Koncepcja rozwoju psychospołecznego Erika Eriksona
Rozwój jednostki wyznaczony jest przez biologiczne czynniki popędowe oraz interakcje społeczne, w jakie jednostka wchodzi.
Najważniejszym aspektem rozwoju jest rozwój Ego i jego zdolność do przezwyciężania kryzysów.
Człowiek rodzi się z pewną siłą Ego, która stopniowo wzrasta i nabiera nowych jakości i wartości.
Te wartości wzrastają gwałtownie w okresach kryzysowych.
Cały cykl życiowy dzieli się na osiem okresów rozwojowych. Dla każdego z nich charakterystyczny jest pewien swoisty dylemat i konflikt mogący spowodować kryzys rozwoju. W kolejnych okresach rozwojowych jednostka realizuje zadania psychospołeczne. Przezwyciężenie konfliktu czy kryzysu emocjonalnego w danym okresie prowadzi do osiągnięcia nowej „siły witalnej”, umożliwiającej podjęcie nowych zadań i wymagań.
Okres pierwszy - ( pierwszy rok życia ) - doprowadza dziecko do wiary w siebie oraz w możliwość zaspokojenia podstawowych potrzeb.
Okres drugi - ( 2 - 3 lata ) - dziecko powinno osiągnąć samokontrolę; przy niedostatecznej lub nadmiernej pomocy dorosłych dziecko ogarnie wstyd lub zwątpienie.
Okres trzeci - ( 3 - 6 lat) - dziecko podejmuje próby odpowiedzi na pytanie „czym jest” i „czym chce być”
Okres czwarty - ( 7 - 12 lat ) - dziecko przechodzi od stwierdzenia „jestem tym co mi dano” poprzez „jestem tym, czym chcę być” oraz „jestem tym, czym wyobrażam sobie, że chcę być” do stwierdzenia „jestem tym, czego się nauczyłem”
Okres piąty - ( 12 - 18 lat ) - jednostka wchodzi w dorosłość poprzez: określenie własnej tożsamości, wybór ról społecznych, scalenie i rewaluację doświadczeń z poprzednich okresów życia, określanie własnej pozycji w stosunku do młodszych, rówieśników i starszych. W tym okresie poszukuje się sensu życia.
Okres szósty - ( od około 20 roku życia ) - jednostka ma ustalić drogi samorealizacji w układzie warunków społecznych, dokonać wyboru partnera życiowego, oraz integracji doświadczeń z różnych obszarów życia. Trwa około 15 lat.
Okres siódmy - ( wiek średni ) - jednostka musi na nowo określić własną pozycję wśród żyjących równocześnie generacji w rodzinie i szerszej społeczności. Charakterystyczną potrzebą i cechą tego okresu jest generatywność oznaczająca twórcze nastawienie wobec życia i zadań życiowych.
Okres ósmy - ( wiek starszy ) - podstawowym zadaniem jednostki jest osiągnięcie integracji wewnętrznej, która oznacza pełny rozwój osobowości, jej wewnętrzne zjednoczenie, harmonię i akceptację końca własnej egzystencji indywidualnej.
Koncepcje psychoanalityczne zakładają więc, że człowiek może rozwijać się przez całe życie, jeśli potrafi aktywnie przezwyciężać kryzysy rozwojowe./10