KSIĘGI NARODU POLSKIEGO I PIELGRZYMSTWA POLSKIEGO

Beenkowy wstęp:

- Mickiewicz wraca do Paryża 1 VIII 1832, Księgi drukuje w XII tego roku

• Program polityczny;

- zachowanie jedności polit. emigrantów

- Księgi jako podręcznik polit. i moralnej edukacji emigrantów i kodeks zasad przyszłej rewolucji

- „polepszanie dusz” - obowiązek patriotyczny

- walka: w Polsce - z zaborcą, w Europie - rewolucja

- wprowadzenie sprawiedliwości społecznej(ogólniki)

Wiara w to, że:

1. Dla każdego Polaka bodźcem postępowania jest patriotyzm

2. Współpraca społeczeństwa możliwa jest w imię wolności i równości

3. Dążenia ludu są słuszne

• Idee religijne

- „nowe chrześcijaństwo”(od tytułu dzieła Saint - Simona) - tendencja do łączenia demokratycznych dążeń z utopią społeczną o charakterze moralno - religijnym:

• Nawrót do ducha równości ewangelicznej

• Oczyszczanie Kościoła z idei sprzecznych z postępem społecznym

- dla Mickiewicza osią wszystkich uogólnień było zagadnienie narodowe

- mesjanizm - spopularyzowany przez Hojnego Wrońskiego(„Wstęp do mesjanizmu” 1831):

• Rozum ludzki bezsilny wobec procesu dziejowego

• Istota religii - walka o wyzwolenie narodowe i społeczne

• Despotyzm polityczny i egoizm - źródło wszelkiego zła

- Mickiewicz nie przywiązuje wagi do chronologii, ukazuje jedynie pewne tendencje dziejowe:

• Idealizacja przeszłości

• Naród pl przeciwko innym narodom

• RP szlachecka - ideał wolności politycznej

• Związki z katolicyzmem - obrona i propaganda religii i wolności

- katolicyzm w Księgach nie jest przedstawiony jako ostoja ludzkości, ale duch braterstwa

• Stylizacja biblijna

• - cel: oddziaływanie na większą ilość czytelników

• Odwoływanie się do sądów i wyobrażeń popularnych

• Zaciera różnice m. politycznymi zagadnieniami a naukami moralno - religijnymi

• Biblijne formy literackie(przypowieści, modlitwa, litania)

• Archaizmy językowe (np. pożyć = pokonać, karbona = skarbona)

• Składnia - przesuwanie orzeczenia na koniec, szyk przestawny, spójniki( a, i), układ zdań paralelnych, patetyzująca stylizacja

Tekstu pobieżne streszczenie:

1. KSIĘGI NARODU POLSKIEGO (od początku świata aż do umęczenia narodu polskiego)

-stylizacja na początek Ewangelii wg św. Jana

- wiara w jednego Boga = wolność, prawa = wola Boża

- mowa o Juliuszu Cezarze uznanym za boga(co do upadku doprowadziło oczywiście)

- przyjście Chrystusa - nauka o poświęceniu dla innych

- zmartwychwstanie - zwycięstwo - 324 - chrześcijaństwo religią panującą

- pochwała uniwersalizmu średniowiecznego - jeden Naród(Chrześcijaństwo)

-wspomnienie wypraw krzyżowych

- królowie(państwa świeckie) -> wojny -> obawa, że gdy lud będzie w pełni wolny, stracą panowanie

• „nowe bałwany”:

• Francja - Honor (feudalne pojęcie moralno - obyczajowe)

• Hiszpanie - preponderencja polityczna(Influencja) - moc i władza

• Anglia - Handel, kult bogactwa

• Niemcy - Dobrobyt

• Włosi - Równowaga polityczna

• jeden tylko człowiek prawy był - K. Kolumb (jako ostatni, który podróżował nie dla siebie)

• fałszywi kapłani:

• Machiavelli (wolne tłumaczenie z gr. chciwy wojny)

• Ancillon (syn niewolnicy)

• „trójkąt szatański” (XVIII wieczna satyra polityczna parodiująca teksty religijne), tu nazwa 3 władców:

• Fryderyk (imię oznacza przyjaciel pokoju), a ciągle wojował

• Katarzyna (czysta) - najwszeteczniejsza :P wyśmiewa prawodawstwo, fałszywa tolerancja religijna

• Maria Teresa - wojna dla podbicia cudzych ziem, bezbożna

• najgorszy bałwan - Interes

• znów pojawia się dobry człowiek Lafayette, który walczył w wojnie o wolność Stanów Zjednoczonych

Tylko naród polski bałwanom się nie kłaniał, za to został nagrodzony - połączony z Litwą

- Szlachectwo porównane jest do chrztu wolności

- przyczyna klęski - Kazimir Trier

- 3 dni zmartwychwstania( były już dwa - kapitulacje Warszawy po powstaniach: 5 XI 1794 i 8 IX 1831)

2. KSIĘGI PIELGRZYMSTWA POLSKIEGO

• - Duszą narodu jest pielgrzymstwo polskie. Nie są oni tułaczami(bo tacy nie mają celu), ani wygnańcami(bo takich wygnał urząd), ale pielgrzym to ten, który ślubuje wędrówkę do Ziemi Świętej ( Ojczyzny wolnej)

• Nauki należy czerpać z Ewangelii ( i tu następują przypowieści, ale nie wszystkie pochodzą z Pisma Św.)

1. okręt bez gwiazd i kompasu jest niczym. Dla Polaka są to odpowiednio wiara niebieska i Miłość Ojczyzny

2. zmartwychwstanie jest nagrodą za wiarę, nadzieję i miłość. Polska jest Łazarzem.

3. bogactwo, prawa, myśli traci się po to, by docenić drugą stronę(ubóstwo, cudzoziemców i prostaków)

4. ludzie zniszczyli urząd króla, potępienie nauk Woltera(absolutyzm oświecony) i Hegla(zwolennika monarchii pruskiej), które są jako trucizna :P wystarczy nauczać w Imię Boga i Wolności(jak Apostołowie), a lud usłucha

5. cywilizacja =obywatelstwo -> poświęcenie za Ojczyznę chrześcijaństwo = obywatelstwo -> poświęcenie za ludzi(ogół) przypowieść o synach(jedni przehulali pieniądze i zmarnowali życie, drudzy nie zmarnowali szansy na edukację), Francuzi, Anglicy i Niemcy, to starsi synowie, Polacy, Węgry, Irlandczycy i Narody wierzące, to młodsi synowie

6. Ojczyzna opiera się na ludziach dobrych i poczciwych. Z obcokrajowcami nie należy się kłócić, a uczyć ich swoim przykładem

7. „Kto idzie za Wolnością, niech opuści Ojczyznę i odważy życie swoje”; opowiastka o pożarze: ogień - despotyzm, miasto - Europa, śpiący - Niemcy, stojący w drzwiach - Francuzi i Anglicy, poczciwi - Polacy( a jakże :P)

8. Opowieść o angielskich pasterzach - aby pozbyć się wilków należy niszczyć ich w gnieździe

9. Włochy: - opowiastka o zarazie, morał: zło trzeba znaleźć poza domem i wyplenić

10. Nie należy szukać błędów przeszłości, tylko ludzie dobrzy sądzą słusznie i są w stanie dostrzec zalety

11. Rozbity okręt - alegoria powstania, dyskusje o klęsce ( bez sensu - sternika wybiera się dopiero po wypłynięciu)

12. Pokora jako cnota najważniejsza - należy żyć skromnie, a oszczędzone w ten sposób pieniądze oddać na potrzeby Ojczyzny; łagodnym dla innych, surowym dla siebie; przypowieść o robotnikach w winnicy (o równości)

13. Spór o pierwszeństwo; o wchodzeniu na drabinie w trakcie oblężenia miasta 1sza drabina - wszyscy próbowali wleźć naraz( oczywiście nic z tego nie wyszło); 2ga drabina - gęsiego, ale Ci, którzy zasłabli, zostali zrzuceni na tych, którzy byli na dole; 3cia - mocni wciągają słabych, wtedy oni im służą za tarczę, ale honory należą się im.

14. Zasługi są jak proch - skuteczny jeśli skupiony w miejscu; im dłużej czeka się na nagrodę, tym więcej się otrzyma

15. Gospodarz głupi pokazuje dom od gorszej strony ; nie należy w rozmowach o kraju wytykać jego wad; opowieść o gajowym, który pobił się z rozbójnikiem w obronie

Żydów, udał się do knajpy by ich o trzec, oni wygnali go ze skąpstwa(by nie oczekiwał nagrody)

16. podróżni na dnie jamy, jedni stanęli na drugich i się wydostali; inna grupa nie wydostała się tak, bo spierali się o swoją wielkość(nie fizyczną :p), uratowano ich przypadkiem, a oni i tak kłócili się między sobą.

17. Strzeżcie się narzekania i niewiary, bo Naród Wybrany przez to wędrował dłużej

18. Francuzi i Anglicy są jak Faryzeusze i Saduceusze; opowieść o dzikich ludziach, którzy weszli do domu, ale każdy chciał mieć wszystko tylko swoje, w końcu wyrąbali dla każdego osobne drzwi i tak zniszczyli dom.

19. Prawo = obligi(weksle), rząd = dłużnicy; człowiek poczciwy idąc na radę ma w sobie miłość Ojczyzny

20. Lekarze wezwani do chorej kobiety kłócili się o słuszność swoich metod; nie warto zastanawiać się nad tym, jaki Rząd będzie po odzyskaniu niepodległości, tylko ją odzyskać; wszelkie prawa i tak są w duszy.

21. Nie składajcie broni póki despotyzm jest choć w najmniejszej części(terenie) ; opowieść o królowej, która chciała mieć rycerza walczącego dla niej, on po czasie się znudził i osiadł w jednej z posiadłości. Wtedy ludzie przestali go szanować i słuchać, a kiedy chciał wrócić do służby królowej było za późno, bo znalazła sobie nowego obrońcę. Rycerz to Francuz, królowa - Wolność

22. Parafrazy cytatów z Pisma Św. o rozesłaniu i Sądzie Ostatecznym

23. Francuzi: między młotem a kowadłem despotyzmu swojego i obcego

24. Zwrot „Bracia - Wiara -

Żołnierze”, pokazuje adresatów dzieła: szlachtę, chłopów i żołnierzy.

MODLITWA PIELGRZYMA

I LITANIA PIELGRZYMSKA ( zwroty do opiekunów Polski, Litwy, Rusi i RP), generalne przesłanie: wybaw nas przez męczeństwo.

---