Globalne zmiany środowiska przyrodniczego.
Rozwój nauki, techniki i przemysłu oddziaływuje niekorzystnie na środowisko, co stanowi zagrożenie dla zdrowia a nawet życia. Działalność człowieka spowodowała poważne zanieczyszczenia w środowiskach: wodnym, lądowym a także atmosferycznym.
Zanieczyszczenia to wszelkie substancje gazowe, stałe lub ciekłe, znajdujące się w danym środowisku w ilościach większych niż ich średnie zawartości. Są to zarówno substancje naturalne (np. pyłki roślin, pyły wulkaniczne), jak też powstające w wyniku działalności człowieka (np. gazy spalinowe, odpady przemysłowe).
Do najważniejszych zmian w środowisku geograficznym należą:
Dziura ozonowa - występuje w warstwie ozonu w atmosferze. Warstwa ozonowa w stratosferze chroni nas pochłaniając nadfioletowe promieniowanie słońca. Jednak wskutek powszechnego działania chlorofluorowęglowodorów (CFCs) - w pojemnikach aerozolowych, w lodówkach, w środkach czyszczących i tworzywach - do atmosfery trafia więcej tych gazów, niż jest ona w stanie ich wchłonąć- . W skutek ich rozkładu powstaje chlor, który „atakuje” ozon. Warstwa ozonowa rozciąga się na wysokości ok. 20-35 km, zawiera jednak mało ozonu - przy temperaturze i ciśnieniu panującym na powierzchni Ziemi miałaby grubość- zaledwie kilku milimetrów. Największa dziura ozonowa rozciąga się nad Antarktydą
Smog - (zwany też mgłą przemysłową) powstaje w dużych uprzemysłowionych ośrodkach miejskich podczas nadmiernego wzrostu stężenia tlenków siarki i azotu, pyłu węglowego oraz dużej wilgotności powietrza i silnym nasłonecznieniu a jednocześnie bezwietrznej pogodzie.
Efekt cieplarniany - jest to ocieplanie się klimatu, czego następstwami są: wzrost temperatury, topnienie lodowców, zalewanie niżej położonych terenów a także susze.Globalne ocieplenie jest prawdopodobnie skutkiem rozwoju przemysłu i motoryzacji. Wprawdzie podwyższenie temperatury jest niemal niezauważalne przez człowieka, ale wpływ ocieplania na planetę może być- katastrofalny w skutkach.
Kwaśne deszcze - deszcze zawierające zaabsorbowane w kroplach wody dwutlenek siarki, tlenki azotu oraz ich produkty reakcji w atmosferze: rozcieńczone roztwory kwasów siarki, głównie kwasu siarkawego (IV) oraz najbardziej szkodliwego kwasu siarkowego (kwasu siarkowego (VI)) a także kwasu azotowego. Powstają nad obszarami, gdzie atmosfera jest zanieczyszczana długotrwałą emisją dwutlenku siarki i tlenków azotu (ze źródeł naturalnych, jak czynne wulkany, albo sztucznych, jak spaliny z dużych elektrowni i elektrociepłowni zasilanych zasiarczonym - tzn. zawierającym siarkę i jej związki - paliwem, zazwyczaj węglem kamiennym lub brunatnym). Czasami opady (kwaśnego deszczu, a także kwaśnego śniegu) trafiają na obszary bardzo odległe od źródeł zanieczyszczeń atmosfery, dlatego przeciwdziałanie kwaśnym deszczom stanowi problem międzynarodowy. Kwaśne deszcze działają niszcząco na florę i faunę, są przyczyną wielu chorób układu oddechowego, znacznie przyspieszają korozję konstrukcji metalowych (np. elementów budynków, samochodów) oraz zabytków (np. nie odporność- wielu gatunków kamieni budowlanych na kwaśne deszcze).
Zanieczyszczenie wód - źródłem zanieczyszczeń są ścieki przemysłowe i komunalne. Na obszarach rolniczych nawozy często doprowadzają do skażenia wód. Duże akweny wodne są zanieczyszczane przez katastrofy statków, które transportują substancje trujące. Zanieczyszczenia wód bywają:
biologiczne - bakteriami, które wywołują epidemie chorób zakaźnych przewodu pokarmowego :dur brzuszny, czerwonka
wirusami, które powodują wirusowe zapalenie wątroby , zapalenie spojówek, skóry
chemiczne - skażenia detergentami , pestycydami, cyklicznymi węglowodorami aromatycznymi, fenolami, bifenylami , aminami, które powodują zaburzenia czynności nerek , wątroby - nawozami, które powodują nadmierny rozwój roślin np. sinic, glonów
metalami ciężkimi (ołów, rtęć), które powodują zatrucie przewodu pokarmowego
ropa naftowa-zmiany smaku wody
Fizyczne
Degradacja gleb - gleby zdegradowane chemicznie wykazują niekorzystne zmiany aktywności biologicznej i zmiany właściwości fizycznych. Stają się również bardziej podatne na erozje zarówno wodne jak i powietrzne. Chemiczna degradacja gleb powoduje przede wszystkim zmiany odczynu gleb, czyli zakwaszenie lub alkalizację oraz akumulację w glebie pierwiastków śladowych, zwłaszcza metali. Dewastacja i degradacja gleb jest powodowana przez:
górnictwo
przemysł (energetyka, hutnictwo )
przemysł chemiczny
transport
chemizację
intensyfikację rolnictwa
gospodarkę komunalną
wycieki produktów ropopochodnych podczas ich produkcji, transportu i magazynowania
Aby zapobiec powyższym zagrożeniom należy przede wszystkim:
zmniejszyć - emisję zanieczyszczeń przemysłowych do najniższego poziomu technologicznego możliwego do osiągnięcia.
Ograniczyć - maksymalnie zrzuty odpadów i ścieków do ekosystemów
wprowadzić- szeroki program edukacyjny zwłaszcza w średnich szkołach technicznych i rolniczych w zakresie chemizacji rolnictwa i ochrony gleb
wprowadzić- technologie bezodpadowe, na ile takie istnieją
zakazać - wszelkich zrzutów odpadów przemysłowych na obszarach parków, ogródków działkowych, osiedli i ich bezpośredniego pobliża oraz zakaz ten bezwzględnie egzekwować-
wprowadzić - strefy ochronne sanitarne wokół zakładów przemysłowych powinny być objęte zakazem prowadzenia upraw rolniczych przeznaczonych do spożycia lub na paszę, zwłaszcza powinien obowiązywać - zakaz produkcji warzyw
budować urządzenia oczyszczające min. na statkach, w zakładach przemysłowych itp.
użytkować substancje chemiczne zgodnie z ich przeznaczeniem racjonalnie korzystać- z dóbr przyrody
stosować katalizatory w samochodach
Reasumując powinniśmy zdawać sobie sprawę z zagrożeń naszej cywilizacji i zrobić wszystko by powyższe zjawiska nie powiększały się. Uwaga ta dotyczy każdego z nas, ponieważ to właśnie my żyjemy na tym świcie i jesteśmy za niego odpowiedzialni. Jednak najważniejszym faktem jest to, że jeżeli doprowadzimy do całkowitego zniszczenia środowiska, doprowadzimy również do zniszczenia życia na Ziemi a tym samym do wyginięcia gatunku ludzkiego.
3