ORIENTACJA I PORADNICTWO ZAWODOWE W WIODĄCYCH KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ - NIEMCZECH, FRANCJI I WIELKIEJ BRYTANII
1.Informacja i poradnictwo zawodowe w Niemczech:
a) Ogólne założenia:
- poradnictwo zawodowe ma duże znaczenie socjalne i gospodarcze,
- w Niemczech zawód jest rozumiany jako proces rozwojowy/ przydzielenie społeczne/ proces uczenia się/ proces decyzyjny, toteż nie ma tam przyjętej teorii wyboru zawodu,
- celem poradnictwa zawodowego jest wspieranie młodych ludzi w ich wyborach, pomoc w rozpoznawaniu zdolności i zainteresowań,
- usługi niemieckiego poradnictwa zawodowego są dla wszystkich bezpłatne, obiektywne, niezależne, dobrowolne i opierają się na wzajemnym zaufaniu,
- należy pomagać innym tak, aby sobie sami pomogli,
- w poradnictwie obowiązuje indywidualizacja, muszą być uwzględnione jednostki, ich osobowość, szczególnie uzdolnienia, zainteresowania i stosunek do własnego rozwoju.
b) Instytucje zajmujące się poradnictwem zawodowym a system szkolny w Niemczech:
- poradnictwo zawodowe jest pomostem między systemem kształcenia a systemem zatrudnienia,
- jest ono związane głównie z urzędami pracy,
- poradnictwo zawodowe prowadzone jest także w szkołach podstawowych, średnich i wyższych,
- przed ukończeniem przez dzieci czwartej klasy szkoły podstawowej rodzice muszą wspólnie z nauczycielem zdecydować do jakiej szkoły ma uczęszczać ich dziecko,
- poradnie zawodowe organizują spotkania w szkołach informując o wyborze zawodu, możliwościach kształcenia, o rynku pracy; umożliwiają odbycie osobistej rozmowy z pracownikiem poradni.
c) Warsztat doradcy zawodu w Niemczech:
- doradcami są głównie pedagodzy, ale w urzędach pracy są zatrudniani także psycholodzy,
- doradcy są kształceni w 3-letnich szkołach zawodowych,
- profesjonalny doradca powinien być kompetentny w zakresie: informacji, orientacji, poradnictwa i pośrednictwa,
- poradnictwa zawodowe udostępniają wiele bezpłatnych pism dla uczniów i nauczycieli,
- w Centrum Informacji Zawodowej młodzież oraz osoby dorosłe mogą znaleźć obszerny materiał dotyczący zawodów, szkół, nauki zawodu,
- dzięki programowi komputerowemu STEP PLUS młodzież nanosi wyniki na specjalne arkusze odpowiedzi, gdzie porównuje je z wymaganiami w zakresie 250 zawodów,
- radzący się wybiera sam najodpowiedniejszą formę pomocy: poradnictwo indywidualne, grupowe, rozmowy grupowe, zespołowe poradnictwo ekspertów itp.
2. Informacja i orientacja zawodowa we Francji:
a) Ogólne założenia:
- system orientacji zawodowej jest włączony do systemu oświaty,
- orientacja zawodowa to proces, który ma na celu przygotowanie ucznia do podjęcia samodzielnej decyzji zawodowej przy uwzględnieniu przez niego własnych zdolności, zainteresowań oraz wymogów rynku pracy i tendencji rozwoju gospodarczego,
b) Instytucje zajmujące się poradnictwem zawodowym a system szkolny we Francji:
- to szkoła jest odpowiedzialna za przygotowanie ucznia do wyboru zawodu,
- najważniejszy etap orientacji ma miejsce w kl. III kolegium, kiedy dziecko ma 15 lat i musi podjąć decyzję o dalszym kierunku kształcenia,
- matura daje wstęp na uniwersytet bez egzaminu, ponieważ jest bardzo trudna ( egzamin maturalny zdaje się poza szkołą, przed specjalną komisją),
- Centra Informacji i Orientacji przyjmują uczniów, rodziców, prowadzą badania psychologiczne, udzielają informacji i porad zawodowych; działają na terenie szkół, gł. szkoły średniej I stopnia (kolegium),
c) Warsztat doradcy zawodu we Francji:
- orientacja zawodowa głównie jest prowadzona przez nauczycieli w szkołach wszystkich typów,
- doradcy zatrudnieni w ośrodkach to psycholodzy pracy przeszkoleni w zagadnieniach poradnictwa,
- doradca zawodu przeprowadza w szkole badania psychologiczne całych klas, bierze udział w zebraniach z rodzicami, zebraniach rady pedagogicznej, prowadzi rozmowy indywidualne z uczniami,
- doradca zna wszystkich swoich uczniów i prowadzi z nimi kilkuletnią pracę,
- doradca musi mieć ukończone studia psychologiczne i 2-letni kurs w zakresie poradnictwa zawodowego,
- w modelu francuskim orientacji szkolnej i zawodowej wyróżnia się 5 metod działania:
Liberalną (każdy po określonej sumie prób i błędów wreszcie znajdzie swoje miejsce)
Imperatywną (presja czynników zewnętrznych, z którymi jednostka musi się liczyć i może przyjmować wobec nich różne strategie zachowań)
Kolejnych selekcji (łagodzenie metod imperatywnych szczególnie w stosunku d osób słabszych)
Predyktywną (polega ma umiejętności przewidywania z dużym prawdopodobieństwem wyników egzaminu- stosuje się ją aby uczeń uniknął niepowodzeń i rozczarowań)
Edukacyjną (skierowana na autoinformację ucznia- doradca powinien pomóc uczniowi w poznawaniu siebie, poznawaniu środków, za pomocą których może kompensować swoje słabości)
- specjalne jednostki naukowo-badawcze dysponują pełnym bankiem informacji o wszystkich rodzajach kształcenia we Francji, na wszystkich poziomach i we wszystkich zawodach.
3. Pomoc w wyborze drogi życiowej w Wielkiej Brytanii:
a) Ogólne założenia:
- w WB przeważa poradnictwo niedyrektywne,
- pomaga w rozwiązywaniu różnych problemów i stwarzanie możliwości samodzielnego podejmowania decyzji zawodowej,
- według T. Wattsa z NICEC najlepszym podejściem jest dostarczenie klientowi maksymalnej porcji informacji, które ułatwiłoby mu samodzielny wybór przyszłej drogi życiowej; informacje te mogą dotyczyć nie tylko zawodów, szkół, rynku pracy, ale także powinny pomóc w uświadomieniu sobie przez klienta własnych zainteresowań i predyspozycji,
- doradców kształci się w Szkole Głównej Poradnictwa i Terapii w Londynie,
- kształcenie to polega m.in. na odkrywaniu w sobie potrzeby rozumienia wewnętrznych światów ludzi: własnego i klientów,
- uważa się, iż doradca powinien słuchać i akceptować uczucia klienta, zadawać pytania, które pozwalają radzącemu się badać i wyjaśniać własne uczucia i spostrzeżenia, nie powinien oceniać klienta, w czasie gdy dokonuje on samobadania.
b) Instytucje zajmujące się poradnictwem zawodowym a system szkolny w Wielkiej Brytanii:
- brytyjski system szkolny nie ma własnych poradni zawodowych, funkcje te pełnia placówki Careers Services,
- celem tej placówki jest towarzyszenie młodzieży i dorosłym w ich drodze zawodowej,
- niektóre placówki specjalizują się tylko w jednej problematyce, np. zajmują się pracownikami powyżej 55 lat, czy tez osobami niepełnosprawnymi itp.,
- uczniowie w Anglii i Walii w wieku 11-12 lat zaczynają naukę w szkole średniej i są zmuszeni do podjęcia decyzji dotyczącej ich dalszej drogi zawodowej, mają do wyboru 3 szkoły: rozszerzoną, nowoczesną i gramatyczną,
- w szkołach podstawowych i średnich poradnictwem zawodowym zajmują się nauczyciele kariery, którzy prowadzą edukację zawodową i poradnictwo,
- w Wielkiej Brytanii wprowadzono nowy system oceniania uczniów, są to testy w zakresie wiadomości, rozumienia i umiejętności uczniów na każdym etapie kształcenia w wieku 7, 11, 14 i 16 lat; wyniki mają służyć poprawie poziomu nauczania.
c) Warsztat doradcy zawodu w Wielkiej Brytanii:
- pomoc w doradztwie zawodowym uczniowie mogą otrzymać w szkole, ponieważ nauczyciele najlepiej znają swoich uczniów i potrafią im najlepiej doradzić,
- doradcy zawodu powinni mieć ukończone studia podstawowe oraz 2- letnie podyplomowe,
- brytyjskie placówki zajmujące się poradnictwem prawie wcale nie zatrudniają psychologów,
- co roku publikowane są charakterystyki ponad 600 zawodów napisane w przystępnym języku dla masowego odbiorcy,
- ciekawym rozwiązaniem są też tzw. biblioteki zawodów, które udostępniają wszelkie informacje o zawodach, drogach kształcenia, rynku pracy za pomocą teczek zawodów, biuletynów, ulotek, programów komputerowych, przewodników.
Podsumowanie:
W poradnictwie zawodowym zwraca się największą uwagę do własnej aktywności jednostki i autoinformacji. Takim osobom pomaga się tak, aby sami sobie pomogli. Doradca występuje jako partner wspierający młodzież i dorosłych w samodzielnych wyborach. Doradcy pokazują szanse i możliwości, zachęcają ludzi do rozwoju, samodoskonalenia, lepszego poznawania siebie.