Wypadek przy pracy: przyczyną stres psychiczny?
21.02.2009, 11:00
Wypadki to niestety nieodłączny element procesu pracy. Niekiedy jednak kwalifikacja
nieszczęśliwego zdarzenia jako przyczyny zewnętrznej powodującej wypadek przy pracy jest
dość trudna. Pod tym kątem niezwykle skomplikowane są przypadki stresu psychicznego w
pracy, w następstwie którego dochodzi u pracownika do zawału serca.
W poszukiwaniu definicji wypadku przy pracy należy zajrzeć do ustawy z 30 paz
dziernika 2002 r. o
ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. W myśl art. 3 ust.
1 tej ustawy, za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną
powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń
przełożonych,
podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet
bez polecenia,
w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą
pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Co ważne, przepisy ustawy znajdują zastosowanie również wobec osób, które uległy wypadkowi
przy pracy wykonywanej w oparciu o umowę agencyjną, umowę zlecenie lub umowę o świadczenie
usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia (art. 3 ust. 3
pkt 6 ustawy).
O ile pojęcie  nagłe zdarzenie, które nastąpiło w związku z pracą nie przysparza wielu
wątpliwości interpretacyjnych, o tyle niejednokrotnie problem stanowi ustalenie, co było
zewnętrzną przyczyną wypadku. Najwięcej kontrowersji pojawia się wokół przypadków, gdzie
możliwą nieszczęśliwego zdarzenia przy pracy jest stres psychiczny, którego konsekwencją jest
zawał serca pracownika. SN wypowiadał się w tej kwestii niejednokrotnie, ale pomimo to nie
zostało ustalone jednoznaczne stanowisko w tej kwestii. Rozmiar stresu jest zawsze rozpatrywany
w odniesieniu do partykularnej sytuacji i stąd też biorą się wszystkie rozbieżności w orzecznictwie.
I tak np., w wyroku z 24 marca 1995 r. (II PRN 1/95, OSNAP 1995, Nr 17, poz. 216) SN uznał, że
przeżycie wewnętrzne (emocje o znacznym nasileniu), którego efektem są negatywne skutki w
organizmie pracownika, może zostać zakwalifikowane jako zewnętrzna przyczyna powodująca
wypadek, pod warunkiem że powstało w następstwie zdarzeń nietypowych dla stosunków
pracowniczych.
W podobnym tonie sędziowie wypowiedzieli się w wyroku z 2 paz
dziernika 1997 r. (II UKN
248/97, OSNAPiUS 1998, Nr 14, poz. 434), w którym stwierdzono, iż zawał serca może stanowić
wypadek przy pracy, jeżeli doszło do niego w konsekwencji silnych przeżyć psychicznych
pracownika spowodowanych skumulowaniem się niekorzystnych okoliczności mających związek z
wykonywaną pracą.
Także w orzeczeniu z 25 paz
dziernika 1994 r. (II URN 38/94, OSNAP 1995, Nr 4, poz. 52) SN
stanął na stanowisku, że zawał można uznać za wypadek przy pracy, o ile na skutek wystąpienia
przyczyny zewnętrznej dotknął on pracownika posiadającego samoistne schorzenie i nastąpił w
czasie wykonywania pracy.
Tymczasem w wyroku z 16 grudnia 1997 r. (II UKN 407/97, OSNAP 1998, Nr 21, poz. 644)
1 / 2
stanowisko SN było już zgoła odmienne. Sąd stwierdził bowiem, że stres towarzyszący
wykonywaniu obowiązków zawodowych należy uznać za ich cechę i w związku z tym nie można
kwalifikować go w kategoriach zewnętrznej przyczyny, która spowodowała zawał serca, chyba że
został spowodowany rażąco nietypowymi warunkami pracy.
Z podobnego założenia SN wyszedł także w uchwale z 6 maja 1976 r. (III PZP 2/76, OSNC 1976,
Nr 11, poz. 239) dotykającej kwestii stresu związanego z informacją o zwolnieniu z pracy. W opinii
sądu, wręczenie pracownikowi wypowiedzenia jest czynnością, która ze wszech miar mieści się w
granicach uprawnień pracodawcy. W normalnych okolicznościach nie można jej traktować jako
zewnętrznej przyczyny, która wywołała zawał serca. Jeśli jednak zawał serca jest efektem
nienormalnej reakcji organizmu pracownika na dokonane wypowiedzenie, należy uznać, że do
powikłań zdrowotnych doszło na skutek przyczyn wewnętrznych (zły stan zdrowia), a nie
zewnętrznych.
W innym orzeczeniu (II UKN 192/97, OSNAPiUS 1998, Nr 12, poz. 367) SN uznał z kolei, że stres
psychiczny związany z wykonywaniem obowiązków pracowniczych, który organizm ludzki jest w
stanie znieść bez istotnego uszczerbku dla zdrowia, nie stanowi zewnętrznej przyczyny
powodującej wypadek.
W sytuacji gdy pracodawca nie uzna zawału serca za przyczynę wypadku przy pracy, można udać
się do sądu. Z powyższego jasno jednak wynika, że stanowisko, które ten zajmie, jest trudne do
przewidzenia.
y
ródło: (p. 1)
http://www.prawo.egospodarka.pl/38160,Wypadek-przy-pracy-przyczyna-stres-
psychiczny,1,34,3.html
(p. 2)
http://www.prawo.egospodarka.pl/38160,Wypadek-przy-pracy-przyczyna-stres-
psychiczny,2,34,3.html
dostęp: 21.02.2009 / 15:22:28
2 / 2