7 BOLSZEWICY I REWOLUCJA PAŹDZIERNIKOWA. PIERWSZY OKRES SPRAWOWANIA PRZEZ NICH WŁADZY.
W 1903r Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji (SDPRR) podzieliła się na dwa odłamy: mienszewików i bolszewików.
Bolszewicy (większościowy), rzecznicy rewolucyjnego obalenia caratu i kapitalizmu- przywódcą ich był Lenin. Partia bolszewicka w Rosji zwalczała inne partie polityczne i cały system burżuazyjny, wzywając do przeprowadzenia rewolucji socjalistycznej.
Według Lenina rewolucja mogła dojść do skutku w Rosji, gdyż burżuazja była tam najsłabsza. Powstanie zbrojne przeprowadzono 7 listopada 1917r (25 października wg. starego kalendarza).
Szczególną rolę w powstaniu odegrał Lew Trocki przewodniczący stołecznej Rady Delegatów Robotniczych. Opanowano Piotrograd, Moskwę i inne miasta. Przewrót spowodował opór przeciwników rewolucji, którzy zwalczyli nową władzę rozpoczynając wojnę domową, trwającą do 1921r. Bolszewicy wyznawali zasadę, że tylko ich program jest właściwy i słuszna idea. Stworzyli silny aparat przemocy, narzucając swą wolę innym. Nie zamierzali oddać władzy. 26.11.1917r II Ogólnorosyjski Zjazd Rad uchwalił dekret o pokoju. Porozumienie o przerwaniu walk zawarto 15 grudnia 1917r. Rokowania pokojowe trwały do marca 1918r. W tym czasie Rada Komisarzy Ludowych wprowadziła w życie wiele dekretów zmieniając ustrój i charakter państwa. Zniesiono własność prywatną, wprowadzono ośmiogodzinny dzień pracy, zmieniono kalendarz na gregoriański. Aby powstrzymać armię niemiecką podpisano niekorzystny traktat brzeski, który powodował utraty części ziem obszaru Rosji 26%, linii kolejowych 26%, przemysłu tekstylnego 33%, kopalń węgla 75%. Wydarzenia w Rosji sprawiły, że odpadła ona z wojny.
8 UPADEK CESARSTWA I WRZENIE REWOLUCJI W NIEMCZECH.
Przerwanie walk w Rosji i Rumunii pozwoliło Niemcom przerzucić znaczne siły na front zachodni (197 dywizji). 21 marca 1918r. Niemcy podjęli ofensywę zmierzającą do przełamania frontu we Francji (walki w Amiens) oraz 9 kwietnia 1918r we Flandrii lecz bez większych rozstrzygnięć. Kolejną wielką ofensywę Niemcy podjęli 27 maja w regionie Rejs, a 15 lipca rozszerzyli w Szampanii. Front niemiecki ostrzeliwał Paryż z wielkiego dzieła zwanego grubą bertą. Podczas ofensywy Niemcy stracili około miliona ludzi. Żołnierze niemieccy przerzuceni z Rosji byli niezdolni do walk na froncie. Wielu z nich bratało się z bolszewikami i zaraziło się bakcylem rewolucji. Buntowali się i dezerterowali, stracili chęć do walki. W tej sytuacji alianci (siły składające się z wojsk europejskich i kolonialnych) amerykanie, Polacy, itd. Podjęli kontrofensywę i 8 sierpnia przełamali front w Szampanii (odwrót wojsk niemieckich). Państwa centralne były wyczerpane (Bułgaria, Francja, Anglia itd.) jak również Austro-Węgry. Cesarz Karol I 16 października ogłosił manifest mający na celu przekształcenie monarchii w federację. Powstały samodzielne państwa. W Berlinie powstała Centralna Rada Wielkiego Berlina, która powołała do życia Radę Pełnomocników Ludowych z Ebertem na czele, i przejęła władzę w stolicy 10 listopada 1918r.
Elbert przyjął plan obronny państwa przed grożącą mu anarchią. Robotnicy buntowali się tworząc rady na wzór Rosji. 11 listopada Niemcy podpisały niekorzystny układ dotyczący zawieszenia broni (zrezygnowali z kolonii, mieli wydać aliantom swoją flotę wojenną, zredukować siły lądowe, opuścić tereny zajęte w czasie wojny, itp.)
9 ROZPAD AUSTRO-WĘGIER.
Załamanie państw centralnych w tym też Austro-Węgier doprowadziło do ich rozpadu. Cesarz Karol I ustępując wobec rosnącego ruchu odśrodkowego uzależnionych narodów, 16 października 1918r. ogłosił manifest zapowiadający przekształcenie monarchii w federację. W ślad za tym poszczególne narodowości Austro-Węgier zaczęły tworzyć samodzielne rządy i monarchia rozpadła się. Na jej gruzach powstały samodzielne państwa: Austria, Czechosłowacja i Węgry. Galicja przystąpiła do państwa polskiego. Chorwacja, Bośnia, Hercegowina i Słowenia przyłączyły się do Serbii tworząc królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców. Cesarz Karol I zrzekł się praw monarszych monarszych 11 listopada 1918r. państwo przestało istnieć.
10 USTALENIE TRAKTATU WERSALSKIEGO.
Traktat Wersalski to dokument podpisany 28 czerwca 1919r. na międzynarodowej Konferencji Pokojowej w Paryżu, dotyczący nowych granic państwa polskiego po zakończeniu I wojny światowej konferencja rozpoczęła się w Paryżu 18 stycznia 1919r., wzięło w niej udział 27 delegacji państw zwycięskich, posiedzenie plenarne wszystkich delegacji organizowano rzadko, stopniowo ukształtowała się rada dziesięciu a następnie wielka trójka która podejmowała podstawowe decyzje: Premier Francji, Premier Wielkiej Brytanii i Prezydent Stanów Zjednoczonych Ameryki. Polska była reprezentowana przez Ignacego Paderewskiego, Romana Dmowskiego. Po zawarciu traktatu z Niemcami nastąpiło zawarcie dalszych porozumień pokojowych z państwami pokonanymi:
- 10 września 1919r z Austrią w Saint- Germain- en- Laye
- 27 listopada 1919 z Bułgarią w Neuilly.
- 4 czerwca 1920r z Węgrami w Trianon
-10 sierpnia 1920r. z Turcją w Sevres.
11 PIERWSZY OKRES NIEPODLEGŁOŚCI POLSKI OD RZĄDU LUBELSKIEGO DO PREZYDENTURY GABRIELA NARUTOWICZA.
W roku 1918 dobiegła końca I wojna światowa. W ciągu czterech lat, w konflikt zbrojny zaangażowały się 33 państwa. W czasie trwania wojny życie straciło ponad 10 milionów ludzi, z kolei blisko 20 milionów, doznało uszczerbku na zdrowiu, stając się inwalidami.
Dla Polski wybuch wojny, po trwającej blisko 119 lat niewoli zaborczej, stwarzał realną szansę na odzyskanie niepodległości. Tak bowiem oto, na polu zbrojnej konfrontacji w roku 1914, stanęli przeciwko sobie wszyscy trzej zaborcy narodu i państwa polskiego. W obozie państw Ententy znalazła się Rosja, zaś Niemcy i Monarchia Austro-Węgierska zasiliły blok państw centralnych. Każde z wymienionych państw, liczyło na zwycięstwo, i każdemu zależało na tym, aby do walki zwerbować Polaków. Byli gotowi obiecać narodowi polskiemu wiele swobód i wolności, byle tylko uzyskać ich poparcie oraz zbrojny udział w rozpoczynającej się wojnie. Polacy doskonale zdawali sobie sprawę z powagi sytuacji, jak również z okoliczności, w jakich padały kolejne zaborcze propozycje. Wiedzieli także, że umiejętne rozegranie zaistniałej sytuacji, może oznaczać reaktywację państwa polskiego oraz odzyskanie upragnionej od tak wielu lat niepodległości i narodowej wolności.
12 WALKA POLSKI O GRANICE.
Jeszcze w 1918 r. wybuchły walki na Ukrainie, a przyłączenie Wielkopolski odbyło się na drodze powstania (27 XII 1918 - 14 II 1919). Na mocy kongresu wersalskiego Polska uzyskała dostęp do Bałtyku (Gdańsk miał pozostać Wolnym Miastem). Na spornych terytoriach Górnego Śląska i Mazur Polska przegrała głosowanie plebiscytowe (1920 i 1921). Ostatecznie jednak trzy powstania zmusiły Ligę Narodów do przyznania nam 30% Śląska. Niebezpieczeństwo groziło Rzeczypospolitej także ze wschodu. Bolszewicka Rosja, głosząca hasła "pochodu rewolucji przez Europę", bliska była zwycięstwa w wojnie 1920 r. Oddziały rosyjskie dotarły na przedpola Warszawy. Stoczoną tam bitwę (13-18 VIII) dyplomata brytyjski lord D'Abernon określił jako jedną z "18 najważniejszych bitew w historii świata", a Polacy "cudem nad Wisłą". Wojnę zakończył relatywnie korzystny dla Polski traktat pokojowy (Ryga 18 III 1921).
1. Decyzje dotyczące Polski podjęte na konferencji pokojowej w Wersalu
a) Dzięki sukcesom powstania wielkopolskiego do Polski przyłączono Wielkopolskę
b) Polska otrzymała również wąski skrawek Pomorza
c) Gdańsk został wolnym miastem pod kontrola międzynarodową
d) o przynależności państwowej Warmii, Mazur, Powiśla i Górnego Śląska miały zadecydować przeprowadzone na tych terytoriach plebiscyty
2. Sprawa Śląska Cieszyńskiego
- Rada Narodowa Śląska Cieszyńskiego
- porozumienie z czeską Narodową Radą Ziemi Śląskiej o tymczasowym podziale Śląska, według zasady etnograficznej
3