HISTORIA- EUROPA 1815-1830, KRÓLEWSTWO KONGRESOWE
1814- Kongres Wiedeński/ tańczący miał ustalić losy na najbliższe 100 lat. Przedstawiciele 16 państw - najważniejsze: Wielka Brytania, Austria, Prusy, Francja. Kwestie do rozstrzygnięcia: zmiany graniczne i oddanie tronów prawowitym władcom, losy księstwa Warszawskiego. Dążyli do przywrócenie równowagi politycznej w Europie, kierując się zasadą :
legitymizmu- teoria uznające historyczne i boskie prawa dynastii do rządzenie w danym państwie/ przywrócenie dawnych rodów na tron
Restauracji- powrócić do granic sprzed Rewolucji Francuskiej
Równowagi sił - każdy głos był tak samo ważny
Król Saksonii oraz Księstwa Warszawskiego został ukarany za wierność Napoleonowi i część jego królestwa oddano Prusom.
1815- akt końcowy kongresu.
Utworzono związek Niemiecki z Sejmem zamiast Reńskiego, przywództwo objęła Austria
Zlikwidowano Królestwo Włoch, Habsburgowie odzyskali tereny
Belgię połączono z Holandią = razem tworzyły Królestwo Niderlandów
Z części terytorium Księstwa Warszawskiego utworzono Królestwo Polskie, na tronie Aleksander I
Kraków stał się wolnym miastem i tworzył Rzeczpospolitą Krakowską pod protektoratem Austrii, Prus, Rosji
Polacy mieli otrzymać gwarancję swobód narodowych od zaborców
Na terenie zaboru pruskiego i utworzono Wielkie Księstwo Poznańskie z własnym sejmem
1815- Aleksander I proponuje zawarcie ŚWIĘTEGO PRZYMIERZA- sprzymierzeni władcy oświadczyli, że w polityce zagranicznej i wewnętrznej zamierzają działać według religii chrześcijańskiej, aby umocnić pokój w Europie. Zobowiązali się do udzielania sobie nawzajem pomocy. Traktatu nie podpisała wyłącznie Anglia , podpisało 16 państw. Przymierze miało stać na straży równowagi i porządku na kontynencie. W polityce wewnętrznej służyły temu cenzusy i tajna policja.
Szerzenie się haseł rewolucji francuskiej doprowadziło do powstania Idei liberalnych :
wprowadzenie konstytucji, gwarantującej wolność i równość jednostki,
wolność pracy, słowa i wyznania
państwo nie powinno być nadzwyczajnych przywilejów grup
państwo ma zapewnić porządek i bezpieczeństwo obywatelom
Liberałowie walczyli legalnie poprzez jawną opozycję oraz tworzyli tajne organizacje, które zmierzały do przygotowania rewolucji, nie bały się przemocy, dopuszczali się zamachów na zwolenników istniejącego ustroju, wysokich urzędników, członków rodzin pracujących.
Liberalizm- światopogląd i ruch polityczny zwalczający absolutyzm oraz domagający się zniesienia praw dzielących społeczeństwo na grupy uprzywilejowane i pozbawione przywilejów.
Karbonariusze/ węglarze - tajna organizacja działająca na terenie Włoch. Ich celem było zjednoczenie Włoch i wprowadzenie ustroju republikańskiego
NIEMCY
W Niemczech prowadzono postulat zjednoczenia w jednym państwie i wprowadzenie liberalnych praw.
1819 - stowarzyszenia studenckie przeprowadziły demonstracje, władza obawiając się o swój los zaostrzyła nadzór nad prasą i wprowadziła policyjny nadzór nad uniwersytetami. Profesorów i studentów znanych z wystąpień przeciwko władzy usuwano z uczelni.
HISZPANIA
1820- grupa oficerów wywołała powstanie pod hasłem przywrócenia konstytucji, zniesionej po powrocie na tron Burbonów.
WŁOCHY
Powstanie w Królestwie Obojga Sycylii/ Neapol i w Piemoncie. - chcieli konstytucji oraz powołania federacji państw włoskich. Powstanie wybuchło na skutek wieści z Hiszpanii oraz nie zadowolenia po zmianach wprowadzonych przez Kongres Wiedeński- rozbicie polityczne, przywracanie dawnych przywilejów przez nowych władców dla szlachty i kleru, przywracanie praw dyskryminujących mieszczan i chłopów, cenzura i tajna policja.
GRECJA
1821- tajne stowarzyszenia rozpoczęły antytureckie powstanie w Grecji kontynentalnej i na wyspach. Walczyli o niepodległość kraju gdyż jako zależni od Turcji byli areną widowiskową dla nadużyć i prześladowań przez tureckich gubernatorów.
Turcy chcąc stłumić powstanie zaczęli zbrojną interwencję i zajęli cześć kraju. Rosja, Anglia i Francja wsparły Grecję, a Turcja na skutek odniesionych klęsk na polu bitwy odstąpiła od walk i w 1829- pokój w Adrianopolu- sułtan uznał niepodległość Grecji
ROSJA
1825- władze odkryły spiskową działalność związku północnego(Petersburg) i południowego (Ukraina) (utworzone w 1821) które dążyły do obalenia carskiego absolutyzmy i zniesienia poddaństwa chłopów. Spiskowcy wywołali bunt części oddziałów wojskowych w Petersburgu. Chcieli dokonać zamachu stanu lecz na skutek złej organizacji i sprawnej działalność armii nowego cara- Mikołaja I próba powstańcza zakończyła się klęską, uczestników(dekabrystów) zesłano na Syberię lub stracono.
FRANCJA
Na skutek dwukrotnego rozwiązania parlamentu przez nowego władcę Karola X w Lipcu 1830 - w Paryżu doszło do starć liberalnych mieszczan i robotników kontra wojska rządowe. Król abdykował na rzecz wnuka i zbiegł z kraju. Przywódcy powstania zdecydowali się na przekazanie korony Ludwikowi Filipowi, który uznał konstytucję z zasadą odpowiedzialności ministrów przed parlamentem . Francja stała się monarchią parlamentarną, w której dominującą rolę odgrywało bogate mieszczaństwo.
Rojaliści - chcieli zatrzeć ślady rewolucji, domagali się zwrotu skonfiskowanych majątków, zniesienia konstytucji, przywrócenia absolutnej władzy króla.
Opozycja dla rojalistów to bonapartyści- zwolennicy uwięzionego na wyspie św. Heleny Napoleona oraz liberałowie - domagali się przestrzegania konstytucji oraz wspólnych rządów króla i pralamtenu.
BRUKSELA
Sierpień 1830 - Belgowie na wieść o rewolucji we Francji wywołali powstanie. Powołali tymczasowy rząd, który ogłosił zerwanie unii i niepodległość Belgów. Król Niderlandzki zwrócił się o pomoc do mocarstw europejskich, zwołali oni konferencję na której Wielka Brytania, Francja, Austria, Prusy i Rosja uznały niepodległość Belgii
KRÓLEWSTWO KONGRESOWE
Sprawę Królestwa Polskiego na kongresie wiedeńskim poruszył car Rosji - Aleksander I, który chciał odbudować PL i stać się jej konstytucyjnym królem. Ziemie polski ostatecznie podzielono:
Prusy odzyskały część terenów utraconych w 1807
Kraków stał się wolnym miastem pod protekcją Austrii, Prus, Rosji
Z pozostałych ziem utworzono Królestwo Polskie zwane K. Kongresowym , na tronie zasiadł Aleksander I
Polacy mieli mieszane uczucia co to podjętych decyzji, uznali, że jeżeli tylko car zechce przyłączy do PL ziemie zabrane ( Litwa, Wołyń, podole, Ukraina)- ziemie spod zaboru rosyjskiego.
Aleksander I nadał konstytucje Polsce, autorem był wieloletni przyjaciel cara książę Adam Czartoryski:
Władcą polski będzie każdy następny car
W królestwie rządzi jako król konstytucyjny
Gwarantowała istnienie polskiego wojska, urzędów i szkolnictwa
Mieszkańcy są równi wobec prawa, mają wolność osobistą, wolność wyznania, słowa i druku, nietykalność osobistą i majątkową
Prawo wyborcze mają osoby tylko z odpowiednim majątkiem
Własne sądy i kodeks sądowy
Własny rząd - sejm i senat
Królestwem ma zarządzać namiestnik- pierwszym został gen. Józef Zajączek.
Naczelnym wodzem armii został wielki książę Konstanty( brat Aleksandra)- w rzeczywistość to on zarządzał państwem
Konstanty lubował się w wojsku dlatego też wprowadził kodeks rosyjski- ostry system kar cielesnych
PRZEMYSŁ
Franciszek Ksawery Drucki Lubecki - minister skarbu, uważał że Królestwo powinno stać się zapleczem przemysłowym rolniczej Rosji, uzyskał obniżenie ceł na polskie towary, przyczynił się do powstania wielu fabryk.
W łodzi powstał okręg przemysłu włókienniczego. Okręgi górnictwa i hutnictwa tworzyły się w: Zagłębiu Staropolskim(Kielce), Zagłębie Dąbrowskie( Dąbrowa Górnica)
1820- Królestwo na skraju bankructwa, zaczęto bezwzględnie ściągać wysokie podatki
1828- założenie pierwszego Banku Polskiego- udzielał kredytów na rozwój przemysłu i handlu
1819 - wprowadzenie cenzury w PL- pogwałcenie wolności druku
1820- protesty posłów na Sejmie w związku z cenzurą oburzyły Aleksandra, który rozkazał Konstantemu rządzić bez względu na konstytucję.
W kraju powstała tajna policja- bez prawnie przetrzymywała w aresztach osoby uważane za niebezpieczne dla władzy.
SZKOLNICTWO
1815- car ufundował uniwersytet w Warszawie
Powstały okręgi szkolnie czuwające nad porządkiem nauczania:
Litewski- na czele Czartoryski
Wołyński- na czele liceum Krzemienieckie
1821- Wilno, powstanie Polskiego uniwersytetu
DZIŁALNOŚĆ KONSPIRACYJNA
Karbonariusze
Działalność konspiracyjna
dekabryści
1817- Uniwersytet Wileński, utworzenie Towarzystwa Filomatów ( Tomasz Zan, Adam Mickiewicz), ich celem było doskonalenie charakterów studentów i wychowywać światłych obywateli kochających ojczyznę i ludzkość. Z biegiem czasu w programie pojawiły się cele niepodległościowe
1824- rozbicie organizacji, działaczy zesłano w głąb Rosji lub skazano na więzienie.
W PL:
Wolnomularstwo Narodowe ( major Walerian Łukasiński)
1821- Towarzystwo Patriotyczne [ wyodrębnione z Wolnomularstwa]- ich głównym zadaniem była obrona konstytucji i zjednoczenie ziem polskich ; przywódcę aresztowana i osadzono w więzieniu
1828- nowi przywódcy zostali postawieni przed sądem sejmowym, uniewinniono ich od zarzutów zdrady stanu