Działające pobudzająco na ośrodkowy układ nerwowy:
Pokrzyk wilcza jagoda: atropina, hyoscyamina, skopolamina, belladonna.
Zawartość: W korzeniu 0.4-1.3% , liście 0.14-1.2%, łodyga i kwiaty 0.2-0.65 %.
Działanie: Alkaloidy z grupy atropiny porażają zakończenia nerwów przywspółczulnych, na ośrodkowy układ nerwowy działają początkowo pobudzająco a później porażająco.
Objawy kliniczne: Po kilku godzinach od zjedzenia silne pobudzenie nerwowe w postaci drgawek i skurczów.
U bydła: Rozszerzenie źrenic, brak akomodacji oka, silne przyśpieszenie tętna i oddechów, suchość błon śluzowych jamy ustnej, zmniejszenie wydzielania śliny, zwolnienie i zahamowanie perystaltyki, zaparcia, wzdęcia, czasem ataki furii. W późniejszym okresie niedowłady, porażenia, depresja. Śmierć po 1-2 dniach przez porażenie ośrodka oddechowego.
Bieluń dziędzierzawa
Liście nasiona zawierają atropinę i hyoscyaminę w ilości 0.2-0.5 %. W korzeniu 0.21-0.24 % skopolaminy. We wcześniejszym okresie wegetacji bieluń - b. toksyczny. Brak apetytu, brudnoszare zabarwienie skóry utrzymujący się przez 14 dni, Objawy kliniczne:
Po 2-6 godzinach od zjedzenia. Powoduje wrodzone zniekształcenie stawów tylnych kończyn.
Lulek Czarny
Alkaloidy: hyoscyamina, skopolamina i atropina oraz glukozyd hyoscypikryna, W suchych liściach 0.06-0.17 % w nasionach 0.05-0.3 % w korzeniach 0.16 %, Niemiła woń, gorzki smak, Objawy jak w zatruciu Wilczą Jagodą.
Kropidło Wodne
Enantotoksyna - działanie podobne do cykutotoksyny, cała roślina jest trująca, najbardziej niebezpieczne korzenie. Objawy kliniczne podobne do zatrucia szalejem.
Szalej Jadowity
Cykutotoksyna, zawartość w Świerzym korzeniu 0.2 w suchym 1,5-3,5 % .
Działanie: silny jad skurczowy powoduje wzrost pobudliwości nerwowej, zaburzenia czynności serca, silna duszność, cała roślina trująca, najbardziej kłącza.
Objawy kliniczne: 1-3 h po zjedzeniu, lekki przebieg: niepokój, ślinotok, przyśpieszenie tętna i oddechów, w ciężkim zatruciu u przeżuwaczy: silne podniecenie, bojaźliwość, nadwrażliwość na bodźce, drżenie mięśni, ślinotok, brak przeżuwania, wzdęcia, zwiększone wydalanie moczu i kału, przekrwienie spojówek i rozszerzenie źrenic. Po pewnym czasie depresja i otępienie. W zatruciach kończących się śmiercią wzrastająca duszność i powtarzające się ataki skurczów, giną wskutek uduszenia. Tony serca w początkowych okresie głośne, później słabsze, tętno silnie przyśpieszone. W stadium depresji temperatura obniża się. U koni - objawy mózgowe, silne bóle i duszności, świnie - wymiotują, przy braku wymiotów - śmierć w ciągu 24 h.
Działające pobudzająco na ośrodkowy układ nerwowy oraz równocześnie na serce, przewód pokarmowy i nerki.
Jaskier
Glukozyd ranunkulina z którego uwalnia się lotna protoanemonina. Silne działanie drażniące na nieuszkodzonej skurze powoduje pęcherze. Pary protoaneniny drażnią błony śluzowe i wywołują łzawienie, kaszel, śluzowy wypływ z nozdrzy. Podana doustnie powoduje krwotoczne zapalenie przewodu pokarmowego i uszkodzenie nerek. Najbardziej niebezpieczne są rośliny w okresie kwitnienia. Zatrucia najczęściej u bydła i owiec ale wrażliwe też konie i świnie. Objawy kliniczne: 4-8 h po zjedzeniu. Niepokój, duszność, brak apetytu, przeżuwania, ślinotok, ruchy wymiotne, bóle przewodu pokarmowego, atonia przedżołądków, zaczerwienie błony śluzowej jamy ustnej, oddawanie moczu jest bolesne, w moczu krew i białko, później: cuchnące biegunki, objawy nerwowe: zgrzytanie zębami, drgawki, skurcze mięsni warg i szczęk, porażenie języka i gardła, utrudnione wstawanie, niemożność utrzymania się w pozycji stojącej, ogólne silne osłabienie, oczopląs, rozszerzenie źrenic, ślepota, przed śmiercią: tętno przyśpieszone, wzrost temperatury, w łagodnie przebiegających zatruciach po kilku dniach wyzdrowienie. Zmiana anatomopatologiczne.
Zapalenie przewodu pokarmowego, czasem krwotoczne, Błona śluzowa żwacza oddziela się, wątroba : krucha, żółtawa, ogniska martwicze, nerki - powiększone, przekrwione, z wybroczynami, płuca - przekrwione, obrzękłe, w oskrzelach i tchawicy - pienisty krwawy płyn, Serce - kruche, pod osierdziem i wsierdziem - liczne wybroczyny. Płyn wysiękowy w klatce piersiowej i jamie brzusznej.
Depresja i porażenia ośrodkowego układu nerwowego.
Blekot pospolity
W nadziemnych pędach i nasionach lotne alkaloidy: koniina i cynapina, Zaburzenia ruchowe, brak równowagi, po otwarciu żołądka niemiła woń rośliny,
Mak
Readyna i readynina. Objawy kliniczne kilka godzin po zjedzeniu. U koni dominuje apatia i otępienie, stają z opuszczoną glową, chód chwiejny, obniżona wrażliwość na bodźce zewnętrzne, zaburzenia wzrokowe i słuchowe. U bydła: może przebiegać bardzo gwałtownie, objawy podobne do wścieklizny, początkowo bojaźliwość, później ataki silnego podniecenia i furii, ryczą, zgrzytają zębami, są agresywne. Równocześnie pojawiają się wzdęcia, biegunki, zaparcia, ślinotok, nasilony chrapliwy oddech i drżenie mięśni. Podniecenie przechodzi w apatię i senność. Zmiana anatomopatologiczne: W przewodzie pokarmowym zmiany nieżytowe i wybroczyny. Mózg i opony silnie przekrwione.
Glistnik
Najwięcej ciał czynnych zawierają niedojrzałe owoce 2,4% i korzenie 4 %. Chelidonina alfachelidonina porażają ośrodkowy układ nerwowy, zakończenia ruchowe i czuciowe, mięśnie gładkie i serce. Chelirytryna i sangwinaryna też działają na układ nerwowy i silnie drażnią skórę i błony śluzowe. U bydła ślinotok, silnie pragnienie, senność, chwiejny chód, śmierć w ataku skurczów może nastąpić w ciągu 2 h. U świń zaburzenia nerwowe, bóle, ślinotok, przyśpieszenie tętna i oddechów. U
kóz ogólne osłabienie i silna
biegunka. Sekcja: ostre zapalenie przewodu pokarmowego i nerek.
Skrzyp polny
Znajduje się w nim tiaminaza rozkłada czystą tiaminę. Objawy kliniczne: u koni zatrucie przebiega wśród objawów awitaminozy B1: rozszerzenie źrenic, zażółcenie widocznych błon śluzowych, wzrost wrażliwości na bodźce, włókienkowe drżenie mięśni twarzy zwłaszcza warg. Stają się złośliwe. Oddechy przyśpieszone, czynność serca zwolniona, temperatura obniżona, zaburzenia równowagi. Później: niedowłady, porażenia, przyjmują pozycję siedzącego psa, u źrebnych klaczy ronienia.
W zatruciach przewlekłych niedokrwistość, zanik mięśni, okresowe zaburzenia ruchowe, silne wychudzenie. U bydła: podniecenie, zaburzenie ruchowe, niedowłady, brak przeżuwania, uporczywe biegunki, krew w kale, duży spadek mleczności, silne poty.
Zmiana anatomopatologiczna: zażółcenie podskórnej tkanki łącznej, nieżyt przewodu pokarmowego, wybroczyny w błonach śluzowych żołądka i jelit, nerki powiększone, wątroba i serce zwyrodniałe i kruche. W ścianie żołądka i niektórych odcinkach jelit galaretowate nacieki, opony mózgu i rdzenia przekrwione.
Szczwół plamisty
Lotne alkaloidy: koniina, metylokoniina, konhydryna, psudokonhydryna i koniceina. Działanie: miejscowo drażni błony śluzowe przewodu pokarmowego, zreserbowana, początkowo pobudza, później poraża sploty współczulne i zakończenia nerwów ruchowych. Śmiertelne dawki: 2 kg dla konia, 4-5 kg dla bydła, toksyczność rośliny zwiększa się w okresach opadów i chłodu.
Zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego, wrodzone zniekształcenia u prosiąt których matki w okresie ciąży zjadły rośliny.
Objawy kliniczne: po kilku godzinach od zjedzenia, postępujące osłabienie, zaburzenie ruchowe, niedowłady, utrata wrażliwości na bodźce, w końcowym stadium całkowite porażenie z utratą świadomości. Tętno: początkowo zwolnione, później nitkowate, oddech utrudniony, temperatura obniżona, źrenice rozszerzone, skurcze drżenie mięśni, porażenia mięśni oddechowych, zwierzęta giną przez uduszenie. Wydychane powietrze może mysią woń. Zmiany anatomopatologiczne: nieżyt przewodu pokarmowego, przekrwienie narządów wewnętrznych mózgu i rdzenia, w płucach, zmiany typowe dla uduszenia,
Depresja i porażenie ośrodkowego układu nerwowego i działające na przewód pokarmowy
Zimowit jesienny
Alkaloid kolchicyna. Działanie: drażni błony śluzowe przewodu pokarmowego, poraża ośrodkowy układ nerwowy, powoduje zahamowanie podziału komórkowego. W dawce 0,25mg/kg działa silnie przeczyszczająco, 1mg/kg LD50 dla większości zwierząt.
Objawy kliniczne: U krów: 6-12 h od zjedzenia rośliny, spadek temperatury, obfity ślinotok, wymioty, utrudnione przełykanie, bóle, wodniste i krwawe biegunki, wzdęcia i atonia przedżołądków. Później: ogólne osłabienie, przyśpieszenie tętna i oddechów, duszność i zwiększenie wrażliwości na bodźce, u Koni: przymusowe ruchy, parcie na przeszkody, zaparcia, poty, wzrost temperatury.
Zmiany anatomopatologiczne: zapalenie przewodu pokarmowego, czasami krwotoczne, w prostnicy owrzodzenia i wylewy krwi, w przekrwionych nerkach i mózgu, błonach śluzowych i surowiczych występują wybroczyny,
Tojad właściwy
Akonityna, najwięcej w korzeniu, jedna z najsilniej działających trucizn.
Działanie: początkowo pobudza ośrodkowy układ nerwowy oraz zakończenia nerwów ruchowych, czuciowych i wydzielniczych później poraża je, miejscowo działa na błony śluzowe, śmierć następuje wskutek porażenia ośrodka oddechowego, po wyższych dawkach serce zatrzymuje się w rozkurczu, Objawy kliniczne: występują czasem po 15-30min. Początkowo ślinotok, wypływ z nozdrzy, duszność, bóle i postękiwanie, częste oddawanie moczu i kału, niepokój, zgrzytanie zębami, przyspieszenie tętna i oddechów, później: chwiejny chód, silne napięcie mięśni szkieletowych, stopniowy spadek wrażliwości na bodźce aż do zupełnego braku reakcji, brak orientacji przestrzennej, biegunka, temperatura obniża się, zwolnienie tętna, przerywane oddechy, błony śluzowe blade, źrenice rozszerzone, u osłabionych zwierząt niedowłady, porażenia, przed śmiercią drgawki. Śmierć jest nagła przez zatrzymanie akcji serca lub przez porażenie ośrodka oddechowego.
Zmiany anatomopatologiczne: ostry nieżyt przewodu pokarmowego, wybroczyny błony śluzowej żołądka i jelit, w mózgu i wsierdziu. W podskórnej tkance łącznej galaretowate nacieki.
Ciemiężyca biała
Zawiera alkaloidy: protoweratrynę, protoweratrydyna, jerwina, psudojerwina, rubijerwina, miejscowo silnie drażnią błony śluzowe przewodu pokarmowego, po wchłonięciu pobudzają i później porażają układ nerwowy. Objawy kliniczne: u koni: posmutnienie, brak apetytu, ślinotok, przyśpieszenie perystaltyki, bóle kolkowe, przyspieszenie tętna. W cięższym przebiegu: silne spastyczne skurcze przewodu pokarmowego, bojaźliwość, skurcze mięśni, sztywny chód, brak koordynacji ruchów, poty, przyspieszenie tętna i oddechów, objawy obrzęku płuc, śmierć wskutek porażenia ośrodków w rdzeniu przedłużonym - w ciągi 1 h. U bydła: ślinotok, uporczywe wymioty (przez 2-4 dni), bóle przewodu pokarmowego, wzdęcia, krwawe biegunki, osłabienie czynności serca, spadek mleczności, niemożność utrzymania się w pozycji stojącej, przyśpieszenie tętna, oddechów, perystaltyki, wymioty. Mięsożerne i świnie: wymiotują, silny niepokój, u psa: gwałtowne uporczywe wymioty, biegunka, wzmożone wydalanie moczu, zaburzenia ruchowe, przyspieszenia tętna, powoduje wady wrodzone, wodogłowie, przemieszczenie nozdrza, owłosienie warg, Zmiany anatomopatologiczne: silne przekrwienie i wybroczyny, owrzodzenie błony śluzowej żołądka, przekrwienie wątroby, zmiany martwicze w nerkach,
Tytoń szlachetny
Alkaloidy: nikotyna, nikoteina, nikotelina, nikotynina, metylopirolidyna, Początkowo pobudza sploty nerwowe układu wegetatywnego, później poraża je, Objawy kliniczne: po kilku godzinach, niepokój, podniecenie, ślinotok, brak przeżuwania, bóle wzdęcia, biegunki, zaburzenia ruchowe, niemożność utrzymania się w pozycji stojącej, postępujące osłabienie, skurcze toniczno-kloniczne, porażenia, tętno początkowo zwolnione, później przyspiesza, silna arytmia serca, oddechy przyspieszone i nasilone, źrenice zwężają się i później rozszerzają, u bydła: stany głębokiej depresji, śmierć może nastąpić w ciągu 24 h, Zmiany anatomopatologiczne: nieżyt i krwotoczne zapalenie przewodu pokarmowego.
Cis pospolity
Alkaloid: toksyna, najwięcej w szpilkach. Objawy kliniczne: u bydła, brak apetytu, ślinotok, zgrzytanie zębami, duszność bóle wzdęcia, atonia żwacza, cuchnące biegunki, wymioty, temperatura obniża się, tętno początkowe przyspiesza, później zwalnia, skurcze i drżenie mięśni zwłaszcza z tyłu,
Porażenie przewodu pokarmowego
Kąkol
Saponina najwięcej w nasionach wywolują hemolizę obniżają ciśnienie krwi, na błotny śluzowe działają drażniąco, wywołują łzawienie kaszel wymioty, zapalenie, martwicę, Objawy kliniczne: po kilkunastu godzinach a czasem po 1-2 dniach brak apetytu, ślinotok, bóle, biegunki, ogólne osłabienie, zaburzenia krążenia, skurcze, drgawki, przyspieszenie tętna i oddechu, u przeżuwaczy: zgrzytanie zębami, brak przeżuwania, osłabienie ruchów żwacza, duszność, zaostrzenie szmeru pęcherzykowego, błony śluzowe przekrwione i żółtawe. U świń: wymioty, biegunka, objawy nerwowe, u drobiu: zaburzenia ruchowe, niemożność utrzymania pozycji stojącej, silne pragnienie, śmierć podczas ataku skurczów, w przewlekłych zatruciach: biegunki zaburzenia nerwowe, osłabienie, wychudzenie,
Rącznik
Alkaloid: rycynina, toksalbumina - rycyna, aglutynuje krwinki czerwone, wytrąca włóknik, wykorzystuje właściwości antygenowe, powoduje powstawanie przeciwciał. Objawy kliniczne: kilka - kilkanaście godzin, u koni: niepokój, wzmożona ruchliwość, skurcze mięśni, później, posmutnienie i objawy ze strony przewodu pokarmowego: brak apetytu, silne, ataki bólów, wodnista, krwawa, cuchnąca biegunka, czasem zaparcia, stan ogólny pogarsza się, podwyższona temperatura, obfite zimne poty, tętno przyspieszone, nieregularne twarde nitkowate, silna duszność, sztywny chód, tężcowe skurcze, u bydła: brak przeżuwania i wodniste biegunki, u świń: wymioty, zaburzenia ruchowe, zasinienie skóry, Zmiany anatomopatologiczne: błony śluzowe silnie przekrwione, lekko zażółcone, owrzodzenia w przewodzie pokarmowym,
Wawrzynek wilczełyko
Glukozyd: dafnina, silnie drażniąca żywica: mezereina, najbardziej trujące są owoce, Objawy: kaszel, poty, wymioty, krwawe biegunki, krwiomocz, objawy nerwowe, przyspieszenie tętna, wzrost temperatury, zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, zażółcenie spojówek, przyspieszenie czynności serca, zaburzenia ruchowe.
Ziemniak
Glukoalkaloid: solanina, drażni błony śluzowe przewodu pokarmowego, uszkadza nerki, początkowo pobudza, później poraża OUN, zaburzenia w krążeniu, hemoliza krwi, Objawy kliniczne: postać nerwowa u świń: gwałtowny przebieg, stany depresji, zmniejszenie wrażliwości na otoczenie i bodźce, osłabienie, porażenie, zaburzenia krążenia i oddychania, postać żołądkowa u świń: posmutnienie, brak apetytu, ślinotok, wymioty, bóle, biegunki, u przeżuwaczy: wzdęcia, bóle, brak przeżuwania, biegunki, podwyższona temperatura, postać skórna: u świń i przeżuwaczy: suchy lub sączący wyprysk na skórze głowy, kończyn, brzucha, wymienia, ogona, silny świąd, skóra może być pokryta strupami i zgrubiała, zmiany zapalne i ubytki błony śluzowej w jamie ustnej, zapalenie spojówek, u bydła czasami wychudzenie i wypadanie włosów, ronienia.