BOGOWIE AFRYKACSCY :
ANANASI (różne plemiona) Pająk. Oszust. Bóg stwórca. Jest łajdakiem, lecz bardzo
lubianym, wśród afrykańskich plemion krąży wiele zabawnych i ciekawych opowieści na
jego temat.
ANYIEWO (Ewe) Wielki Wąż, który wychodzi po deszczu, by się paść. Jego odbiciem jest
tęcza.
BUKU (Afryka zachodnia) Bóg nieba, czasem czczony jako bogini. Stworzył wszystko,
nawet innych bogów.
DANH lub DAN AYIDO HWEDO (Dahomey) Bóg-Wąż. Haitańczycy znają go pod
imieniem Dan Petro. Tęczowy wąż oplata cały świat i jest często przedtawioany z ogonem w
swoim pysku, jako symbol jedności i całości.
DXUI (Buszmeni) Bóg stwórca. Na początku Dxui przyjmował każdego dnia formę innej
rośliny, nocą zamieniając się z powrotem w siebie, aż w ten sposób stworzył wszystkie
istniejące rośliny.
ESHU (Yoruba) Oszust. Eshu potrafi zmieniać swoje kształty wedle woli, może nawet w tej
samej chwili wyglądać jak mały i jak duży. Eshu wprowadza ludzi w zmieszanie i przywodzi
ich do szaleństwa. Lecz zna też ludzką mowę i jest pośrednikiem między bogami a ludzmi.
GUNAB (Hotentoci) Wróg Tsui-Goaba. Ponieważ wielu zabił, utożsa=mia się go czasem ze
śmiercią. Twórca tęczy. lometimes identified with death. Creator of the rainbow.
GUA (plemię Ga w Afryce Zachodniej) Bóg piorunów, kowali i rolników.
KIBUKA (Baganda) Bóg wojny wysłany po to, by uratować lud Baganda. Król Baganda
poprosił niebiosa o pomoc w wojnie i przysłano Kibukę, by mu pomógł. Lecz Kibuka, mimo
ostrzeżeń, by się nie zbliżał do kobiet wroga, zakochał się w uwięzionej kobiecie z wrogiego
plemienia, zaś ona po ucieczce opowiedziała swojemu plemieniu, w jaki sposób mozna
Kibukę zabić - poprzes słanie ognistych strzał w chmurę, w któej się ukrywał.
LEZA (Afryka Środkowa) , Najwyższy Bóg włądający niebem i zsyłający deszcz i wiatr.
Leza siedzi na plecach wszystkich ludzi i nikt nie może się od niego uwolnić. Mówi się, że się
postarzał i dziś już nie słyszy ludzkich modliwtw tak dobrze jak kiedyś.
MAWU-LISA (Ewe) Bóg i bogini słońca i księżyca (Lisa-słońce, Mawu - księżyc).
MULUNGU (Afryka wschodnia) Bóg, istota najwyższa
Idea Istoty Najwyższej i Stworzyciela jest w Afryce powszechna, choć nie stawia się temu
Bogu wilu świątyń. Zadziwia różnorodność tytułów, jakie Afrykańczycy nadają Bogu.
Niektóre z nich to: Stwórca, Dawca Deszczu i Blasku Słonecznego, Ten Który Sprowadza
Pory Roku, Grzmiący, Starożytny, Pierwszy, Bezgraniczny, Ten, Którego Spotykasz
Wszędzie, Zapalający Ogień, Wielka Matka, Najlepszy Przyjaciel, Wielki Pająk, Będący poza
Podziękowaniami, Niewytłumaczalny.
NANAN-BOUCLOU (Ewe) Bóstwo plemienia Ewe, męskie i żeńskie zarazem, lecz zbyt
odległe, by je czcić.
'NGAI (Masajowie) Bóg stwórca. 'Ngai daje każdemu człowiekowi przy narodzeniu ducha-
strażnika, który strzeże go przed niebezpieczeństwami, a po śmierci zabiera go na pustynię,
jeśli był zły, lub do krainy obfitości, jeśli był dobry.
NYAME (Ashanti) Najwyższy Bóg Niebios, zarówno bóg słońca, jak i bogini księżyca.
Nyame stworzył trzy światy: niebo, ziemię i podziemie. Przed narodzeniem, dusze są
oddawane Nyame, który je kąpie w złotej kąpieli i daje każdej duszy jej przeznaczenie i
nalewa do ust trochę wody życia. Po tym dusza jest gotowa, by się narodzić.
NYASAYE (Maragoli, Kenia) Bóg plemienia Maragoli. W jego pracy pomagają mu duchy,
które są przedstawione jako kamienie otaczające oznaczający boga pal.
NZAME (Kongo) Bezpostaciowy, skryty w mroku bóg, którego podobizny nie da się
uchwycić w drewnie, kamieniu lub metalu. Nzame żył na ziemi z trzema synami - Białym,
Czarnym i Gorylem. Czarny i Goryl oraz ich potomstwo zgrzeszyli przeciw ojcu, więc Nzame
zabrał swoje bogactwo i poszedł mieszkać z Białym na Zachodzie. Goryl i jego potomstwo
odeszło do dżungli, zaś Czarny żył ze swoimi potomkami w biedzie i niewiedzy, pozbawiony
potęgi, wiedzy i bogactw Nzame, marząc o zachodnich krajach, gdzie żyje Nzame i jego
ukochany syn, Biały Człowiek.
SAGBATA (Dahomej) Bóg ospy. Jego świątynie malowano w kropki przypominające
wysypkę. Jego kapłani leczyli ospę zarówno modlitwą, jak i wiedzą medyczną, i posiadali
wielką władzę nad ludzmi, gdyż ospa była wielką plagą, zaś jej ofiary były skazywane na
odosobnienie i wygnanie.
TANO (Ashanti) Drugi najstarszy syn Boga, i bóg rzeki o tej samej nazwie. Dawno temu
Tano walczył w konkursie śpiewackim ze Śmiercią. Śpiewali przez cały miesiąc, lecz żaden z
nich nie mógł wygrać, więc musieli zawrzeć kompromis. Gdy ktoś zachoruje lub zostanie
ranny, będzie własnością tego boga, który wcześniej przybędzie na to miejsce - jeśli to będzie
Tano, człowiek będzie żył, jeśli Śmierć, umrze.
TSUI' GOAB (Hotentoci) "Ranne kolano," "Ojciec naszych Ojców" Bóg deszczu żyjący w
chmurach, wielki władca i mag. Tsui' Goab zrobił pierwszych mężczyznę i kobietę z kamieni.
Wiele razy umierał i zmartwychwstawał. Ludzie wzywają go o wschodzie słońca i
przysięgają na jego imię.
UNKULUNKULU (Zulu) "Stary, Stary" Unkulunkulu był pierwszym człowiekiem i stwórcą,
bogiem ziemi. Dał ludziom wiedzę i pokazał im, jak żyć wspólnie.
YO (Dahomej) Oszust, ani bóg, ani człowiek. Jego chciwość wiecznie wpędza go w kłopoty.
Mawu stworzył go bez powodu. Yo jest wszędzie. Nie można go zabić, zjeść, ani się go
pozbyć. Jest jedyny w swoim rodzaju - jeden taki jak on wystarczy.
BOGOWIE CHICSCY
AO Czterech Smoczych Królów Ao Chi'in, Ao Kuang, Ao Jun i Ao Shun, bogowie deszczu i
oceanu. Poddani Nefrytowego Cesarza.
CH'ENG-HUANG Bóg fosy i murów. Każda wieś i każde miasto miało swojego własnego
Ch'eng-Huang, najczęściej lokalnego dygnitarza lub inną ważną osobistość, która zmarła i
została wyniesiona na ołtarze. Ch'eng-Huang nie tylko chroni wspólnotę od napaści, ale
pilnuje również tego, by Król Zmarłych nie zabrał żadnej duszy nie mając do tego prawa.
Ch'eng-Huang wskazuje także złoczyńców w obrębie samej wspólnoty, najczęściej poprzez
sny. Jego asystenci to Pan Ba Lao-ye i Pan Hei Lao-ye -- "Pan Nocnystróż" i "Pan
Dziennystróż."
CHU JUNG Bóg ognia. Chu Jung karze tych, którzy łamią prawo niebios.
KUAN TI Bóg wojny. Wielki sędzia, który chroni ludzi przed niesprawiedliwością i złymi
duchami. Bóg o czerwonej twarzy, odziany zawsze w zieleń. Wyrocznia. Kuan Ti był
postacią historyczną, generałem za dynastii Han, słynnym ze swoich umiejętności jako
wojownik i ze swej sprawiedliwości jako sędzia. Poświęcono mu ponad 1600 świątyń.
KWAN YIN także KWANNON Bogini miłosierdzia i współczucia. Pani odziana w biel,
siedząca na lotosie i trzymająca niemowlę. Zamordowana przez swego ojca, gdy dotarła do
piekła, recytowała święte księgi, a władca świata zmarłych nie mógł przez to zadawać
duszom cierpień, więc odesłał ją na ziemię, gdzie osiągnęła oświecenie i została przez Buddę
nagrodzona nieśmiertelnością. Była znaną boginią i jej świątynia na Cudownej Górze była
zawsze pełna pielgrzymów, potrząsających grzechotkami i puszczających petardy, by
przyciągnąć jej uwagę.
LEI KUNG Bóg piorunów. Lei Kung ma głowę ptaka, skrzydła, pazury i niebieską skórę, a
jego rydwan ciągnie sześciu chłopców. Lei Kung robi pioruny swoim młotem, a jego żona
błyskawice swoim lustrem. Lei Kung przegania złe duchy i karze zbrodniarzy, których czyny
pozostały niewykryte.
PA HSIEN Ośmiu Nieśmiertelnych z tradycji taoistycznej. Zwyczajni śmiertelnicy, którzy
poprzez dobre życie i dobre uczynki dostali od Królowej Matki Wang brzoskwinie wiecznego
życia, by mogli je zjeść. Są to:
LI TIEH-KUAI Li z Żelazną Kulą. Uzdrowiciel Li siedzi na rynku jako żebrak i sprzedaje
cudowne leki, z których niektóre mogą wskrzesić zmarłych.
CHUNG-LI CH'UAN Uśmiechnięty stary człowiek, zawsze promieniejący radością,
nagrodzony nieśmiertelnością za swoje ascetyczne życie w górach.
LAN TS'AI-HO Młody flecista i wędrowny minstrel, niosący kosz pełen owoców. Jego
głębokie i uduchowione pieśni spowodowały, że bocian porwał go do nieba.
LU TUNG-PIN Bohater literatury starochińskiej. Odmawiając przyjęcia bogactw i
zaszczytów tego świata, karał złych i nagradzał dobrych, i zabijał smoki zaczarowanym
mieczem.
CHANG-KUO LAO Wiekowy pustelnik obdarzony cudownymi mocami. Miał osła, na
którym mógł podróżować z niesamowitą prędkością. Uosobienie siły życiowej.
HAN HSIANG-TZU Uczeń, który wolał uczyć się magii, niż zostać urzędnikiem. Gdy jego
wuj krytykował go za naukę magii, Han Hsiang-Tzu zmaterializował dwa kwiaty pisząc
wiersze na liściach.
TS'AO KUO-CHIU Ts'ao Kuo-Chiu starał się nawrócić swojego brata, zepsutego cesarza,
przypominając mu, że nie ma ucieczki przed prawem niebios.
HO HSIEN-KU "Nieśmiertelna Dziewica Ho." Dziewczyna z Kantonu, która wierzyła, że
stanie się nieśmiertelna jedząc proszek z masy perłowej. ukazuje się tylko ludziom o wielkiej
cnocie. A
P'AN-CHIN-LIEN Bogini prostytutek. Jako śmiertelniczka, była zbyt wesołą wdow,
obdarzającą swoimi łaskami wielu mężczyzn, i jej teść zabił ją za to. Jej śmierć uczciły
kobiety czyniące to, co ona, zawodowo i w końcu stała się boginią dziwek.
SHI-TIEN YEN-WANG Władcy Zmarłych, dziesięciu rządzących podziemiem. ubierają się
identycznie, w królewskie szaty, i tylko najmędrsi mogą ich odróżnić. Każdy z nich
przewodzi nad jednym sądem. W pierwszym dusza jest sądzona wedle swoich grzechów i
kierowana do jednego z ośmiu sądów karnych. Kara odpowiada winie. Chciwcy muszą pić
roztopione złoto, kłamcom ucina się języki. Do drugiego sądu idą niekompetentni lekarze i
nieuczciwi kupcy; do trzeciego kłamcy, plotkarze i zepsuci urzędnicy; do piątego mordercy,
ateiści i gorszyciele; do szóstego bluzniercy i winni zbezczeszczenia; do ósmego, podpalacze
i ofiary wypadków. W dziesiątym jest Koło Transmigracji, gdzie po odbyciu kary dusze znów
się inkarnują w ciało i wracają na ziemię, wypiwszy przedtem napar zapomnienia, dzięki
któremu zapominają swoje przeszłe życie.
TI-TSANG WANG Bóg miłosierdzia. Wędrując po jaskiniach piekła, dusza może spotkać
uśmiechniętego mnicha, którego drogę oświetla świecąca perła. To Ti-Tsang Wang, który
uczyni wszystko, żeby pomóc duszy uciec z piekła, a nawet wyzwolić ją z kręgu narodzin i
smierci. Dawno temu Ti-Tsang Wang odrzucił Nirvanę, by móc wędrować po piekle i
ratować dusze. Kiedyś kapłan Brahmy, nawrócił się na buddyzm i sam stał się Buddą ze
specjalną władzą nad zmarłymi.
T'SHAI-SHEN Bóg bogactwa, rządzący wielką biurokracją złożoną z wielu pomniejszych
bóstw. Majestatyczna postać odziana w najlepsze jedwabie. T'shai-Shen jest bardzo
popularnym bogiem, czczą go nawet ateiści.
TSAO WANG Bóg paleniska. Każdy dom ma swojego własnego Tsao Wang. Każdego roku
bóg paleniska donosi o sprawach rodziny Nefrytowemu Cesarzowi i na podstawie tego
raportu nadchodzący rok będzie dla rodziny dobry lub pechowy. Jego żona zapamiętuje każde
słowo wypowiedziane przez każdego członka rodziny. Przed papierowym wyobrażeniem
boga i jego żony codziennie palono kadzidło. Gdy nadchodził czas na złożenie raportu
Nefrytowemu Cesarzowi, w usta wizerunku wkładano słodycze, spalano papier i puszczano
petardy, by mógł szybciej dotrzeć na miejsce.
TU-TI Lokalne bóstwa. Pomniejsi bbogowie miast, wiosek, a nawet ulic i domostw. Mimo, że
mniej ważni od głównych bogów, cieszyli się dużą popularnością. Zazwyczaj przedstawiani
jako dostojni starcy, pilnowali, aby to, co znajduje się pod ich opieką, miało się dobrze.
YENG-WANG-YEH "Pan Yama Król." Największy z Władców Zmarłych. Yeng-Wang-Yeh
osądza wszystkie dusze nowo przybyłych do świata zmarłych i decyduje, czy wysłać je do
któregoś ze specjalnych sądów dla ukarania ich, czy też przekazać ich z powrotem Kołu
Transmigracji.
YU-HUANG-SHANG-TI "Ojciec Niebiosa."Sierpniowy Najwyższy Cesarz z Nefrytu,
którego dwór jest na najwyższym poziomie niebios, z własną armią, biurokracją, rodziną
królewską i dworzanami. Jego rządy są pełne porządku, ten władca nie miewa kaprysów.
Pory roku następują po sobie w niezmiennym rytmie, yin jest zrównoważone z yang, dobro
jest nagradzane, a zło karane. W miarę upływu czasu Nefrytowy Cesarz stawał się coraz
bardziej odległy od ludzi i powszechne stało się zwracanie się do niego poprzez jego
iodzwiernego, Transcendentnego Dostojnika. Nefrytowy Cesarz widzi i słyszy wszystko,
nawet najcichszy szept jest dla niego głości niczym piorun
BOGOWIE INDIAN AMERYKI PAN
ANGUTA (Inuit/Eskimosi) Zbierający zmarłych. Anguta znosi zmarłych do podziemi, gdzie
muszą spać z nim przez rok.
ANINGAN (Inuit/Eskimosi) Księżyc, brat słońca, które ściga po niebie. Aningan ma piękne
igloo, w którym wypoczywa. Mieszka tam też Irdlirvirissong, jego kuzyn - demon. Księżyc
jest wielkim myśliwym i jego spiżarnia jest zawsze pełna mięsa i skór.
ASGAYA GIGAGEI (Czirokezi) Czerwony Mężczyzna lub Kobieta, wzywany w zaklęciach
mających uleczyć chorych.Asgaya Gigagei jest bóstwem męskim lub żeńskim, zależnie od
płci pacjenta.
ATIRA (Pawnee) Ziemia, Święta Matka każdego żywego stworzenia.
Plemię Pawnee utrzymywało się z polowań. Gdy powiedziano im, że mają porzucić
myśliwstwo i zająć się rolnictwem, ich kapłan odrzekł: "Każesz mi rozdzierać grunt! Czy
mam wziąć nóż i rozciąć łono mojej matki? Jak umrę, nie wezmie mnie do swego łona na
wypoczynek. Każesz mi wykopywać kamienie! Czy mam sięgać pod jej skórę i wyjmować jej
kości? Jak umrę, nie będę mógł wejść w jej ciało, by znów się narodzić. Każesz mi ścinać
trawę, robić z niej siano i je sprzedawać, i być bogatym jak biali ludzie! Ale jak śmiałbym
ścinać włosy mojej matki? To złe prawo i moi ludzie nie będą go przestrzegać.
AWONAWILONA (Indianie Pueblo) "Ten, Który Zawiera Wszystko."Najwyższy Bóg,
Stwórca Wszystkiego. Przed stworzeniem był tylko Awonawilona; wszystko inne było pustką
i ciemnością. Będąc zarówno męskim, jak i żeńskim bóstwem, Awonawilona stworzył
wszystko z siebie, a sam przybrał postać słońca, dawcy światła.
DEOHAKO (Irokezi/Seneca) Duchy kukurydzy, fasoli i tykwy, które żyją razem w
pojedynczej górze. Gdy Onatha, duch kukurydzy, szukała rosy została złapana przez złego
ducha - Hahgwehdaetgaha, który zabrał ją do podziemi. Słońce uratowało ją i od tej pory
pozostaje na polach kukurydzy, aż ta nie dojrzeje.
ESTANATLEHI (Nawaho) Przybrana córka Pierwszej Kobiety. By ukarać ludzi za dumę,
Pierwszy Mężczyzna i Pierwsza Kobieta zesłali plagę potworów by pozabijały i pożarły ludzi.
Po pewnym czasie Pierwsza Kobieta zaczęła żałować zła jakie wraz z Pierwszym Mężczyzną
zesłała na ludzi. Dlatego też gdy znalazła małą Estabatelhi leżącą na ziemi obok jej góry,
Pierwsza Kobieta wzięła ją ze sobą. Estanatelhi dorosła w ciągu czterech dni. Kochała się ze
Słońcem i urodziła Blizniaki, które po wielu przygodach uwięziły potwory.
GAHE lub GA'AN (Apacze) Nadprzyrodzone istoty, które żyją wewnątrz gór. Czasem można
usłyszeć jak tańczą i biją w bębny. Ponieważ umieją leczyć oddaje się im cześć. Maski
ubierane przez tancerzy w czasie odprawiania rytuałów pomalowane były na różne kolory, z
których każdy reprezentował jednego Gahę, z wyjątkiem Szarego, który pojawiał się jako
klaun a w rzeczywistości jest najpotężniejszym z nich wszystkich.
GLUSKAP (Algonquin) Stwórca, a dokładniej - siła stwórcza. Zazwyczaj życzliwy ale i
kapryśny. Gluskap stworzył równiny, rośliny jadalne, zwierzęta i ludzi z ciała Matki Ziemi.
Jego rywalem był jego wilczy brat Malsum, który stworzył skały, zarośla i trujące zwierzęta.
Po dłygiej walce Gluskap zabił Malsuma i zniszczył jego magię. Walczył też z potworami,
gigantami, nauczył ludzi polowań i uprawy roślin, nazwał gwiazdy. Gdy jego praca została
zakończona, powiosłował na wschód w brzozowym canoe. Pewnego dnia powróci.
GROMOWAADNI BLIyNIACY (Cherokee) Synowie Kanati i Selu. Kanati i Selu żyją na
wschodzie, Bliżniacy na zachodzie. Gdy słychać grom, oznacza to że chłopcy bawią się piłką.
GWIAZDA PORANNA (Pawnee) Opiekun wiodący słońce na jego codziennej wędrówce.
Bóg-żołnierz.
GWIAZDA POAUDNIOWA (Pawnee) Bóg świata podziemnego, przeciwieństwo Gwiazdy
Północnej. Obdarzony zdolnościami magicznymi i obawiany [strona bierna od "obawiać się" -
przyp. tłum.].
GWIAZDA PÓANOCNA (Pawnee) Stwórca. Szczodry i czcigodny.
GWIAZDA WIECZORNA (Pawnee) Zła gwiazda, która ściąga słońce z nieba i posłała swoją
córkę, by przeszkodzić Gwiezdzie Porannej w przywróceniu słońca.
HINO (Irokezi) Bóg piorunów i nieba. Tęcza jest jego małżonką. Swoimi ognistymi strzałami
Hino niszczy złe duchy.
IRDLIRVIRISISSONG (Inuit/Eskimosi) Kuzyn księżyca. Czasami Irdlirvirissong wychodzi
na niebo by tańczyć, błaznować i śmieszyć ludzi. Ale jeśli ktoś znajdzie się w pobliżu musi
uważać by demon nie wysuszył i pożarł jego wnętrzności.
KACHINAS (Hopi) Duchy natury które zamieszkują i kontrolują wszystko - duchy zwierząt,
duchy zmarłych przodków, duchy bogactw naturalnych takich jak wiatr, deszcz i grzmot.
Dokładna ich liczba nie jest znana, ale w mitologiach różnych wiosek pojawia się ich ponad
pięćset.
KANATI (Cherokee) "Szczęśliwy Myśliwy". Czasem nazywany jest Pierwszym Mężczyzną.
Żyje ze swoją żoną Selu ("Kukurydza") tam gdzie wschodzi słońce. Ich synowie,
Gromowładni Blizniacy, mieszkają na zachodzie.
KITCKI MANITOU (Algonquin) Wielki Duch, Najwyższa Istota. Nieswtorzony, Ojciec
Życia, Bóg Wiatrów. Wielki Duch w pewien sposób obecny jest w prawie każdej indiańskiej
mitologii.
KOJOT (Indianie południowo-zachodni ale znany również na innych terenach). Naciągacz,
błazen. Stwórca i nauczyciel ludzi. Podobnie jak Loki, Kojot cały czas się czai, sprawiając
kłopoty i robiąc psikusy. Dla Zunisów, Kojot jest herosem, który ustanowił prawa dzięki
którym ludzie mogą żyć w pokoju. Indianie Pomo utrzymują, że Kojot stworzył ludzi a
następnie ukradł słońce żeby ich ogrzać. Siuksowie mówią, że stworzył konie.
Chinook opowiadają jak Kojot i Orzeł zeszli do Krainy Umarłych by sprowadzić swoje
martwe żony. Na granicy znalezli mały domek oświetlony tylko księżycową poświatą. Każdej
nocy stara kobieta połykała księżyc i zmarli pojawiali się w domku. Bogowie rozpoznali
swoje żony między zmarłymi i obmyślili plan. Następnego dnia, po tym jak stara kobieta
zwymiotowała księżyc a zmarli zniknęli Kojot zbudował ogromną drewnianą skrzynię.
Umieścił w niej liście roślin każdego rodzaju. Kojot i Orzeł zabili starą kobietę. Kojot założył
jej szaty. Gdy nadszedł czas połknął księżyc. Zmarli pojawili się. Ale Orzeł umieścił skrzynię
za wejściem. Gdy Kojot zwymiotował księżyc zmarli wylecieli i zostali złapani do skrzyni.
Kojot przekonał Orła, by pozwolił mu nieść skrzynię. Ale Kojot bardzo chciał zobaczyć
swoją żonę i otworzył skrzynię. Dusze zmarłych uniosły się jak chmura i zniknęły na
zachodzie. Właśnie dlatego ludzie umierają na zawsze, nie tak jak rośliny, które obumierają
zimą ale zielenią się wiosną.
KRUK (północnozachodnie tribes) Kolejny bóg-oszust. Bardzo chciwy. Ciągle szuka
jedzenia. Pewnego razu Kruk ukradł skąpcowi księżyc i umieścił go na niebie.
KRÓLIK (Południowowschodnie plemiona) Podobnie jak Kojot i Michabo - oszust. Dzięki
przebiegłej sztuczce, Królik przyniósł ludziom ogień.
MICHABO (Algonquin) Wielki Zając. Oszust. Zmnieniacz kształtów. Stwórca ludzi, ziemii,
zwierzyny płowej, wody i ryb. W Domu Świtu Michabo jest gospodarzem dla dusz dobrych
ludzi i karmi ich soczystymi owocami i rybami.
NAGENATZANI(Nawaho) Starszy z Gromowładnych Blizniaków.
NESARU (Arikara) Duch nieba. Na początku Nesaru miał władzę nad wszystkimi
stworzeniami. Niezadowolony z rasy podziemnych gigantów, którzy nie chcieli uznać jego
autorytetu, Nesaru stworzył nową rasę. Zesłał również powódz, która zatopiła giganrów nie
czyniąc szkody nowym ludziom. Gdy nowi ludzie zaczęli prosić, by ich uwolnił z podziemii,
Nesaru zesłał Matkę Kukurydzy [a może Kukurydzianą Matkę? w każdym razie Corn Mother
- przyp. tłum.] by ich uwolniła.
NOKOMIS (Algonquin) "Babcia." Święta Matka Ziemia. Nokomis wychowuje wszystkie
żyjące stworzenia.
OCASTA (Cherokee) "Kamienny płaszcz" Imię pochodzi od jego płaszcza, który zrobiony
był z kawałków krzemienia. Zarówno dobry jak i zły, Ocasta był jednym z pomocników
Stwórcy. Ocasta stworzył wiedzmy i płynął od jednej wioski do drugiej wywołując zgiełk.
Kilka kobiet złapało Ocastę przebijając jego serce kijem. Mężczyzni spalili umierającego
Ocastę, który na swoim stosie pogrzebowym przekazał im pieśni i tańce odpowiednie do
polowań, wojen i uzdrawiania. Niektórzy z mężczyzn otrzymali wielką moc i stali
siępierwszymi szamanami.
OLELBIS (Wintun, Wybrzeże Pacyfiku) Stwórca żyjący w Olelpanti (Niebie) z dwoma
starymi kobietami. Gdy pierwsi ludzie spalili świat, Olelbis zesłał wiatr i deszcz by ugasić
płomienie. Następnie naprawił ziemię. Olelbis chciał żeby ludzie żyli wiecznie. Gdy się
starzeli, mieli wspinać się do nieba i żyć z nim w raju. Olelbis nakazał dwóm sępom
zbudować drabinę do Olelpanti, po której mogliby się wspinać ludzie, ale Kojot przekonał je,
by zaprzestały pracy.
PIERWSZY MŻCZYZNA I PIERWSZA KOBIETA (Nawaho) Na początku, Pierwszy
Mężczyzna i Pierwsza Kobieta wspięli się razem z Kojotem ze świata podziemnego wiodąc
ludzi przez pułapki do świata naziemnego, który stał się ich domem. Gdy stwierdzili, że niebo
z samym li tylko Księżycem i Słońcem jest zbyt puste, Pierwsi Mężczyzna i Kobieta oraz
Kojot zgromadzili błyszczące kamienie i umieścili je na niebie jako gwiazdy.
SEDNA (Inuit/Eskimosi) Bogini morza i morskich stworzeń. Jednooki gigant [gigantka? -
przyp. tłum.] Straszliwa stara wiedzma. Dawno temu, w czasach młodości, była bardzo ładna
lecz ojciec wrzucił ją do morza jako ofiarę. Mag chcący odwiedzić Sednę musi przejść przez
królestwo śmierci, a potem przejść przez otchłanie gdzie lodowe koło wiecznie wiruje i
niezmiennie gotuje się potrawka z foki [???, no ale w końcu było "a cauldron of seal meat
stews endlessly - przyp. tłum.]. By powrócić musi przejść przez kolejną otchłań, cienką jak
brzytwa.
SELU (Cherokee) "Kukurydza." Czasem nazywana pierwszą kobietą. Żona Kantiego. Selu
potajemnie stworzyła kukurydzę pocierając swój brzuch lub też przez oddanie kału. Jej
synowie, Gromowładni Blizniacy, zabili ją gdy stwierdzili, że była wiedzmą.
SHAKURA (Pawnee) Bóg słońca. Indianie Pawnee odprawiali swój słynny taniec słońca
właśnie na cześć Shakury. Młodzi wojownicy przebijali skórę i mięśnie klatki piersiowej
kołkiem, który był przywiązany za pomocą rzemienia do wysokiego pala wbitego w ziemię.
Młodzieniec utrzymywał całe swoje ciało na tym rzemieniu z wolna okrążając pal, gdy
podążał za ruchem słońca. Trwało to do zachodu słońca lub też do czasu gdy kołek wyrwał
się z ciała, razem z mięśniami i skórą.
SAOCCE (Cherokee) Bogini. Gdy córka Słońca została ugryziona przez węża i wzięta do
Ducha Wsi [???, w org. - "Ghost Country" - przyp. tłum.], Słońce pogrążyła się w żalu i nie
dawała już światu światła. Jej łzy spowodowały powódz. W końcu Cherokee wysłali młodego
mężczyznę i kobietę by uleczyli żal Słońca, co też uczynili śpiewając i tańcząc.
SAOCCE (Inuit/Eskimo) Prześliczna młoda panna niosąca pochodnię i goniona po niebie
przez brara, Aningana, księżyc. Planeta Jupiter jest matką Słonca. Jest również bardzo
niebezpieczna dla magów, gdyż pożera wątroby nieostrożnych.
TEKKEITSERKTOCK (Inuit/Eskimo) Bóg ziemi, władca polowań, któremu podlega cała
zwierzyna płowa.
TIRAWA-ATIUS (Pawnee) Wyższa siła, stwórca nieba i ziemi.
Na początku Tirawa-Atuis zwołał wszystkich bogów by obwieścić im swój plan stworzenia
rasy ludzkiej. Obiecał im podział wpływów w zamian za pomoc. Shakura-Słońce miał
dostarczać światło i ciepło. Pah-Księżyc był przypisany nocy. Gwiazdę Wieczorną, Matkę
Wszystkiego umieścił Tirawa-Atuis na zachodzie. Gwiezdzie Porannej nakazał strzec
wschodu. Gdy bogowie stworzyli z wody suchy ląd Tirawa-Atuis nakazał Słońcu i
Księżycowi by się kochali i dali życie synowi. Następnie powiedział Gwiazdom Porannej i
Wieczornej by też uprawiały miłość i spłodziły córkę. W ten sposób rasa ludzka została
stworzona,
Wszystko byłoby w porządku, gdyby nie Kojot, który ukradł worek z wiatrami od
Błyskawicy. Otwierając go uwolnił wiatry i sprowadził na świat śmierć.
THOBADESTCHIN (Nawaho) Młodszy z Braci Blizniaków.
THOUME' (Chitimacha) Thoume' nauczył ludzi robienia ubrań, rozpalania ognia oraz
uprawiania miłości. Po stworzeniu słońca i księżyca, Thoume' nakazał bogowi-oszustowi
Kutnahinowi nauczyć ludzi medycyny i przygotowywania jedzenia. Kutnahin podróżował
przez świat przebrany za żebraka.
TORNGASAK (Inuit/Eskimo) Dobry duch reprezentujący to wszystko co w naturze jest
dobre i pomocne człowiekowi.
WACHABE (Sioux/Osage) Czarny Niedzwiedz. Strażnik. Symbol długiego życia, siły i
odwagi.
BOGOWIE AZTECCY
CHALCHIHUITLCUE Pani Cenna Zieleń, żona Tlaloca, bogini wody i burzy. Uosobienie
młodzieńczej piękności, witalności i przemocy. Na niektórych malunkach jest przedstawiona
trzymając między nogami głowę Tlazolteotl, bogini wiedzm. Chalchihuitlcue jest w wirach i
wietrze nad wodą i wszystkimi rzeczami, które są młode i rosną.
COATLICUE Potwór ziemny. W ciemności i chaosie sprzed czasów Stworzenia, żeński
potwór ziemny pływał w wodach pożerając wszystko, co zobaczył. Gdy Quetzalcoatl i
Tezcatlipoca zdecydowali się uformować ziemię, zmienili się w węże i walczyli z potworem,
aż rozdarli ją na dwie części. Niższa część Coatlicue wzniosła się, by uformować niebo, a jej
wyższa część opadła, stając się ziemią. Coatlicue ma niezaspokojony apetyt na ludzkie serca i
nie wyda owoców, dopóki nie dostanie ludzkiej krwi.
CINTEOTL Bóg płodności i odrodzenia, dawca pożywienia. Chronią go bogowie deszczu
Tlaloc i Chalchihuitlcue.
EUEUCOYOTL Stary, Stary Kojot. Aączony z wesołością i seksem. Bóg spontaniczności,
ostentacyjnych ozdób, niespodziewanej rokoszy i smutku. Oszust, przynoszący problemy.
Uważany za pechowego.
HUITZILOPOCHTLI Bóg wojny, syn Coatlicue. Najważniejszy bóg Azteków. Kiedy
Coatlicue zaszła w ciążę z Huitzilopochtli, jej córka Coyolxauhquipodburzyła swoich braci,
Centzon Huitznahua (Czterysta Gwiazd), by ją zabili, gdyż jej ciąża przynosiła hańbę
rodzinie. Będąc jeszcze w łonie, Huitzilopochtli przysiągł obronić matkę i natychmiast po
urodzeniu wziął broń i umalował się w barwy wojenne. Po zwyciężeniu Czterechset Gwiazd,
Huitzilopochtli zrzucił swoją siostrę ze wzgórza przy Templo Mayor, gdzie jej ciało
rozleciało się na kawałki, uderzając o ziemię. Kapłani z Templo Mayor w ten sam sposób
zabijali więzniów - ofiary te były symbolicznym przedstawieniem mitycznych wydarzeń i
miały przypominać ludziom o codziennej walce dnia z nocą i narozinach Boga Wojny.
Funkcjonował też pod imieniem kQUETZALCOATL.
ITZCOLIUHQUI Skręcony Obsydianowy, Bóg Przeklętego Obsydianowego Ostrza. Bóg
Ciemności i zniszczenia. Oślepiony i strącony z niebios, Itzcoliuhqui zabija swoje ofiary
losowo.
ITZPAPALOTL Obsydianowy Motyl. Piękna, demoniczna, uzbrojona w pazury jaguara
towarzyszka Itzcoliuhqui.
MICTLAN Poniżej świata żyjących jest dziewięć poziomów podziemia, z których najniższy
to Mictlan, kraina umarłych, rządzony przez Mictlantechupi i jego małżonkę Mictlancihuntl.
Dusze, które się nie zasłużyły w życiu, przychodzą tu po śmierci, lecz nie cierpią jak w
chrześcijańskim piekle, raczej przeżywają dość monotonną i bezbarwną egzystencję, zanim
będą mogły znów powrócić do świata żywych.
OMETEOTL "Bóg Bliska i Daleka," "Ten Który Jest W Środku", najwyższy bóg, będący
zarówno męski, jak i żeński, który stworzył świat i powołał wszystko do życia. Ometeotl jest
dualny, uosabiający zarózno męskość i żeńskość, światło i ciemność, pozytywność i
negatywność, tak i nie. Ometoetol mieszka w Omeyocan, najwyższym spośród trzynastu
azteckich niebios, a cztery niebiosa bezpośrednio pod nim są tajemnicą, o której nikt nic nie
wie. Poniżej pięciu najwyższych nieb jest rejon burzy i walki, w którym Ometeotl rozdziela
się na wiele swoich aspektów i postaci.
QUETZALCOATL Pierzasty Wąż, Cenny Blizniak, który podnosi słońce z ciemności, bóg
wiatru i oddechu życia. Dawca praw, cywilizacji, twórca kalendarza. Semony kusiły go
nieustannie, by popełnił morderstwo i złożył ofiarę z człowieka, lecz jego miłość była zbyt
wielka. Aby oczyścić się z grzechu, Quetzcoatl rzucił się na stos pogrzebowy, z którego jego
prochy wzniosły się do nieba jako stado ptaków, które poniosły jego serce do gwiazdy
Wenus. Fresk w pałacu Teotihuacan ukazuje jego pierwsze wejście na świat w postaci
poczwarki, z której uwalnia się motyl - symbol doskonałości. Quetzalcoatl jest
najłaskawszym dla ludzi spośród bogów - wymaga tylko jednej ludzkiej ofiary w ciągu roku.
Utożsamia się go z HUITZILOPOTCHLI.
TEZCATLIPOCA Książę Tego Świata, Zwierciadło, Które Dymi, Ten Zawsze na Ramieniu,
Cień. Oszust, czczony szczególnie przez żołnierzy i magów. Jego imię odnosi się do
obsydianowych luster magów, które podczas wróżenia zachodziły mgłą. Bóg potęgi i
dobrobytu, udziela swoich łask tylko tym, którzy nie boją się zmierzyć z jego strasznością.
Włada wczesnymi latami życia człowieka.
TLALOC Pan wszystkich zródeł wody, chmur, deszczu, błyskawic, górskich zródeł i pogody.
TLALOCAN Królestwo Tlaloca, niebiosa zmysłowych rozkoszy, pełne tęczy, motyli i
kwiatów, prostych i płytkich przyjemności. Dusze przed powrotem do świata żywych
spędzają tu tylko cztery lata - losem duszy jest wieczna tułaczka między światem żywych a
krótkimi odpoczynkami w Tlalocan. Gdy czyjeś życie było złe, zamiast tego trafia do
Mictlan.
TLILLAN-TLAPALLAN Świat bezcielesnych. Świat Czerni i Czerwieni, kolorów
symbolizujących mądrość. Raj tych, któzy podążają za naukami Quetzalcoatla. Przybywają tu
dusze, które nauczyły się żyć poza ciałem, co uważano za bardzo pożądany stan.
TLAZOLTEOTL Pożeraczka brudu, pożeraczka grzechów, bogini wiedzm i czarów.
Tlazolteotl panuje nad wszystkimi nieczystymi zachowaniami, głównie seksualnymi.
Wyznając jej grzechy, jest się z nich oczyszczonym. Bogini ma cztery postacie, zależnie od
fazy księżyca: młoda i beztroska kusicielka, kochanka Quetzalcoatla; Bogini hazardu i
niepewności; Wielka Kapłanka spożywająca i niszcząca grzechy ludzkości i przestraszona,
zawistna stara kobieta, prześladująca i niszcząca młodość.
TONATIUH Bóg słońca. Biedny i chory, Tonatiuh rzucił się w płomienie i po spaleniu się,
zmartwychwstał. Codziennie powtarza tę podróż, w ciemność, z której znów powstaje na
świat. Tonatiuh niesie ze sobą wszystkich dzielnych wojowników, któzy zginęli w walce, i
wszystkie kobiety, które zmarły przy porodzie. Największych bohaterów niesie na największe
wysokości. W Tonatiuhican, Domu Słońca, mieszkają ci, którzy osiągnęli jeszcze wyższy
poziom oświecenia od mieszkańców Tlillan-Tlapallan.
XIPE TOTEC Pan Wiosny, bóg nowo zasianych ziaren i pokuty. Cętkowany zbawiciel, który
wydziera sobie oczy i obdziera się ze skóry przed bogami, skłąniając ich w ten sposób, by dali
ludzkości kukurydzę. Gdy zdejmie z siebie cętkowaną skórę, jest odziewany w złote szaty.
XIUHTECUHTLI Pan Ognia, Pan Gwiazdy Polarnej, oś świata, jedna z form najwyższego
bóstwa. Pan każdego płomienia, od tych płonących w świątyniach po te w najbiedniejszych
chatach.
XOLOTL Bóg z odwróconymi stopami, który wyprowadził człowieka, jak i ogień, ze świata
podziemi. Zdeformowany blizniak Quetzalcoatla, zły aspekt gwiazdy Wenus, przynosi pecha.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
zaprojektuj afrykanskie stroje Praca zbiorowawięcej podobnych podstron