Tematyka religijna w twórczości Jana Kochanowskiego


Poeta z Czarnolasu poruszał w swoich dziełach tematykę religijną. Przetłumaczył na język polski 150 psalmów, tzw. "Psałterz Dawidów". W wielu pieśniach sławił Boga i świat, stworzony przez niego. W najbardziej znanej pieśni, zwanej nie bez powodu "Hymnem do Boga" stwierdza, że człowiek wszystko co ma, wszystko, czym się szczyci otrzymał od Boga. Wszystko zawdzięcza jego dobroci i szczodrobliwości. To dla niego Bóg stworzył tak piękny świat, na którym panuje wielka harmonia: po dniu następuje noc, którą ozdabia ciemne niebo z wyhaftowanymi gwiazdami, są rybne morza i oceany, które nigdy nie występują ze swych wytyczonych granic, ziemia jest pełna kolorowej roślinności. Kochanowski chwaląc dzieło Boga, składa mu tym samym hołd, jako wielkiemu Konstruktorowi, wielkiemu Twórcy.

Człowiek niczego nie jest pewny na świecie, jego los to igraszka Fortuny. Swoim rozumem nie jest w stanie objąć wielkości Boga i jego decyzji, dlatego najlepiej jest, gdy znosi wszystko ze spokojem. W Pieśni IX Kochanowski stwierdza: "Próżno ma mieć na pieczy śmiertelny wieczne rzeczy: dosyć na tym, kiedy wie, że go to nie minie, co z przejźenia Pańskiego od wieku mu płynie"

W roku 1759 został wydany "Psałterz Dawidów" nad którym Jan Kochanowski pracował w latach siedemdziesiątych, przez blisko dziesięć lat. Mistrz z Czarnolasu przystępując do tego dzieła miał świadomość, ze nie może pisać psalmów na nowo w zupełnej wolności i nie respektowaniu wymogów oryginału, będącego wszakże tekstem świętym. Z drugiej strony zbytnie trzymanie się litery biblijnych tekstów powodowałoby wtórność tekstów, ich niedoskonałość, zaś niska ranga przekładu również nie byłaby właściwa wobec doskonałości hebrajskich tekstów. Warto też pamiętać, że w czasach Kochanowskiego zaczynały się ruchy reformatorskie, przez co każda ingerencja w teksty Pisma Świętego, zbytnie odejście od tekstu pociągało za sobą oskarżenie autora parafrazy o herezje. Często bibliści wszakże potrafili spierać się przez lata o jeden drobny wyraz w tekście Pisma Świętego. Przed Kochanowskim przekładu psalmów podejmowało się już kilku poetów, jak Mikołaj Rej, Jakub Wujek, czy Jan Leopolita. Sam Mistrz z Czarnolasu najprawdopodobniej korzystał z przekładu Wujka i "biblii brzeskiej". Poeta sam nie znał hebrajskiego, więc musiał zgromadzić jak najwięcej przekładów tych tekstów by tym samym znaleźć ich jakaś cześć wspólną i to ją obrać za podstawę swojego przekładu. Psalmy dzieli się najczęściej z racji tego w jaki sposób modlitwa zanoszona jest do Boga i jaka treść sobą niesie: na wielbiące Boga, pokutne, błagalne, dziękczynne, mówiące o dogmatach wiary, o historii, na mesjanistyczne przepowiadające przyjście. Warto dodać, ze właśnie "Siedem psalmów pokutnych" wyszło w osobnym zbiorku, w roku wydania przez Kochanowskiego całego tekstu "Psałterza". Księgę tę tworzy pięć rozdziałów zawierających łącznie sto pięćdziesiąt tekstów.

Ważna jest tutaj kreacja Boga, którego przymioty i określenia nie mogą być zamknięte tylko w jednej doktrynie. Tak jak w "Hymnie" był to stwórca wielkiego i wspaniałego świata, poprzez którego człowiek go poznawał i wielbił. Jego harmonia odbijała się w stoworzeniu, doskonałym i spokojnym. Świat był uporządkowany dzięki miłości Boga.

Tak i w psalmach pojawia się podobnie scharakteryzowany Bóg. Tak ma to miejsce we fragmencie psalmy dziewiętnastego:

"Jest kto, krom Boga, o kim byś rozumiał,

Żeby albo mógł, albo więc i umiał

(...) Dzień ustawicznie nocy naszladując,

Noc także dniowi wzajem ustępując

Opatrzność Pańską jawnie wyznawaje;

W wielu tekstach poeta odchodzi od stylistyki oryginału, lecz w niektórych, zwłaszcza tych szczególnie popularnych, stara się to czynić w jak najdelikatniejszy sposób. Tak rzecz ma się z "Psalmem 91" po dziś dzień śpiewanym w kościołach. Obraz budowany jest w nim w ścisłym powiązaniu z oryginalnym stylem i językiem wcześniejszych biblijnych przekładów:

"Kto się w opiekę poda Panu swemu

A całym prawie sercem ufa Jemu,

Śmiele rzec może: <Mam obrońcę Boga,

Nie będzie u mnie straszna żadna trwoga>".

Można powiedzieć, że w psalmach Kochanowski najlepiej wyraził swój światopogląd religijny. Nie czynił on bowiem jakiegoś specjalnego kultu Maryjnego, z rzadka wyrażał się o Jezusie. W bogu widział najwspanialszy Absolut i to najczęściej Jego czynił znakiem transcendencji w swoich tekstach.

W „Hymnie” Jana Kochanowskiego został przedstawiony wizerunek Stwórcy oraz człowieka funkcjonującego w świecie stworzonym przez Boga. Jest on przedstawiany jako bóg wszechobecny, jest stwórcą całej materii. Bóg był tak hojny, iż stworzył świat różnorodny, a dzięki temu piękny. Świat w którym panuje harmonia, a rok podzielony jest na pory roku - porządek. Stwórca jest szczodry, łaskawy i zawsze dobry. Uważany jest za opiekuna człowieka. Człowiek zaś jest wdzięczny Bogu za cały piękny świat, który dostał od Niego. Chwali Go i dziękuje Mu. Jednocześnie czuje wyższość Boga, i być może dlatego prosi Go o opiekę nad sobą.

W wierszu tym pojawiają się liczne apostrofy do Boga. Język ma charakter patetyczny, wzniosły. Zresztą sama nazwa - „Hymn” - może być na to dowodem. W utworze tym można także odnaleźć archaizmy. Występują pytania retoryczne oraz zdania wykrzyknikowe. Można odnaleźć elementy personifikacji np. pór roku. Pojawiają się anafory oraz zaimek „nas”, dzięki czemu można stwierdzić, iż podmiot liryczny utożsamia się z pewną grupą ludzi.

„Hymn” Jana Kochanowskiego jest utworem skierowanym do Boga. Charakteryzuje się patetycznym językiem. Jest opisem relacji między Bogiem a człowiekiem oraz opisem świata stworzonego przez Boga. Skutkiem tego jest idealizacja i gloryfikacja świata.

Pisząc na temat wizji świata, człowieka i Boga w twórczości Jana Kochanowskiego, nie sposób nie wspomnieć o jednym z najpiękniejszych hymnów poety. Według legendy, pierwszym utworem napisanym przez niego w języku polskim jest pieśń "Czego chcesz od nas, Panie…". Utwór ten stanowi przykład liryki inwokacyjnej i przyjmuje formę rozbudowanej apostrofy skierowanej do Boga. Poprzez pochwalny charakter i podniosłą tonację nawiązuje on do tradycji psalmicznej. Pieśń jest poematem o artyście, jakim jest Bóg, i tym, co stworzył. Stanowi on pochwałę niewidzialnego Boga poprzez pochwałę widzialnego świata, czyli jego dzieła. Humaniści zakładali, że piękno jest najwyższym dobrem. Według nich polegało ono na proporcji i harmonii. Poeta pokazuje nam, że ten świat, w którym żyjemy, jest właśnie niezwykle piękny. Piękny, nie przez rzeczy i przedmioty, ale przez układ, jaki nadał mu Bóg. Warto zwrócić również uwagę na niezwykłą bliskość między człowiekiem i Bogiem. Jan Kochanowski bardzo daleko odszedł od średniowiecznej religijności. Człowiek nie musi już tęsknić za rajem i rezygnować ze świata, ponieważ ten raj jest właśnie na ziemi i, jak twierdzi poeta, grzechem byłoby nie korzystać z tego wszystkiego, czym nas Bóg obdarowuje. Według Kochanowskiego swoją miłość do Stwórcy najlepiej wyrażamy przez podziwianie jego dzieła i cieszenie się życiem. Hymn "Czego chcesz od nas, Panie…" jest nie tylko manifestem religijnym, ale także manifestem renesansowego optymizmu. Poeta dzieli się z odbiorcami przekonaniem, że boska "dobroć nigdy nie ustanie". Wie doskonale, że Bóg również kocha człowieka, gdyż stworzył go na swój obraz i swoje podobieństwo. Gdyby tak nie było, to nie dałby mu tak pięknie stworzonego świata. Optymizm renesansowy wspiera się także na zaufaniu w wartość ludzkiego rozumu. Człowiek okazuje się zdolny do poznania harmonii świata i potrafi zrozumieć prawa, jakie Bóg ustanowił.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
polski-Bog i natura w tworczosci Kochanowskiego , Bóg i natura w twórczości Jana Kochanowskiego Koch
Twórczość Jana Kochanowskiego jako wyraz renesansowego poglą
Rozprawka Czy twórczość Jana Kochanowskiego ma charakter po doc
Refleksje o życiu w twórczości Jana Kochanowskiego
Twórczości Jana Kochanowskiego
Twórczość Jana Kochanowskiego 2
Twórczość Jana Kochanowskiego 2
8 Związki twórczości Jana Kochanowskiego z antykiem
tradycja antyczna w tworczosci jana kochanowskiego
Tematyka religijna Jan Kochanowski
Literackie nastawienie Jana Kochanowskiego wobec niepokojów religijnych w okresie reformacji
Jasełka z Chórem Aniołów(1), scenariusze o tematyce religijnej(1)
jaselka2(1), scenariusze o tematyce religijnej(1)
MATURA04, 17. "Odprawa posłów greckich" Jana Kochanowskiego, a dramat antyczny
Tematyka religijna, Czas dla Boga - Jacques Philippe, JACQUES PHILIPPE
Opracowania lektur, Pieśni, „Pieśni” Jana Kochanowskiego
KOD TŁA TEMATYKA RELIGIJNA 2

więcej podobnych podstron