KOREA

strony konfliktu:
Korea Południowa: Seul
Korea Północna: Pjongjang
USA: Waszyngton
Chińska Republika Ludowa: Pekin
ZSRR: Moskwa
siły NATO

Postacie:

Li Singman (Syngman Rhee) - [1875 - 1965] koreański polityk i działacz niepodległościowy, pierwszy prezydent Korei Południowej. Urząd prezydenta piastował od 20 lipca 1948 r. do 26 kwietnia 1960 r. W tym czasie brutalnie rozprawił się z opozycją wewnętrzną i przejął kontrolę nad wszelkimi przejawami życia politycznego w kraju. Spowodowało to rosnącą niechęć społeczeństwa do jego rządów, których kulminacją były demonstracje studenckie i protesty w parlamencie w 1960 r. W ich wyniku złożył urząd i uciekł z Korei samolotem należącym do CIA. Władze USA umieściły byłego prezydenta na Hawajach, gdzie zmarł w 1965 r.

Największym jego dokonaniem była "pokojowa linia polityki wobec Japonii", która pozwoliła na normalizację wzajemnych stosunków i miała znaczący wpływ na rozwój gospodarczy po wojnie koreańskiej. Porażką polityczną było skrajne ograniczenie praw obywatelskich pod pretekstem walki z komunizmem.

Douglas MacArthur - Podczas wojny koreańskiej MacArthur dowodził siłami ONZ i był odpowiedzialny za lądowanie w Inchon, które było wielkim sukcesem sił sprzymierzonych i na pewien czas przechyliło szalę konfliktu na ich stronę, pozwalając im opanować prawie całe terytorium Korei Północnej. To z kolei spowodowało zaangażowanie w wojnę sił komunistycznych Chin.

Kim Ilsong (Kim Ir Sen) - w 1932 zorganizował oddział partyzancki walczący z okupacją japońską. W latach 1941-45 przebywał w ZSRR. Po zajęciu Korei przez Armię Czerwoną wybrany przez J. Stalina w 1945 na I sekretarza KC Komunistycznej Partii Korei (od 1949 Partii Pracy Korei), od 1966 sekretarz generalny KC PPK. Do 1946 zlikwidował opozycję polityczną i wewnątrzpartyjną. Po utworzeniu w 1948 Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej premier w latach 1948-72, następnie prezydent 1972-94. Próba podporządkowania Korei Południowej w latach 1950-53 (wojna koreańska) przy pomocy radzieckiej i chińskiej zakończyła się niepowodzeniem. W czasie konfliktu dowodził armią północnokoreańską, od 1953 marszałek, od 1992 generalissimus. Zbudował dyktaturę totalitarną, poddał kontroli całość życia społecznego, gospodarczego i politycznego. Wprowadził kult swojej osoby, przybrał tytuł „Wielkiego Wodza”. Doprowadził kraj do katastrofy gospodarczej, społeczeństwo do skrajnej nędzy. Zapewnił sukcesję synowi, Kim Dzong Ilowi, który kontynuuje jego politykę.

Daty:

25 VI 1950 r. - początek wojny

27 VII 1953 r. - zawieszenie broni

Przyczyny konfliktu

ogólna charakterystyka przebiegu:

rola ONZ - dlaczego mogło podjąć działania i jakie zostały podjęte

WOJNA DOMOWA W CHINACH

Postacie:

Sun Yat-sen = [1866-1925] - chiński polityk, przywódca i twórca Kuomintangu. Uznawany za twórcę nowoczesnych i demokratycznych Chin. Odegrał znaczącą rolę w obaleniu rządów mandżurskiej dynastii Qing. Pierwszy, tymczasowy prezydent Republiki Chińskiej, w późniejszym okresie pozostawał de facto głową państwa.

Mao Tse Tung= [1893-1976] chiński przywódca komunistyczny; od 1943 r. szef biura politycznego oraz Przewodniczący Komitetu Politycznego Komunistycznej Partii Chin (aż do śmierci).

1 października 1949 na placu Tian'anmen Mao ogłosił powstanie Chińskiej Republiki Ludowej. Od lat pięćdziesiątych za jego sprawą przeprowadzono szereg kampanii politycznych i gospodarczych takich jak: kampania przeciwko prawicowcom, wielki skok naprzód, rewolucja kulturalna.

Razem z Zhu De był założycielem Armii Ludowo-Wyzwoleńczej (1 sierpnia 1927 r.) po tym, jak Czang Kaj-szek rozpoczął serię czystek przeciwko komunistom. Po zdobyciu władzy Mao zapoczątkował przebudowę systemu gospodarczego i społecznego Chin poprzez proces kolektywizacji. Przyczynił się także do rozłamu w bloku państw komunistycznych i zaognienia stosunków z ZSRR. U schyłku życia doprowadził do ocieplenia stosunków z USA.

Chiang KAi-shek - [1887-1975] chiński polityk i wojskowy, przewodniczący Kuomintangu po śmierci Sun Jat-sena od 1925, prezydent Republiki Chińskiej na Tajwanie od 1949.

Pojęcia:

Kuomintang - KMT- (po polsku "Chińska Partia Narodowa") - partia utworzona w Chinach w 1912 przez Song Jiaorena. Wygrała wybory do parlamentu w lutym 1913. W październiku prezydent Chin Yuan Shikai nakazał rozwiązanie Kuomintangu i usunięcie jego członków z parlamentu.

"wielki marsz" - przegrupowanie Chińskiej Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej z prowincji Jiangxi w południowo-wschodnich Chinach do Chin północno-zachodnich w okresie od października 1934 do października 1935.

W Długim Marszu uczestniczyło 90 tysięcy żołnierzy i 30 tysięcy cywilów. Siły komunistyczne przeszły przez jedenaście prowincji, przebywając 12 tysięcy kilometrów i w październiku 1935 dotarły do prowincji Shaanxi. W czasie stoczonych podczas Długiego Marszu walk ze ścigającymi je siłami Kuomintangu wojska komunistyczne straciły prawie 50% swojego stanu osobowego.

Podczas Długiego Marszu, w styczniu 1935 w Zunyi wybrano nowe kierownictwo KPCh, na czele z Mao Zedongiem.

Daty:

1 X 1949 r. - proklamowanie Chińskiej Republiki Ludowej

WOJNA INDOCHIŃSKA

Postacie:

Ho Chi Minh - pseudonim polityczny Nguyễn Sinh Cunga, znanego również jako Nguyễn Tất Thành i Nguyễn Ái Quốc − wietnamski polityk komunistyczny, założyciel i przywódca polityczny Komunistycznej Partii Indochin, premier (1954) i prezydent (1954-1969) Demokratycznej Republiki Wietnamu.

Vo Nguen Hiap - [1911-] generał wietnamski i dowódca wojskowy, osiągał liczne sukcesy w prowadzeniu wojny partyzanckiej w rejonie Indochin i przyczynił się, walcząc kolejno z Japończykami, Francuzami, Amerykanami dla wywalczenia przez Wietnam niepodległości, a następnie powstania zjednoczonej Demokratycznej Republiki Wietnamu. Przeprowadzane przez niego operacje partyzanckie, skuteczne m.in. dzięki wojskowemu wsparciu Chin, były stawiane za wzór dla wielu narodów Trzeciego Świata walczących z obcą dominacją (głównie kolonialną) jako przykład prowadzenia z powodzeniem walki z przeważającymi siłami wroga.

Jean de Lattre de Tassigny - [1889 - 1952] - francuski wojskowy, marszałek Francji. Dowódca dywizji w kampanii 1940 roku. Później generał armii Vichy; w 1941 naczelny dowódca wojsk francuskich w Tunezji. W 1942 roku dowódca dywizji we Francji kontynentalnej. Za próbę stawiania oporu wkraczającym w listopadzie 1942 roku do strefy nieokupowanej Niemcom aresztowany, zdegradowany i skazany na długoletnie wiezienie. W 1943 roku zbiegł z więzienia. Od 1943 w siłach zbrojnych Wolnej Francji; dowódca francuskiej 1 Armii. Reprezentował swój kraj przy parafowaniu w Berlinie aktu bezwarunkowej kapitulacji Niemiec. Od 1945 szef sztabu generalnego. Francuski przedstawiciel w Międzysojuszniczej Radzie Kontroli. W 1948 mianowany naczelnym dowódcą wojsk lądowych Unii Zachodnioeuropejskiej[1]; w latach 1950-1952 Wysoki Komisarz i naczelny dowódca wojsk francuskich w Indochinach. Pośmiertnie mianowany marszałkiem.

Daty:

9 III 1945 - Bao Dai cesarzem i przekazanie władzy w ręce Wietnamczyków

2 IX 1945 - proklamowanie powstania Demokratycznej Republiki Wietnamu

8 V 1954 r. - kapitulacja ostatniego punktu oporu pod Dien Bien Phu

Opisy:

Cel i efekt "Operacji Castor"- budowa ciągu umocnionych posterunków skupionych wokół zbudowanego jeszcze przez Japończyków pasa startowego, położonego w górskiej dolinie w okolicach miejscowości Dien Bien Phu, w celu kontrolowania przepływu sił Viet Minhu w kierunku Laosu. Generał Giap niezwłocznie rozpoczyna koncentrację sił w tym rejonie, wyczuwając okazję do zadania Francuzom decydującego ciosu. Francuzi, świadomi intencji Giapa gromadzą własne siły, jednakże nie doceniają siły Viet Minhu.

3 fazy "wojny ludowej" według maoistowskiej teorii wprowadzonej przez Giapa

5 etapów konfliktu wydzielonych przez Francuzów po walkach

Pojęcia:

Viet Minh - "Liga na Rzecz Niepodległości Wietnamu".

Organizacja założona w 1941 roku. Jej celem było uniezależnienie Wietnamu od Francji. Ligą kierował Nguyen Tat Thanh - lepiej znany jako Ho Chi Minh. Innymi założycielami byli Lê Duẩn, Võ Nguyên Giáp i Phạm Văn Đồng.

W czasie II wojny światowej azjatyckie obszary kolonialne Francji (Indochiny) okupowała Japonia. Ponieważ Viet Minh wystąpił również przeciwko Japończykom, uzyskał taktyczne poparcie Chin i USA. Gdy Japonia poddała się w sierpniu 1945 r., Viet Minh próbował przejąć kontrolę nad krajem i uniezależnić go od Francji. Deklaracja niepodległości stała się jednak początkiem 10-letniej wojny wyzwoleńczej, przy czym tym razem Stany Zjednoczone wsparły Francję.

Wojska francuskie poddały się ostatecznie w 1954 r., po przegranej bitwie pod Dien Bien Phu, która oznaczała koniec kolonialnej pozycji Wietnamu. Wkrótce potem po genewskich rozmowach pokojowych Wietnam został tymczasowo podzielony na dwa osobne państwa - Wietnam Północny i Wietnam Południowy. Na 1956 rok zaplanowano wybory, które miały doprowadzić do połączenia obu krajów. Viet Minh przejął jednak kontrolę nad Wietnamem Północnym (11 października 1954 r.) i kraj stał się państwem komunistycznym, a jego pierwszym premierem został mianowany Ho Chi Minh.

Wietnam Południowy, wspierany przez USA, odrzucił wynegocjowane w 1954 r. porozumienie i odmówił przeprowadzenia wyborów, obawiając się, że Ho Chi Minh, jako bohater narodowy, wygra te wybory. Partyzantka południowowietnamska (w tym wielu członków Viet Minh), która wystąpiła przeciwko południowowietnamskiemu rządowi, utworzyła Narodowy Front Wyzwolenia Wietnamu, zwany przez Amerykanów Vietcongiem, który stał się później głównym przeciwnikiem Stanów Zjednoczonych w czasie wojny wietnamskiej w latach 60. i 70.

WOJNA CHIŃSKO-WIETNAMSKA

Opisy:

Przyczyny konfliktu

Działania zbrojne rozpoczęte przez Chiny były odpowiedzią na incydenty w spornej strefie granicznej oraz inwazję i okupację Kambodży (wojna kambodżańsko-wietnamska), która położyła kres dyktaturze Czerwonych Khmerów popieranej przez Chińczyków[3]. Znaczenie miały również motywy geopolityczne - rywalizacja z ZSRR o wpływy w tym regionie świata[4], chęć wykazania, że jest on tylko "papierowym niedźwiedziem polarnym"[5], niezdolnym do realnej sojuszniczej pomocy w przypadku zagrożenia.

Daty:

17 II 1979 r. - agresja chinska na Wietnam

WOJNA WIETNAMSKA

Daty:

2 III 1965 r. - początek operacji "Rolling Thunder" - bombardowania Wietnamu Północnego

30 I 1968 r. - początek ofensywy "Tet"

30 IV 1975 r. - upadek Sajgonu

Pojęcia:

Vietcong - nazwa używana przez żołnierzy amerykańskich, a potem przez światowe media, na określenie partyzantów należących do Narodowego Frontu Wyzwolenia Wietnamu w czasie wojny wietnamskiej."Wietnamski Komunista". Pierwotnie terminem tym określano armię partyzancką o nazwie Ludowe Zbrojne Siły Wyzwoleńcze, zbrojne ramię Narodowego Frontu Wyzwolenia Wietnamu Południowego ( lub Narodowego Frontu Wyzwolenia Na obszarach pod jego kontrolą NFW obejmował także kadry cywilne, m.in. przywódców wiosek, urzędników i nauczycieli. Termin Vietcong uważano niekiedy za uwłaczający, aczkolwiek od czasu wojny wietnamskiej jest on znacznie lepiej znany niż Narodowy Front Wyzwolenia. Sam NFW nigdy nie określał się mianem Vietcongu, utrzymując, wbrew twierdzeniom rządu południowowietnamskiego, że nie jest ruchem komunistycznym, lecz frontem narodowym, skupiającym wszystkie siły przeciwne oficjalnej władzy, zarówno komunistycznej proweniencji, jak i nie związane z komunistami. Rząd prezydenta Ngo Dinh Diema uważał za komunistów wszystkich swoich politycznych oponentów.

Opisy

Incydenty w zatoce Tonkijskiej w 1964 r. - określa się zdarzenia z sierpnia 1964 w obszarze Zatoki Tonkińskiej, gdzie rzekomo amerykański okręt wojskowy miał zostać uwikłany w wymianę ognia z północnowietnamskimi kutrami torpedowymi. Incydent stał się oficjalnie przyczyną przystąpienia USA do Wojny wietnamskiej (udział USA od 1964 do 1975). W 1965 r. prezydent Johnson skomentował wydarzenie w prywatnej wypowiedzi: O ile wiem, to nasza marynarka strzelała do wielorybów. W roku 1971 pracownik pentagonu Daniel Ellsberg przekazał dziennikarzom dokumenty znane jako Pentagon Papers, zawierajace również materiały na temat incydentu. Wynikało z nich, że raporty na temat wydarzenia zostały spreparowane. 30 listopada 2005 służby NSA przez odtajnienie dokumentów z owego okresu nieoficjalnie potwierdziły, iż administracja prezydenta Johnsona otrzymała nieprawdziwe informacje na temat incydentu.

USS Turner Joy (1962) - USS TURNER JOY was the last ship in the FORREST SHERMAN - class of destroyers and the first ship in the Navy to bear the name. Her keel was laid down on September 30, 1957 in Seattle, Washington by the Puget Sound Bridge & Dredging Company, launched on May 5, 1958, and commissioned on August 3, 1959, Comdr. Ralph S. Wentworth, Jr. in command. Turner Joy's distinctive service included a double-duty role as flagship for Destroyer Squadron 13 and Destroyer Division 131 with several tours in the Pacific. She also stood air-sea rescue duty near the Marianas Islands for President Dwight D. Eisenhower's visit to several Asian nations. In terms of history, this vessel is most remembered for her participation in the Gulf of Tonkin incident which escalated the United States involvement in the Vietnam War. ( CHYBA KAŻDY TO ZROZUMIE NIE CHCE MI SIĘ TLUMACZYĆ)

"Ofensywa Tet" - jeden z najważniejszych epizodów wojny wietnamskiej. Atak Wietkongu i regularnej armii północnowietnamskiej rozpoczęty 30 stycznia 1968 r., w dniu święta Tet. Walki objęły wszystkie większe miasta leżące na południe od strefy demarkacyjnej na 17 równoleżniku. Najcięższe walki toczyły się w Huế zdobytym najpierw przez wojska Wietnamu Północnego, a następnie odbite przez armię Wietnamu Południowego i Amerykanów. W czasie krótkiego władania miastem Wietkong przeprowadził czystkę, masakrując zwolenników południa. Wydarzenia te znane są jako masakra w Huế.Ofensywa nie przyniosła Wietkongowi spodziewanych korzyści i zakończyła się militarną przegraną Północy. Zadała jednak ciężkie straty zarówno południowym Wietnamczykom, jak i Amerykanom. Opinia publiczna w USA przestała popierać udział US Army w wojnie wietnamskiej, co stopniowo prowadziło do politycznej kompromitacji Stanów Zjednoczonych, a wreszcie wycofania jej wojsk z Półwyspu Indochińskiego.

Operacja "Rolling Thunder" - kryptonim kampanii powietrznej nad Wietnamem Północnym podczas wojny wietnamskiej, toczonej przez lotnictwo Stanów Zjednoczonych i Wietnamu Południowego, od 2 marca 1965 do 31 października 1968. Celem kampanii było zniszczenie infrastruktury, zaplecza przemysłowego i obrony przeciwlotniczej Wietnamu Północnego, jak również przerwanie szlaków zaopatrzeniowych sił komunistycznych walczących w Wietnamie Południowym, co ostatecznie miało zmusić Wietnam Północny do wycofania się z wojny. Równolegle prowadzono również szeroko zakrojone bombardowania na terenie Wietnamu Południowego przeciwko działającym tam siłom komunistycznym. Podstawową przeszkodą w zrealizowaniu celów operacji był fakt że w Wietnamie praktycznie nie było zaplecza przemysłowego ani infrastruktury-niemal wszystko (łącznie z ryżem) przysyłane było z ChRL i ZSRR. Przerwanie tych linii zaopatrzenia (co wymagałoby na przykład bombardowania radzieckich statków i chińskich linii kolejowych) nie wchodziło w grę, ponieważ Amerykanie chcieli ograniczyć zasięg konlifktu i uniknąć bezpośredniego zaangażowania w nim sił zbrojnych innych krajów komunistycznych. Z tych samych powodów selekcja celów bombardowań była nieustannie dyktowana przez względy polityczne, co znacznie redukowało skuteczność kampanii.

INTERWENCJA ZSRR W AFGANISTANIE

Postacie:

Mohammad Zahir Szach - król Afganistanu w latach 1933-1973 z dynastii Barakzai.W 1963 r. postanowił wreszcie przejąć ster rządów we własne ręce. W 1964 r. doprowadził do zatwierdzenia konstytucji, według której Afganistan miał być monarchią konstytucyjną. Król był jednak niezdecydowany - raz przeprowadzał reformy, aby później je wycofać, co w rezultacie doprowadziło do niezadowolenia zarówno środowisk reformatorskich, jak i konserwatywnych. Susza i głód, które dotknęły Afganistan w 1970 r., zniweczyły wiele osiągnięć Zahir Szaha.

W lipcu 1973 r. król wyjechał na leczenie do Włoch i wówczas doszło w Afganistanie do bezkrwawego zamachu stanu, przeprowadzonego przez Muhammada Daud Chana - stryjecznego brata Zahir Szaha, zwanego "czerwonym księciem", którego król usunął z urzędu premiera w 1963 r. Zahir Szah nie podjął próby odzyskania tronu - w miesiąc po proklamowaniu Republiki Afganistanu formalnie abdykował i pozostał na emigracji, zamieszkując w Rzymie. W 1991 r. przeżył próbę zamachu na swoje życie, dokonaną przez zamachowca podającego się za portugalskiego dziennikarza.

Zahir Szah powrócił do kraju dopiero po obaleniu reżimu talibów, w kwietniu 2002 r.

Mohammad Daud - afgański wojskowy i polityk, premier Afganistanu w latach 1953-1963, pierwszy prezydent Afganistanu w latach 1973-1978. Nazywany "czerwonym księciem".

Nur Mohammad Taraki - afgański polityk i pisarz tworzący w języku paszto.

W 1965 jeden z głównych założycieli Ludowo-Demokratycznej Partii Afganistanu i jej sekretarz generalny do 1979 r. W latach 1978 - 1979 po przewrocie wojskowym - przewodniczący Rady Rewolucyjnej Afganistanu, szef państwa i premier. Zamordowany w wyniku zamachu stanu przeprowadzonego przez jego adwersarzy politycznych prowadzących walki frakcyjne wewnątrz Ludowo-Demokratycznej Partii Afganistanu.

Jego dorobek pisarski to realistyczne powieści i opowiadania z życia wsi afgańskiej, m.in. Dy Bang muzafire (1958) i Zara (1962)

Daty:

12 XII 1979 r. - decyzja władz ZSRR o rozpoczęciu interwencji

14 IV 1988 r. - USA i ZSRR podpisały w Genewie układ afgański o ewakuacji z Afganistanu

Skróty

LDPA - Ludowo-Demokratyczna Partia Afganistanu

Pojęcia:

mujahedin (mudżahedin) - to uczestnik ruchu religijnego, społecznego lub wyzwoleńczego w krajach muzułmańskich lub zamieszkanych przez muzułmanów. Zwani bojownikami. Mudżahedini w wielu krajach prowadzili walkę partyzancką przeciwko okupantom lub przeciw nieakceptowanej władzy.

Opisy:

charakterystyka walk w Afganistanie

Represje afgańskich komunistów wywoływały społeczny sprzeciw, do marca 1979 roku protesty przerodziły się w antykomunistyczną rebelię o charakterze ogólnokrajowym, której głównym czynnikiem jednoczącym był islam. Czynnikiem inicjującym zbrojny sprzeciw była masakra w wiosce Kerala, w której afgańska armia wymordowała 1700 mieszkańców - całą ludność rozstrzelano, a następnie ludzkie ciała zepchnięto spychaczami do dołów i zagrzebano. W krótkim czasie rebelianci dowodzeni przez Ismaela Chana (byłego oficera rządowej armii afgańskiej) opanowali miasto Herat, zabijając około 30 cywilnych i wojskowych doradców radzieckich (w tym lekarzy, pielęgniarki, inżynierów, mechaników) wraz z rodzinami, członków i sympatyków LDPA oraz wszystkich ubranych w europejskie stroje, pozbawiono tym samym komunistyczny rząd realnego wpływu na sytuację w okolicznym rejonie. Nur Mohammed Taraki i komuniści afgańscy zażądali od ZSRR realnego wsparcia, gdyż sytuacja powoli wymykała się spod kontroli. W marcu 1979 sowieckie MiG-i dokonały nalotu bombowego na miasto Herat, powodując śmierć 5-25 tysięcy ludzi[7] na ogólną liczbę 200 000 mieszkańców. Następnie do miasta wkroczyła armia afgańska dokonując dalszych mordów i aresztowań przeciwników politycznych.

Atak na Herat nie przyniósł jednak oczekiwanych rezultatów, spowodował jedynie eskalację konfliktu - miesiąc później Afgańczycy znowu zmuszeni byli prosić ZSRR o wsparcie wojskowe, do grudnia 1979 takich próśb było około 20. Dostarczono im wtedy ogromne ilości sprzętu wojskowego (jak na ówczesne możliwości armii afgańskiej) o wartości 53 milionów rubli; 140 dział i moździerzy, 90 pojazdów opancerzonych, 48 tysięcy sztuk broni palnej, 1000 granatników i 680 bomb lotniczych, a także 100 pojemników napalmu i 150 skrzyń mniejszych bomb. Odmówiono stronie afgańskiej dostarczenia broni chemicznej i helikopterów

Po otrzymaniu radzieckiego wsparcia (także w postaci ok. 5000[6] doradców wojskowych), afgański reżim komunistyczny postanowił ostatecznie zlikwidować wszelką opozycję; ocenia się, iż wskutek eksterminacji całych wiosek, tortur i zsyłek do obozów koncentracyjnych (np. kompleks więzienny Pol-e-Czarki we wschodniej części Kabulu) poniosło śmierć blisko 100 000 osób, a 500 000 Afgańczyków udało się na emigrację do krajów ościennych[6]. Zniszczono właściwie całą elitę intelektualną kraju - nauczycieli, poetów, myślicieli wysyłano na śmierć bez sądu, często tylko na podstawie decyzji oficera KAM (Afgańska Tajna Policja, w 1980 roku przekształcona w KHAD).

W tym samym czasie doszło do rozgrywek wewnątrz afgańskiej partii komunistycznej LDPA; radykalne skrzydło Chalk całkowicie zdominowało umiarkowany Parczam, którego członków wysłano jako ambasadorów do krajów bloku wschodniego - Babrak Karmal został zmuszony do wyjazdu do Czechosłowacji. 10 września 1979 nowym przywódcą LDPA i kraju został Hafizullah Amin. W kilka dni później doszło na jego polecenie do fizycznej likwidacji wewnątrzpartyjnej opozycji - w tym dotychczasowego premiera Afganistanu, Nur Muhammada Tarakiego, który zginął 14 września 1979 roku tuż po przylocie z Moskwy.

Radziecka interwencja [edytuj]

Narastający terror osiągnął swoje apogeum dnia 15 sierpnia 1979 roku, kiedy KAM dokonała masakry 300 Hazarów podejrzanych o sprzyjanie rebeliantom. 150 żywych Hazarów zagrzebano w ziemi, a resztę oblano benzyną i spalono żywcem w więzieniu Pol-e-Czarki. Zdarzenie to, wraz z innymi bezprzykładnymi aktami bestialstwa spowodowało faktyczny wybuch wojny domowej w Afganistanie. Mimo istotnego wsparcia radzieckiego i przewagi militarnej, rząd Amina nie był w stanie pokonać partyzantów. Sytuacja stała się na tyle groźna, iż instrukcje wkroczenia wojsk armii radzieckiej do Afganistanu zostały wydane już 12 grudnia 1979 roku.

Interwencja radziecka w Afganistanie w rzeczywistości zaczęła się w nocy między 24 a 25 grudnia 1979 roku, kiedy to radzieckie wojska powietrzno-desantowe opanowały strategiczne lotniska w Kabulu i Bagramie. 26 grudnia w okolicach miast Termez i Kuszka 2 dywizje 40 Armii (specjalnie utworzonej do inwazji na Afganistan) przekroczyły granicę afgańsko-radziecką, kierując się w stronę stolicy, Kabulu oraz do Kandaharu poprzez Herat. 27 grudnia 1979 roku rozpoczęła się operacja "Sztorm-333", mająca na celu zlikwidowanie Hafizullaha Amina (którego KGB podejrzewało o działalność agenturalną na rzecz CIA, antyradziecką politykę oraz poglądy maoistyczne). Komandosi przeszkoleni przez KGB z grupy Alfa, pod dowództwem pułkownika Bojarinowa, wylądowali na lotnisku w Kabulu i zaatakowali pałac prezydencki - Amin został zastrzelony, a jego następcą został Babrak Karmal, cieszący się zaufaniem radzieckich decydentów długoletni agent KGB. W akcji zginął dowódca komandosów, pułkownik Bojarinow, zastrzelony przez pomyłkę przez własnych żołnierzy (dla mistyfikacji radzieccy żołnierze zostali przebrani w mundury afgańskiej armii)

TALIBOWIE 1994 - 2001

Postacie:

Mohammad Omar - afgański polityk i duchowny narodowości pasztuńskiej, weteran walk z Armią Czerwoną podczas wojny afgańskiej.

W 1994 r. razem z grupą swoich uczniów powołał do życia nowe ugrupowanie zbrojne - talibów, którzy po kilkuletniej wojnie domowej zdobyli w 1996 r. Kabul i przejęli władzę w kraju. Wówczas mułła Omar ogłosił się głową państwa i przyjął tytuł amir ul-mu'minin (arab. wódz wiernych), stając się przywódcą Afganistanu, którym pozostawał do czasu obalenia rządu talibów w wyniku amerykańskiej interwencji zbrojnej w 2001 r. Odtąd poszukiwany jest przez władze afgańskie i oddziały międzynarodowe stacjonujące w Afganistanie. On sam ukrywa się, najprawdopodobniej w górach na pograniczu afgańsko-pakistańskim i kieruje oddziałami talibów usiłujących odzyskać władzę. W listopadzie 2008 r. otrzymał propozycję uzyskania azylu w Arabii Saudyjskiej

Ahmad Szach Massud - wybitny afgański dowódca wojskowy i polityk, zwany Lwem Pandższiru, z pochodzenia Tadżyk. Syn oficera królewskiej armii afgańskiej.

W pierwszej połowie lat 70. studiował na politechnice w Kabulu, gdzie związał się z młodymi rewolucjonistami muzułmańskimi. Po przewrocie komunistycznym w Afganistanie był jednym z komendantów partyzanckich, dowodzący siłami mudżahedinów w dolinie Panczsziru w czasie wojny afgańskiej. Wsławił się bohaterską postawą podczas obrony doliny przed wojskami rządowymi i radzieckimi, wykazując się nieprzeciętnymi zdolnościami dowódczymi i cechami charakteru, co przysporzyło mu przydomek Lwa Pandższiru. Należał do Stowarzyszenia Muzułmańskiego, pozostając pod duchowym i politycznym wpływem Burhanuddina Rabbaniego. W 1992 dowodził wojskami mudżahedinów, które zajęły Kabul

Minister obrony oraz wiceprezydent kraju w rządzie Rabbaniego. Zwolennik liberalnego kursu politycznego i demokratycznego państwa opartego na fundamencie islamskim.

Od 1994 walczył na terenie Afganistanu przeciw talibom, a po utracie Kabulu i opanowania większości kraju przez nich, został w 1996 r. dowódcą wojskowym Sojuszu Północnego, broniącego ostatniego wolnego terytorium w północno-wschodniej części kraju. Sprawcami jego zabójstwa było dwóch Arabów podających się za dziennikarzy. Ładunek wybuchowy ukryli w kamerze. O zlecenie zamachu oskarżana jest Al-Kaida, która 2 dni później przeprowadziła ataki na World Trade Center i Pentagon. Niektóre tropy wskazują też na rosyjskie lub pakistańskie służby specjalne.

Pojęcia:

Talibowie - fundamentalistyczne ugrupowanie islamskie (sunnickie), powstałe we wrześniu 1994 r. w Kandaharze w Afganistanie.

SZARIAT - to prawo kierujące życiem wyznawców sunnickiej jak i szyickiej odmiany islamu. Islam nie uznaje rozdziału życia świeckiego i religijnego i dlatego reguluje zarówno zwyczaje religijne, organizację władzy religijnej jak i codzienne życie muzułmanina.

Szariat opiera się na założeniu, że prawo musi dostarczać wszystkiego, co potrzebne dla duchowego i fizycznego rozwoju jednostki. Wszystkie czyny muzułmanina są podzielone na pięć kategorii - konieczne, chwalebne, dozwolone, naganne oraz zakazane. Podstawą określenia czynów koniecznych jest pięć filarów islamu

Opisy:

sytuacja w Afganistanie w momencie pojawienia się Talibów - By osiągnąć cel, jakim było przejęcie władzy, talibowie zaangażowali się w trwającą w kraju wojnę domową. Za sprawą konfliktu w szeregach rządzącego krajem Sojuszu Północnego, który znalazł ujście m.in. w walkach o Kabul pomiędzy wojskami prezydenta Rabbaniego i premiera Gulbuddina Hekmatjara, talibowie szybko stali się znaczącą siłą i już w marcu 1995 r. kontrolowali 12 z 34 prowincji Afganistanu, tj. ok. 1/3 obszaru kraju. Ich siły liczyły wówczas ok. 25 tys. bojowników.

Rabbani i Hekmatjar porozumieli się w styczniu 1996 r., ale nie zatrzymało to postępów talibów. Wręcz przeciwnie - w następnych miesiącach zdołali oni zająć aż 2/3 obszaru kraju, a już 27 września 1996 r. zdobyli Kabul i ogłosili powstanie Islamskiego Emiratu Afganistanu. Głową państwa został mułła Omar, który przyjął tytuł wodza wiernych (arab. amir ul-mu'minin), zaś funkcję premiera objął Mohammad Rabbani. Rząd talibów uznały tylko Pakistan, Arabia Saudyjska, Zjednoczone Emiraty Arabskie i separatystyczne władze Czeczenii. Reszta świata (w tym ONZ) za legalne władze uznawała wygnanego z kraju prezydenta Burhanuddina Rabbaniego i jego rząd.

W ciągu następnych kilkunastu miesięcy talibowie przejęli kontrolę nad północną częścią kraju, zamieszkaną przez Uzbeków i u szczytu potęgi kontrolowali ok. 90% terytorium Afganistanu i dysponowali ok. 110 tys. uzbrojonych bojowników. Obszarem, nad którym nie zdołali przejąć kontroli, była północno-wschodnia część państwa, zamieszkana głównie przez Tadżyków, a ich jedynym liczącym się przeciwnikiem był już tylko dowódca wojsk Sojuszu Północnego, Ahmad Szah Masud.

AGRESJA USA NA AFGANISTAN

Postacie:

Hamid Karzaj - [1957-] - polityk afgański, prezydent i szef rządu Afganistanu.

Kiedy talibowie pojawili się w latach 90. XX wieku, Karzaj był jednym z ich pierwszych zwolenników. Nie trwało to długo, odmówił im współpracy, m.in. nie przyjął stanowiska przedstawiciela rządu Talibów przy ONZ. Podczas rozmów stronnictw afgańskich w Niemczech w grudniu 2001 roku powierzono mu stanowisko tymczasowego szefa rządu; w lipcu 2002 roku - tymczasowego prezydenta. 9 października 2004 roku wybrany w pierwszych demokratycznych wyborach na prezydenta Afganistanu, zaprzysiężony 7 grudnia 2004 roku.

2 listopada 2009 afgańska komisja zrezygnowała z przeprowadzenia drugiej tury wyborów prezydenckich, po tym jak rywal Karzaja Abdullah Abdullah wycofał się z wyborów, uzasadniając swoją decyzję tym, że nie wierzy w uczciwość drugiej tury wyborów. Hamid Karzaj, który zdobył większość głosów w pierwszej turze wyborów, wygrał więc wybory prezydenckie.

Daty:

11 IX 2001 r. - zamach na WTC

7 X 2001 r. - początek amerykańskiej agresji

BLISKOWSCHODNI DYLEMAT
Izrael - jerozolima
uk - londyn
Francja - paryż
Egipt -Kair

Daty:

14 V 1948 r. - Żydowska Rada Narodowa proklamowała powstanie państwa Izrael

24 II 1949 r. - izraelsko-egipski rozejm na wyspie Rodos

5 - 10 VI 1956 r. - wojna sześciodniowa

6 - 24 X 1973 r. - wojna Jom Kippur

6 VI 1982 r. - początek interwencji izraelskiej w Libanie

Postacie:

Jasir Arafat - najbardziej znany polityk i przywódca palestyński, laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1994 r, Człowiek Roku 1993 według magazynu Time wspólnie z Nelsonem Mandelą, Frederikiem de Klerkiem i Icchakiem Rabinem.

Icchak Rabin - premier i polityk izraelski, były generał, laureat pokojowej Nagrody Nobla z 1994 r., Człowiek Roku 1993 według magazynu Time wspólnie z Nelsonem Mandelą, Frederikiem de Klerkiem i Jaserem Arafatem. Był piątym premierem Państwa Izrael w latach 1974-1977 i ponownie od 1992 roku do zamordowania go przez prawicowego ekstremistę Jigala Amira w 1995 roku, protestującego przeciwko porozumieniom z Palestyńczykami podpisanymi w Oslo. Był pierwszym szefem rządu, który był tzw. sabrą, czyli Żydem urodzonym w Izraelu, a także drugim, który zmarł w czasie pełnienia swojej funkcji (pierwszym był Lewi Eszkol, ale jego śmierć miała naturalny charakter).

Machmud Abbas - palestyński przywódca i działacz niepodległościowy, prezydent Autonomii Palestyńskiej od 2005 roku, pierwszy premier palestyński (29 kwietnia - 6 września 2003). Jeden z czołowych przywódców Al-Fatah, przewodniczący Organizacji Wyzwolenia Palestyny (wybrany 11 listopada 2004 po śmierci Jasera Arafata).

Skróty:

OWP - Organizacja Wyzwolenia Palestyny

Pojęcia:

Jom Kippur - jedno z najważniejszych świąt żydowskich o charakterze pokutnym. Żydzi przygotowują się do tego święta podczas dni pokuty dzielących go od Rosz ha-Szana (oba święta i dni między nimi określa się jako Jamim Noraim - Straszne Dni). W wigilię święta należy odbyć rytualną kąpiel w mykwie. W niektórych środowiskach praktykowane jest symboliczne biczowanie się. Częściej spotykany jest rytuał kapparot, polegający na ofiarowaniu koguta lub kury jako "zastępcy", który zostanie uśmiercony za winy ofiarującego, podczas gdy ofiarujący "dostąpi długiego życia w pokoju".

Religijni żydzi uczestniczą w wieczornym nabożeństwie (święto zaczyna się wieczorem) ubrani w tałesy (często także w białą suknię kittel). Nabożeństwo rozpoczyna przeniesienie zwojów Tory na bimę - podwyższenie w centrum synagogi. Trzykrotnie (u Żydów aszkenazyjskich) śpiewane jest Kol Nidrei - uroczysta prośba o unieważnienie przyrzeczeń religijnych, które nie zostały dotrzymane. Przez cały dzień święta trwają w synagodze nabożeństwa obejmujące publiczne wyznawanie grzechów, wysławianie Bożego miłosierdzia, wspominanie zmarłych, wspomnienie świątyni jerozolimskiej.

każdy żyd powinien prosić osoby przez niego skrzywdzone o przebaczenie. W święto obowiązuje ścisły post (zakaz spożywania wszelkich pokarmów i napojów). W tym dniu nie wolno także pracować, myć się, nosić obuwia skórzanego oraz podejmować współżycia płciowego.

Święto odzwierciedla ideę, że ci, którzy okazują skruchę i naprawiają błędy mogą dostąpić łaski przebaczenia.

Intifada - arabskie określenie buntu, rebelii, powstania.

Robin Shulman na łamach gazety The Washington Post interpretuje słowo „intifada” jako „okres powszechnego oporu przeciwko uciskowi”. Owo określenie jest najczęściej utożsamiane z konfliktem izraelsko-arabskim oraz tzw. intifadami palestyńskimi (pierwszą i drugą)

Opisy:

Konflikt o Kanał Sueski:

1)przyczyny:

Po przegranej pierwszej wojnie izraelsko-egipskiej, Egipt w 1949 zamknął Kanał Sueski dla izraelskiej żeglugi oraz zablokował rejon Zatoki Akaba. Posunięcie to było to w jawnej sprzeczności z postanowieniami Konwencji Konstantynopolskiej 1888, jednak Egipt usprawiedliwiał swoją decyzję stanem wojny z Izraelem. Pomimo to, Izrael oskarżył wówczas Egipt o złamanie warunków zawieszenia broni, nie podjął jednak żadnych działań zmierzających do złamania morskiej blokady.

W sierpniu 1951 brytyjski minister spraw zagranicznych Anthony Eden udzielił Egiptowi pełnych praw do decydowania o Kanale Sueskim. Tym samym udzielił Egiptowi prawa do decydowania o przepuszczaniu lub blokowaniu izraelskich statków pragnących skorzystać z Kanału lub Cieśniny Tirańskiej. Problem zignorowany początkowo przez Wielką Brytanię, został podjęty przez międzynarodową społeczność i 1 września 1951 Rada Bezpieczeństwa ONZ przyjęła Rezolucję nr 95, która nazwała zamknięcie Kanału Sueskiego "nadużyciem ograniczającym prawo" i wezwała Egipt do otwarcia Kanału dla wszystkich statków i wszystkich towarów[6]. W odpowiedzi w 1951 Egipt anulował układ egipsko-brytyjski z 1936, zmuszając wojska brytyjskie do opuszczenia w 1954 strefy Kanału Sueskiego.

W Egipcie postępowała stopniowa radykalizacja nastrojów społecznych i w 1952 oficerowie armii przeprowadzili zamach stanu, który zakończył rządy króla Faruka I będącego brytyjską marionetką i wprowadzili pół-dyktaturę wojskową. Nowy rząd prowadził agresywną politykę antyizraelską, wspierając m.in. rajdy fedainów na Izrael, na co izraelska armia odpowiadała rajdami niszczącymi arabskie obozy szkoleniowe w Strefie Gazy.

Dalszą konsekwencją działań było zatrzymanie 24 grudnia 1953 u wejścia do Kanału Sueskiego norweskiego statku płynącego z ładunkiem dla Izraela. Na międzynarodowe protesty, Egipt ponownie odpowiedział, że jest w stanie wojny z Izraelem. 28 września 1954 izraelski statek "Bat Galim" podjął próbę przepłynięcia przez Kanał Sueski, został on również zatrzymany, a cała jego załoga aresztowana. Te zdecydowane kroki Egiptu dowodziły o nieprzejednanej postawie Arabów względem Izraela i gotowości wciągnięcia Kanału Sueskiego w strefę wojny, co zagrażało bezpieczeństwu międzynarodowych szlaków morskich.

2)przebieg

Jeszcze przed rozpoczęciem wojny, rankiem 29 października 1956 oddział izraelskiej straży granicznej (Mishmar HaGvul) dokonał masakry arabskich mieszkańców wioski Kafr Qasim, na granicy izraelsko-jordańskiej. Przyczyną otworzenia ognia do cywili było naruszenie godziny policyjnej. Zginęło 48 Arabów, w tym 6 kobiet i 23 dzieci. Policja przeprowadziła dochodzenie i sąd wojskowy skazał 8 izraelskich żołnierzy na kary więzienia (dowódca został skazany na 17 lat, dwaj podoficerowie na 15 lat, a pozostali otrzymali mniejsze wyroki). W późniejszym czasie wyroki zostały złagodzone i żołnierze wyszli na wolność po 3,5 roku kary.

29 października 1956 roku o godzinie 17.00 Izrael rozpoczął Operację "Kadesz". Nazwa operacji pochodziła od nazwy starożytnego miasta Kadesz na Półwyspie Synaj, wspominanego w Księdze Powtórzonego Prawa.

Osiągnięcie sukcesu zależało od zrealizowania czterech głównych celów operacyjnych:

* zdobycie Strefy Gazy i usunięcie z jej terenu baz fedainów. Pozostawienie tej strefy w rękach arabskich umożliwiłoby Egiptowi przeprowadzenie oskrzydlającego ataku na nacierające na Półwyspie Synaj izraelskie siły.

* zdobycie Al-Arisz i Abu Ageila na Półwyspie Synaj. Były to dwie główne bazy egipskich sił zbrojnych na Synaju. Znajdowały się w nich duże magazyny, centra dowodzenia i łączności. Zdobycie ich sparaliżowałoby egipską armię.

* zdobycie Szarm el-Szejk, który był bazą egipskich sił blokujących Cieśninę Tirańską. Po zdobyciu Szarm el-Szejk Izraelczycy odzyskaliby kontakt z Morzem Czerwonym, co umożliwiłoby normalny transport morski i rozwijanie kontaktów handlowych poprzez Ocean Indyjski.

Osiągnięcie tych czterech celów strategicznych rozgromiłoby egipską armię, zmuszając ją do wycofania się z Synaju i umożliwiłoby lądowanie brytyjskich i francuskich wojsk w strefie Kanału Sueskiego.

Wieczorem 29 października 1956 trzy izraelskie brygady przeprowadziły natarcie na Strefę Gazy, otaczając i izolując większość sił egipskich w rejonie miasta Gaza. Podczas nocnych walk Izraelczycy opanowali ważny strategicznie węzeł komunikacyjny Rafah. Rankiem 30 października wyprowadzono stąd główne natarcie, zdobywając egipską bazę wojskową w Al-Arisz.

Wieczorem 29 października 1956 Izraelczycy wysadzili desant spadochronowy siłami jednego batalionu na strategicznie położonej Przełęczy Mitla (315 km od granic Izraela i 45 km od Kanału Sueskiego). Opanowanie tej przełęczy odcięłoby większość egipskich sił na Półwyspie Synaj od możliwości otrzymania posiłków i uniemożliwiłoby Egipcjanom przegrupowanie swoich wojsk.

Jednakże nocny desant nie poszedł zgodnie z planem i spadochroniarze wylądowali kilka kilometrów od celu. Zmarnowano cenne godziny i siły fizyczne żołnierzy aby dotrzeć do przełęczy, którą zdołano jednak szybko opanować. Izraelczycy okopali się, otrzymali drogą powietrzną wsparcie w postaci artylerii i oczekiwali na dotarcie drogą lądową pozostałych brygad.

Brytyjskie i francuskie ultimatum

Zaatakowany Egipt wezwał 30 października 1956 swoich arabskich sojuszników (Syrię i Jordanię) aby uderzyły na Izrael. To właśnie w obawie przed możliwością rozpoczęcia wojny na frontach izraelsko-syryjskim i izraelsko-jordańskim, izraelska armia nie rozpoczynała głównego natarcia na Synaju. Izraelskie brygady pozostawały cały czas w gotowości przegrupowania ich, aby bronić terytorium własnego kraju. Wykorzystując ten czas, egipska armia rozpoczęła przerzucanie swoich rezerwowych oddziałów na wschodni brzeg Kanału Sueskiego, na Półwysep Synaj.

wstrzymania walk i wycofania wszystkich wojsk na odległość 10 km od obu brzegów Kanału Sueskiego Egipt odrzucił izraelskich sił na odległość 10 km od kanału.

31 października 1956 dowództwo izraelskiej armii nie dostrzegając żadnych ruchów wojsk syryjskich i jordańskich, rozpoczęło generalne natarcie na Synaju przy użyciu całości sił uderzeniowych. Główne natarcie skierowało się na przedpola Abu Ageila, którą po ciężkich walkach zdobyto 1 listopada[15]. Równocześnie jedna brygada spadochronowa ruszyła przez pustynię i dotarła do zdobytej wcześniej Przełęczy Mitla.31 października 1956 roku egipski niszczyciel "Ibrahim al-Awal" wpłynął do Zatoki Hajfy i ostrzelał miasto Hajfę. W odparciu jego ataku uczestniczył między innymi izraelski niszczyciel INS "Eilat". Egipski okręt wycofał się wówczas i ukrył się w pobliskiej grupie neutralnych okrętów amerykańskich. Został jednak wykryty przez izraelskie bombowce, zaatakowany, uszkodzony, a następnie zdobyty i odholowany do portu w Hajfie. Później był znany jako INS "Haifa2 listopada 1956 izraelskie oddziały dotarły w pobliże Kanału Sueskiego, zatrzymując się w odległości 10 km od jego wschodniego brzegu. Jednak Izraelczycy prowadzili dalsze działania wojenne na południu Półwyspu Synaj, kończąc je 5 listopada zdobyciem miasta Szarm el-Szejk i odblokowaniem Cieśniny Tirańskiej.

30 października 1956 roku po wystosowaniu ultimatum, Francja i Wielka Brytania przegrupowały swoje morskie siły uderzeniowe z rejonu wysp Malta i Cypr w pobliże Egiptu. Wieczorem 31 października brytyjskie i francuskie samoloty startujące z pokładów lotniskowców rozpoczęły bombardowanie egipskich obiektów wojskowych. W ciągu 2 dni zniszczono 255 egipskich samolotów.

W reakcji na bombardowania, w nocy 31 października prezydent Naser zarządził ewakuację wojsk egipskich z Synaju i koncentrację w rejonie Aleksandrii i Port Saidu.

Stany Zjednoczone nie były zainteresowane dalszym trwaniem konfliktu na Bliskim Wschodzie i ewentualnym przejęciem kontroli nad Kanałem Sueskim, gdyż mogło to grozić eskalacją konfliktu na cały region i grozić nieobliczalnymi skutkami. Dodatkowo administracja prezydenta Dwight D. Eisenhowera została zaskoczona powstaniem węgierskim i radziecką interwencją zbrojną na Węgrzech. Eisenhower obawiał się, że Naser może oficjalnie zwrócić się do Związku Radzieckiego z prośbą o pomoc wojskową. Mogłoby to doprowadzić do dalszego wzrostu napięcia z Blokiem Wschodnim i spowodować bezpośredni konflikt wojskowy między Zachodem i ZSRR, i ostatecznie przekształcić Zimną wojnę w prawdziwy konflikt zbrojny na skalę globalną. Dlatego Eisenhower wezwał Radę Bezpieczeństwa ONZ do wymuszenia zawieszenia broni w Egipcie. Jednak Wielka Brytania i Francja, jako stali członkowie Rady Bezpieczeństwa ONZ zawetowali projekt rezolucji.

Wówczas Stany Zjednoczone zaapelowały do Zgromadzenia Ogólnego ONZ proponując przyjęcie rezolucji wzywającej do zawieszenia broni, wycofania wojsk i otwarcia Kanału Sueskiego dla powszechnej żeglugi. Zgromadzenie Ogólne zwołało nadzwyczajne posiedzenie i 2 listopada 1956 przyjęło Rezolucję. W tej nowej sytuacji, Izrael na prośbę Francji i Wielkiej Brytanii poprosił Zgromadzenie Ogólne ONZ o sprecyzowanie treści rezolucji. Było to "granie na czas", z którego korzystały europejskie mocarstwa przygotowujące swoje siły inwazyjne do lądowania w Egipcie

5 listopada 1956 brytyjscy spadochroniarze wylądowali wieczorem na lotnisku El Gamil, zdobywając teren egipskiej bazy wojskowej. Zaczęły tutaj lądować kolejne samoloty transportowe z oddziałami desantowymi. 6 listopada brytyjska piechota morska wylądowała rano na plażach Port Saidu, w pobliżu Kanału Sueskiego. Doszło do ciężkich walk, w których zniszczone zostały egipskie baterie nadbrzeżne. Po południu francuscy komandosi zajęli mosty w Al-Raswa i opanowali Port Fuad. W walkach zniszczono liczne egipskie czołgi. W ten sposób, prawie 30 tys. brytyjskich i francuskich żołnierzy opanowało 20 km strefę Kanału Sueskiego. Chaotycznie i niezbyt dobrze zorganizowane walki trwały jeszcze do 7 listopada.

Zdesperowany Naser nakazał wówczas zatopienie 40 statków w Kanale Sueskim, blokując na nim żeglugę do 1957 roku.
Prezydent USA Eisenhower zagroził Wielkiej Brytanii, że sprzeda amerykańskie rezerwy funta szterlinga i tym samym spowoduje załamanie się brytyjskiej waluty. Dodatkowo Arabia Saudyjska ogłosiła embargo na dostawy ropy naftowej do Wielkiej Brytanii i Francji, a Stany Zjednoczone odmówiły uzupełnienia braków w dostawach paliwa do czasu szybkiego wycofania wojsk brytyjskich i francuskich z Egiptu.

W rezultacie tych nacisków 6 listopada 1956 zostały wstrzymane wszystkie działania wojenne w Egipcie. Następnie 6 grudnia Izrael przesunął swoje oddziały na odległość 30 km od Kanału Sueskiego, a 22 grudnia Wielka Brytania i Francja wycofały swoje oddziały z Egiptu. 7 marca 1957 roku Izrael zakończył wycofywanie swoich wojsk z Półwyspu Synaj i Strefy Gazy.

3)skutki:
Prezydent USA Eisenhower zagroził Wielkiej Brytanii, że sprzeda amerykańskie rezerwy funta szterlinga i tym samym spowoduje załamanie się brytyjskiej waluty. Dodatkowo Arabia Saudyjska ogłosiła embargo na dostawy ropy naftowej do Wielkiej Brytanii i Francji, a Stany Zjednoczone odmówiły uzupełnienia braków w dostawach paliwa do czasu szybkiego wycofania wojsk brytyjskich i francuskich z Egiptu[19].

W rezultacie tych nacisków 6 listopada 1956 zostały wstrzymane wszystkie działania wojenne w Egipcie. Następnie 6 grudnia Izrael przesunął swoje oddziały na odległość 30 km od Kanału Sueskiego, a 22 grudnia Wielka Brytania i Francja wycofały swoje oddziały z Egiptu. 7 marca 1957 roku Izrael zakończył wycofywanie swoich wojsk z Półwyspu Synaj i Strefy Gazy.

Przebieg wojny sześciodniowej

wojna prowadzona przez Izrael z arabskimi sąsiadami - Egiptem, Jordanią i Syrią. Spowodowana zakazaniem przez Egipt żeglugi izraelskich statków po zatoce Akaba.

Rozpoczęta 5 VI 1967 przez Izrael atakiem na wszystkie większe lotniska sprzymierzonych państw arabskich, podczas którego zniszczone zostały pasy startowe i samoloty. Prowadzona wg planu ministra obrony Izraela M. Dajana.

W ciągu sześciu dni (5-10 VI) Izrael rozbił główne siły arabskie. Egipt utracił Synaj, Jordania Zachodni Brzeg (Jordanu) (zachodnią część Jerozolimy, Samarię i Judeę), Syria - wzgórza Golan. Izrael zajął także pozostającą pod zarządem Sił Zbrojnych ONZ Strefę Gazy. Podzielona dotąd między Jordanię i Izrael Jerozolima stała się ponownie jednym miastem - stolicą Izraela.

wpływ wojny Jom Kippur na ceny ropy:

17 października 1973 arabskie państwa OPEC pod przewodnictwem Arabii Saudyjskiej potępiły amerykańską pomoc wojskową udzieloną Izraelowi i ogłosiły zmniejszenie wydobycia ropy naftowej o 5%, grożąc wprowadzeniem embarga. Równocześnie podniesiono cenę o 17% do 3,65 $ za baryłkę. 20 października 1973 Arabia Saudyjska ogłosiła embargo na dostawy ropy naftowej do Stanów Zjednoczonych. 23 października państwa OPEC ogłosiły embargo naftowe na Holandię i inne państwa Europy Zachodniej. Dalsze działania krajów członkowskich OPEC w latach 1973-1974 doprowadziły do wzrostu ceny baryłki ropy do 35 $, jednak w 1975 nastąpiła drobna stabilizacja cen na poziomie około 30 $ [13]. Doprowadziło to do kryzysu naftowego, który objął wszystkie kraje wysoko uprzemysłowione i uzależnione od ropy naftowej i wszystkie dziedziny gospodarki światowej. Jego bezpośrednią konsekwencją był kryzys światowego systemu walutowego oraz kryzys gospodarczy połączony z recesją oraz inflacją

operacja "Pokój dla Galilei": inaczej: Wojna libańska 1982-1985

jednak później przyjęto nazwę Pierwsza Wojna Libańska. Wojna rozpoczęła się 6 czerwca 1982 roku, od izraelskiej inwazji na południowy Liban. Rząd Izraela jako usprawiedliwienie agresji przedstawił ją jako odwet za zamach na izraelskiego ambasadora Shlomo Argova w Londynie (4 czerwca 1982). Zamach przeprowadziła Organizacja Abu Nidala z Libanu.

Izraelczycy rozbili siły OWP, wojska syryjskie i muzułmańskie oddziały libańskie, po czym otoczyli Bejrut. Dalsze starcia doprowadziły do eskalacji wojny domowej w Libanie, w którą zaangażowały się międzynarodowe siły pokojowe, Druzowie, Islamski Dżihad i Hezbollah. Wojna zakończyła się wyniku zawartego porozumienia, 10 czerwca 1985 na mocy którego wojska izraelskie wycofały się z Libanu. Jednak starcia w przygranicznej strefie bezpieczeństwa trwały jeszcze do połowy 2000.

WOJNA IRACKO - IRAŃSKA 1980 - 1988

Daty:

22 IX 1980 r. - Husajn rozpoczął działania wojenne

20 VIII 1988 r. - zawieszenie broni

Postacie:

Ruhollah Musawi Hendi Chomeini

Saddam Husajn at-Takriti

Opisy:

Przyczyny wojny

Ogólna charakterystyka przebiegu wojny

PUSTYNNA BURZA

Daty:

2 VIII 1990 r. - agresja iracka na Kuwejt

16/17 I 1991 r. - bombardowanie Bagdadu

24 II 1991 r. - początek lądowej ofensywy na Irak

28 II 1991 r. - jednostronne wstrzymanie ognia

Postacie:

Tariq Azis

Dżaber al-Ahmad al-Sabakh

H. Norman Schwarzkopf

Pojęcia:

"Pustynna Tarcza" ("Desert Shield")

Opisy:

przyczyny agresji na Kuwejt

ogólna charakterystyka przebiegu "Pustynnej Burzy"

DRUGA WOJNA W ZATOCE I OKUPACJA IRAKU

Daty:

20 I 2002 r. - Irak został wymieniony jako jeden z krajów na "osi zła"

19/20 III 2003 r. - napaść sił brytyjsko-amerykańskich na Irak

1 V 2003 r. - prezydent Bush ogłosił koniec większych operacji w IRaku

13 VII 2003 r. - powołanie IRackiej Tymczasowej Rady Rządzącej

Postacie:

Jay Garner - urodził się 15 kwietnia1938 roku. W 1960 roku rozpoczął służbę w siłach lądowych. Po wojnie w Wietnamie specjalizował się w systemach obrony przeciwlotniczej. Podczas pierwszej wojny w Zatoce Perskiej dowodził bateriami pocisków Patriot, które broniły Izraela przed irackimi rakietami Scud. Potem stanął na czele misji wojskowej, tworzącej strefę bezpieczeństwa dla uchodźców kurdyjskich w północnym Iraku.

Paul Bremer - były amerykański administrator cywilny Iraku., dyplomata i doradca Kongresu USA ds. walki z terroryzmem, jest człowiekiem, któremu prezydent George W. Bush powierzył poprowadzenie Iraku ku bezpiecznej i demokratycznej przyszłości. Prezydenckim wysłannikiem do Iraku został 6 maja 2003. Swą misję zakończył 28 czerwca 2004, gdy Irak oficjalnie odzyskał suwerenność i Tymczasowe Władze Koalicyjne przestały istnieć. Odleciał z Bagdadu do USA dwie godziny po przekazaniu władzy tymczasowemu rządowi irackiemu.-

Skróty:

CPA - Coalition Provisional Authority - Tymczasowa Administracja Koalicyjna

Opisy:

Ogólna charakterystyka działań wojennych z wojskami Saddama

Ogólna charakterystyka okupacji i procesu stabilizacji w Iraku

Od 2002 roku Stany Zjednoczone posługując się niepotwierdzonymi dotąd twierdzeniami posiadania przez Irak BMR, prowadziły przygotowania do kolejnego uderzenia na Irak. Stojąc przed groźbą wojny, prezydent Husajn zgodził się na powrót inspektorów ONZ, którzy jednak nic nie wykryli. Amerykańskie plany nie zyskały poparcia wszystkich członków NATO, doprowadzając do kryzysu w Sojuszu Północnoatlantyckim. Między innymi, pomimo nacisków ze strony Francji i Niemiec, Polska poparła Stany Zjednoczone.

20 marca 2003 roku amerykańskie i brytyjskie samoloty uderzyły na cele w Bagdadzie. Następnego dnia na terytorium Iraku wkroczyły wojska koalicji. W Operacji Iracka Wolność brały udział wojska USA, Wielkiej Brytanii, Polski i Australii, a na morzu wspierały je Dania i Hiszpania.

1 maja prezydent USA George W. Bush ogłosił koniec poważniejszych walk w Iraku. Irak został podzielony na cztery strefy. Dwie północne kontrolują Amerykanie, południową Brytyjczycy, a środkową stojący na czele międzynarodowej dywizji Polacy. Alianci wprowadzili własną administrację oraz powołali z dniem 13 lipca Radę Zarządzającą złożoną z przedstawicieli głównych grup ludności - szyitów, sunnitów i Kurdów - w proporcjach w przybliżeniu odpowiadających proporcjom ludnościowym Iraku.

22 lipca 2003 wojska amerykańskie zabijają synów i wnuka Saddama Husajna a 13 grudnia 2003 roku Saddam Husajn został ujęty przez amerykańskich żołnierzy w pobliżu Tikritu.

1 marca 2004 r. Rada Zarządzająca przyjęła tymczasową konstytucję Iraku.

28 czerwca władzę w Iraku przejął tymczasowy rząd kierowany przez Alawiego, co formalnie zakończyło amerykańską okupację Iraku. Wojska Stanów Zjednoczonych i ich sojuszników pozostały jednak w Iraku. W tym okresie rebelianci i terroryści skoncentrowali swoje ataki na przedstawicielach nowych władz irackich. Zginęło m.in. wielu policjantów i żołnierzy irackiej Gwardii Narodowej. Powszechne stały się porwania ludzi (z pobudek politycznych, albo dla okupu). W związku z tym wiele zagranicznych firm wycofało nieiracki personel, a niektóre całkowicie zaprzestały działalności. Symbolem terroryzmu w Iraku stał się powiązany z al-Kaidą Jordańczyk Abu Musab al-Zarkawi, który stoi za najkrwawszymi zamachami.

Mimo terroru w wyborach parlamentarnych 30 stycznia 2005 r. wzięło udział 59% uprawnionych do głosowania. Byli to w większości szyici i Kurdowie. Wśród sunnitów frekwencja była bardzo mała. W najniebezpieczniejszych rejonach kraju wybory w ogóle się nie odbyły.

21 września 2006 r. brytyjski magazyn medyczny "Lancet" opublikował szacunkową liczbę ofiar po stronie irackiej, od marca 2003 do czerwca 2006 ma ona wynosić ok. 655 tys.osób, w większości cywilów.

5 listopada 2006 r. Saddam Husajn został skazany przez bagdadzki trybunał na karę śmierci w procesie o masakrę 148 szyitów. Wyrok wykonano 30 grudnia.

13 września 2007 roku brytyjska firma sondażowa ORB opublikowała wyniki badania 1461 dorosłych osób w Iraku, które sugerowały że liczba cywilnych ofiar konfliktu wyniosła dotąd ponad 1,2 miliona, a ponad 1/5 z 4 milionów irackich domostw straciła co najmniej jednego członka rodziny. 30 stycznia 2008 roku ORB opublikowała wyniki kolejnego badania przeprowadzonego w sierpniu-wrześniu 2007 roku, z którego wynikało, że w konflikcie w Iraku po 2003 roku mogło zginąć 1,03 miliona osób

WOJNA INDYJSKO-CHIŃSKA 1962

Daty:

24 IV 1954 r. - indyjsko-chiński traktat o przyjaźni

19/20 X 1962 r. - początek chińskiej agresji

Pojęcia:

Pańcza Sila - zasady porozumienia między ChRL i Indiami 1954; 1955 uznane na konferencji państw Azji i Afryki w Bandungu za podstawę stosunków międzynarodowych.

Opisowe:

5 zasad pokojowego współistnienia:

1) poszanowanie integralności terytorialnej i suwerenności;

2) nie ingerowanie w sprawy wewnętrzne;

3) nieagresja;

4) równość i zasada wzajemnych korzyści;

5) pokojowe współistnienie.

przyczyny konfliktu chińsko-indyjskiego

Bezpośrednią przyczyną konfliktu było nieuregulowanie kwestii granic między Indiami a Chinami. Początków takiego stanu rzeczy należy szukać w połowie XIX wieku, w czasie kolonialnej dominacji Wielkiej Brytanii w regionie. Wzmożona ekspansja państw europejskich, głównie Rosji, w Azji Środkowej doprowadziło Brytyjczyków do przekonania, że Indie są zagrożone. W celu ochrony własnych interesów wojska brytyjskie zajmowały kolejno terytoria w strefie Himalajów i Karakorum, tworząc tam szereg formalnie niezależnych państw buforowych. Zgodnie z tą linią polityki wkroczono na tereny należące do Chin - przykładowo, w 1904 roku Brytyjczycy na krótko zajęli Lhasę.

Inne przyczyny to:

* polityka Chin, które do II połowy XIX w. nie przywiązywały większej wagi do granic mniej lub bardziej zależnych od nich państw na "półdzikich kresach";

* nieuregulowana zależność polityczna niektórych plemion i wiosek w Himalajach i Karakorum — zdarzało się, że płaciły one podatki (symboliczne np. 5 koców i 5 wachlarzy) zarówno władcom z terenu Indii, jak i Tybetu;

* trudności w wytyczeniu granicy w terenie — słabe lub brak zaludnienia i trudne warunki naturalne.

ogólna charakterystyka przebiegu konfliktu:

Ofensywa chińska

Po dalszych incydentach na granicy strona chińska zdecydowała się podjąć bardziej radykalne działania. Miały one zarówno spowodować rozwiązanie problemu jak i stanowić swoistą manifestację siły Państwa Środka. W nocy z 19 na 20 X 1962 roku wojska chińskie przystąpiły do ofensywy odrębnie w dwóch kierunkach: w Aksai Chin i w NEFA. Generał B.M. Kaul był nieobecny w rejonie, kontynuował leczenie serca w Delhi. Generał - porucznik Harbaksh Singh jego następca, zastał wybuch wojny w drodze do NEFA .

Przebieg działań wojennych na obu frontach nie był jednakowy, jednak łączyło je jedno podobieństwo — znaczna przewaga chińskiej armii. Według oficjalnych źródeł w NEFA naprzeciw korpusu chińskiego stanął IV Korpus indyjski, jednak faktycznie były to tylko dwie brygady. Analogicznie, w Aksai Chin - przeciwko korpusowi chińskiemu wystawiono jedną indyjską brygadę.

Na froncie wschodnim, w NEFA, wojska chińskie zaatakowały południowe brzegi rzeki Namka Chu. Napotkały niewielki opór zaskoczonych oddziałów indyjskich. Indusi spodziewali się, że siły armii chińskiej przekroczą rzekę jednym z pięciu mostów, więc zajęli pozycje umożliwiające ich obronę. Tymczasem Chińczycy nocą z 19 na 20 X 1962 roku przekroczyli płytką o tej porze roku rzekę w bród. Wraz z nastaniem świtu, odcięto indyjskie linie telefoniczne uniemożliwiając kontakt z sztabem głównym. Następnie przypuszczono niespodziewany atak, który zakończył się zepchnięciem Hindusów poza linię rzeki. 22 X rozpoczęto walki o Walong, na linii McMahona. Początkowo, atak chińskiej armii został odparty przez indyjską artylerię. Ataki ponawiano więc przez kolejne dni. 23 X armia chińska zajęła Tawang.

Na froncie zachodnim, w Aksai Chin, Chiny kontrolowały większość terenów jeszcze przed rozpoczęciem walk. Jednak część tego obszaru wciąż znajdowała się w rękach patroli indyjskich. Atak przypuszczono w dolinie Chip Chap, Galwan oraz w rejonie jeziora Pangong. Większość potyczek trudno nazwać bitwami, gdyż polegały zwykle na rozbrajaniu małych patroli, czy zdobywaniu niewielkich posterunków granicznych. Do 22 X wszystkie pozycje indyjskie na północ od doliny Chushul uległy naporowi chińskiego wojska. Wieczorem 24 X, do sektora Chushul przerzucono 120 oficerów i żołnierzy sił indyjskich. Ich zadaniem była obrona niewielkiego pasa startowego, położonego na wysokości 5 200 m n.p.m., istotnego ze względów strategicznych. Dowództwo tą jednostką objął major Shaitan Singht. Ich postawa wobec przeważającej siły armii chińskiej, choć z góry skazana na niepowodzenie, została doceniona w Indiach, dzięki czemu stała się symbolem odwagi na polu walki. Równocześnie, utrata dużej liczby punktów garnizonowych zmusiła Hindusów do ewakuacji bardziej wysuniętych stanowisk.

Wojska chińskie zakończyły ofensywę w dniu 24 X, kiedy to ogłoszono jednostronne zawieszenie działań wojennych i wystosowano do Delhi propozycje rokowań pokojowych. Zhou przedstawił Nehru propozycje negocjacji. Do warunków osiągnięcia pokoju należały:

* podjęcie rozmów mających na celu wypracowanie ostatecznego kształtu granicy

* wycofanie się obu stron na 20 kilometrów od obecnej linii frontu

* wycofanie sił chińskich z NEFA

* ustanowienie granicy w Aksai Chin według obecnej linii frontu (czyli w rękach chińskich)

Rząd indyjski odrzucił ofertę, żądając najpierw wycofania wojsk chińskich z zajętych terenów. Mimo że nie doszło do porozumienia, przerwa w działaniach wojennych trwała do 14 listopada. Okres ten umożliwił Indiom odbudowę i wzmocnienie swoich sił. Bierna postawa Pakistanu wobec konfliktu chińsko-indyjskiego pozwoliła na ściągnięcie posiłków z Kaszmiru. Później Indie przyjęły również amerykańską propozycję pomocy, która pozwoliła na unowocześnienie uzbrojenia i wyposażenia.

Ofensywa indyjska i kontrofensywa

14 listopada Indie podjęły na nowo działania wojenne. Uderzenie sił indyjskich nastąpiło głównie w obszarze Aksai Chin, a w obszarze NEFA gen. Kaul osobiście dowodził ofensywą niedaleko granicy Birmy. Jednak po dwóch dniach zażartych walk atak załamał się — w obszarze NEFA Indie straciły wskutek zarządzonych przez gen. Kaula czołowych ataków na silniejszych Chińczyków jednostki specjalnie szkolone do walk górskich. Chińczycy w Aksai Chin przeszli do kontrofensywy, w wyniku której pluton indyjski, wytrwale broniący okolic Rezang La podczas październikowych walk, został rozbity. Podobnie było na froncie wschodnim, gdzie 17 listopada Chińczycy przeszli do kontrofensywy i do 20 listopada reszta wojsk indyjskich uległa rozproszeniu — główną przyczyną tutaj była decyzja gen. Kaula o niebronieniu szlaku Baileya (wytyczonej przez majora Baileya górskiej dróżki równoległej do głównej drogi), ponieważ uznał on, że szlak ten nie nadaje się do przerzutu wojsk; wskutek tego duże siły chińskie (2000-4000 żołnierzy) mogły spokojnie przejść na tyły Hindusów broniących głównej drogi.

Po miesięcznej wojnie, w dwóch kilkudniowych ofensywach, Chiny odniosły militarne zwycięstwo. Nie zostało one jednak wykorzystane. 21 listopada Pekin po raz drugi ogłosił jednostronne przerwanie ognia, a także uznanie Aksai Chin za część terytorium chińskiego. Równocześnie zapowiedziano wycofanie wojsk z NEFA od 1 grudnia. Powróciła tam, aż po linię McMahona, administracja indyjska — jednakże tym razem nie przekroczono jej w kierunku rzeki Namka Chu.

WOJNA W ANGOLI 1961 - 2002

Kolonia portugalska
stolica: LUANDA

Daty:

11 XI 1975 r. - ogłoszenie niepodległości Angoli

13 II 2002 r. - jednostronne zawieszenie broni ogłoszone przez rząd

Postacie:

Agosatinho Neto- [ 1922 - 1979] angolski polityk i poeta, w latach 1975-1979 pierwszy prezydent niepodległej Angoli. Neto był współzałożycielem Ludowego Ruchu Wyzwolenia Angoli, jednego z trzech ugrupowań politycznych, które po wycofaniu się Portugalczyków spierały się o władzę nad Angolą po ogłoszeniu niepodległości 11 listopada 1975 r. Neto został pierwszym prezydentem niepodległej Angoli. Dość szybko rząd angolski wszedł w bliskie kontakty ze Związkiem Radzieckim i innymi krajami komunistycznymi (m.in. Kubą). Po zakończeniu kadencji został zastąpiony na stanowisku przewodniczącego MPLA oraz głowy państwa przez José Eduarda dos Santosa.

W jego pogrzebie wzięły udział delegacje z kilkudziesięciu krajów, w tym wiele głów państw i szefów rządów. Polska reprezentowana była przez ambasadora PRL w Angoli gen. dyw. pil. Romana Paszkowskiego i członka Rady Państwa PRL Henryka Szafrańskiego.

Agostinho Neto należy do najbardziej znanych poetów angolskich. Tworzył w języku portugalskim, głównie wiersze o dużym ładunku zaangażowania, głęboko osadzone w miejscowej tradycji afrykańskiej, a jednocześnie nawołujące do przemian, walki o wolność, o godność

Jonas Savimbi - [1934- 2002] - polityk angolański, współzałożyciel i przywódca ruchu UNITA, działacz antykomunistyczny. W 1966 roku był współzałożycielem partię UNITA. Po uzyskaniu niepodległości przez kraj, rywalizował z MPLA o władzę. W 1975 roku popierany przez RPA zajął południową część Angoli. Startował w wyborach prezydenckich w 1992 roku, ale przegrał uzyskując 40,1% głosów. Zamordowany 22 lutego 2002 roku.

Skróty:

FNLA - Narodowy Front Wyzwolenia Angoli

MPLA - Ludowy Ruch Wyzwolenia Angoli

UNITA - Narodowy Związek Całkowitego Wyzwolenia Angoli

Opisowe:

cele pierwszej interwencji RPA w Angoli (1975):

Przez brak koncepcji uregulowania sytuacji politycznej w Angoli Pretoria zmarnowała wielki sukces wojskowy. Pierwsza interwencja wojsk RPA nie rozwiązała żadnego z problemów. Nadal stacjonowały tam wojska kubańskie, co odbierano jako zagrożenie dla Namibii. Luanda wspierała SWAPO, zakładając bazy szkoleniowe i zaopatrując ją w broń. Co więcej, Luanda zgodziła się również na zakładanie na swoim terytorium baz sił Afrykańskiego Kongresu Narodowego (ANC).

znaczenie "rewolucji goździków" dla Angoli:

Przewrót w metropolii (rewolucja goździków) całkowicie zmienił sytuację. Nowy rząd w Lizbonie zamierzał zakończyć wojnę i przynajmniej częściowo spełnić żądania ruchu wyzwoleńczego. Wojsko odmówiło dalszej walki i oddziały portugalskie wstrzymały działania zbrojne. Wojna była zbyt dużym obciążeniem dla niewielkiego przecież i ubogiego państwa. W 1970 roku w koloniach afrykańskich stacjonowało sto pięćdziesiąt tysięcy żołnierzy, to znaczy siedemdziesiąt pięć procent całej armii portugalskiej (sześćdziesiąt tysięcy żołnierzy w samej Angoli, z których zginęło około trzynastu tysięcy). Wojna pochłaniała niemal pięćdziesiąt procent budżetu państwa (czterdzieści osiem procent w 1968 roku). Praktycznie wszystkie dochody z angolańskich złóż ropy naftowej, żelaza i diamentów oraz plantacji kawy i bawełny przeznaczano na wydatki związane z wojną.

SOMALIA - DEMONTAŻ PAŃSTWA

Postacie:

Mohamed Siad Barre - [1919-1995] - w latach 1969 - 1991 prezydent Somalii.

Od 1960 naczelny wódz armii, po zamachu na poprzedniego prezydenta doszedł do władzy w wyniku przewrotu wojskowego. Sprawując władzę czerpał ze wzorów sowieckich (m.in. korzystanie z radzieckich doradców wojskowych). Wprowadził w Somalii kult jednostki. W roku 1977 doprowadził do aneksji wschodnioetiopskiej prowincji Ogaden, co doprowadziło do wojny etiopsko-somalijskiej, przegranej przez Somalię. Od końca lat 80. rozwój ruchu oporu przeciwko prezydentowi - wybuch wojny domowej w północnej części kraju. Ostatecznie obalony w wyniku zamachu stanu 26 stycznia 1991 i zmuszony do emigracji. Zmarł na wygnaniu w Nigerii

Skróty:

UNOSOM - United Nations Operation in Somalia - Operacja NArodów Zjednoczonych w Somalii

Opisowe:

charakterystyka współpracy Mohameda Siada Barrego z ZSRR

proces proklamowania niepodległości przez prowincje od lat 90-tych XX w.

ERYTREA

Postacie:

Hajle Syllasje I - [1872-1975 ] ostatni cesarz Etiopii (1930-1936 i 1941-1974). Jest także znany jako symbol religijny ruchu Rastafari, którzy uważają na podstawie Kebra Negast, że jest ostatnim z biblijnych Mesjaszów oraz wcielonym Bogiem, zwanym przez rasta Jah, który przyszedł, aby zakończyć wojny na Ziemi i zaprowadzić tysiącletnie królestwo pokoju, lub po prostu bosko namaszczonym królem. Haile Selassie znaczy Potęga Trójcy. Cesarz był znany także pod przedkoronacyjnym imieniem jako ras Tafari Makonnen.

W 1935 faszystowskie Włochy napadły Etiopię i okupowały ją aż do 1941. Haile Selassie uciekł do Wielkiej Brytanii, gdzie powołał rząd na uchodźstwie oraz zorganizował Fundację Obrony Etiopii. Na całym świecie była wówczas znana fotografia niskiego cesarza w pelerynie i z parasolem w ręku, który niestrudzenie wędrował po stolicach europejskich walcząc o niepodległość ojczyzny.

Po odzyskaniu niepodległości Etiopii w 1941, na skutek wyparcia wojsk włoskich przez Brytyjczyków i sprzymierzonych z nimi oddziałów etiopskich, Haile Selassie powrócił na tron. W 1955 ogłosił nową konstytucję Etiopii, według której nadal posiadał władzę absolutną, ale zmienił strukturę parlamentu, zwiększając nieco jego kompetencje i reprezentatywność.

Po próbie puczu w 1960 zaczął się okres bardziej konserwatywnego sprawowania władzy. Część uprawnień konstytucyjnych z 1955 została cofnięta, a kraj zaczął być z powrotem rządzony metodami półdyktatorskimi.

Haile Selassie związał się od tego czasu na stałe z Zachodem i odciął od wszelkich związków z radykalnymi ruchami rewolucyjnymi sterowanymi przez ZSRR, które powstawały w tym czasie licznie w wielu ościennych państwach afrykańskich.

W 1963 w stolicy Etiopii, Addis Abebie, odbyła się konferencja założycielska Organizacji Jedności Afrykańskiej. Jednym z jej głównych inicjatorów był Haile Selassie, który przewodniczył konferencji, a następnie został wybrany na pierwszego przewodniczącego OJA.

Jego nowa, absolutystyczna polityka, połączona z gigantycznymi wydatkami na rozbudowane do absurdu ceremoniały dworskie, doprowadziła w końcu do ruiny ekonomicznej Etiopii. Na fali ostrego niezadowolenia społecznego Mengystu Hajle Marjam, popierany przez komunistów przeprowadził w 1974 udany pucz wojskowy, który definitywnie odebrał cesarzowi władzę. Formalnie monarchię zniesiono w 1975 (puczyści ogłosili "królem" syna Haile Selassie, ten jednak nie przyjął wówczas tego tytułu).

Mengystu Hajle Mariam - etiopski wojskowy i polityk komunistyczny. Zyskał przydomek Czarnego Stalina. Głowa państwa w latach 1974-1991. Stanął na czele przewrotu wojskowego, który z poparciem komunistów obalił cesarza etiopskiego Haile Selassie. Etiopia miała zmienić się pod przewodnictwem nowego, komunistycznego rządu, na którego czele stanął major Mengystu Hajle Mariam. Aby wprowadzić w życie swoją wizję państwa, "Czarny Stalin" musiał najpierw pokonać swoich wrogów, a przede wszystkim "boską" legendę poprzedniego władcy. Wkrótce Etiopia stała się umieralnią Afryki.

Opisowe:

przyczyny secesji Erytrei

KONGO - KATANGA

daty:

30 VI 1960 r. - uzyskanie niepodległości przez Kongo

postacie:

Patrice Lumumba- [1925—1961] pierwszy premier Demokratycznej Republiki Konga

W 1955 wstąpił do Belgijskiej Partii Liberalnej. Został aresztowany w 1957 i spędził rok w więzieniu. W 1960 Belgia zgodziła się na niepodległość Konga. Po wyborach Lumumba został premierem i utworzył rząd 23 czerwca 1960, prezydentem został Joseph Kasavubu.

Podczas zaprzysiężenia Lumumba ostro skrytykował politykę kolonialną byłej metropolii, co delegacja belgijska odebrała jako zniewagę majestatu króla Belgów. Ponieważ pierwszy premier Konga wyrażał chęć prowadzenia neutralnej i niezależnej od zachodnich mocarstw polityki zagranicznej i ekonomicznej został odebrany z nieufnością nie tylko w Brukseli ale i w Waszyngtonie, gdzie jego wizytę zignorowano. Rząd Belgii podjął decyzję o szukaniu sposobu na usunięcie Lumumby ze stanowiska szefa rządu. W tym celu próbowano wykorzystać sprowokowany przez białych dowódców bunt w armii kongijskiej, który doprowadził do interwencji zbrojnej Belgii. Lumumba ostro sprzeciwił się temu i zwrócił się z prośbą o rozwiązanie kryzysu do ONZ.

W następstwie tego w wyniku belgijskich intryg najbogatsza prowincja kraju Katanga ogłosiła niepodległość. Lumumba zwrócił się o pomoc do USA w transporcie wojska do stłumienia secesji, a następnie do ONZ. Kiedy otrzymał odmowę od obydwu stron, skierował prośbę do ZSRR, który odpowiedział pozytywnie i przysłał samoloty transportowe. To zaniepokoiło rząd USA obawiający się wpływów sowieckich w tej części Afryki. Prezydent Eisenhower polecił CIA wyeliminowanie kongijskiego premiera wszelkimi sposobami włącznie z zabójstwem. Agent CIA Larry Devlin udał się do stolicy Leopoldville przewożąc ze sobą m.in. truciznę ukrytą w tubce pasty do zębów. Na miejscu rozpoznał sytuację i nawiązał bliski kontakt z Josephem Mobutu.

We wrześniu 1960 Lumumba został usunięty z rządu przez prezydenta Kasavubu. 14 września, wspierany przez Kasavubu, pułkownik Joseph Mobutu przejął władzę i aresztował swojego poprzednika. Przy pomocy przyjaciół udało się Lumumbie uciec z aresztu domowego jednak został schwytany przez żołnierzy Mobutu na początku grudnia 1960 w okolicach Port Francqui. Następnie był przetrzymywany w więzieniu wojskowym w Thysville. W styczniu 1961 Lumumba i jego dwaj współpracownicy, Maurice Mpolo i Joseph Okitowas, zostali przewiezieni do Jadotville na terenie Katangi. Tam został stracony przez katangijskich żandarmów na rozkaz belgijskich oficerów służących w armii Katangi. Ciało zostało poćwiartowane, a resztki spalone i rozpuszczone w kwasie. W roku 1966 Mobutu ogłosił go bohaterem narodowym.

Moise Czombe -[1919-1969]- polityk kongijski, prezydent Katangi.W 1950 zaangażował się w życie polityczne i utworzył partię CONAKAT. W 1960 Kongo stało się niepodległym państwem. Czombe i CONAKAT, po wygraniu wyborów w prowincji Katanga, ogłosili jej niezależność. W wyniku interwencji ONZ i przegranej wojny Czombe uciekł do Angoli w 1963.

Dag Hammarskjöld- [1905-1961] - szwedzki polityk, dyplomata, ekonomista i prawnik, od 10 kwietnia 1953 do 18 września 1961 sekretarz generalny ONZ, przyczynił się do rozwiązania kryzysu sueskiego 1956.

skróty:

ABAKO

terminy

Katanga - historyczne państwo w Afryce, istniejące w latach 1960 - 1963.

Po uzyskaniu niepodległości przez Demokratyczną Republikę Konga 30 czerwca 1960, prowincja Katanga ogłosiła 11 lipca niezależność od nowo powstałego państwa kongijskiego. Prezydentem Katangi został Moise Czombe.

Niepodległość Katangi uznała oficjalnie jedynie Belgia. Kraj ten liczył na tanie dostawy surowców naturalnych z Katangi (głównie miedzi i złota). W Katandze stacjonował liczący 6000 żołnierzy kontyngent belgijski.

We wrześniu 1960 pułkownik Joseph Mobutu obalił premiera Konga Patrice Lumumbę. 17 stycznia 1961 Mobutu wysłał Lumumbę do Katangi, gdzie został zamordowany. Śmierć Lumumby wywołała wstrząs na arenie międzynarodowej. 21 lutego 1961 Rada Bezpieczeństwa ONZ przyjęła rezolucję o wysłaniu sił zbrojnych do Konga w celu zapobieżenia wojnie domowej. Rezolucja, przyzwalająca de facto na interwencję zbrojną w Katandze, spowodowała opuszczenie kraju przez większość Europejczyków oraz wojsko belgijskie.

W marcu rząd Demokratycznej Republiki Konga zaproponował przełamanie kryzysu poprzez wprowadzenie autonomii dla prowincji. Propozycja to została przez Katangę odrzucona, wskutek czego na przełomie lipca i sierpnia rozpoczęły się działania zbrojne. Początkowo wojska ONZ ponosiły klęski w starciach z siłami katangijskimi. Nie powiodły się wielokrotnie podejmowane próby negocjacji z władzami Katangi. Dopiero w grudniu 1962 zdecydowano się na przeprowadzenie ostatecznej ofensywy. 15 stycznia 1963 siły ONZ zajęły Elisabethville, co de facto oznaczało koniec secesji Katangi.

Secesja Katangi wsparta była przez białych najemników z Europy, którzy stanowili operacyjne zaplecze samozwańczego generała Josepha Mobutu. Jednym z owych najemników był Jan Zumbach (1915-1986), pilot i dowódca legendarnego 303 Dywizjonu Myśliwskiego RAF, któremu powierzono utworzenie i dowodzenie lotnictwem Katangi.

RUCH MAU MAU W KENII

Postacie:

Johnstone Kenyatta

Pojęcia:

Kikuju - to najliczniejsza grupa etniczna Kenii. Ich ojczyzną są żyzne, centralne wyżyny Kenii, na których prowadzili rolniczy tryb życia. Ich językiem jest język kikuju, na który składają się trzy dialekty

„Mau Mau” - tajny religijno-polityczny ruch rozwijający się od 1947 roku w Kenii, doprowadził do antykolonialnego powstania (powstanie Mau Mau) w latach 1952-1956, które chociaż stłumione, przyczyniło się do zapoczątkowania ustępstw ze strony Wielkiej Brytanii

WOJNA W ALGIERII

daty:

3 lipca 1962 - niepodległość Algierii

skróty:

OAS - Organizacja Tajnej Armii

postacie

Charles de Gaulle - [1890-1970] - francuski polityk i teoretyk wojskowości, w czasie II wojny światowej stał na czele emigracyjnego rządu Francji, kontynuującego walkę z Niemcami hitlerowskimi. W latach 1959-1969 był prezydentem Francji i twórcą nowej konstytucji ustanawiającej półprezydencki system rządów. Przed II wojną światową był znany głównie jako propagator idei masowego użycia broni pancernej.

Raoul Salan -[1899-1984] francuski generał, był przeciwnikiem przyznania Algierii niepodległości. Współtwórca i główny dowódca prawicowej organizacji terrorystycznej OAS.W 1945 skierowano go do Indochin, gdzie w 1952 roku objął dowodzenie siłami francuskimi. W końcu stanął na czele stowarzyszenia "Kombatantów Wojny Indochińskiej", stawiającego sobie za cel niedopuszczenie do wycofania wojsk Francji z Indochin. Po kryzysie sueskim w 1956 został naczelnym dowódcą sił francuskich w Algierii. W 1958 przewodził spiskowi wojskowemu mającemu na celu obalenie rządów IV Republiki i przekazania władzy w ręce gen. de Gaulle'a. Gdy ten, będąc już prezydentem, zgodził się na niepodległość Algierii, Salan uznał, że de Gaulle zdradził Francję. Wtedy to właśnie razem z gen. Maurice Challe'em, Edmondem Jouhaudem oraz Andrè Zellerem założył OAS i został jej przywódcą. Odpowiedzialny za wiele zamachów, w tym także na prezydenta

KONFLIKT SUESKI

daty:

31 X 1956 r. - rozpoczęcie operacji „Muszkieter”

pojęcia:

nacjonalizacja - akt przejęcia przez państwo prywatnego mienia. W rzadkich przypadkach może to być również przejęcie mienia należącego do samorządu. Nie należy mylić nacjonalizacji, która jest stosowana wobec określonej kategorii mienia lub osób, z wywłaszczeniem, które dotyczy konkretnej osoby i konkretnej sprawy.

Operacja „Muszkieter” - brytyjsko-francuska operacja powietrzna przeciwko Egiptowi w czasie wojny sueskiej. 31 października 1956 roku po wystosowaniu ultimatum, które Izrael przyjął, zaś Egipt zignorował, Francja i Wielka Brytania skierowały swoje morskie siły uderzeniowe z rejonu wysp Malta i Cypr przeciw Egiptowi. Wieczorem 31 października brytyjskie i francuskie samoloty startujące z pokładów lotniskowców rozpoczęły bombardowanie egipskich obiektów wojskowych. Pierwsze uderzenie skierowano przeciwko egipskim bazom lotniczym, by sparaliżować egipską obronę powietrzną. Pierwsze bomby alianci zrzucili na Egipt o 21:30 w bazie Almaza. Naloty trwały do 4 listopada. W ciągu 4 dni zniszczonych zostało ponad 260 egipskich samolotów, za cenę utraty trzech pilotów oraz siedmiu maszyn własnych. Wieczorem 4 listopada rozpoczęto operację Teleskop, kolejną fazę działań przeciw Egiptowi.

postacie:

Gamal Abdel Naser- egipski oficer i polityk, prezydent Egiptu w latach 1954-1970, uważany za jednego z najwybitniejszych przywódców arabskich w historii.

ZIMBABWE CZY RODEZJA

daty:

11 listopada 1965 r. - jednostronna deklaracja niepodległości Rodezji

18 kwietnia 1980 r. - niepodległość Zimbabwe

postacie:

Ian Douglas Smith- [1919-2007]- pierwszy rodowity premier brytyjskiej kolonii Południowej Rodezji i zwolennik "supremacji białych". W 1965 r. ogłosił niepodległość Rodezji, a później jej wystąpienie z Brytyjskiej Wspólnoty Narodów.

Robert Mugabe - [1924-] polityk, prezydent Zimbabwe od 1987 roku.

skróty:

ZANU - Afrykański Narodowy Związek Zimbabwe

ZAPU - Afrykański Ludowy Związek Zimbabwe

DODATKOWO

• stolicę każdego kraju zaangażowanego w dany konflikt

• czyją kolonią był dany kraj

Z rzeczy, o których mówiliśmy daruję Wam wojnę domową w Sudanie o raz zapomnianą wojnę w Laosie.

Korea:

Dzialania jakie zostaly podjete przez ONZ: ambasador ZSRR -> dlaczego veto bo go nie było.;

Wojna domowa w Chinach:

Postacie:, data;

Wojna indochinska:

Postacie: operacja castor- desant - cel odciecie sil polnocno wietnamskich, efekt- nieudalo się- kleska, upadek prestiżu 5 etapów: tajna działalność propagandowa ludności miejscowych , organizowanie grup aktywistów, tworzenie grup partyzanckich do mniejszych operacji, wycofanie wojsk rzadowcyh z pewnych terenow i zaprowadzenie tam ludności cywilnej, generalna ofensywa przeciw rzadowi.

3 etapy: defensywny przetrwanie nawet jak trzeba misasta oddac. - przesilenia zwycieska ofensywa armii rewolucyjne

Wietnam:

Rolling Thunder- bombardowanie żeby zniszczyc infrastrukturę,

Interwencja w Afganistanie
abako - związek bakondo

---