Rewolucja 1905 w Rosji

1900-1903 kryzys gospodarczy, który zachwial podstawami ustroju cesarstwa, pogorszenie warunków życia robotnika, bezrobocie, ruina wielu mniejszych przedsiębiorstw, postępująca koncentracja wytwórczości i powstanie nowych zrzeszeń monopolistycznych, przeważnie w postaci syndykatów, rosnące trudności gospodarki chłopskiej, nieurodzaje i ubożenie mas włościańskich, wielka fala strajków:

1.05.1900 manifestacja w Charkowie, robotnicy żądają 8godz. Dnia pracy i swobód politycznych

1901 strajki w Petersburgu, Moskwie, Jekaterynoslawiu, Tyflisie

lipiec/sierpień 1902 strajk powszechny ok. 200 tys. Robotników

1903- Na II zjeździe(w Brukseli i Londynie 17.07- 10.08.1903) Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji utworzono ugrupowanie rewolucyjne- Partię bolszewików, która za wskazaniami Lenina była wroga wszelkiemu oportunizmowi, fakt ten wzmocnil znacznie rosyjski ruch robotniczy i ożywil masy chłopskie

Wybuch rewolucji przyspieszyla wojna z Japonią, która wszczęta tuż po wielkim kryzysie gospodarczym była ogromnym ciężarem dla całego społeczeństwa, w dodatku niedoceniana Japonia była w niej górą.

Listopad 1904- za zgodą rządu odbywa się w Petersburgu zjazd ziemstw, przedstawiciele ziemstw, czyli samorządu terytorialnego jednomyślnie uchwalili prosić wladzę o reformę administracji i wymiaru sprawiedliwości, w szczególności o zapewnienie wolności sumienia i woności zrzeszania, domagano się także utworzenia parlamentu z wladzą ustawodawczą i prawem kontroli działań rządu

25.12.1904 Car zapowiedział reformy administracji, nie zgodzil się na wprowadzenie parlamentu

26.12.1904 wybuch strajku w Baku, a następnie w Petersburgu, pareset tys. Robotników traci pracę, kierownictwo ruchu próbuje uchwycić pop Hapon, który stać się chciał pośrednikiem między ludem a caratem będąc bowiem także agentem Ochrany(tajna policja carska)

22.01.1905-w Petersburgu wielki pochód robotniczy na czele z Haponem wyrusza pod Palac Zimowy aby wręczyć carowi swoje postulaty, car jednak na wieść o tym wyjechal potajemnie do Carskiego Siola a pochód brutalnie spacyfikowano, zabito ok. 130 osób a 300 było rannych- była to tzw. Krwawa Niedziela

wiosna 1905- powstanie instytucji Rady Delegatów Robotniczych- szeroko tworzono na poly legalne związki zawodowe, które zajmowaly się sprawami gospodarczymi bytowymi oraz politycznymi

kwiecień 1905-pod kierownictwem Lenina odbywa się w Londynie III Zjazdj SDPRR, program zjazdu glosi, że proletariat wraz z calym chłopstwem musi dążyć do obalenia samowładztwa, utworzenia republiki demokratycznej, zwycięstwo rewolucji burżuazyjno- demokratycznej, na czele rewolucji ma stanąć klasa robotnicza, gdy pierwsze cele zostana osiągnięte proletariat powinien przystapić do walki o przerodzenie rewolucji burżuazyjno- demokratycznej w socjalistyczną

czerwiec 1905- ruch rewolucyjny ogarnąl nie tylko miasta, ośrodki przemysłowe, ludność robotniczą i chlopską lecz także armię, miejsce ma bunt we flocie czarnomorskiej, zaloga pancernika `Potiomkin' zrzuca znienawidzonych oficerów do morza i wybiera komitet, który ma objąć dowództwo, okręt kieruje się ku Odessie, komitet strajkowy jest jednak niezdecydowany i nie dochodzi do porozumienia z ogarnięta strajkami Odessą, okręt wyplywa na morze i po 11 dniach schrania się w rumuńskim porcie Konstanca, wystąpienia wśród marynarzy mialy też miejsce jeszcze w Rydze, Libawie i Kronsztadzie.

19.06.1905 Rząd chce zmamić pozorami ustępstw opozycję i zapowiada zwolanie tzw. Dumy bulyginowskiej od nazwiska ministra spraw wewn. Bulygina, nie miał to być jednak `prawdziwy' parlament lecz instytucja o charakterze doradczym zajmująca się budżetem i projektami ustaw

pazdzernik 1905- wielki strajk powszechny rozpocząl strajk zeceró w Moskwie, wkrótce stanęly fabryki, koleje, poczta, cale imperium ogarnąl paraliż gospodarczy, kierownictwo ruchów obejmowaly Rady Delegatów Robotniczych, które powstawaly od Petersburga po Irkuck i Wladywostok, Rady szybko z roli kierowników strajków przekształciły się w zalążek nowej władzy, bolszewicy którzy odgrywali w Radach dużą rolę uważali strajk ze środek walki przeciwko autokracji

30.10.1905- Car wydaje o manifest zapowiadający Rosjanom praw obywatelskich obywatelskich i zwolanie dumy monarszej o atrybutach władzy ustawodawczej

7.11.1905 Witte mianowany zostaje Prezesem Rady Ministrów Ministrów misją uspokojenia kraju i zaprowadzenie zapowiedzianych reform, do Rządu wchodzą sami biurokraci, nie ma burżuazji

Wielka Burżuazja i część ziemiaństwa wskutek manifestu Cara tworzy Związek 17 paździenika- stronnictwo konserwatywne, stojące bez zastrzeżeń na gruncie istniejącego ustroju, byli to tzw. Październikowy (oktobryści)

Cześć liberalnego ziemiaństwa, liberalnej burżuazji oraz inteligencji tworzy natomiast Stronnictwo Konstytucyjno- Demokratyczne, tzw. Kadeci. Byli oni zdecydowanymi monarchistami, ale postulowali przekształcenie cesarstwa rosyjskiego w monarchię konstytucyjną typu zachodnioeuropejskiego z zapenieniem burżuazji roli kierowniczej w państwie. Przywódcą kadetów był Pawel Milukow.

Jesień 1905- wzmożenie ruchów chlopskiech, zwłaszcza w rolniczych guberniach środkowej Rosji, na Ukrainie i na Powolżu.

Listopad/grudzień 1905- organizacje rewolucyjne w Irkucku, Czycie i Harbinie zdołały zupełnie sparaliżować administrację carską, a tamtędy wlaśnie szla kolej syberyjska i tamtędy musiały iść pociągi wiozące do domu żołnierzy armii, która walczyla z Japończykami, żołnierze chcieli jak najszybciej dotrzeć do domu, moglo to jednak dojść do skutku jedynie z woli komitetów strajkowych-kolejne osłabienie władzy cara tym razem w oczach armii

Początek listopada 1905- bunt żołnierzy i marynarzy w Kronsztadzie stłumiony dopiero po 2 tyg. Przez sprowadzone z Petersburga oddzialy gwardii, 2 tyg. Później rewoltę wzniecili marynarze w Sewastopolu i utworzyli Radę delegatów Marynarzy

16.12.1905 petersburska Rada Delegatów Robotniczych wydala odezwę wzywająca ludność do niepłacenia podatków i wycofania w zlocie swych wkładów z banków i kas oszczędności, w odpowiedzi na ten manifest, który utrudnial rządowi staranie się o pożyczki międzynarodowe, rząd przeprowadzil 18.12.1905 aresztowanie członków Rady i zawiesil wydawanie dzienników, które opublikowaly manifest

19.12.1905- moskiewska RDR na żądanie swych bolszewickich członków proklamuje powszechny strajk polityczny jako początek powstania zbrojnego, w ciągu tyg. Strajk ogarnia 32 miasta, nie objąl on jednak kluczowego węzla kolejowego w Petersburgu, do strajku przystępowal jednak także garnizon moskiewski, gdzie zawiązala się Rada Delegatów Żołnierzy

10.05.1906- zbiera się pierwszy rosyjski parlament, Izba Niższa, Duma, była wybierana na podstawie bardzo skomplikowanej ordynacji mającej na celu uprzywilejowanie nielicznej, wiernej carowi części społeczeństwa. Czynne prawo wyborcze miala jedynie ¼ część proletariatu. Izba wyższa, Rada Państwa, składała się glownie z przedstawicieli bogatej szlachty ziemiańskiej, wielkiej burżuazji oraz wysokiej biurokracji i generalicji.

Rząd chciał mieć w instytucji o pozorach parlamentu tarczę ochronną przed rewolucyjnymi dążeniami ogromnej większości narodu. Burżuazja spodziewala się, że Duma oworzy jej drogę do wspólwladzy w państwie, a zarazem uśmierzy rewolucyjne nastroje społeczeństwa.

Bolszewicy postanowili zbojkotować wybory.

Duma w odpowiedzi na mowę tronową Mikołaja II zgłasza Carowi żądanie reform demokratycznych, takich jak równość wszystkich wobec prawa, gwarancje swobów obywatelskich, demokratyczna ordynacja, odpowiedzialność parlamentarna rządu itp. Nowy prezes ministrów Goremykin (po dymisji Witego 24.04.1906) odrzucil wszystkie żądania, a car odmówil przyjęcia delegacji, która miala mu wręczyć postulaty w imieniu Dumy.

Sprawa reformy rolnej

Kadeci (liberalna burżuazja) wnieśli projekt, który przewidywal przymusowe wywłaszczenie tylko części wielkiej własności ziemskiej za odszkodowaniem po ,,slusznej” cenie.

Trudowicy (posłowie chłopscy) przedstawili odrębny projekt, żądal on, aby calą ziemię z wyjątkiem drobnych gospodarstw chlopskiech uznać za własność narodową i utworzyć z niej ogólnonarodowy zapas.

Wskutek kwestii reformy rolnej znów zaostrzyly się ruchy chłopskie.

20.07.1906 Goremykina zastępuje dotychczasowy minister spraw wewn. Piotr Stolypin, człowiek energiczny i bezwzględny.

21.07.1906 Mikolaj II podpisuje dekret o rozwiązaniu Dumy

22.07.1906 180 poslów udawszy się do Wyborga w Finlandii wydaje manifest do narodu rosyjskiego wzywający d niepłacenia podatków, manifest jednak nie ma posłuchu wśród mas ludowych które za sluszną drogę uważają już tylko rewolucję

5.03.1907 zebranie się II Dumy, Stolypin rozwinąl niesłychany terror, aby opozycję, czyli olbrzymią większość narodu alo powstrzymać od pójścia do urn albo zmusić do glosowania na kandydatów dobrze widzianych przez rząd, zamknięto 260 gazet a ich redaktorów aresztowano, działaczy opozycyjnych deportowano, sądy wojenne wydaly 1144 wyroki śmierci. Jako, że sklad Dumy był dla rządu niezadowalający Stolypin zażądal zniesienia nietykalności poslów, aby móc się z nimi rozprawić, gdy wniosek ten zostal odrzucony Stolypin 16.06.1907 rozwiazuje Dumę. Zmieniono ordynację wyborczą i w III Dumie rząd zdołał sobie zapewnić większość absolutną. Pierwsze jej posiedzenie odbylo się 29.11.1907. Za sprawa silnej ręki Stolypina pierwsza rewolucja rosyjska zostala zdlawiona, Rosja weszla w okres szalejącej reakcji.

---