62.Prawo hipoteczne w Królestwie Polskim.
Pojęcie to występowało w dwojakim znaczeniu:
a).w sformowaniu potocznym-obejmowało przepisy dotyczące ustalania, przenoszenia i ograniczeń prawa własności do nieruchomości wiejskich i miejskich i innych praw zabezpieczanych na tych nieruchomościach.
b).w mowie potocznej-nazywano ją instytucją w której każda nieruchomość ma swoją księgę wieczystą.
W znaczeniu pierwotnym i ściślejszym prawo hipoteczne obejmuje przepisy dotyczące zabezpieczenia wierzytelności pieniężnej na nieruchomościach. Prawo polskie w zakresie hipoteki miało tradycję sięgającą schyłku XVI w. Normy te miały podstawowe znaczenie w społeczeństwie agrarnym. Kodeks Napoleona w zakresie urządzeń hipotecznych i obrotu nieruchomościami nie znał przy braku jawności ?????- ochrony związanej z treścią wpisów w księgach. Przewidywał odnawianie hipoteki co pewien czas przez jej przedawnienie w wypadku nie odnowienia po upływie 10 lat. Cechował go brak szczegółowego określenia nieruchomości na której ustanawia się prawo.
Polscy ustawodawcy w KP poszli w kierunku połączenia ze sobą dawnych przepisów prawa polskiego, pierwszeństwa wpisu i dobrej wiary oraz norm pruskich. Z prawa francuskiego przejęto przepisy o rodzaju, skutkach i umarzaniu związanych z wpisami praw rzeczowych. Zmiany te zostały uchwalone przez sejm KW w ustawie hipotecznej z 1818. Uzupełnionej i zmodyfikowanej w 1825 ogromną większością głosów, a odpowiednie przepisy kodeksu Napoleona zostały uchylone.
Każda nieruchomość stanowiąca odrębną całość posiadała księgę wieczystą składającą się z 3 części:
1).księgi umów
2). Zbioru dokumentów
3).wykazu hipotecznego przedstawiającego w skrócie obraz stanu nieruchomości pod względem jej przestrzeni i stosunku właściciela oraz osób trzecich.
Polskie ustawodawstwo hipoteczne wprowadziło *zasadę jawności materialnej- polegała na ustanowieniu, że wszelkie prawa do nieruchomości (przeniesienie własności, obciążenie lub zwolnienie z obciążeń)nabywało się, zmieniało lub umarzało tylko przez wpis do księgi hipotecznej. Z zasadą jawności łączyła się *zasada publicznej wiary ksiąg hipotecznych- treść ksiąg była wiążąca dla wszystkich osób działających w dobrej wierze. Wpis tytułu nabywcy do ksiąg powodował, że był on uważany odtąd za właściciela danej nieruchomości. Akt mający być wpisany do ksiąg winien być zatwierdzony przez zwierzchność hipoteczną , którą stanowił wydział sądu. Właściwego ze względu na położenie nieruchomości. Zwierzchność hipoteczna badała prawidłowość czynności stanowiącej podstawę wpisu, było to legalność hipoteczna. Ustawa z 1818 opierała się na *zasadzie szczegółowości- obciążenie konkretnej, ściśle określonej nieruchomości. Ważną była zasada pierwszeństwa hipotecznego- gwarantowała wierzycielowi pierwszeństwo zaspokojenia wierzytelności jeżeli jego tytuł został do księgi wcześniej. Pierwszeństwo prawa rzeczowego zależało od pierwszeństwa wpisu, stanowiło to gwarancję w zabezpieczeniu podstaw kredytu realnego. Istniała też zasada *niepodzielności wierzytelności- zapewniała, że ewentualny podział majątku dłużnika nie wpłynie na uprawnienie wierzyciela. Wierzyciel zachowywał prawa do wierzytelności na wszystkich częściach. Wyjątkiem od zasady pierwszeństwa były przywileje , czyli zależności którym służyło pierwszeństwo-przed wpisami do ksiąg wierzytelnościami. Należały do nich:
-podatki gruntowe
-składki na ubezpieczenie od ognia
-należności dla sług i czeladzi
Hipoteczne prawo zastawu miało 3 rodzaje:
1).umowne-wypływające z zawartych umów
2).sądowe-oparte na wyroku
3). Ustawowe-oparte na zasadach prawa i nie wymagające ani zgody dłużnika ani wyroku dla zabezpieczenia: należności żony, nieletniego i ubezwłasnowolnionego wobec opiekunów, kuratora i skarbu za zaległe podatki.
Dla dóbr ziemskich i domów w W-wie i miastach wojewódzkich obowiązkowe stało się założenie ksiąg wieczystych dla nieruchomości. Na wsi i innych miastach , fakultatywnie, zależnie od woli zainteresowanych osób. Sprawy hipoteczne wprowadziły odpowiedzialność przy podziałach spadkowych. Sporządzaniem umów zajmowali się notariusze.