Edyta Stefańska 26.01.2007 r.

Katarzyna Orych

PSRiP grupa I

Nr gr wewn. 8

RODZIC JAKO PEŁNOMOMOCNIK DZIECKA

Tezy pracy:

1. Zdolność do czynności prawnych

2. Przesłanki pełnomocnictwa rodziców względem dzieci

3. Obowiązek podatkowy

4. Sposób opodatkowania

5. Przedmiot opodatkowania

6. Najczęściej zadawane pytania

1. Zdolność do czynności prawnych

Zdolność do czynności prawnych daje stronie zdolność procesową, czyli możliwość samodzielnego i skutecznego działania w postępowaniu. Według Kodeksu cywilnego pełną zdolność do czynności prawnych mają osoby pełnoletnie, zdolność ograniczoną - małoletni powyżej 13 lat, osoba tymczasowo ubezwłasnowolniona, lub osoba, dla której ustanowiono doradcę tymczasowego. Pozbawionym zdolności do czynności prawnych jest małoletni poniżej 13 lat lub osoba ubezwłasnowolniona całkowicie. Osoby te działają przez swoich ustawowych przedstawicieli (art.30 par.2 Kodeksu postępowania administracyjnego).

Umocowanie przedstawiciela może być dwojakie:

- z mocy ustawy - przedstawicielami są tutaj rodzice dla dziecka poniżej 13 lat

- z mocy orzeczenia sądowego - np. opiekunowie dziecka poniżej 13 lat.

Organ podatkowy w fazie wszczęcia postępowania powinien sprawdzić, czy dana osoba ma zdolność do czynności prawnych. Jeżeli się okaże, że nie, to następuje zawieszenie postępowania i wystąpienie do sądu o wyznaczenie przedstawiciela ustawowego.

2. Przesłanki pełnomocnictwa rodziców względem dzieci

Rola rodziców jako pełnomocników dzieci wynika bezpośrednio z wykonywania przez nich władzy rodzicielskiej.

W ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz.59, z późniejszymi zmianami)nie ma definicji władzy rodzicielskiej. Pojęcie to zostało określone w doktrynie jako kompleks wzajemnie ze sobą sprzężonych praw i obowiązków rodziców w stosunku do osoby i majątku dziecka lub jako zespół praw i obowiązków rodziców względem małoletniego dziecka, mających na celu zapewnienie mu należytej pieczy i strzeżenie jego interesów.

W przeciwieństwie do nauki, jednolite stanowisko w przedmiocie istoty władzy rodzicielskiej, zajmował zawsze Sąd Najwyższy. W swoim orzeczeniu z dnia 12.05.1969 r. zaznaczył, że „władza rodzicielska obejmuje nie tylko prawo rodziców do pieczy nad dzieckiem i jego majątkiem, lecz także, a właściwie przede wszystkim, obowiązek wykonywania tych uprawnień dla dobra dziecka.” Również w orzeczeniu z dnia 26 stycznia 1973 r. dał wyraz poglądowi, że władza rodzicielska oznacza stosunek prawny, którego stronami są rodzice i dzieci. Nie jest to jednak zwykły stosunek cywilnoprawny, a stosunek szczególnego rodzaju, w którym dzieci są podporządkowane rodzicom.

W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 1976 r. - Zalecenia kierunkowe w sprawie wzmożenia ochrony rodziny, pkt XIII ppkt 1 (OSN 1976, Nr 9, poz. 184) podkreślono ,że jest to przede wszystkim zespół obowiązków rodziców względem dziecka. Położono także nacisk na to, że władza rodzicielska obejmuje całokształt spraw dziecka i pieczę nad jego osobą, zarząd jego majątkiem oraz, co jest kluczowe dla tej pracy - reprezentowanie dziecka.

W myśl art.93 par.1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, a jej zakres jest dla obydwojga rodziców jednakowy. Każdemu z nich przysługuje pełnia władzy rodzicielskiej.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy stanowi konsekwentnie o treści władzy rodzicielskiej „władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowywania dziecka”(art.95 par.1). Jak widzimy w przepisie zawarty jest zwrot „w szczególności”, który wskazuje, że wyliczenie to nie jest pełne, a ma jedynie charakter przykładowy ( według znawców tematu elementy składające się na treść władzy rodzicielskiej powinny być uzupełnione np. o prawo i obowiązek reprezentowania dziecka).

W myśl art. 97 k.r.o. władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom i każdy z nich jest obowiązany i uprawniony do jej wykonywania. W sprawach mało istotnych każdy z rodziców może działać bez potrzeby porozumiewania się z drugim rodzicem. O sprawach istotnych dla dziecka rodzice są obowiązani rozstrzygać wspólnie.

Władza rodzicielska może ulec ograniczeniu ( art. 107-109 k.r.o.):

- w związku z niezawarciem małżeństwa lub rozłączeniem rodziców ( wskutek braku możliwości jej wspólnego wykonywania w wyniku rozłączenia rodziców). Wskazanie w art.107 k.r.o, zgodnie, którym sąd opiekuńczy może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, oznacza, że ograniczenie to musi być sformułowane w sposób konkretny, z dokładnym, a nie ogólnikowym określeniem rodzaju uprawnień i obowiązków przyznanych drugiemu z rodziców. Rozstrzygnięcie sądu nie może dotyczyć w tym przypadku zarządu majątkiem dziecka, ponieważ uprawnienie to przysługuje rodzicowi posiadającemu pełnię władzy rodzicielskiej.

- w związku z całkowitym ubezwłasnowolnieniem dziecka, wg. Art. 108 k.r.o., rodzice, którzy wykonują władzę rodzicielska nad dzieckiem ubezwłasnowolnionym całkowicie, podlegają takim ograniczeniom, jakim podlega opiekun ( zgodnie z art.13 par.1 Kodeksu cywilnego, całkowite ubezwłasnowolnienie może dotyczyć dziecka, które ukończyło 13 lat).

- w związku z zagrożeniem dobra dziecka ( art. 109 k.r.o.)

Najsurowszym spośród wszystkich sankcji wymienionych w art.109 k.r.o. jest umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej lub placówce wychowawczej. Z chwilą takiego umieszczenia obowiązek i prawo wykonywania bieżącej pieczy nad nim, wychowania, oraz reprezentowania w dochodzeniu świadczeń przeznaczonych na bieżące potrzeby należą do rodziny zastępczej albo do placówki. Inne prawa i obowiązki wynikające z władzy rodzicielskiej należą do rodziców dziecka, którzy nie zostali jej pozbawieni.

W skrajnych przypadkach sąd opiekuńczy może orzec o pozbawieniu władzy rodzicielskiej. Oczywistym tego następstwem jest wygaśnięcie wszystkich praw i obowiązków rodziców, należących do treści władzy rodzicielskiej, włącznie z ustaniem możliwości realizowania przez rodziców uprawnień (lub obowiązków) we wszystkich wypadkach, w których owa realizacja jest ściśle związana z kompetencją przedstawiciela ustawowego.

3. Obowiązek podatkowy

Na osobach fizycznych mających miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ciąży tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy. Oznacza to, że osoby te płacą podatek dochodowy według zasad określonych w Polsce od całości osiąganych dochodów, bez względu na to, czy źródła przychodów położone są w kraju, czy też za granicą.

Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest suma dochodów ze wszystkich źródeł przychodów.

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym.. Aby to oszacować i udokumentować każdy podatnik zobowiązany jest do złożenia deklaracji podatkowej.

Deklaracja podatkowa - to zeznania, wykazy oraz informacje do których składania zobowiązani są, na podstawie przepisów prawa podatkowego, podatnicy, płatnicy i inkasenci.

Według art. Art. 7. § 1.Ordynacji Podatkowej, Podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu.

Taką też osobą jest właśnie dziecko, osoba małoletnia która osiągnęła dochody.

4. Sposób opodatkowania

Art. 7 ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wskazuje nam formę rozliczenia się tych osób z Urzędem Skarbowym ze swoich zobowiązań podatkowych.

Obowiązuje reguła, że do dochodów rodziców dołącza się dochody dzieci (własnych i adoptowanych), które nie ukończyły 18 lat, chyba że rodzicom nie przysługuje prawo pobierania pożytków ze źródeł ich przychodów. Jeżeli w danym roku podatkowym małoletnie dziecko osiągnie np. z własnej pracy takie dochody, z racji których musi być złożone zeznanie podatkowe, dopełnienie tego obowiązku ciąży na rodzicach jako jego przedstawicielach ustawowych.

Dochody małoletnich dzieci podlegające doliczeniu do dochodów rodziców wykazuje się w załączniku do zeznania PIT/M i mogą istnieć trzy przypadki:

- kiedy rodzice zdecydują się na wspólne opodatkowanie - możliwe jest tylko wtedy, gdy oboje małżonkowie wyrażą na to zgodę. Dlatego konieczne jest złożenie do organu podatkowego wniosku o skorzystanie z tej możliwości. Składa się go w zeznaniu rocznym. Złożenie wniosku to nic innego, jak zakreślenie stosownego pola na formularzu zeznania rocznego.

- kiedy małżonkowie nie wyrazili chęci wspólnego opodatkowania w zeznaniu rocznym, to uczynienie tego po terminie złożenia zeznania jest niemożliwe.

Jeżeli małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu, dochody małoletnich dzieci dolicza się po połowie do dochodu każdego z małżonków

- kiedy osoby samotnie wychowują dzieci - obliczają podatek w następujący sposób. Po pierwsze, dochody osoby samotnie wychowującej dzieci (jeżeli dzieci są małoletnie lub jest pobierany na nie zasiłek pielęgnacyjny, to dodajemy dochody dzieci, w przypadku gdy osiągają one dochody podlegające opodatkowaniu) dzieli się przez dwa, niezależnie od liczby wychowywanych dzieci. Następnie od tak ustalonej połowy dochodu oblicza się podatek według skali podatkowej i wyliczony podatek mnoży się przez dwa.

Za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się jednego z rodziców albo opiekuna prawnego, jeżeli osoba ta jest panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów. Za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się także osobę pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Z preferencji przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci podatnik może skorzystać, składając zeznanie za 2006 rok także wtedy, gdy np. rozwiódł się w trakcie 2006 roku, a więc nie musi samotnie wychowywać dziecka przez cały rok. Z obliczenia podatku w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci podatnik może skorzystać, jeżeli jest osobą samotną i w 2006 roku wychowywał:

* dzieci małoletnie (nie ukończyły 18 lat),

* dzieci bez względu na ich wiek, na które zgodnie z odrębnymi przepisami pobierany był zasiłek pielęgnacyjny,

* dzieci do ukończenia 25 lat uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty lub w przepisach o szkolnictwie wyższym lub w przepisach o wyższych szkołach zawodowych, jeżeli w roku podatkowym dzieci te nie uzyskały dochodów, z wyjątkiem dochodów zwolnionych (wolnych) od podatku dochodowego, renty rodzinnej oraz dochodów w wysokości nie powodującej obowiązku zapłaty podatku (w 2006 roku - 2790 zł).

Każde dziecko jest podatnikiem i ma obowiązek złożyć zeznanie podatkowe. Ponieważ są one małoletni, zeznanie za nie muszą złożyć rodzice, jako przedstawiciele ustawowi.

Formularz PIT i załącznik M, informuje o dochodach małoletnich dzieci, podlegających łącznemu opodatkowaniu z dochodami rodziców w roku podatkowym. Małżonkowie bez względu na sposób rozliczenia rocznego (indywidualnie czy wspólnie) - składają odrębny załącznik PIT/M.

Jednak w niektórych sytuacjach dziecko musi złożyć zeznanie podatkowe indywidualnie i w takich sytuacjach rodzic jako opiekun składa za niego podpis na deklaracji podatkowej.

5. Przedmiot opodatkowania

Składane zeznanie podatkowe jest dokumentem, w którym uwzględniamy wszystkie osiągnięte dochody w roku podatkowym.

Źródłami przychodów są między innymi stosunek służbowy, stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta, działalność wykonywana osobiście, pozarolnicza działalność gospodarcza, działy specjalne produkcji rolnej, najem, dzierżawa, kapitały pieniężne i prawa majątkowe.

Przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Dochodami są przychody pomniejszone o koszty ich uzyskania oraz inne odliczenia przewidziane ustawami.

Opodatkowaniu podlegają podatnicy, płatnicy i inkasenci, więc również małoletni dzieci własne i przysposobione.

Najczęściej, ma zastosowanie, gdy dziecko otrzymuje:

• rentę rodzinną po zmarłym rodzicu,

• honoraria za pracę, np. w telewizji, reklamie,

• honoraria autorskie,

• pieniądze z najmu mieszkania stanowiącego jego własność,

• pieniądze z umowy na zlecenie

Prawie wszystkie pieniądze, które otrzymują młodzi ludzie w bezpośrednim związku z nauką - zwłaszcza stypendia socjalne, naukowe i za wyniki w nauce - są wolne od podatku. Wyjątek stanowią stypendia fundowane, których zwolnienie jest obwarowane licznymi warunkami.

Jeśli student czy uczeń oprócz dochodów zwolnionych z podatku lub opodatkowanych ryczałtowo miał jakiekolwiek inne dochody, np. z umowy zlecenia, honorarium autorskie, honorarium za występy np. w telewizji, w filmie, musi złożyć samodzielnie zeznanie podatkowe na PIT-37 - w takim przypadku rodzic składa podpis na zeznaniu dziecka jako jego przedstawiciel.

Nie dołącza się jednak dochodów dzieci: z ich pracy; otrzymywanych w formie stypendiów; z przedmiotów oddanych im do swobodnego użytku.

Jeśli osoba małoletnia osiągnie wiek pełnoletności to jeżeli w roku podatkowym uzyska dochody podlegające opodatkowaniu, ma obowiązek złożyć samodzielnie zeznanie podatkowe z wysokości dochodów osiągniętych od dnia uzyskania pełnoletności.

6. Najczęściej zadawane pytania - www.rzeczpospolita.pl

- W 2001 r. samotnie wychowywałam syna, który w sierpniu ukończył 18 lat. Przez cały rok otrzymywał rentę rodzinną wypłacaną najpierw na mnie, potem po przekroczeniu 18 lat - na jego imię. Po uzyskaniu pełnoletności osiągnął również niewielkie dochody z umowy zlecenia. W jaki sposób należy rozliczyć wszystkie te dochody? Czy mam prawo do preferencyjnego rozliczenia?

Niewątpliwie może pani rozliczy się jako samotna matka, już choćby z racji wychowywania przez część roku małoletniego syna. W zeznaniu tym musi pani uwzględnić i zsumować ze swymi dochodami kwoty renty rodzinnej na syna wypłaconej na pani imię do czasu osiągniecia przez niego pełnoletności. Ponieważ syn poza dochodami z renty miał także inne dochody, nie może poprzestać na rozliczeniu przeprowadzonym przez ZUS. Musi złożyć odrębne zeznanie, w którym uwzględni wszystkie swe dochody uzyskane po osiągnięciu pełnoletności - z renty rodzinnej i z pracy na zlecenie.

- Małżonkowie żyją w separacji. Mieszkają oddzielnie, ale rozwodu nie mają. Sprawa rozwodowa trwa ponad rok. Czy żona, która samotnie wychowuje wspólne dziecko, ma prawo do preferencyjnego rozliczenia przewidzianego dla samotnych rodziców?

Nie, bowiem jako mężatka nie jest samotną matką (chyba że mąż jest pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności). Małżonkowie mogą natomiast, jeśli są w stanie porozumieć się w tym zakresie, i jeśli byłoby to dla nich korzystne, złożyć wspólne zeznanie podatkowe.

- Czy rozliczając się jako samotna matka, muszę w swoim zeznaniu uwzględnić rentę rodzinną córki i jej dochody z umów zlecenia?

Jeśli córka jest pełnoletnia, ale uczy się nadal, musi sama złożyć zeznanie podatkowe, w którym wykaże wszystkie swe dochody. Jeśli jest małoletnia, musi pani dochody z renty zsumować z własnymi oraz złożyć za córkę, jako jej przedstawicielka ustawowa, zeznanie obejmujące dochody z umów zlecenia, ponieważ dochodów małoletnich dzieci z pracy nie łączy się z dochodami rodziców. Gdyby dochody z umów zlecenia dorosłej uczącej się córki przekroczyły w 2001 r. 2596 zł, nie mogłaby pani skorzystać z preferencyjnego opodatkowania przewidzianego dla niepełnych rodzin.

- Przez kilka lat jako rozwódka samotnie wychowująca dziecko korzystałam z opodatkowania przewidzianego dla niepełnych rodzin. W 2001 r. wyszłam ponownie za mąż. Czy mogę za ten rok rozliczyć się taki sam sposób.

Tak. Przepisy bowiem normujące ten sposób opodatkowania nie wymagają, by rodzic wychowywała dziecko samotnie przez cały rok podatkowy. Nie może rozliczyć się za ten rok wspólnie z mężem, bo warunkiem takiego rozliczenia jest też pozostawanie w związku małżeńskim przeze cały rok. (MY MAMY JEDNAK ZASTRZEŻENIE DO TEJ ODPOWIEDZI.WEDŁUG NASZEJ WIEDZY SAMOTNY MA PRAWO ROZLICZYĆ SIĘ Z DZIECKIEM NA PRZYJĘTYCH WARUNKACH,ALE JEŚLI W MOMENCIE SKŁADANIA ZEZNANIA JEST SAMOTNY - CZY DOBRZE NAM SIĘ WYDAJE?)

- Córka skończyła studia w połowie 2001 r. W maju przekroczyła też 25 rok życia. Czy za 2001 r. mogę złożyć zeznanie jako samotna matka?

Tak. Pod warunkiem jednak, że córka nie miała żadnych dochodów, z wyjątkiem dochodów: z renty rodzinnej; wolnych od opodatkowania; w wysokości nie powodującej obowiązku płacenia podatku, tj. za cały 2001 r. nie przekraczających 2596 zł. Jeśli np. rozpoczęła pracę i w 2001 r. zarobiła więcej, nie ma Pani prawa do tej formy opodatkowania.

Bibliografia:

www. Pskp.pl

www.rzeczpospolita.pl

Podstawa prawna:

* Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
* Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).
* Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. nr 144, poz. 930 z późn. zm.).

---