PROGRAMY

KATARZYNA ZBOROWSKA

Psycholog

WARSZTATY PSYCHOLOGICZNE

Trening Umiejętności Społecznych

dla młodzieży z klas licealnych.

I. Cel i istota zajęć:

Klasa jest zbiorem ludzi. Ważne jest, czy stanie się ona grupą zadaniową,
współpracującą ze sobą w osiąganiu celów, czy też pozostanie zespołem
jednostek i grupek walczących i rywalizujących ze sobą, realizujących własne
cele.

Nauka w szkole średniej zbiega się z trudnym okresem dojrzewania, dla którego charakterystyczny jest wzrost aktywności w szukaniu relacji z innymi
ludźmi, potrzeba aprobaty i akceptacji przez rówieśników, którzy
mogą stać się „lustrem" odbijającym wyobrażenia jednostki
o sobie. Koledzy z klasy mogą stać się konkurencją dla grup kontestujących czy
przestępczych. Grupa może być bezpiecznym miejscem zdobywania i
doskonalenia umiejętności społecznych i właściwości przydatnych we
współżyciu z ludźmi, takich jak: otwartość, szczerość, poczucie humoru,

życzliwośćwspółpraca.
Zajęcia adaptacyjno-integracyjne wspierają wychowawcę, w tworzeniu grupy partnerskiej, tolerancyjnej, dającej poczucie bezpieczeństwa i zaufania,
mającej świadomość wspólnoty interesów i zadań, równe prawa i obowiązki.

Warsztaty psychologiczne są treningiem umiejętności społecznych, opartych
na teorii społecznego uczenia się i technikach behawioralnych.
Główną zasadą jest uczenie się prawidłowych zachowań przez doświadczanie
i przeżywanie w warunkach „laboratoryjnych", czyli celowo zorganizowanych
i obserwowalnych sytuacjach społecznych ,w grupie klasowej. Ćwiczenia są tak
dobierane, aby wyzwalały głównie emocje pozytywne, jednakże pojawiające się

uczucia nieprzyjemne, także stanowią ważny materiał przy analizowaniu sytuacji
i przeżyć.

Warsztaty psychologiczne dają młodzieży możliwość samopoznania i
samoakceptacji, poznania i akceptacji innych oraz doskonalenie relacji
interpersonalnych z kolegami z klasy, nauczycielami i ludźmi spoza środowiska
szkolnego.

II. Zadania psychologa:

Przy prowadzeniu zajęć adaptacyjno-integracyjnych ważne jest, aby
psycholog był:

- elastyczny ( umiejętnie dobierał ćwiczenia do aktualnych potrzeb grupy,
niezależnie od zaplanowanego scenariusza);

- konsekwentny i stanowczy ( dotrzymywał warunków umowy z klasą co do
czasu, miejsca, programu, pilnował dyscypliny niezbędnej do zrealizowania
celów);

- obiektywny i bezstronny;

- nie oceniał, nie osądzał uczniów;

- jasno przekazywał instrukcje i cele ćwiczeń;

- prowadził zajęcia według własnych spostrzeżeń i obserwacji.

III. Forma działania:

Program obejmować ma cykl 10 czterogodzinnych spotkań prowadzonych
w odstępach tygodniowych w dwóch grupach, (liczebność grup - do 15 osób).

IV. Program warsztatów psychologicznych:

Spotkanie pierwsze (zajęcia wstępne).

Sprawą bardzo ważną jest świadome i dobrowolne uczestniczenie całej
klasy w proponowanym warsztacie.

Podczas pierwszego spotkania prowadzący zbiera oczekiwania i propozycje
wszystkich uczniów co do zajęć. Następnie psycholog przedstawia cel, istotę i
sposób realizacji poszczególnych zagadnień programu. Zaakceptowanie przez
młodzież programu jest warunkiem aktywnego i autentycznego w nim
uczestniczenia oraz zrealizowania zaplanowanego celu.
Wspólnie z młodzieżą dopracowuje się zasady i reguły pracy, a następnie zawiera
umowę. Dobry kontrakt nie powinien służyć do kontrolowania, ale do jasnego
określenia ról: prowadzącego i ucznia.

Przy zawieraniu umowy z klasą zwraca się uwagę na te reguły postępowania,
które przyczyniają się do powstania w grupie lepszego kontaktu i
bezpośredniości.

Są to:

- reguła inicjatywy i aktywności: „poszukaj kontaktu, wyciągnij rękę, nie czekaj
co zrobią inni";

- reguła punktualności: „nie spóźniaj się, przestrzegaj określonych ram
czasowych zajęć";

- reguła dyskrecji: „nie opowiadaj innym o tym, czego dowiedziałeś się o swoich
kolegach w czasie zajęć, nie plotkuj, nie obgaduj, nie oceniaj";

- reguła szczerości: „bądź sobą, zdejmij maskę, nie graj, nie popisuj się, jeśli
masz być nieszczery - nie bierz udziału w ćwiczeniu";

- reguła cierpliwości: „postaraj się być na każdym zajęciu, każde spotkanie to
element całości";

- reguła: „ mów do osoby, a nie o osobie ";

- reguła „tu i teraz": „skoncentruj się na interakcjach w tej grupie i z tymi
ludźmi";

- reguła nie brania używek: „nie pij alkoholu, nie zażywaj narkotyków".

Wymienione reguły muszą zostać przyjęte i zaakceptowane przez każdą
osobę z grupy. W trakcie zajęć wraca się do nich i pilnuje się ich przestrzegania.
Elementem uzupełniającym pierwsze spotkanie są ćwiczenia pomagające
uczestnikom „przełamać lody", pozbyć się naturalnego w takich okolicznościach
napięcia.

Spotkanie drugie.

Zasadniczym celem tego spotkania jest budowanie poczucia
bezpieczeństwa, empatii, zachęty, wsparcia i wzajemnego zaufania w grupie,
poprzez stworzenie uczestnikom jak najwięcej możliwości bycia ze sobą w
różnych relacjach interpersonalnych, uchwycenie podobieństw głębsze poznanie
kolegów i ich akceptacja.

Zadaniem tego spotkania jest także przyjrzenie się normom, zasadom i regułom

obowiązującym w klasie; zobaczenie, które normy wpływają pozytywnie, a które

nagatywnie na atmosferę w grupie,

Metody pracy:

psychogimnastyka, praca w małych grupkach, ćwiczenia w parach,

psychodrama, konwersatorium.

Spotkanie trzecie.

Główny cel tego spotkania to:

- pogłębienie umiejętności porozumiewania się, która polega na słownym i
niewerbalnym przesyłaniu informacji i kształtuje relacje między ludźmi;

- poznanie roli komunikacji niewerbalnej (mowy ciała);

- pogłębienie umiejętności wyrażania uczuć;

- zwrócenie uwagi na to co ułatwia, a co utrudnia kontakt z drugim człowiekiem;

- uczenie się aktywnego słuchania.

Metody pracy:

Psychoedukacja, praca w parach, psychodrama, konwersatorium.
Materiały dla każdego ucznia:

1. Lista uczuć.

2. Podstawowe wiadomości o komunikacji niewerbalnej.

3. Zachowania niewerbalne w zależności od nastawienia do rozmówcy.

Spotkanie czwarte.

Zasadniczym celem tego spotkania jest samopoznanie, czyli pogłębienie wglądu
w świat swoich emocji, odczuć, potrzeb, wartości, a także przyjrzenie się jak
sobie radzą uczniowie ze stresem, przemęczeniem, co robią, by poprawić sobie
nastrój, humor i samopoczucie.
Metody pracy:

Psychotest /Kwestionariusz Osobowości Eysencka-wersja skrócona/, praca
własna, ćwiczenia w małych grupkach, praca w parach.

Spotkanie piąte.

Celem tego spotkania jest:

- uzyskanie od każdej osoby z grupy informacji zwrotnych dotyczących własnej
osoby („Jak spostrzegają inni moje zachowanie?". „Jakie są moje mocne i słabe
strony?", „Czym dzielę się z innymi, a co skrywam przed światem?".)

- konfrontacja tego jak widzi siebie dany uczeń z tym jak spostrzegają go inne
osoby w grupie;

- budowanie pozytywnego obrazu własnej osoby poprzez uzyskanie od grupy
informacji („Lubię Ciebie za...", „Cenię Ciebie za...", „Twoim potencjałem w
naszej klasie jest...").

- podsumowanie dotychczas przeprowadzonych zajęć.
Metody pracy:

ćwiczenia na forum całej grupy, praca w małych grupkach, praca w parach,
konwersatorium.

Spotkanie szóste.

Zasadniczym celem tego spotkania jest:

- zapoznanie uczniów ze szkodliwym i niszczącym wpływem środków
uzależniających /alkohol, narkotyki, barbiturany/;

- podważenie mitów i błędnych przekonań na temat alkoholu;

- przedstawienie działania i niebezpieczeństwa płynącego z nadużywania
alkoholu oraz zażywania narkotyków (LSD, amfetamina, marihuana, haszysz,
opium, kokaina, morfina, heroina) i innych środków zmieniających świadomość

(leki uspakajające, wąchanie klejów i rozpuszczalników);

- ćwiczenie umiejętności odmawiania w sytuacji częstowania alkoholem,
narkotykami, czy papierosami.
Metody pracy:

psychoedukacja, praca w parach, psychodrama, konwersatońum.
Materiały dla każdego ucznia:

l. Identyfikator środków uzależniających: objawy fizyczne, zmiany
w zachowaniu, skutki uboczne.

Spotkanie siódme.

Cel tego spotkania to zagadnienia dotyczące zachowań asertywnych, a
mianowicie:

- uchwycenie różnic w zachowaniu agresywnym, uległym, a asertywnym;

- uczenie się wyrażania swoich uczuć, potrzeb, opinii w sposób stanowczy i
uczciwy, a jednocześnie respektujący uczucia i postawy drugiego człowieka;

- stanowienie swoich praw z poszanowaniem praw innych;

- otwarte mówienie NIE;

- wyrażanie próśb.
Metody pracy:

praca własna / Mapa asertywności/, psychoedukacja, psychodrama, praca w

parach.

Materiały dla każdego ucznia:

1. Mapa asertywności.

2. Porównanie trzech typów zachowań: zachowania uległe, zachowania
agresywne, zachowania asertywne.

Spotkanie ósme.

Zasadniczym celem tego spotkania jest zapoznanie uczniów ze sztuką
negocjacji:

- poznanie stylów negocjacji:

- styl twardy (rywalizujący),

- styl miękki ( kooperacyjny),

- styl zasadniczy (rzeczowy);

- przyjrzenie się kiedy należy podejmować negocjacje;

- zaobserwowanie własnych wzorów zachowań w kontakcie z drugim
człowiekiem / wysoka-niska dominacja, wysokie-niskie uspołecznienie/;

- zaznajomienie się z trudnymi sytuacjami w negocjacjach:

- negocjacje z partnerem agresywnym,

- negocjacje z partnerem nieprzyjaznym,

- negocjacje z partnerem niezadowolonym;

- przypomnienie roli komunikacji słownej i pozawerbalnej;

- uchwycenie cech dobrego negocjatora.
Metody pracy:

psychotest /"Moje zachowania w interakcji z innymi ludźmi"/, psychoedukacja,
ćwiczenia w małych grupkach, konwersatorium.
Materiały dla każdego ucznia:

1.Psychotest: „Moje zachowanie w interakcji z innymi ludźmi".

2. Style negocjacji - porównanie trzech stylów (styl twardy, styl miękki, styl
zasadniczy).

3. Trudny partner rozmów (partner agresywny, partner nieprzyjazny, partner
niezadowolony) - co należy, a czego nie powinno się robić.

Spotkanie dziewiąte.

Głównym celem tego spotkania jest:

- budowanie u uczniów poczucia własnej wartości,

- pogłębienie samoakceptacji, ufności we własne siły i możliwości,

- tworzenie afirmacji dotyczących swojej osoby („Potrafię...", „Jestem..",
„Moim sukcesem jest..."),

- wzrost pozytywnego myślenia, a także

- przyjrzenie się własnej hierarchii wartości.
Metody pracy:

psychotest / Kwestionariusz dotyczący Poczucia Własnej Wartości /,
praca własna / Mapa świata wartości/, praca w małych grupkach.
Materiały dla każdego ucznia:

l. Kwestionariusz dotyczący Poczucia Własnej Wartości.

Spotkanie dziesiąte (zajęcia zamykające).

Ostatnie spotkanie cyklu domyka uruchomione wcześniej procesy
interpersonalne, otwiera klasę na dalszą współpracę i pracę nad sobą.
Celem tego spotkania jest także:

- sporządzenie bilansu zysków i strat, korzyści i rozczarowań jako wyniku
przeprowadzonych warsztatów psychologicznych,

- uzyskanie od uczniów informacji zwrotnych dotyczących prowadzonych zajęć,

- rozmowa o aktualnych problemach klasy.
Metody pracy:

konwersatorium, praca w małych grupkach.

V. OCENA SKUTECZNOŚCI ZAJĘĆ:

Obiektywna ocena skuteczności zajęć jest trudna do ustalenia ze względu
na wpływ wielu czynników na adaptację i integrację uczniów w klasie (np.
szybkie dorastanie uczniów, inne procesy rozwojowe w tym czasie, zachowanie
nauczycieli i rodziców).
Jednakże najczęściej obserwowane zyski to:

- lepsze poznanie siebie, swoich mocnych i słabych stron, sposobów
funkcjonowania w grupie, reakcji na zachowanie innych;

- wzrost samoakceptacji i pewności siebie;

- lepsze rozumienie zachowania innych ludzi;

- wzrost tolerancji i życzliwości;

- lepsza integracja z grupą - wzrost odpowiedzialności za atmosferę w klasie;

- lepsze funkcjonowanie interpersonalne w różnych układach społecznych;

- określenie planów życiowych i kierunku rozwoju osobistego.

- zwiększenie poziomu umiejętności społecznych

- zwiększenie poziomu i zakresu poszczególnych umiejętności ułatwiających
współżycie z ludźmi, np. zachowań asertywnych, negocjacyjnych

- wzrost wiedzy z określonych dziedzin, np. dotyczącej substancji
uzależniających

- szeroko rozumiana profilaktyka uzależnień

Scenariusz zajęć w ramach Programu Profilaktycznego „DĄB".

ZAJĘCIA
PSYCHOPROFILAKTYCZNE

TEMAT:

Rozwijanie umiejętności społecznych.

Spotkanie to przewidziane jest jako kontynuacja zajęć psychoprofilaktycznych
na podstawie filmu: „Tajemnica zaginionej skarbonki".
Jednakże zajęcia te mogą także pełnić rolę samodzielnego
zestawu ćwiczeń z uczniami.

Cele zajęć:

- kształtowanie wzajemnego zaufania i wsparcia w klasie;

- pogłębienie umiejętności kontaktowania się z rówieśnikami;

- budowanie poczucia własnej wartości.

Metody pracy:

Ćwiczenia w parach, ćwiczenia w małych grupkach lub na forum klasy, psychoedukacja,
rozmowa kierowana, praca indywidualna.

Uczestnicy zajęć:

Uczniowie kl. IV , V i VI szkoły podstawowej

Miejsce zajęć:

Pomieszczenie danej szkoły podstawowej.
Ważne jest, aby sala była przygotowana do ustawienia krzeseł w okręgu.

Czas trwania zajęć:

2-3 godziny lekcyjne ( w zależności od liczebności klasy ).

Materiały pomocnicze:

Karta ćwiczeń: „Karta danych osobowych", karton o wymiarach 60 cm x 90 cm,
karteczki z przygotowanymi nazwami zawodów (lub uczuć ), białe kartki A-4, kredki, mazaki, szpilki, tablica do pisania i kreda.

Przebieg zajęć:

1. Zapoznanie się z uczniami oraz omówienie celu spotkania..

2. Zestaw ćwiczeń integracyjnych i budujących poczucie bezpieczeństwa w klasie.

3. Zestaw ćwiczeń na pogłębienie umiejętności komunikowania się w grupie.

4. Zestaw ćwiczeń wzmacniających poczucie własnej wartości.

5. Podsumowanie spotkania.

SCENARIUSZ ZAJĘĆ:

• Na początku spotkania proponujemy ćwiczenia mające na celu budowanie
wzajemnego zaufania oraz zintegrowanie klasy. Jest to podstawa do tworzenia
poczucia bezpieczeństwa w grupie.

• Następnie uczniowie pogłębiają swoje umiejętności dotyczące porozumiewania się,
które polega na słownym i bezsłownym przesyłaniu informacji. Otwarte
komunikowanie się kształtuje relacje między ludźmi i wpływa na poczucie własnej
wartości.

• Ostatnia część spotkania ma na celu pozytywne wzmocnienie uczniów poprzez
odkrycie własnych zasobów i zalet. Nabycie pewności siebie pomoże uczniom
przeciwstawić się w sytuacji presji otoczenia zachęcającej do destruktywnych
zachowań ( wypicia alkoholu, spróbowania narkotyków, kradzieży, wagarów itp.).

• Zajęcia kończymy ćwiczeniem relaksacyjnym, którego celem jest wewnętrzne
wyciszenie uczniów, a jednocześnie wzmocnienie zdobytych podczas spotkania
umiejętności.

Przebieg zajęć.

/. Zapoznanie się z uczniami oraz omówienie celu spotkania ( 10 -75 min.).

Prowadzący żabcia podaje swoje imię i nazwisko oraz: wykonywany zawód.
Następnie omawia cele zajęć:

Spotkanie to ma na celu poprzez zabawę nauczyć dzieci pewnych umiejętności.
które pomocą im w porozumiewaniu się z kolegami i koleżankami, a także

pozwolą przyjrzeć się ich własnym zaletom i mocnym stronom.

• Ćwiczenie: Karta danych osobowych.

Celem ćwiczenia jest lepsze poznanie się uczestników zajęć oraz budowanie wzajemnego

zaufania.

Sposób realizacji:

Należy rozdać dzieciom szablon z Kartą danych osobowych ( prowadzący może także
wzór narysować na tablicy, a uczniowie sami tworzą dla siebie szablon ).
Uczestnicy wypełniają swoją Kartę i przypinają do ubrania. Następnie dzielą się
informacjami o sobie z całą grupą.
Materiały pomocnicze:

Karta danych osobowych ( w załączniku ), długopisy, szpilki.

2. Zestaw ćwiczeń integracyjnych i budujących poczucie bezpieczeństwa
w klasie ( 15-25 min.)

Celem ćwiczeń jest poprzez zabawę otworzenie sytuacji współpracy, empatii
i pozytywnych emocji, warunkujących poczucie bezpieczeństwa w grupie.

• Ćwiczenie: Miejsce po mojej prawej stronie jest wolne.

Sposób realizacji:

Uczestnicy siadają na krzesłach w kręgu pozostawiając jedno miejsce wolne.

Zabawa polega na tym, że każdy kto będzie miał wolne miejsce po prawej stronie ma

zaprosić kolegę z grupy, aby usiadł on obok niego.

To ćwiczenie wymaga uważnego słuchania i szybkiego reagowania.

( np. „Miejsce po mojej prawej stronie jest wolne i zapraszam do siebie Anię."

Ania szybko biegnie i siada , tym samym zwalniając tym swoje miejsce itp.)

• Ćwiczenie: Masaż w kole.

Sposób realizacji:

Wszystkie dzieci stają w okręgu odwrócone do siebie plecami i mają za zadanie
masować plecy osoby, która stoi na przeciwko nich. Na początku leciutko i delikatnie,
następnie coraz szybciej i mocniej. Pod koniec dotyk powinien być ponownie subtelny.
Potem dzieci odwracają się i następuje zmiana.

• Ćwiczenie: Ślepe samochody.

Sposób realizacji:

Uczniowie dobierają się dwójkami. W parach pierwsza osoba ma zamknięte oczy i
wyciągnięte do przodu ręce, które są jakby zderzakami, natomiast druga osoba stoi z
tyłu, trzyma za ramiona swojego kolegę i ma kierować nim po całej klasie, jednocześnie
dbając o ich wspólne bezpieczeństwo.
Potem następuje zmiana ról.

• Ćwiczenie: Podobieństwa.

Sposób realizacji:

Prowadzący staje na środku i mówi:

„Wszystkie dzieci, które.. "

- lubią owoce,

- jedzą często czekoladę,

- lubią szkołę;

- mają na sobie dzisiaj spodnie:

- cieszą się gdy są wakacje itp.

Uczniowie, którzy należą do podanej kategorii, wstają i biegną do nauczyciela.

• Ćwiczenie: Tratwa ratunkowa.

Sposób realizacji:

Prowadzący kładzie papier na podłodze i wyjaśnia, że przedstawia on tratwę ratunkową.

Wszyscy członkowie danego zespołu ( 10-12 osób ) mają zmieścić się na tratwie, stojąc

przynajmniej jedną nogą i wytrzymać w tej pozycji 30 sekund.

Każdy zespół ma 3 minuty na przygotowanie.

Materiały pomocnicze: papier o wymiarach 60 cm x 90 cm

Omówienie:

- Jak się czujecie ?

- Która zabawa najbardziej się wam podobała '⁷

J. Zestaw ćwiczeń na pogłębienie umiejętności komunikowania się w grupie.
( 30 - 45 min ).

Celem ćwiczeń jest podkreślenie znaczenia aktywnego słuchania i uwrażliwienie
na komunikacją niewerbalną.

• Ćwiczenie: Rozpoznawanie zawodów.

Sposób realizacji:

Chętny uczeń ( w sumie 10 osób ) losuje karteczkę z nazwą zawodu i ma za zadanie bez
używania słów, ale za pomocą gestów, mimiki, odegrać małą scenkę w taki sposób, aby
klasa mogła zgadnąć przedstawiany zawód .
Po wykonaniu zadania osobę obrazującą dany zawód nagradza się brawami.

W starszych klasach zamiast nazw zawodów mogą być przygotowane nazwy uczuć.
Wówczas do ćwiczenia wybiera się dwie chętne osoby, które niewerbalnie przekazują
wylosowane uczucie.

Materiały pomocnicze:

Koperta z zestawem zawodów ( uczuć ) napisanych na karteczkach.
( Przykładowa lista w załączniku ).

• Ćwiczenie: Głuchy telefon.

Sposób realizacji:

Prowadzący dzieli klasę na dwie grupy. Członkowie poszczególnych zespołów siadają w

rzędzie. Nauczyciel przekazuje szeptem pierwszej osobie siedzącej

informację, którą ta z kolei przekazuje następnej itd. Nikt poza osobą siedzącą

bezpośrednio za nadawcą nie powinien słyszeć tej informacji.

Informacja ma zawierać około 10 słów.

Każdy może powiedzieć ją następnej osobie tylko jeden raz.

Uczniowie będący na końcu szeregu podają usłyszane zdanie.

Wygrywa ta grupa, której informacja była najbardziej zbieżna z początkową.

• Ćwiczenie: Rozmowa rąk.

Sposób realizacji:

Uczniowie dobierają się w pary i za pomocą rąk mają pokazać lub przekazać :

a) Dzień dobry ;

b) ręce tańczące,

c) ręce są zmęczone;

d) ręce są radosne;

e) ręce są smutne;

O pożegnanie.
Omówienie: Co było trudne, a co łatwe do wyrażenia ^r>

• Ćwiczenie: Historyjka.

Sposób realizacji:

Prowadzący zapowiada:

,. Opowiem wam historyjka, następnie mój sąsiad z lewej strony będzie ją kanty f niwa/
dodając jedno zdanie itd. Ważne byście słuchali co inni mówią i nie stracili wątku.
Starajcie się zastanawiać nad własnym zdaniem dopiero wtedy, gdy poprzednie dziecko
zakończy .swoją opowieść.

Na koniec ćwiczenia nauczyciel chwali uczniów za współpracę.

Przykładowe tematy historyjek:

„Wizyta w zamku"; „Wyprawa do obcego kraju"; „Wakacje na wsi", „Zwiedzanie ZOO"
itp.

4. Zestaw ćwiczeń wzmacniających poczucie własnej wartości (30-45 min.).

Celem ćwiczeń jest budowanie pozytywnego obrazu siebie i uczenie się czerpania
z własnych możliwości.

• Ćwiczenie: Zwierzęta.

Sposób realizacji:

Każdy z uczestników rysuje na kartce zwierzę, które według niego najlepiej symbolizuje

jego cechy charakteru.

Następnie rysunki zostaję ułożone na podłodze czystą strona do góry i każdy wybiera

jedną kartkę ( nie swoją ) i patrząc na rysunek wpisuje trzy pozytywne cechy, które

kojarzą mu się z tym zwierzęciem.

Prowadzący zbiera wszyskie prace, potem pokazuje rysunek i czyta wypisane cechy, a

klasa stara się odgadnąć kto mógłby być jego autorem danego rysunku.

• Ćwiczenie: Jestem dumny.

Sposób realizacji:

Każde dziecko z pewnością nauczyło się lub zrobiło coś pozytywnego, z czego może być

zadowolone i dumne.

Dzieci siedząc w okręgu uzupełniają po kolei początek zdania:

„Jestem dumny z tego, że..."
Np.: „Jestem dumny, że szybko pobiegłem na zawodach".

„Jestem dumna, że dostałam piątkę z matematyki".

„Jestem dumny, że ładnie zaśpiewałem piosenkę.
Nie zmuszamy żadnego z dzieci do zabrania głosu, ale delikatnie zachęcamy, ewentualnie
naprowadzamy przypominając daną sytuację, w której uczeń dobrze sobie poradził.

- Ćwiczenie: Relaks.

Sposób realizacji:

Prowadzący podaje instrukcję:

Stańcie na chwilę i zamknijcie oczy. Unieście do góry ręce i spróbujcie dotknąć dłońmi

wyciągnijcie się jeszcze bardziej... i bardziej....

Otwórzcie oczy i usiądźcie wygodnie. Znów zamknijcie oczy i nie obierajcie ich aż dani

znak.

Czy jest wam wygodnie. Postarajcie się ułożyć jeszcze wygodniej.

Zacznijcie oddychać bardzo głęboko. i wyobraźcie sobie, że powietrze dociera aż do nóg

i rąk.

Pomyślcie teraz o swoim przyjacielu....

Jeśli nie macie obecnie żadnego przyjaciela, to wymyślcie go sobie.

Przyjrzyjcie się mu dobrze ...

Jak wygląda...? Jaki ma kolor włosów.. ? Jakie ma oczy...⁹

Spójrzcie na niego uważnie.

Wyobraźcie sobie teraz, że idziecie się bawić....

Dokąd pójdziecie ? Co będziecie robić ?

Wyobraźcie sobie, że wasz przyjaciel jest z wami w klasie....

Co chcielibyście z nim robić....?

Weźcie przyjaciela za ręką i pożegnajcie się z nim.

Wrócić znowu i otwórzcie powoli oczy...

Rozejrzyjcie się wokół siebie...

Czy także w .woje j klasie macie przyjaciół ⁹

Omówienie:

- Co to znaczy, że ktoś jest moim przyjacielem ?

- Jak spędzam czas z przyjacielem ⁹

- Czy także człowiek dorosły może być dla was przyjacielem ^

5. Podsumowanie zajęć ( 5 min.).

- Nasze spotkanie dobiega końca.

- Która zabaw najbardziej się wam podobała ⁹ Dlaczego ⁹

- Chciałbym abyście o dzisiejszych zajęciach opowiedzieli swoim rodzicom.

- Pokażcie w domu swój rysunek ze zwierzątkiem jakim chcielibyście być
i przeczytajcie jakie zalety ma wasze zwierzę.

- Potem poproście rodziców, domowników, czy nauczycieli,
aby powiedzieli wam za co was cenią i chętnie chwalą.

- Dziękuję wam za wasze zaangażowanie, uwagę i współpracę podczas
naszego spotkania

Przykładowa lista zawodów:

lekarz
nauczyciel
sekretarka
listonosz
sprzedawca
strażak
policjant
murarz
pielęgniarka
rolnik

Przykładowa lista uczuć:

radość
złość
przyjaźń
smutek
wstyd
wiara
duma
zmęczenie
strach
miłość

Scenariusz zajęć

TEMAT:

ZAJĘCIA

PSYCHOPROFILAKTYCZNE w ramach Programu Profilaktycznego
„DĄB".
DOTYCZĄCE NARKOTYKÓW

Na podstawie filmu:

„ Tajemnica zaginionej skarbonki”

Zajęcia psychoprofilaktyczne dotyczące narkotyków
(na podstawie filmu „ Tajemnica zaginionej skarbonki").

Cele zajęć:

- zapoznanie uczniów ze szkodliwym i niszczącym wpływem środków uzależniających;

- podważenie mitów dotyczących narkotyków;

- przedstawienie niebezpieczeństwa płynącego z narkotyków ;

- pokazanie znaczenia umiejętności odmawiania w sytuacji częstowania środkami
uzależniającymi.

Metody pracy:

psychoedukacja, przedstawienie filmu "Tajemnica zaginionej skarbonki", rozmowa
kierowana, rysowanie plakatu, praca indywidualna.

Uczestnicy zajęć:

uczniowie kl. IV , V i VI szkoły podstawowej .

Miejsce zajęć:

pomieszczenie danej szkoły podstawowej.

Czas trwania zajęć:

2 godziny lekcyjne.

Materiały pomocnicze:

Kaseta z filmem filmem "Tajemnica zaginionej skarbonki", sprzęt video, telewizor,
białe kartki A-4, kredki, mazaki, tablica do pisania i kreda.

Przebieg zajęć:

1. Przedstawienie się i zapoznanie się z uczniami.

2. Omówienie tematu i celu spotkania.

3. Sprawdzenie wiadomości uczniów na temat środków uzależniających:

ich niebezpieczeństwa, szkodliwości i nielegalności.

4. Wprowadznie do filmu.

5. Projekcja filmu „Tajemnica zaginionej skarbonki".

6. Pytania sprawdzające zrozumienie filmu.

7. Nawiązanie dyskusji dotyczącej uzależnienia.

8. Podkreślenie znaczenia umiejętności odmawiania.

9. Rysowanie plakatu antynarkotykowego.

10. Podsumowanie spotkania.

SCENARIUSZ ZAJĘĆ:

/. Przedstawienie się i zapoznanie się z uczniami.

• Prowadzący zajęcia podaje swoje imię i nazwisko oraz wykonywany zawód (jeżeli nie jest wychowawcą klasy ). W przypadku zawodu: psycholog, pedagog, socjolog, terapeuta warto dopytać dzieci czy wiedzą na czym ten zawód polega. Następnie należy dopowiedzieć, że psycholog (pedagog, socjolog, terapeuta), to swojego rodzaju nauczyciel dla rodziców, młodzieży i dzieci, którego celem jest pomagać innym ludziom.

• Potem prowadzący zapoznaje się z uczniami, którzy po kolei podają swoje imię i mówią o jednej rzeczy ( w starszych klasach o trzech rzeczach ), które lubią i nie lubią, np. robić, jeść, odczuwać, uczestniczyć, spędzać czas wolny itp.

2. Omówienie tematu i celu spotkania.

Spotkaliśmy się aby porozmawiać o środkach uzależniających. Jest bardzo ważny temat i wynika z troski dorosłych - rodziców, nauczycieli o wasze życie, zdrowie i przyszłość.

Nasze zajęcia będą trwały dwie godziny lekcyjne . Dowiecie się na nich o wielu nowych, czasami trudnych sprawach, obejrzycie także film. Jeżeli coś będzie niezrozumiałe, to zadawajcie pytania.

3. Sprawdzenie wiadomości uczniów na temat środków uzależniających.

• Jakie znacie środki uzależniające ?

( Odpowiedź: alkohol, narkotyki i papierosy )

• Dzisiaj powiemy sobie o narkotykach. Słyszeliście takie słowo: narkotyk.
Z czym wam się kojarzy, co to jest narkotyk ?
( Odpowiedź: Narkotyk to jest taki środek, który, jeżeli się go bierze, to zmienia nasze myśli, uczucia, ciało, bardzo szkodząc człowiekowi.

• Narkotyk to trucizna, która szczególnie jest niebezpieczna dla dzieci.
Jak myślicie dlaczego narkotyki są bardzo niebezpieczne szczególnie dla dzieci ?
( Odpowiedź: Dzieci szybko rosną, rozwijają się, dużo się uczą, zdobywają wiedzę, dopiero poznają świat i życie, a narkotyk może ten proces przerwać i zniszczyć młodego człowieka.

• Narkotyki są nielegalne. Co oznacza słowo nielegalne ?

( Odpowiedź: Narkotyki są niezgodne z prawem, posiadanie narkotyków i ich zażywanie jest karalne.)

• Narkotyki bardzo szybko prowadzą do uzależnienia. Co to jest uzależnienie powiemy sobie po obejrzeniu filmu.

4. Wprowadzenie do filmu.
Prowadzący wyjaśnia:

Za chwilę zobaczycie film. Starajcie się uważnie go oglądać. Bohaterami filmu są postacie z bajek, które wspólnie podejmują walkę o ratowanie głównego bohatera Michała. Tytuł filmu brzmi: „Tajemnica zaginionej skarbonki" i trwa około 30 minut.

Jeżeli coś będzie niezrozumiałe lub trudne, to zapamiętajcie swoje pytanie, a po projekcji odpowiem wam na nie.

5. Projekcja filmu „ Tajemnica zaginionej skarbonki".

l Prowadzący powinien dobrze znać treść filmu i podczas projekcji zwracać uwagę na reakcje dzieci /.

6. Pytania sprawdzające zrozumienie filmu.

• Czy zrozumieliście treść filmu ?

• Wymieńcie jakie postacie bajkowe występują w filmie ?

• Jaka postać najbardziej się wam podobała ?

• Kto jest głównym bohaterem filmu ?

• Dlaczego Kasia martwiła się o brata ?

• Czy narkotyki mu pomagały, czy szkodziły ?

• Dlaczego film nosi tytuł: „Tajemnica zaginionej skarbonki" ?

• Jak zmieniło się zachowanie i reakcje Michała ? Co takiego działo z głównym bohaterem ?

( Odpowiedź: zmienił się jego wygląd i oczy, miał zaburzenia równowagi, zaczął kraść - pieniądze, piwo ojcu, przestał rozmawiać z rodzicami, zaczął zachowywać się „dziwnie", zamykał się w sobie, miał poczucie zagrożenia, nie panował nad sobą, kłamać, unikał siostry, stał się nerwowy, nieopanowany, agresywny, popchnął Kasię, miał swoje tajemnice, myślał jak
zdobyć narkotyki itp.)

• Kto był także niebezpieczeństwie i mógł wziąć narkotyki ?

( Odpowiedź :, Kasia, która znalazła pudełko Michała z narkotykami ).

• Kim był owy duch, dymek, który ciągle towarzyszył Michałowi ?
( Odpowiedź: Uzależnieniem)

• Co robił wobec Michała ?

(Odpowiedź: namawiał i zachęcał go do brania narkotyków, kłamał, oszukiwał, składał fałszywe obietnice, prowokował i usprawiedliwiał złe zachowanie itp.).

7. Nawiązanie dyskusji dotyczącej uzależnienia.

• Zażywanie narkotyków prowadzi bardzo szybko do uzależnienia. Z czym wam się kojarzy to trudne słowo ?

• Uzależnienie to jest taka choroba, że człowiek nie może przestać pić alkoholu, czy brać narkotyków, chociaż psują mu one życie i rujnują zdrowie.

Uzależnienie można przyrównać do wiru w rzece. Czy widzieliście wir w

rzece ? Jak wygląda wir ?

( Odpowiedź: Wir to takie niebezpieczne miejsce w rzece, że jak człowiek

wpadnie w taki wir, to on go wciąga i osoba nie może się sama z niego wydostać. Podobnie jest narkotykami i alkoholem.

/ Prowadzący rysuje na tablicy spiralę wiru, na podstawie której tłumaczy

dalszą część mikrowykładu /.

• Narkotyki i alkohol są takim niebezpiecznym wirem, do którego jeżeli człowiek podejdzie zbyt blisko, to może go wciągnąć, a to jest niebezpieczne,
ponieważ nie można z wiru uzależnienia wydostać się samemu - potrzebni są
inni ludzie, którzy podadzą pomocną dłoń. Uzależnienie jest chorobą, którą
leczy się z pomocą innych ludzi w placówkach odwykowych i monarowskich.

• Jak wyglądała by przyszłość Michała, gdyby nie przestał zażywać
narkotyków ?

• Kto pomógł naszemu bohaterowi ?

• W jaki sposób pomogła mu Kasia i przyjaciele ?

(Odpowiedź: rzucili mu tratwę ratunkową, tłumaczyli i pokazywali co dzieje
się w jego mózgu pod wpływem narkotyków, opiekowali się nim, ukazali mu
jego przyszłość, gdy nie skończy z narkotykami, uczyli go mówić NIE ).

8. Podkreślenie znaczenia umiejętności odmawiania.

• Kto namówił Michała do spróbowania narkotyku ?

• Co mógł zrobić i powiedzieć Michał, gdy koledzy namawiali go złego ?

• Co należy zrobić kiedy ktoś zachęca was do picia alkoholu, spróbowania narkotyków, kradzieży, wagarów ?

• Czy każdy z was potrafi powiedzieć: NIE ! ?

/ W celu zwiększenia umiejętności odmawiania - prowadzący podchodzi do każdego ucznia i prosi aby powiedział słowo: NIE ! w sposób stanowczy i zdecydowany.

Następnie wszyscy uczniowie razem mówią : NIE !!!

9. Rysowanie plakatu antynarkotykowego.

Uczniowie rysują na kartkach plakat antynarkotykowy.

/ Należy przypomnieć, że plakat pełni rolę informacyjną lub ostrzegawczą. Plakat zawiera: hasło i rysunek.. W młodszych klasach prowadzący podsuwa propozycje haseł czerpane np. z oglądanego filmu: „Zażywasz - Przegrywasz"; „ Narkotyki zabijają"; „Powiedz NIE zanim nie jest za późno"; „W narkotykach nie ma nić ciekawego"; „Gdy widzisz, że zaczyna
być źle, powiedz: NIE !" itp. W starszych klasach można zachęcie uczniów do tworzenia własnych haseł. Po narysowaniu plakatu wszystkie dzieci podnoszą swoje rysunki do góry, a prowadzący podchodzi do każdego ucznia i sprawdza co przedstawia plakat i czy jest zgodny z treścią zajęć. Następnie chwali dzieci za piękne i pomysłowe plakaty/.

10. Podsumowanie spotkania:

• Czy ktoś wam kiedyś proponował narkotyk, czy alkohol ?

/ Należy zaznaczyć, że często używkami mogą częstować osoby nam znane: koledzy ze szkoły, podwórka itd. /

• Do kogo możecie zwrócić się o pomoc, kiedy macie jakiś problem lub trudność ?

( Odpowiedź: Do rodziców, nauczycieli, wychowawczyni, pedagoga szkolnego, dziadków lub innej osoby dorosłej ).

• Czy macie pytania ?

/ Na koniec zajęć należy poprosić uczniów, aby każdy zabrał swój rysunek do domu i porozmawiał z rodzicami na temat swojego plakatu i o treści dzisiejszych

zajęć.

Można zrobić także wystawę plakatów w, klasie i wyróżnić rysunki, które najlepiej związane są z tematyką antynarkotykową /.

Warto pożegnać się słowami Królika Bugsa z filmu „Tajemnica zaginionej skarbonki" :

„ To co najważniejsze jest w sercu - trzeba w siebie wierzyć"

Projekt opracowała:

Katarzyna Zborowska - psycholog.

Koszalin

Janina Szymańska
mgr psychologii

Katarzyna Zborowska
mgr psychologii

Ks. Andrzej Pęcherzewski

Projekt cyklu zajęć edukacyjne - treningowych
dla nauczycieli-katechetów.

I. GRUPA :

nauczyciele-katecheci uczący w szkołach z terenu Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej
/ grupa 12-15 osobowa /.
II. SPOSÓB REKRUTACJI DO GRUPY :

poprzez Wydział Katechetyczny Kurii Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej.
III. FORMA DZIAŁANIA :

spotkania grupowe.
IV. CELE:

POZNANIE SIEBIE :

- umiejętność nawiązywania więzi, wspólnoty, budowanie zaufania w kontakcie z grupą,

- orientacja we własnych emocjach - umiejętność nazywania ich oraz otwartego wyrażania
uczuć z poszanowaniem uczuć drugiego człowieka,

- rozwiązywanie problemów emocjonalnych powodujących trudności w kontaktach
z innymi ludźmi - uczenie się różnych form kontaktu, odkrywanie wrażliwości na komunikaty
werbalne i niewerbalne drugiego człowieka;

- uświadomienie sobie ról jakie pełnię, jakie chcę, jakie muszę - moje pozycje w grupie,

- uczenie się świadomego decydowania o sobie z wykorzystaniem swoich umiejętności,
zdolności i predyspozycji,

- próba ukształtowania optymalnego obrazu nauczyciela-katechety,

- odreagowanie napięć emocjonalnych,

- poznanie reakcji własnego ciała / na izolację, bliskość drugiego człowieka /,

- pogłębienie świadomości praw osobistych i umiejętność egzekwowania swoich praw
z uwzględnieniem praw innych.

POZNANIE ŚWIATA DZIECKA:

- pogłębienie wiedzy z zakresu psychologii dziecka : etapy rozwojowe dziecka, prawidłowości
rozwojowe, mocne strony dziecka,

- uczenie się budowania relacji z dzieckiem, którego cechą jest podmiotowe traktowanie
dziecka, poznanie świata dziecka poprzez powrót do okresu dziecięctwa,

- nabywanie umiejętności satysfakcjonującego kontaktu z dzieckiem - z uwzględnieniem
ważności pierwszego kontaktu,

- uwrażliwienie na komunikaty werbalne i niewerbalne dziecka,

- dostrzeganie i nazywanie uczuć dziecka,

- umiejętność słuchania dziecka,

-zdobycie nowych umiejętności w pracy z grupą: pogłębienie wiadomości dotyczących
dynamiki grupy, niedyrektywnej pracy z grupą, relacji między członkami w grupie,
pełnionych ról.

V. METODY PRACY :

Praca w parach, praca w małych grupach, psychodrama, techniki socjometryczne,
psychoedukacja, elementy choreoterapii, elementy muzykoterapii, elementy relaksacji,
projekcyjna arteterapia, seminarium.

VI. MIEJSCE I CZAS TRWANIA :

Miejsce - do uzgodnienia.
Czas - 180 godzin / 6 spotkań trzydniowych po 30 godzin /.

VII. ETAPY PRACY :

- trening wstępny, grupa otwarcia / 30 godzin / - zawarcie kontraktu z całą grupą
obejmujący: czas trwania jednego spotkania, przewidywany czas trwania grupy, określenie
częstotliwości spotkań, miejsca prowadzenia zajęć, frekwencji, utrzymania tajemnicy,
określenie celów grupy oraz kształtowanie umiejętności wchodzenia w relacje międzyludzkie,
rozpoznawanie charakteru tych relacji, ich nazywanie; budowanie wzajemnego zaufania,
zachęty, otwartego dzielenia się opiniami, odczuciami, wartościami;

dążenie do większej otwartości w komunikacji między uczestnikami oraz między uczestnikami
a prowadzącymi; uczenie się słuchania i reagowania bez uprzedzeń i osądzania; rozwijanie
samoświadomości.

- trening interpersonalny / 30 godzin / - uświadomienie sobie treści komunikatów
werbalnych i niewerbalnych, uczuć za nimi stojących oraz uczenie się takiego formułowania
komunikatów by były prawdziwe i wzajemnie spójne; ćwiczenie aktywnego słuchania i
obserwacji komunikatów niewerbalnych drugiego człowieka; praca z ciałem z elementami
choreoterapii i muzykoterapii zmierzająca do działania na psychikę poprzez ciało, otwieranie
kanałów pozawerbalnych, pogłębianie kontaktu z innymi ludźmi, szczególnie z ludźmi
trudnymi w kontakcie / zamknięci, zastraszeni, zahamowani itp.,/; pogłębianie oddechu i
odpoczynku, relaksacja; poznanie roli ruchu: regulującej, aktywizującej, odblokowującej,
odreagowującej i profilaktycznej.

- trening asertywności / 30 godzin / - umiejętność wyrażania swych uczuć, postaw,
życzeń, opinii lub praw w sposób bezpośredni, stanowczy i uczciwy, a jednocześnie
respektujący uczucia, postawy, życzenia, opinie i prawa innej osoby.

- trening umiejętności wychowawczych / 60 godzin / - podmiotowe traktowanie
ucznia, indywidualizacja kontaktów z uczniami, znaczenie kar i nagród w wychowywaniu
dzieci, ćwiczenie umiejętności pierwszego kontaktu, uczenie się słuchania dziecka, akceptacji
jego uczuć, nazywania ich; sztuka negocjacji; próba ukształtowania optymalnego obrazu
nauczyciela-katechety oraz projektowanie zadań, ich przygotowanie, merytoryczne
opracowanie z wykorzystaniem nowo nabytych umiejętności;

- zajęcia zamykające / 30 godzin / - omówienie indywidualnych, wcześniej
zaprogramowanych i wykonanych zadań z wykorzystaniem nowo nabytych umiejętności,
podsumowanie doświadczeń.

VIII. HIPOTEZY DOTYCZĄCE OCZEKIWANYCH EFEKTÓW :

Działania zawarte w programie mają charakter edukacyjno-treningowy.
Oczekiwanym efektem tych działań może być :

- pogłębienie wiedzy dotyczącej własnej osoby jako nierozerwalności duchowo-emocjonalno-
cielesnej,

- polepszenie komunikowania się z drugim człowiekiem,

- pogłębienie umiejętności okazywania i nazywania uczuć,

- poszerzenie umiejętności dotyczących pracy z grupą dzieci,

- weryfikowanie wiedzy z praktyką o podmiotowym traktowaniu dziecka,

- wykorzystanie zdobytych umiejętności w spotkaniach z rodzicami dzieci katechizowanych
np. inna forma „wywiadówki" z zastosowaniem poznanych metod.

IX. WERYFIKACJA HIPOTEZ DOTYCZĄCA OCZEKIWANYCH
EFEKTÓW :

Cykl zajęć zakończy samodzielne przygotowanie, przeprowadzenie i omówienie zajęć
z grupą dzieci z wykorzystaniem zdobytych umiejętności.
Zdobyte umiejętności mogą być wykorzystane w spotkaniach z rodzicami dzieci
katechizowanych.

Przełożony Prowincji Chrystusa Króla

STOWARZYSZENIA APOSTOLSTWA KATOLICKIEGO

/Księża Pallotyni/
ul. Skaryszewska 12 skr. poczt. 255

03-802 Warszawa 4
tel. 18-27-51 iax. 18-84-97 tlx. 817957 palotpi

Warszawa, 19 lipca 1995 r..

Dotyczy: recenzji "Projektu cyklu zajęć edukacyjne - terapeutycznych dla nauczycieli-katechetów

Na wstępie dziękuję Autorom za umożliwienie mi zapoznania się z
"Projektem...", bowiem wywołał on szereg ciekawych dla mnie pytań z zakresu moich
obecnie podejmowanych odpowiedzialności.

I

Sam pomysł doskonalenia zawodowego nauczycieli - katechetów wydaje się
niezwykle cenny ze względu na specyficzną sytuację zadaniową katechetów i wymóg
formacji permanentnej. W ogłoszeniach prowadzących do rekrutacji potencjalnych
uczestników tychże warsztatów ćwiczeniowych proponowałbym tytuł przedstawianego
cyklu zajęć właśnie jako: "Doskonalenie zawodowego nauczycieli - katechetów" ze
sprecyzowanymi podtytułami.

II

Osoby pracujące nad koncepcją i wprowadzeniem w życie projektu, swym
wykształceniem i praktyk, zapewniają przedsięwzięciu uzyskanie oczekiwanych
efektów.

III

Jestem przekonany, że osoby tworzące grupy i formy rekrutacji osób do grup
były przez Autorów szeroko dyskutowana, nie mniej jednak pytałbym o:

- dobrowolność, czy przymusowość uczestnictwa w szkoleniu;

- uczestnicy na codzień współpracują ze sobą, czy też rekrutują się z różnych rejonów diecezji:

- uczestnicy będąc osobami świeckimi, siostrami zakonnymi lub kapłanami tworzą jedną grupę, czy też każda z tych profesji tworzy odrębną grupę (różnorodność w grupie zapewnia bogatszą twórczość).

IV

Uważam, że zamierzony przez Autorów cel, którym jest poznanie siebie,
umiejętność relacji ze światem dziecka i efektywniejsza -współpraca z rodzicami oraz jak sądzę z wychowawcami -w szkole przyniesie efekt dzięki obranym strategiom pracy.

Mimo tego, że podejmowane zadanie już wymaga od Autorów nie tylko
posiadanego przecież przez Nich profesjonalizmu lecz także dużego zaangażowania i twórczego wysiłku, to jednak, proponowałbym Autorom poszerzenie "bukietu" celów.

Zdaję sobie sprawę, że czas trwania zajęć nie pozwala na poszerzanie obszarów edukacji i treningu, dlatego sugeruję notowanie doświadczeń i zbieranie obserwacji podczas prowadzonego planowanego programu zajęć tak, by posłużyły Autorom do opracowania następnych stopni treningu, które szerzej brałyby pod uwagę specyfikę wykładanego przez katechetów przedmiotu.

Zebrane doświadczenie, dostosowany trening twórczości, bibliodrama i
"ćwiczenie ról" oraz ścisła współpraca z metodykiem katechetyki może zaowocować następnym stopniem szkolenia zawodowego wychodząc na przeciw, wszak wielkim przecież, potrzebom katechetów i ich wychowanków.

V

Bardzo polecam przedstawiony "Projekt..." i życzę Autorom siły w jego
realizacji.

Z wyrazami uznania i otwartości na współpracę

Jacek Jakubowski

Psycholog

Recenzja

tekstu pt. "PROJEKT ZAJĘĆ EDUKACYJNO-SOCJOTERAPEUTYCZNYCH DLA
NAUCZYCIELI - KATECHETÓW"

Tekst składa się z prezentacji osób opracowujących i realizujących projekt i z opisu realizacji programu szkoleniowego.

Niezależnie od kilku niżej zamieszczonych uwag krytycznych oceniam projekt jako merytorycznie dobry i rekomenduje jego przyjęcie.

Uwagi

1. Osoby, które przygotowały projekt, wydają się mieć bardzo dobre przygotowanie do różnych form terapii i psychoedukacji. Nie znalazłem w opisie ich szkoleń przygotowania do pracy szkoleniowej w oparciu o metodykę psychologicznego treningu grupowego. Obu pań nie ma także na Liście Trenerów rekomendowanych przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne. Uważam, że w tym wypadku należałoby zapewnić superwizję (choćby wyrywkową) doświadczonego superwizora.

2. Razi mnie tytuł projektu. Sugeruje on, że jest to terapia katechetów.

Proponuję nazwać to przedsięwzięcie "Cyklem szkoleniowym", "Cyklem treningowym", "Studium ..." lub coś w tym rodzaju.

3. W celach projektu wydają mi się niezręczne dwa sformułowania:

a/ pokazywanie trudności w kontaktach z innymi ludźmi (chodzi tu prawdopodobnie albo o pewnego rodzaju otwartość w relacjach z ludźmi, albo o pokonywanie trudności - wtedy wolałbym sformułowanie "rozwiązywanie problemów emocjonalnych powodujących trudności w kontaktach z innymi ludźmi").

b/ uczenie się podmiotowości dziecka (rozumiem, że chodzi tu o budowanie postawy, albo uczenie się budowania relacji z dzieckiem, której cechą jest podmiotowe traktowanie dziecka).

4. Jeżeli chodzi o program, to dwie pierwsze sesje (razem 50 godzin) nazwałbym wspólnie treningiem interpersonalnym (nazywając pierwszych 25 godzin grupą otwarcia, treningiem wstępnym etc.)

Kolejne sesje ułożone są zgodnie ze współczesną wiedzą nt. dynamiki grupy szkoleniowo-treningowej.

Ważnym byłoby dopisanie akapitu, mówiącego o tym, że w tej metodyce zaplanować można pewne obszary pracy, a nie tematy na godziny - może to być ważne przy rozliczaniu przedsięwzięcia.

5. Jeżeli jednym z celów ma być pogłębienie wiedzy z zakresu psychologii dziecka: etapy rozwojowe, prawidłowości rozwojowe, mocne strony (?) to warto byłoby zrobić jakiś wykład, albo seminarium na ten temat.

6. W etapie nazwanym "trening zadaniowy" przewiduje się omówienie wcześniej zaprogramowanych i wykonanych zadań. W poprzednich etapach nie ma przewidzianego czasu na grupowe projektowanie zadań, ich przygotowywanie,
merytoryczne opracowanie. Warto by zaplanować kilkanaście godzin na taki proces.

7. W całym opracowaniu nie pada słowo "kontrakt".

Po pierwsze, nie wiadomo, jak katecheci będą rekrutowani na kurs, jakiego rodzaju umowa z nimi będzie zawierana (w tego rodzaju przedsięwzięciach muszą uczestniczyć osoby świadomie, dobrowolnie deklarujące swój udział).

Po drugie w programie nie przewiduje się problematyki zawierania kontraktów z dziećmi i młodzieżą (praktyczny aspekt osobowych, podmiotowych relacji).

Realizatorom sugerowałbym zastanowienie się nad tą kwestią.

Odpowiadając na dodatkowe pytanie postawione w piśmie z Centrum Edukacji Nauczycieli nr CEN-14/140/2/94 o to, czy można zawęzić program do 150 godzin, nie rekomendowałbym takiej operacji. Szkolenie tego typu, żeby dać sensowny efekt, powinny mieć 200 do 250 godzin (w projekcie proponowana jest więc dolna granica).

Jeszcze raz podkreślam, że program jest dobry, świadczący o profesjonalnym przygotowaniu autorów. Rekomenduję jego przyjęcie i zapewnienie opieki superwizyjnej. Wydaje mi się ważnym, żeby to właśnie te konkretne osoby, które już prowadziły trening z katechetami realizowały to przedsięwzięcie.

mgr Jacek Jakubowski

20

---