Królestwo Szwecji
Ewolucja ustroju politycznego Skandynawii
1319- Pierwszy statut konstytucyjny Szwecji- Proklamacja na polach Mora koło Uppsali, która
gwarantowała swobody kościelne i szlacheckie oraz zobowiązywała króla do nie nakładania
nieuczciwych obciążeń na lud.
-Akt o wolnoÅ›ci prasy (Tryckfrihetsförordningen) z 1766r.-Cenzura prasy, druków i wydawnictw
została zniesiona w Szwecji na mocy tej ustawy. Była to pierwsza tego rodzaju ustawa na świecie.
1809- Pierwsza nowożytna konstytucja, wprowadzony trójpodział władzy.
Akty obowiÄ…zujÄ…ce do dziÅ›
-Akt o sukcesji tronu (Successionsordningen) z 1810 r.
-Akt o formie rządów z 1974 r.- Definiuje najważniejsze instytucje państwowe i relacje pomiędzy
nimi
-Podstawowe prawo swobody wypowiedzi (Yttrandefrihetsgrundlagen) z 1991 r.
Koństytucja
Obecna konstytucja Szwecji nie jest aktem jednolitym, składają się na nią tzw.
grundlagar, czyli prawa podstawowe. (jw.)
Szwecja jest monarchią konstytucyjną, państwem socjalnym, demokratycznym.
struktura administracyjno-terytorialna państwa
Szwecja podzielona jest na 21 hrabstw(szw. län odpowiednik naszego województwa, zwykle
nazywany po polsku hrabstwem lub regionem, na czele każdego stoi gubernator) i 290 gmin
(szw.kommun).
pozycja prawno-ustrojowa monarchy
Obecny król- Karol XVI Gustaw z dynastii Bernadottów.
Kompetencje króla:
-Reprezentowanie Szwecji wobec innych głów państw i dyplomatów
-Zwierzchnictwo w państwowym Kościele ewangelicko luterańskim.
-Uroczyste otwieranie sesji Riksdagu
-Wręczanie Nagrody Nobla,
-Udzielanie rady, zachęcanie i ostrzeganie parlamentu i rządu.
-Prawo do informowania go przez premiera o stanie państwa.
-Przewodniczenie Komitetowi Doradczemu Spraw Zagranicznych
-Nie ma prawa do wyznaczania premiera, do zatwierdzania nominacji ministrów
-W przypadku kiedy król nie może wypełniać swoich obowiązków, parlament może powołać
regenta. Obecnie tylko wyjątkowych sytuacjach przewodniczy on posiedzeniom gabinetu, który
przyjmuje wtedy nazwę Rady Państwa. Nie ponosi odpowiedzialności za swoje czyny, przed
wyjazdem za granicę powinien zasięgnąć opinii premiera. W nowej konstytucji ma jedynie funkcje
reprezentacyjne. Zgodnie z poprawkÄ… z 1980 roku do Aktu o Sukcesji dziedzicem jest najstarsze
dziecko monarchy, bez względu na płeć. Król musi wyznawać wiarę ewangelicką, członek rodziny,
który przejdzie na inną wiarę, zostanie wychowany poza granicami Szwecji, zmieni stan cywilny
bez zgody rządu lub zostanie głową innego państwa bez zgody monarchy i Riksdagu - traci prawo
sukcesji.
WÅ‚adza ustawodawcza
Jednoizbowy parlament- Riksdag.
Kadencja- 4 lata. Czynne i bierne prawo wyborcze- 18 lat. Parlament składa się z 349 posłów.
System wyborczy w Szwecji to zmodyfikowany proporcjonalny system Saint-Lague. 310
mandatów pochodzi z okręgów, a 39 z krajowych list partyjnych  mandaty wyrównawcze
rozdzielane są między partie, które przekroczyły 4 procentowy próg wyborczy lub dla tych
ugrupowań, które w jednym tylko okręgu uzyskały 12 procent. . Znamienne jest, że każdy z
posłów na czas swojej nieobecności ma zastępcę tzw. Varemana, a na sali posiedzeń posłowie
zajmują miejsca zgodnie z okręgami wyborczymi.
Riksdag zbiera się corocznie na sesji w Sztokholmie, jest głównym organem władzy w
państwie, wykonuje funkcje ustawodawcze i kontrolne i tylko do niego należy prawo zmiany
konstytucji oraz jej interpretacji. W systemie politycznym Szwecji występuje zjawisko dualizmu
konstytucyjnego, co oznacza, że ustawy wydawane przez Riksdag nie muszą być zgodne z
konstytucją, nie istnieje także Trybunał Konstytucyjny.
Przewodniczącym Riksdagu jest Talman, instytucję tę nazywa się  nietytularną prezydenturą , gdyż
posiada szeroki zakres funkcji. Talman m.in. wyznacza premiera i otrzymuje misjÄ™ tworzenia rzÄ…du
oraz interpretuje parlamentarne procedury, dlatego wymaga się od niego bezstronności. Nie głosuje
ani nie przemawia w imieniu swojej partii, a wraz z zastępcami, przewodniczącymi frakcji i szefem
kancelarii Riksdagu tworzy RadÄ™ PrzewodniczÄ…cych.
Rikstag powołuje:
Gubernatora Banku Szwecji, Talmana, Szefa Kancelarii, Przewodniczących stałych i specjalnych
komisji oraz Doradczą Radę ds. Zagranicznych i co najważniejsze czterech Ombudsmanów (ds.
sprawiedliwości, wojskowych i ochrony konsumenta), mających za zadanie egzekwowanie
odpowiedzialności rządu przed parlamentem.
Zmiana konstytucji wymaga bezwzględnej większości głosów w Riksdagu przy dwóch
identycznych uchwałach, które muszą oddzielać wybory parlamentarne. Istnieje także możliwość
przeprowadzenia referendum konstytucyjnego na wniosek 1/10 ogółu posłów przyjęty przez 1/3
składu parlamentu.
Wyniki wyborów(2010)
Partia Socjaldemokratyczna (Socialdemokraterna)- 112,Umiarkowana Partia Koalicyjna (Moderata
samlingspartiet)- 107 Partia Zielonych (Miljöpartiet de gröna)25, Partia Ludowa (Folkpartiet)- 24
Partia Centrum (Centerpartiet) 23, Partia Demokraci Szwecji (Sverigedemokraterna) 20, Partia
Lewicy (Vänsterpartiet)-19, Partia ChrzeÅ›cijaÅ„sko-Demokratyczna (Kristdemokraterna)-19.
RzÄ…d
Premier- Fredrik Reinfeldt
Ministerstwa nie sÄ… rozbudowane i jest to przejaw dualizmu administracyjnego, posiadajÄ… jedynie
funkcję kierowniczą, a obok nich funkcjonują urzędy centralne złożone z apolitycznych ekspertów,
zajmujących się bieżącym zarządzaniem. Wyjątek stanowi ministerstwo spraw zagranicznych,
które łączy funkcje kierowania i zarządzania. Premierem zostaje przywódca partii rządzącej, choć
nie zawsze większościowej ze względu na zasadę szwedzkiego parlamentaryzmu
mniejszościowego, tzw. negatywny parlamentaryzm, który zakłada za wystarczające nie tyle
poparcie rzÄ…du, ile jego tolerowanie.
Rząd powołuje własnych ombudsmanów, ale mają oni inne uprawnienia i zadania od
ombudsmanów parlamentarnych. Powołani przez rząd zajmują się kontrolą przestrzegania prawa w
określonych sferach życia publicznego. Rząd powołuje również Kanclerza Sprawiedliwości, którym
zostaje wybitny prawnik. Jego główny cel to ochrona interesów państwa. Zajmuje się również
kwestiami wolności prasy. Oprócz tego jest reprezentantem rządu w sporach cywilnoprawnych.
SÄ…dy
System sÄ…downiczy jest trójstopniowy. Najwyżej w tej drabinie jest SÄ…d Najwyższy (Högsta
domstolen), nieco niżej sÄ…dy apelacyjne (Hovrätter), zaÅ› podstawowÄ… komórkÄ™ stanowiÄ… sÄ…dy
pierwszej instancji zwane Tingsrätter.