sprawa polska w okresie pierwszej wojny swiatowe1 1


Orientacje polityczne w społeczeństwie polskim przed wybuchem pierwszej wojny światowej.

Podr., s. 243 - 244

1. Orientacja prorosyjska:

• konserwatyści - ugodowcy z zaboru rosyjskiego, związani ze Stronnictwem Polityki Realnej

Erazma Piltza

• narodowa demokracja R. Dmowskiego (z wyjątkiem kilku grup rozłamowych, takich jak

np. NZR, NZCh), zob. poglądy Dmowskiego zaprezentowane w książce „Niemcy, Rosja i

kwestia polska”

2. Orientacja proaustriacka (jej zwolennicy wychodzili z założenia, że będzie możliwe oderwanie

Kongresówki od Rosji oraz, że Galicja w czasie wojny odegra rolę „polskiego Piemontu”)

- orientacja proaustriacka - niepodległościowa (w zasadzie jest to obóz polityczny J. Piłsudskiego)

• utworzenie przez J. Piłsudskiego i W. Sosnkowskiego w 1908 r. (w okresie kryzysu bośniackiego)

Związku Walki Czynnej, cele ZWC: m. in. wykształcenie kadry oficerskiej i podoficerskiej dla

formowanych w przyszłości polskich oddziałów wojskowych

• formowanie od 1910 r. formacji paramilitarnych: „Strzelca” (Kraków, ul. Oleandry) „Związku

Strzeleckiego”.

„Polskich Drużyn Strzeleckich”, „Drużyn Polowych „Sokoła”

• utworzenie w 1912 r. TKSSN, przekształconej w 1913 r. w KSSN - była politycznym

zapleczem formacji paramilitarnych, skupiała następujące ugrupowania polityczne: PPS,

PPSD, PSL „Lewica”, Polskie Stronnictwo Postępowe, NZR. NZCh

- orientacja proaustriacka - lojalistyczna (jej przedstawiciele są zwolennikami koncepcji trialistycznej):

• konserwatyści galicyjscy (np. Michał Bobrzyński, Władysław Leopold Jaworski)

• PSL „Piast”

3. Stanowisko lewicy rewolucyjno - internacjonalistycznej (SDKPiL, PPS „Lewica”)

- ugrupowania te (przeciwne odzyskaniu przez Polskę niepodległości) wybuch wojny chcą

wykorzystać dla umocnienia swoich wpływów i przeprowadzenia rewolucji (podobnie jak partia

bolszewicka W. Lenina).

Sprawa polska w okresie pierwszej wojny światowej (1914 - 1918). podr., s. 243 - 25, oprac. RM

aktywiści - zwolennicy współdziałania podczas wojny z państwami centralnymi (zwolennicy opcji

proaustriackiej i proniemieckiej)

pasywiści - przeciwnicy współdziałania z państwami centralnymi (zwolennicy najpierw orientacji

prorosyjskiej a później współdziałania z zachodnimi mocarstwami ententy)

1. Odezwy do Polaków w początkach wojny naczelnego dowództwa wojsk rosyjskich oraz

wojsk państw centralnych (w celu pozyskania Polaków)

  1. odezwa do Polaków naczelnego dowódcy wojsk rosyjskich wielkiego księcia Mikołaja

Mikołajewicza (14 VIII 1914)

- „nie zardzewiał jeszcze miecz spod Grunwaldu”, zapowiedź utworzenia pod berłem

cara zjednoczonej Polski, „dotąd rozszarpanej” (a zatem Kongresówka w świetle tej odezwy

miałaby być polskim Piemontem)

  1. odezwy naczelnego dowództwa wojsk państw centralnych (np. „azjatyckie hordy razem

przepędzimy”)

2. Orientacja prorosyjska w początkach wojny (od 1915 r. prozachodnia a zarazem pasywistyczna)

3. Orientacja proaustriacka - aktywiści (przed wybuchem wojny: J. Piłsudski, ZWC, „Strzelec”, „Związek

Strzelecki”, ugrupowania polityczne KSSN)

  1. wymarsz z Krakowa do Kongesówki dowodzonej przez J. Piłsudskiego1 Kompanii Kadrowej

Strzelców (6 VIII 1914), cele: wywołanie w Kongresówce antyrosyjskiego powstania i jej przyłączenie

do Galicji, ludność Kongresówki witała żołnierzy 1 Kompanii Kadrowej chłodno a nawet wrogo,

spowodowane było to bardzo silnymi tam nastrojami antyniemieckimi oraz znacznymi wpływami

antyniemiecko nastawionej narodowej demokracji, zob. podr., s. 245

  1. powstanie i działalność NKN- u (16 VIII) - reprezentacja polityczna wszystkich ugrupowań politycznych Galicji”; NKN za zgodą władz austriackich utworzył Legiony

  2. utworzenie Legionu Zachodniego i Legionu Wschodniego (1914) a w 1915 r. I Brygady

Legionów (komendant - J. Piłsudski), II Brygady Legionów (gen. J. Haller), III Brygady Legionów (gen. S. Szeptycki) - trzech braci, hrabiów Szeptyckich

ważniejsze bitwy z udziałem I, II, III Brygady Legionów:

▪ I Brygada Legionów: Łowczówek (XII 1914), Konary (V 1915), Jastków (VIII 1915)

charakterystyka J. Piłsudskiego jako dowódcy I Brygady i jego ogromna popularność wśród żołnierzy, podr. s. 246

▪ II Brygada Legionów: Galicja Wsch., Węgry,

▪ III Brygada Legionów razem z I Brygadą: bitwa pod Kostiuchnówką na Wołyniu (VII 1916)

d) utworzenie przez J. Piłsudskiego Polskiej Organizacji Wojskowej (POW; X 1914)

- cele i rola POW: dywersja na tyłach wojsk rosyjskich, ewentualne zbrojne powstanie w

celu odzyskania pełnej niepodległości, rola POW w powstaniach śląskich w latach 1919 - 1921

- komendanci POW (najpierw Tadeusz Kasprzycki, później Edward Rydz - Śmigły

  1. utworzenie i rola CKN-u (XII 1915) na obszarze Kongresówki pod okupacją wojsk państw centralnych (CKN powstało jako zaplecze polityczne J. Piłsudskiego, partie wchodzące w skład CKN: PPS, PSL „Wyzwolenie”)

4. Polityka państw centralnych na obszarze okupowanej Kongresówki

- wkroczenie wojsk państw centralnych do Kongresówki w 1915 r. (w wyniku bitwy pod Gorlicami w

maju 1915 r.)

- wyzysk gospodarczy

- podział administracyjny okupowanej kongresówki: dwóch generałów - gubernatorów (H. Beseler)

- liberalizacja życia politycznego (autonomia w zakresie administracji cywilnej i szkolnictwa)

- dążenie państw centralnych do pozyskania Polaków z Kongresówki do armii państw centralnych

- miejsce obszaru dawnej Kongresówki w niemieckiej koncepcji „Mitteleuropy” - Akt 5 Listopada

5. Akt 5 Listopada (5 XI 1916) - „manifest dwóch cesarzy” (przyczyny ogłoszenia, treść i znaczenie)

▪ przyczyny ogłoszenia: dążenie państw centralnych do pozyskania Polaków z Kongresówki do armii

państw centralnych, próba realizacji przez Niemcy koncepcji „Mitteleuropy” (utworzenia w Europie

Środkowowschodniej - na terytoriach oderwanych od Rosji - państw uzależnionych od Niemiec)

▪ treść: utworzenie „samodzielnego” (nie wspomina się o zakresie tej samodzielności) państwa polskiego,

(„Królestwa Polskiego”), z ziem „wydartych rosyjskiemu panowaniu” („dokładniejsze oznaczenie

granic zastrzega się”), „Królestwo Polskie” ma pozostać „w łączności z obu sprzymierzonymi

mocarstwami”, ma ono być dziedziczną monarchią konstytucyjną, ponadto Akt 5 listopada

zapowiada utworzenie armii polskiej walczącej po stronie Niemiec i Austro - Węgier

▪ znaczenie: Akt 5 listopada spotkał się z chłodnym przyjęciem ze strony Polaków (dotyczyło to

nawet części dotychczasowych aktywistów z J. Piłsudskim na czele), rozumiano bowiem, że jego

głównym celem jest pozyskanie Polaków z Kongresówki do armii państw centralnych, ponadto

oczekiwano w pełni niepodległego państwa polskiego, a nie jego namiastki jak przewidywał Akt 5

listopada

6. Skutki Aktu 5 Listopada - utworzenie Tymczasowej Rady Stanu (6 XII, antydatacja na 26 XI 1916)

Tymczasowa Rada Stanu (25 osób, w tym J. Piłsudski) dążyła do uzyskania realnej władzy, chciała mieć

status cywilnego rządu Królestwa Polskiego, w zamyśle jednak gubernatora Hansa Beselera miała być tylko

organem doradczym - następnie utworzenie Polskiej Siły Zbrojnej (Polnische Wehrmacht) w celu pozyskania Polaków

z Kongresówki do armii państw centralnych (niewielu ochotników udało się państwom centralnym

pozyskać do Polnische Wehrmacht)

7. Znaczenie rewolucji lutowej w Rosji dla sprawy polskiej

8. Kryzys przysięgowy (lipiec 1917) i rozwiązanie Tymczasowej Rady Stanu (VIII 1917)

- Piłsudski wraz z I i III Brygadą Legionów odmówił złożenia przysięgi na wierność obu cesarzom

(niemieckiemu i austriackiemu) i braterstwo broni z ich wojskami

- przyczyny odmówienia złożenia przysięgi: Piłsudski uznał, że dalsze militarne zaangażowanie

Polaków po stronie Niemiec i Austro - Węgier byłoby niekorzystne dla sprawy polskiej

▪ ponieważ już wówczas można było przypuszczać, że państwa centralne przegrają wojnę (w kwietniu 1917

przystąpiły bowiem do niej po stronie ententy Stany Zjednoczone)

▪ ponadto dalsza destabilizacja sytuacji w Rosji spowodowana wybuchem rewolucji lutowej oddalała

możliwość odzyskania przez Rosję ziem polskich

- skutkiem kryzysu przysięgowego było rozwiązanie Tymczasowej Rady Stanu (VIII 1917) oraz

uwięzienie Piłsudskiego przez Niemców w Magdeburgu (uwolniony pod koniec wojny 9 XI 1918, w dniu

abdykacji cesarza Wilhelma II)

9. Powstanie Rady Regencyjnej (12 IX 1917) - tymczasowy, kolegialny organ władzy ustawodawczej w

Królestwie Polskim, o ograniczonych kompetencjach (sądownictwo, oświata, do pewnego stopnia

administracja cywilna),

Rada Regencyjna była „trójosobową głową państwa” o ograniczonych kompetencjach, miała swój rząd

(ministrów) z premierem Janem Kucharzewskim

skład Rady Regencyjnej: arcybiskup Aleksander Kakowski, książę Zdzisław Lubomirski, hrabia Józef Ostrowski

10. Działalność R. Dmowskiego i Komitetu Narodowego Polskiego (od 15 VIII 1917)

- uznanie KNP przez mocarstwa Ententy (Francja, W. Brytania, USA) za oficjalne przedstawicielstwo

narodu polskiego, (przedstawicielem KNP w USA został I. J. Paderewski)

- memoriał Dmowskiego w sprawie granic niepodległej Polski (III 1917), tzw. linia Dmowskiego

- utworzenie we Francji Armii Polskiej (IV 1917), tzw. „błękitnej armii”, dowodzonej od X 1918 r.

przez gen. Józefa Hallera, podr. s. 249

11. Znaczenie rewolucji październikowej dla sprawy polskiej

12. Znaczenie dla sprawy polskiej powstania Ukraińskiej Republiki Ludowej (XII 1917), podpisania

przez Niemcy i Austro - Węgry układu sojuszniczego z URL (9 II 1918), traktatu brzeskiego (3

III 1918) i niemieckich planów „Mitteleuropy”

- uznanie przez Polaków układów z 9 lutego (przewidywał m.in. przyłączenie do URL dawnej gubernii

chełmskiej) i 3 marca za IV rozbiór Polski

- dalsze osłabienie siły oddziaływania orientacji aktywistycznej (proaustriackiej, proniemieckiej)

- bunt II Brygady Legionów gen. J.ózefa Hallera przeciw Niemcom, jej przedarcie się przez linię

frontu i przejście na stronę wojsk rosyjskich (w bitwie pod Rarańczą 16 II 1918)

13. Bunt II Brygady Legionów gen. J.ózefa Hallera przeciw Niemcom, jej przedarcie się przez linię

frontu i przejście na stronę wojsk rosyjskich w bitwie pod Rarańczą 16 II 1918, następnie bitwa

pod Kaniowem (V 1918) oraz dotarcie gen. J. Hallera do portu w Murmańsku a stamtąd do

Francji (4 X 1918 został dowódcą Armii Polskiej we Francji - tzw. „błękitnej armii”)

14. Sprawa polska w orędziu prezydenta Wilsona (8 I 1918; 13 punkt orędzia Wilsona)

15. Orientacje polityczne w społeczeństwie polskim w przededniu odzyskania niepodległości

(październik, początek listopada 1918 roku)

16. Tworzenie lokalnych ośrodków państwowości polskiej (październik, początek listopada 1918 r.),

powstawały w celu przyłączenia danego obszaru do odradzającego się państwa polskiego

Manifest TRLRP z 7 XI (program reformistyczno - niepodległosciowy, najbardziej lewicowy rząd II RP): ogłasza równość wobec prawa wszystkich obywateli, wolność słowa, druku, zgromadzeń, zrzeszeń, prawo do strajku, 8 - godz. dzień pracy, zapowiada wybory do Sejmu Ustawodawczego wg pięcioprzymiotnikowej ordynacji, upaństwowienie lasów; przedstawienie w sejmie projektów następujących reform: przymusowe wywłaszczenie wielkiej i średniej własności ziemskiej, upaństwowienie kopalń, salin, przemysłu naftowego, dróg, wprowadzenie obowiązkowego (powszechnego) i bezpłatnego świeckiego nauczania, ubezpieczeń społecznych (na wypadek choroby, bezrobocia), konfiskaty majątków powstałych w czasie wojny w wyniku spekulacji żywnością i dostaw do wojska

17. Teksty źródłowe w podr. s. 250 - 251

1



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
SPRAWA POLSKA W CZASIE II WOJNY ŚWIATOWEJ
Sprawa polska podczas II wojny światowej
Sprawa polska w okresie I wojny światowej
15 Los ludności Zydowskiej w okresie II Wojny Światowej na terenie Polski
Przyczyny wybuchu pierwszej wojny światowej, Dokumenty tekstowe
07 Film sowiecki w okresie drugiej wojny światowej
Polska w czasie II wojny światowej sprawdzian
Skutki pierwszej wojny światowej, Dokumenty(3)
8982-rezultaty pierwszej wojny światowej
Warszawa w okresie II wojny światowej, Moje pasje POWSTANIE WARSZAWSKIE
PRZEBIEG PIERWSZEJ WOJNY SWIATOWEJ, Dokumenty(3)
sprawa polski w czasie ii wojny swiatowej 7DNDM4FPXLY2IMSFT4FFJX37YZPUVNPFHRCJKII
Działalność pielęgniarek i pielęgniarzy w okresie II wojny światowej w Krakowie, Fizjologia, Podstaw
Historia stosunków międzynarodowych, Polityczne i militarne aspekty pierwszej wojny światowej, Polit
!! Wypracowania !!, 102, Sprawa polska w czasie II wojny św
!! Wypracowania !!, 84, Opisz powstanie i działalność Rządu Polskiej Rzeczypospolitej na emigracji w
Literatura polska w latach II wojny światowej

więcej podobnych podstron