGO

Neorealizm włoski:

• 1944r. - upada faszyzm we Włoszech; wkraczają Amerykanie mający duży wpływ na politykę kulturalną w kraju

• kino faszystowskie we Włoszech ma zostać zlikwidowane; kino miało stać się pozytywne, dobre

• po wojnie społeczeństwo włoskie staje się biedniejsze

• neorealiści spotykają się z krytyką Kościoła, dla komunistów ich filmy były za mało kontrowersyjne, dla prawicy zbyt kontrowersyjne, a dla środka zupełnie niepotrzebne

• filmy neorealistyczne:

• „Rzym miasto otwarte” 1944r. - R. Rossellini (nagrodzony Grand Prix w Cannes) - Rzym jako pole walki z okupantem

• „Paisa” 1946r. R. Rossellini (nowelowy)

• „Niemcy roku zerowego” 1948r. R. Rossellini

Te trzy filmy to trylogia wojenna, tryptyk, mają one wyraz ideologiczny - widać to po tematyce, w ukazaniu nędzy Włochów.

• „Złodzieje rowerów”1948r. V. de Sica i C. Zavattini (jego ”Neorealizm według mnie” to manifest grupy) - następuje tu zerwanie z kanonem hollywoodzkim, z iluzyjnością dzieła filmowego, brak gwiazd

• „Cud w Mediolanie” 1951r. V. de Sica i C. Zavattini

• „Dzieci ulicy” 1946r. V. de Sica i C. Zavattini

• czerwony neorealizm - odłam radykalny neorealizmu, filmy robione z pasją polityczną, np. „Gorzki ryż”, „Ziemia drży”; odrzucenie sentymentalizmu, melodramatyzmu neorealizmie

• film uchodzący za prototypowy dla neorealistów to „Opętanie” z 1945r. Viscontiego

• cechy znamienne dla neorealizmu:

• poetyka negacji - kompletne odrzucenie konwencji

• aktualizm i prezentyzm

• nowa prawda codzienności - etyczny wymiar prawdy na ekranie, wartości estetyczne na planie drugim

tu brakuje jednego wykładu z nowej fali

Starsi nowofalowcy:

• Andre Bazin

• Alexandre Astruc (manifest „Kamera pióro”)

• Alain Resnais

• Chris Marker

Młodsi nowofalowcy:

• Francois Truffaut

• Jean Luc Godard

• Agnes Varda

• Louis Malle

• Claude Chabrol

Kino autorskie - reżyser jest autorem filmu, reżyseria jego tematem, to bardzo osobiste

dzieła.

Ciąg dalszy do Nowej Fali:

• powstaje gwiazda-reżyser, znika sobotnia publiczność, ponieważ pojawiają się małe kina

• Godard i Truffaut kręcą także filmy science-fiction (Godard „Alphaville”, Truffaut „471 stopni Farenheita”)

• ważne filmy Godarda:

• „Szalony Piotruś”

• „Żyć własnym życiem”

• „Pogarda”

• cechy charakterystyczne Godarda:

• nowocześni bohaterowie

• wprowadzanie nowych technik narracji (np. brudny montaż)

• autentyzm - para dokumentalizm

• tematyka społeczna

• cechy kina nowofalowego:

• autorskie rozumienie reżysera

• opowiadanie filmowe (monolog zza kadru, improwizacja)

• estetyka dialogu (cytaty)

• ulica (np. zwyczajny Paryż)

• obraz - rejestracja życia, eksperyment, brak sztucznego oświetlenia

• synchroniczny dźwięk

Kino brytyjskie:

• 1945r. - „Henryk V” - film na podstawie dramatu Shakespeare w reżyserii Oliviera Lourence'a

• 1945r. - „Spotkanie” - film Davida Lean'a, udramatyzowana wersja rzeczywistości romantycznej

• „Wielkie nadzieje” - adaptacja powieści Dickensa w reżyserii Lean'a

• Artur Rank - ważny producent, wyprodukował np. „Cezara i Kleopatrę”

• 1947r. - Carol Reed kręci „Niepotrzebni mogą odejść”

• wytwórnia Hammer - filmy grozy, gwiazdą był Christopher Lee

• studio Ealing - głównie komedie

• od lat 50. ważna staje się telewizja, na którą również ma wpływ polityka

• manifest „Deklaracja” - wyraz opozycji wobec stagnacji społecznej; nazwano ich młodymi gniewnymi; podpisali ją między innymi John Osbourne, czy Lindsay Anderson; to raczej ruch literacki, który został wykorzystany przez filmowców

• Free Cinema - kino dokumentalne, w którym brali udział między innymi: L.Anderson, K. Reisz, T. Richardson; nie było ono dofinansowane przez państwo; przykład filmu - „Kraina marzeń” L. Andersona

• „Sequence” - pismo, które w latach 1947-1952 tworzył Anderson

• „Sight and Sound” - pismo ważne w Wielkiej Brytanii

• Woodfall - wytwórnia założona w 1958r. przez Andersona i Richardsona na spółkę; tutejsi twórcy pracowali wcześniej przy dokumentach, czy w telewizji; filmy tzw. „realizmu kuchennego zlewu”, cechy:

• nowoczesna narracja bez elementów zupełnie nowych

• autentyzm klimatu

• antyintelektualizm

• naturalna sceneria

• brak improwizacji

Aktorzy tacy jak:

• Richard Harris - „Sportowe życie”

• Rita Tuchingham - „Smak miodu”

• Tom Courteney - „Samotność długodystansowca”

• Albert Finney - „Z soboty na niedzielę”

• John schlesinger - „Darling” - 1965r., „Nocny kowboj”

• John Osbourne - w 1956r. wystawia „Miłość i gniew“, film na podstawie sztuki w 1959r. kręci Richardson

Kino czeskie:

• 1963-1968r. - czeska Nowa Fala

• FABU - Praska Szkoła Filmowa

• ważni reżyserzy:

• Vera Chytilova - „O czymś innym”

• Milos Forman - „Czarny Piotruś”, „Miłość blondynki”, „Pali się moja panno”

• Jiri Menzel - „Pociągi pod specjalnym nadzorem”

• Ivan Passer - „Intymne oświetlenie”

• Jan Nemec - „Diamenty nocy”

• inspiracją dla tych filmów była literatura (np. Kundera, Hrabal) i teatr Semafor - awangardowy

• cechy czeskiego kina nowofalowego:

• fabuła - inna niż wszystkie, bezkształtna

• realność świata, dokumentalny autentyzm

• brak podziału na wstęp, rozwinięcie, zakończenie - decentryzacja, brak pointy, brak ciągu przyczynowo-skutkowego

• banalność i rozwlekłość

• styl obserwacji

• wszystko jest przewidywalne

• dla Formana medium w latach czeskich to rzeczywistość, później kamera

• u Formana występuje niedojrzałość bohaterów, widać konflikt między światem dorosłych a młodych, jednostki z grupą, świata rzeczywistego z wymyślonym, jest tu pewien tryb prezentacji problematyki, sarkazm, ironia, groteska

• Menzel - debiutuje filmem „Zbrodnia w żeńskiej szkole”

Hollywoodzkie kino kontestacji:

• Roger Corman - producent, który przyciąga młodych artystów, młodą widownię również; wymyśla filmy motocyklowe

• modne są w tym okresie kina samochodowe, następuje kryzys Hollywoodu, telewizja zabiera publikę kinu

• w latach 50-tych pojawiają się bitnicy (ruch beat generation), np. Allen Ginsberg, Jack Kerouac

• Szkoła Nowojorska - próba stworzenia kina poza Hollywood, np. „Cienie” Cassavetes

• obecność filmów z Europy na ekranach amerykańskich, np. Felliniego i Antonioniego; to wpływa np. na film „Bonnie & Clyde” (1967r. reż. Arthur Penn), który to odwołuje się do Nowej Fali i tradycji filmu francuskiego, a także do tradycji gatunków w USA; postacie bazowały na ludziach autentycznych

• filmy ważne dla kina kontestacji:

• 1967r. - „Absolwent” Mike Nichols

• 1968r. - „2001: Odyseja kosmiczna” Stanley Kubrick

• 1968r. - „Chłodnym okiem” Haskell Wexler

• 1968r. - „Dzika banda” Sam Peckinpah

• 1969r. - „Swobodny jeździec” Dennis Hopper

• W tych latach dokonuje się dramatyczna demitologizacja westernu; sygnałem zmian jest „Kasia Ballou” (Marvin dostał za to Oscara); pojawia się kierunek pastiszowo-parodystyczny

• „Dzika banda” - akcja filmu w 1914r.; to mityczna alegoria wojny w Wietnamie

• podłoże polityczno-społeczne kina kontestacji:

• w 1963r. morderstwo Johna F. Kennedyego, a później Roberta Kennedy'ego i Martina Luthera Kinga

• problemy z rasizmem, Black Power

• wojny - Wietnam, Kambodża

• Chicago - siła Flower Power, ruch hipisowski

• „2001: Odyseja kosmiczna” - to nie technologiczna wizja przyszłości, film ten jest raczej mistyczny

• inni ważni twórcy amerykańscy:

• Brian De Palma

• Francis Coppola

• Martin Scorsese

Łączy ich wspólne pochodzenie - włoskie.

• „Absolwent” - przenikliwa obserwacja Ameryki, wbrew pozorom to nie melodramat; kontestacja przeciwko rodzinie, wychowaniu, edukacji, małżeństwu, kościołowi

Kino niemieckie:

• 1962r. - Manifest z Oberhausen; zaprezentowany na Festiwalu Filmów, postulowano nowy film: „Stary film umarł, wierzymy w nowy”; manifest podpisał m.in. Alexander Kluge

• cud gospodarczy w Niemczech wywołał postawę konsumpcjonistyczną; chciano zapomnieć o tym, co było, więc robiono kino dla zabawy

• wszelkiego rodzaju niepokoje Niemców próbowano po wojnie zagłuszyć Heimatfilmami - ukazywano tu ojczyznę, to filmy agitacyjne, miały uczynić z prowizorycznego RFN-u prawdziwą ojczyznę; na prowincji widziano uosobienie dawnych wartości (np. film „Zielone jest wrzosowisko”), nie tłumaczono tu jednak podziału Niemiec, próbowano po prostu zrekonstruować ojczyznę

• ważne filmy w obrębie młodego kina niemieckiego:

• „Niepokoje wychowanka Törlesa” V. Schlöndorf (czytamy elegancko Szlyndorf :D ) - 1966r. - tematem jest amoralizm, wszystko jest dozowlone

• „Pożegnanie z dniem wczorajszym” A. Kluge - 1966r. - postrzępiona narracja, bohaterką Niemka, dzieło autotematyczne

• Filmverlag der Autoren - lata 70.te - nowa tematyka, bardziej współczesna, pełni taką funkcję jak brytyjski Woodfall

• 1970r. - problem z terroryzmem w Niemczech, Bader-Mainhof, Rote Armee Fraktion - 2 ważne organizacje terrorystyczne

• kontestacja jak ucieczka od społeczeństwa lub jako kontestacja walcząca; pojawia się wtedy ruch anarchistyczny w Niemczech, kontestacja została tu nadmiernie upolityczniona

• anarchia narodziła się z tej kontestacji, brak perspektyw zawodowych, polityka antywojenna, problem z rozliczeniem się z wojną

• 1968r. - zamknięcie teatru Fassbindera; radykalizm szkoły filmowej w Berlinie

• pojawia się bardzo wiele filmów o terrorze (np. „Utracona cześć Katarzyny Blum” - adaptacja powieści Heinricha Bölla, ukazanie jak przemoc i media potrafią zniszczyć życie; „Niemcy jesienią” - Kollektivfilm 1977-78r., składa się z kilku filmów różnych reżyserów, to esej o Niemczech lat 70.tych, zaczyna się od etiudy Fassbindera)

• Fassbinder nakręcił jeszcze m.in. „Matkę Küsters” oraz „Trzecią generację” - to również filmy o terrorze

• nowe kino niemieckie:

• Rainer Werner Fassbinder - to przede wszystkim człowiek teatru, jego początkowe filmy są podobne do realizacji teatralnych; pokazuje brak porozumienia między ludźmi (np. „Dzieciorób”, „Dlaczego pan R. oszalał?”, „Lili Marleen”, „Lola”), jego muzą jest Hanna Schygulla, ważni aktorzy to Bruno S., Klaus Kinsky

• Werner Herzog - outsider; „Kaspar Hauser” - film, rekonstrukcja historii postaci autentycznej; „Stroszek”, „Fitzgeraldo”; ani natura ani kultura nie są w stanie zapewnić człowiekowi bytowania w świecie; kultura jest źródłem cierpień człowieka; bohaterowie Herzoga mają kłopoty z tożsamością

• Wim Venders - „Fałszywy ruch”, „Alicja w miastach”, „Amerykański przyjaciel”, „Barry z Texasu”

Kino radzieckie:

• 1953r. - śmierć Stalina

• 1956r. - Chruszczow - referat o kulcie jednostki, rozpoczyna się w tym roku proces odwilży po socrealizmie

• Grigorij Czuchraj:

• „41” - film o snajperce uwięzionej z żołnierzem na bezludnej wyspie

• „Ballada o żołnierzu”

• „Czyste niebo” - polityczna rozprawa ze stalinizmem

• „Lecą żurawie” - Michaił Kałatozow - 1957r. - ważny film, o miłości

• „Mam 20 lat” - Marlen Khutsiyev - fil ukończony w 1961r., w 1964r. przerobiony, w 1968r. wrócono do wersji pierwotnej; o moskiewskiej młodzieży; wątpliwości, czy można normalnie żyć w Związku Radzieckim

• „Los człowieka” - Siergiej Bondarczuk - 1957r.

• „Komisarz” - Aleksandr Askoldov - 1967r. - historia pani komisarz, która zachodzi w ciążę, rodzi dziecko w ubogiej wielodzietnej rodzinie, po czym je tam zostawia

• Andriej Tarkowski:

• „Dziecko wojny” - 1962r. - o Iwanie, dziecku z pułku, film nagrodzony Złotym Lwem

• „Andriej Rublow” - 1966r.

• „Solaris” - 1972r.

• „Zwierciadło” - 1975r.

• „Stalker” - 1979r.

• Tarkowski uważa, że artysta zawsze posiada własną wizję do spełnienia

• kompleks Tołstoja - wolność duchowa to przedmiot oddziaływania dwóch sił - ciała i ducha, świat materialny dyktuje postępowanie, reifikacja prowadzi do upadku cywilizacji; antagonizm pomiędzy duchowością a cielesnością człowieka to kompleks Tołstoja; sztuka jest sprzymierzeńcem walki z tym antagonizmem

• jurodiwy - szaleniec, nawiedzony szaleństwem Bożym (te daje def. z wikipedii dla zrozumienia xD oto ona: święty, szaleniec Chrystusowy. Jeden ze wzorów świętości dawnej Rosji (obok strastoterpców, starców i pielgrzymów). Staroruski termin pochodzi od słowa уродь, czyli "poroniony płód" - nawiązując do Pawłowego określenia (1Kor 15,8). Inne znaczenia słowa to: coś nienaturalnego, zniekształconego, zdeformowanego, obcego i niezrozumiałego.)

• Nikita Siergiejewicz Michałkow:

• „Niedokończony utwór na pianolę” - 1977r.

• „Pięć wieczorów” - 1979r.

---