Opinie nowozytnosc powszechna, Zbigniew Wójcik


Zbigniew Wójcik Wiek XVI - XVII

1)Dualizm ekonomiczny

Odrębne typy gospodarki wytworzyły nie tylko różne stosunki społeczne ale rzutowały mniej lub bardziej wyraźnie na politykę wewnętrzną i zewnętrzną i ustrój poszczególnych państw

2) Kryzys gospodarczy XIII - XIVw. i system feudalnego spowodował zmniejszenie dochodów szlachty

- w mniejszym stopniu lub w ogóle mieszczan i chłopów (gospodarstwa były mniejsze i bardziej elastyczne łatwiej przetrwały kryzys)

-był bodzcem dla szlachty, którą zmusił do bronienia swojej pozycji - tracącej również znaczenie militarne (wojska zaciężne) -i walki na jedynym możliwym polu - gospodarczym -> szlachta poszukuje nowych form działalności i zródeł zarobku oraz zmienia tryb życia:

- Anglia Wczesny kapitalizm

- Hiszpania Portugalia Kolonializm

- Polska Folwarczno-panszczyzniany

W związku z czym Wójcik uważa że:

<-kryzys dochodów senioralnych kończy średniowiecze i zaczyna epokę nowożytną”

3) Odkrycia geograficzne

Główna rola nie kupców i kapitałowi kupieckiemu, ale właśnie szlachcie, która organizuje i uczestniczy w wyprawach (kryzys XIII i XIV który pchnął szlachtę do szukania rekompensaty za pogorszenie własnego bytu)

4) Reformacja

Van Gilder(przywołany przez Wójcika) Humanizm zrodził własna reformację.

Humaniści przepojeni ideami antropocentrycznymi pozostali chrześcijanami, ale nie w sensie ortodoksyjnym wielu stało się już „protestantami” lecz nie w takim sensie jaki nadała późniejsza reformacja.

5) U progu XVI wieku w polityce, zdecydowana górę biorą interesy narodowe, gospodarcze i dynastyczne państw. Marginalne znaczenie mają idee uniwersalne- zwłaszcza względy religijne (np. papież gnębiony przez humanizm i recesje płw. apenińskiego)

6) Francja Walezjuszy parła do wojen z Habsburgami w XVI w. całkiem świadomie - zainteresowana nimi była w równym stopniu dynastia jak i arystokracja (przez urzędy związana z interesem dynastii), szlachta drobna (zatrudniona w armiach najemnych). Łupy wojenne oznaczały zarobek, konieczne by równoważyć utrzymanie armii zaciężnej

<konflikt był więc dążeniem większości klas, a nie nieodpowiedzialnej polityki Karola VIII (kontynuowanej wszak przez następców)

7) Pokój w Cateau-Cambresis: Wydarzenia roku 1559 objawem, nie przewagi hiszpańskiej, a równowagi europejskiej, która między trzema potęgami Francja, Turcja i Hiszpania ( która to wobec oporu Niemców i francuzów zmuszona zrezygnować z mitów o uniwersalnej monarchii chrześcijańskiej)

8) Wygrana polski i Szwecji w 1570 w wojnie inflackiej - nie ostateczna, bo ewidentnie - konflikt w tym rejonie nie jest izolowany, a przykuwał uwagę opinii międzynarodowej - która zainteresowana by nie doszło do całkowitego rozstrzygnięcia (intrygi legata papieskiego Possevino, interesy handlowe Anglii Francji i Danii)

9) Anglicy, topiąc wielka armadę ocalili Ne tylko swoją suwerenność ale w ogóle reformację (zagrożoną dotychaczas przez potęgę Habsburgów)

10) Hiszpania eksploatująca olbrzymie złoża nowego świata i sprowadzająca towary z zza granicy

Staje się typowym krajem gospodarki konsumpcyjnej i tu leży podstawowe źródło słabości państwa i jego upadku na arenie międzynarodowej w XVIIw (nie rozwijając produkcji własnej - żyła ponad stan)

->Anglia osiągnęła dojrzałość stała się nowoczesnym państwem podczas gdy Hiszpania pozostała nadal krajem średniowiecznym z wielkim zamorskim imperium.

11) Wójcik - widzi edykt z Nantes- jako traktat miedzy dwoma partiami z których każda próbowała ograniczyć uprzywilejowane stanowisko drugiej - ta sytuacja dawała gwarancje, że żadna strona nie będzie respektowała swoich ustępstw.

12) centralizacja władzy i absolutyzacja monarchii europejskich:

Sojusz monarchy z mieszczaństwem zawsze wspólną cechę (propos Henryka IV) - chce zwalczyć opozycje magnacką, stanowiącą siłę oporu ze strony zwolenników systemu rozdrobnienia feudalnego wobec rodzących się stosunków politycznych i gospodarczych (przypomina symbolicznie że Bodin głowny ideolog absolutyzmu wywodził się ze stanu trzeciego)

13) Rywalizacja habsbursko francuska stała się osią dziejów politycznych wieku XVII ( od Henryka IV)

14) Protestantyzm czeski (husytyzm) miał podobne znaczenie jak kalwinizm w Niderlandach tzn. był rzecznikiem interesów narodowych i niezawisłości kraju

15) Holandia „państwo w służbie handlu

16) Słabość Rosji w XVII wieku owocem polityki Iwana Groźnego - opryczniny która głęboki cios ekonomice Rosjan oraz katastrofalna społecznie.

17) cel polityki polskiej w jej ekspansji pierwszej połowy XVI wieku stanowiło opanowanie Rosji - co naturalnym dążeniem wobec jej osłabienia (Płatonow cytowany przez Wójcika usprawiedliwia w ten sposób polskie pobudki)

<- cel ten można także ująć jako swoisty kolonializm ze strony szlachty szukajacej posiadłości ziemskich

<- a od strony władcy - dorazną próbę pozbycia się najbardziej awanturniczego elementu szlachty (pod wrażeniem rokoszu zebrzydowskiego)

18) Przez Polską próbę i klęskę w podbiciu i narzuceniu Moskwie religii katolickiej

<- Kontrreformacja w Europie wschodniej odniosła na początku XVII wieku taką sama decydującą klęskę jak pod koniec XVI w Niderlandach i Anglii (klęska Habsburgów) (realne cele zaprzepaszczone przez fanatyzm i próbę rozwiązania siłowego)

19) wojna trzydziestoletnia

-przyczyna: współzależność gospodarcza wschodu i zachodu europy i powstanie ogólnoeuropejskiego rynku przekreślało właściwie możliwość lokalizacji konfliktów politycznych.

-Z wewnętrznym kryzysem politycznym rzeszy - łączy się czołowy aspekt sytuacji politycznej z której zrodził się konflikt zbrojny - Protestanci niemieccy zerkali ku Francji, ta zaś odrodzona po Henrykiem IV parła do wojny z Habsburgami/

-Los czechów przypieczętował brak solidarnego poparcia ze strony obozu państw protestanckich. Ich całkowita bierność - a więc izolacja czech wypływała z zasady legitymizmu którą czesi pogwałcili, a która jak mało co spajała władców europy.

-Wielka rola Polski flankującej Szwedów i Rosji „szachującej” polaków w polityce szwedzkiej

- Po 30-letniej - ostateczne rozbicie Niemiec na przeszło dwa wieki jako definitywny upadek idei zbudowania wielkoniemieckiego imperium pod egidą Habsburgów austriackich i jako definitywny triumf tendencji odśrodkowych w rzeszy

20) Absolutyzm

-Wielkość Richeulieugo i Henryka IV polega na tym ze zrozumieli dziejową role średniej szlachty i konieczność przeprowadzenia reform gospodarczych i administracyjnych

-Najwyższą fazą feudalizmu jest monarchia absolutna. Tam gdzie przemiany poszły w kierunku zgodnym z ogólną tendencją rozwojową - tzn. absolutyzm odniósł bezsprzeczny triumf - doprowadził do umocnienia czynników państwowych (Fr, Brandenburgia, Rosja).

-Tam gdzie rozwiązanie takie nie nastąpiło obserwujemy gospodarczy i polityczny upadek państwa (Polska)

-Inaczej Holandia i Anglia, w których przeobrażenia gospodarczo-społeczne poszły w kierunku nowych kapitalistycznych stosunków. Kraje te przekroczyły ten etap nie na drodze ewolucji a rewolucji

-Marksistowska historiografia - absolutyzm to dyktatura klasy feudalnej

-Państwo przedsiębiorcą, który sprzedaje obywatelom ochronę uciekając do tendencji monopolistycznych - takie państwo zaprowadza centralizację poprzez urzędników

- urzędy kuszą tak szlachtę jak i mieszczaństwo - obniżają spoistość stanów.

-Ocena Ludwika XIV od początku skrajne opinie - Voltaire że jest wart

więcej niż 20 poprzedników razem wziernych)

Leibniz, Monteskiusz że negatywny

Spokojny bilans ukazuje pozytywne i negatywne a Wójcik uważa że zachłanność monarchii Ludwika XIV i zaborcza polityka króla arcychrześcijańskiego zmobilizowała w końcu cała Europę i załamała hegemonie Francji, ten zasadniczy błąd przechyla szale na niekorzyść polityki króla słońce.

21) Rewolucja Angielska

Richard Tawney

Purytanizm był nauczycielem klas średnich - według tegoż to nie zerwanie z Rzymem a właśnie purytanizm stanowił sens reformacji angielskiej

- teoria rewolucji purytańskiej wałczącej o wolność wyznania i przy okazji reformę ustroju

- przełomowe - powiązania, miedzy purytanizmem a początkiem kapitalizmu (Weber)

- Rola gentry jako motoru rewolucji - wojna domowa była walką o przywrócenie równowagi własności - bilansu gdyż równowaga ta została zachwiana przez redystrybucje ziemi w stuleciu poprzedzającym rewolucje (grodzenia, sekularyzacja melioracja itd. Akumulacja kapitału centralizacja)

Lawrence Stone - o ścięciu króla

-po raz pierwszy ścięto publiczne króla - ogłoszono obalenie jego urzędu

Dalsze idee które po raz pierwszy konsekwentnie wyartykułowane właśnie w rewolucji

wolność zamiast wielu cząstkowych

równość zamiast przywilejów

braterstwo zamiast uległości

- idee które miały przetrwać i odrodzić się w innych epokach (aluzja do rewolucji francuskiej)

22 )Europa środkowo wschodnia

XVII w dla Rosji przełomowy - konsolidacja gospodarki - centralizacja państwa umożliwia scalenie rynków lokalnych w państwowy -coraz większą rolę zaczyna odgrywać rzemiosło, wyraźne bogaceni się kupców - przejawy gospodarki wczesnokapitalistycznej - umożliwia późniejszy awans do rzędu największych potęg europejskich

-Już w pierwszej połowie XVIIw rośnie eksport zboża - i skutecznie konkuruje z polskim, wypierając nawet - co rzutuje na całokształt stosunków polsko-rosyjskich w tym okresie

(Rosja spichlerzem Szwecji w czasie wojny trzydziestoletniej)

-W Polsce załamanie - zahamowanie rozwoju gospodarki folwarczno pańszczyźnianej

<- spadek popytu na polskie zboże na zachodzie

<- upadek gospodarki chłopskiej (wyzysk, propinacja, wojny)

Wojny- spadek ludności o 60% w drugiej połowie - wzrost pustek

Upadek gospodarstw chłopskich - hamuje rynek wewnętrzny - dalszy upadek miast

-Ekspansja Szwecji i jej pozycja w Europie w połowie XVII w nie miała nigdy należytego pokrycia w potencjale ekonomicznym i demograficznym kraju - stąd przejściowa

Szwecja zgodnie z poglądem Wallensteina - wojna powinna żywić wojnę -

Znaczenie na arenie międzynarodowej - poprzez wojsko - to łupów - wojny -zamknięty krąg

-Brandenburgia - u podstaw jej sukcesu układ króla z warstwami uprzywilejowanymi-

pełnia władzy nad chłopem dla junkrów w zamian za nieograniczoną moc nakładania podatków i formowania armii przez króla.

-Absolutyzacja krajów dziedzicznych Habsburgów możliwa dzięki ciągłemu zagrożeniu tureckiemu francuskiemu i protestanckiemu



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
sztuka nowozytna powszechna, ODK, sztuka nowozytna
Quattrocento - skrót, ODK, Nowożytna powszechna
SZKOŁA Z FONTAINEBLEAU [manieryzm] OSWIECENIE, ODK, Nowożytna powszechna
Palladio i palladianizm - krótko, ODK, Nowożytna powszechna
Architektura barokowa na świecie, ODK, Nowożytna powszechna
SKRYPT - HS nowożytnej powszechnej, ODK, Nowożytna powszechna
ANGLIA - skrypt Sczaniecki, nowożytna powszechna
CINQUECENTO, ODK, Nowożytna powszechna
Bazylika sw Piotra, ODK, Nowożytna powszechna
Nowożytna powszechna, ihs
Barok - SKRYPT, ODK, Nowożytna powszechna
opinie średniowiecze - powszechna (Manteufel, opinie historyków do matury (wypracowanie matura rozsz
Bernini, ODK, Nowożytna powszechna
Wojna trzydziestoletnia, nowożytna powszechna
architektura francuska XVI - XVII wiek, ODK, Nowożytna powszechna
Architektura barokowa w Niemczech, ODK, Nowożytna powszechna
Włoscy architekci barokowi, ODK, Nowożytna powszechna
Nowożytna powszechna(1), ihs

więcej podobnych podstron