Matura ustna 23 maja 2015

1. Ukazanie młodości w literaturze na podstawie Tadeusza Śliwiaka Ta nasza młodość

Ta nasza młodość z kości i krwi
Ta nasza młodość co z czasu kpi
Co nie ustoi w miejscu zbyt długo
Ona co pierwszą jest potem drugą
Ta nasza młodość ten szczęsny czas
Ta para skrzydeł zwiniętych w nas

Ona jest wśród kamieni 
Rwącym światłem strumyka 
Wiewiórkami po drzewach 
Po gałęziach pomyka

Ona iskrą w kamieniu
Ona mlekiem w orzeszku 
Ona świata ciekawa 
Jak miedziany grosik w mieszku

Ona kwiatem we włosach
Octem w jabłkach jest pierwszych
Gorzką pianą na piwie 
W świata gwarnej oberży

Buntem jest niespełnionym
Co na serce umiera 
Ona tylko to daje 
Co innemu zabiera

Ta nasza młodość opowiada o wszystkich najważniejszy cechach młodości, której nie obchodzi upływający czas. Jest niecierpliwa, nie ma czasu na zastanowienia. Żyje tu i teraz, pełnią życia. Porównuje ją do pary skrzydeł zwiniętych w nas, dzięki którym mamy szansę wzbić się na wyżyny naszych żywotów i zrobić rzeczy, do których wcześniej i później nie będziemy zdolni. Podmiot uważa młodość za szczęśliwy czas, stosuje wiele metafor, z których najciekawszą jest chybaGorzką pianą na piwie / W świata gwarnej oberży, która zaznacza, że i ten okres życia ma gorsze momenty, ale to nie zmienia faktu, że jest niepokorna i zdolna wiele znieść. Podmiot miejscami nadaje jej cechy ludzkie, personifikuje ją. Utwór kończy się puentą - młodość jest niespełnionym buntem, który umiera na serce. Tylko ona to daje, co innemu zabiera. Te słowa najlepiej opisują ten piękny czas.


Młodość w tekstach kultury:

+ Ferdydurke - Józio, mimo że jest dorosłym mężczyzną wraca do szkoły
+ Moralność pani Dulskiej - Zbyszko chce się uniezależnić, pokazać swój bunt, ale i tak podporządkowuje się matce
+ Ikar i nieodpowiedzialne młodzieńcze zachowanie
+ Kordian i jego gorzka młodość
+ Romeo i Julia oraz ich miłość
+ Tango i Artur, który bezskutecznie próbuje wpłynąć na poszczególnych członków rodziny
+ Cierpienia młodego Wertera
+ Oda do młodości


2. Czy w języku młodzieży panuje moda na luz? Odwołanie do przykładowego tekstu.

Moda na luz wiąże się z niedbałością. Czasami nieprzestrzeganie etyki językowej jest nie tylko przejawem młodzieńczego buntu, ale też drogą do zmiany opinii, zaplanowanym działaniem, które ma wpłynąć na odbiorców. Tak było ze zorganizowaną przez Mały Sabotaż, w powieści Kamienie na szaniec akcją związaną z przeszkadzaniem w propagandowych seansach kinowych. Harcerze poza przeszkadzaniem widzom, pisali na murach hasło Tylko świnie siedzą w kinie. W tym przypadku łamanie etyki językowej było w pełni uzasadnione.

Myślę, że przestrzeganie etyki językowej dotyczy wszystkich, nie tylko młodych ludzi. Jeśli ktoś jej nie przestrzega, niezależnie od wieku, świadczy to o braku kultury osobistej.

+ Pan Tadeusz - bohaterowie zwracają się do starszych z szacunkiem (Tadeusz, Zosia)
+ Tango - Artur krzyczał i podnosił głos na rodziców i babcię, łamiąc zasady etyki językowej

Filmy młodzieżowe omawiałam w poprzednich postach (Jesteś bogiem, Obietnica, Sala samobójców)


3. Motyw nadziei i jego funkcje w tekstach na podstawie wiersza "Nadzieja" Leopolda Staffa.

Zapragnąłem wyczytać w zodiaku
Swoje losy i dolę żywota,
Alem nigdy nie otrzymał znaku,
Czy się spełni dni moich tęsknota.
Po minionych złych deszczach i burzy
Powracają burze i złe deszcze,
Ale ciągle nadzieja mi wróży,
Że to, czego czekam, przyjdzie jeszcze.

Zostawiłem drzwi moje otworem,
Bo mam w duszy pewność tajemniczą:
Radość przyjdzie z winogron słodyczą,
Przyjdzie późną jesienią, wieczorem.

Analiza wiersza Nadzieja Leopolda Staffa: Nadzieja w tym wierszu daje podmiotowi motywację do życia. Nie ma on pewności, czy spełni się jego tęsknota, jego marzenie, ponieważ nigdy, mimo prób, nie otrzymał od losu (zodiaku) znaków. Jego życia nie możemy nazwać spokojnym, mówi że (niezgodnie z ideą stoicyzmu) w jego życiu po złych chwilach przychodzą następne złe wydarzenia, brak w nim równowagi. Mimo tych ciągłych burz, nadzieja mu wróży, że to, czego czeka przyjdzie jeszcze. Nie załamał się, bo coś mu podpowiada, że radość na nowo zagości w jego sercu. Musi po prostu na nią poczekać, ale jest pełny wiary.


Inne teksty kultury - motyw nadziei:

+ Lalka i płonne nadzieje Stanisława dotyczące Izabeli

+ Pan Tadeusz i nadzieja na ponowną chwałę naszej ojczyzny

+ Dżuma i ciągła wiara, że zaraza minie, że bramy zostaną otwarte, że nikt z bliskich nie zachoruje, że przestaną się wszędzie pojawiać martwe szczury

+ Inny świat i nadzieja na odzyskanie wolności

+ Wesele - Chochoł jest symbolem nadziei na odzyskanie wolności

+ Ludzie bezdomni - Judym ma nadzieję, że dzięki niemu świat stanie się lepszy

+ Granica i płonne nadzieje Justyny dotyczące Zenona

+ Moja i twoja nadzieja Hey, czyli charytatywny utwór wykonany przez wielu wybitnych artystów nazywany też Cegiełką na rzecz ofiar powodzi, w 1997r.


4. W jaki sposób autorzy kreują małą ojczyznę?

+ dwór w Soplicowie, jako mała ojczyzna w Panu Tadeuszu, podmiot opisuje to miejsce jakby było arkadią, idealizuje je;
+ dwór Hurlecckich parodią dworu w Soplicowie (w Ferdydurke)
+ Chłopi - to wieś była ośrodkiem życia mieszkańców
+ Czesław Miłosz - Dolina Issy, Rodzina Europy

Poczytaj o arkadii i utopii

5. Jak artyści przedstawiają czynności życia codziennego na podstawie obrazu Praczka. 

Niezwykle rozległy opis tego tematu tutaj


6. Postaci fantastyczne na podstawie przedstawionego obrazu Pijak absyntu i innych tekstów kultury.

Pijak absynt

+ Balladyna
+ Lilije
+ Dziady II (zjawy)
+ Wesele (zjawy)
+ Świteź
+ Dusiołek
+ Makbet (czarownice)

7. Środki językowe, które dominują w stylu reportażu Ryszarda Kapuścińskiego z Gdańska 1980 r. (Reportaż piąty). Odwołaj się do innych tekstów kultury.

Pamiętnik z Powstania Warszawskiego:
- onomatopeje
- oksymorony
- potocyzmy
- wykrzyknienia

Środki stylistyczne:
- nadmierne ekspresjonizmy i wykrzyknienia oddają silne emocje (np. Do prostego człowieka)
- bluźnierstwa spowodowane są niemocą i chęcią do działania (np. Dziady cz. III)
- częste epitety pokazują zachwyt (patrz: opisy przyrody w Panu Tadeuszu)
- wulgaryzmy jako wyraz buntu (patrz: Jesteś bogiem w reż. Leszka Dawida)

+ Kamień na kamieniu  W. Myśliwskiego
+ Koniec i początek W. Szymborska


8. Czym różni się forma dźwiękowa od formy graficznej aktu komunikacji?


9. Jakie funkcje pełnią wyrazy wartościujące? Odwołać się do fragmentu utworu Bolesława Prusa, tekstu kultury i sytuacji z życia.


MATURA USTNA Z JĘZYKA POLSKIEGO 2015 [PYTANIA - SOBOTA 23 MAJA 2015]*

1. Ukazanie młodości w literaturze na podstawie Tadeusza Śliwiaka "Ta nasza młodość"

Solo: Ta nasza młodość z kości i krwi Ta nasza młodość co z czasu kpi Co nie ustoi w miejscu zbyt długo Ona co pierwszą jest potem drugą Ta nasza młodość ten szczęsny czas Ta para skrzydeł zwiniętych w nas

Chór: Ona jest wśród kamieni Rwącym światłem strumyka Wiewiórkami po drzewach Po gałęziach pomyka Ona iskrą w kamieniu Ona mlekiem w orzeszku Ona świata ciekawa Jak miedziany grosik w mieszku Ona kwiatem we włosach Octem w jabłkach jest pierwszych Gorzką pianą na piwie W świata gwarnej oberży Buntem jest niespełnionym Co na serce umiera Ona tylko to daje Co innemu zabiera Słowa: Tadeusz Śliwiak, Muzyka: Zygmunt Konieczny

2. Czy w języku młodzieży panuje moda na luz? Odwołanie do przykładowego tekstu.

3. Motyw nadziei i jego funkcje w tekstach na podstawie wiersza "Nadzieja" Leopolda Staffa.

Zapragnąłem wyczytać w zodiaku Swoje losy i dolę żywota, Alem nigdy nie otrzymał znaku, Czy się spełni dni moich tęsknota. Po minionych złych deszczach i burzy Powracają burze i złe deszcze, Ale ciągle nadzieja mi wróży, Że to, czego czekam, przyjdzie jeszcze. Zostawiłem drzwi moje otworem, Bo mam w duszy pewność tajemniczą: Radość przyjdzie z winogron słodyczą, Przyjdzie późną jesienią, wieczorem.

4. W jaki sposób autorzy kreują małą ojczyznę?

5. Jak artyści przedstawiają czynności życia codziennego na podstawie obrazu "Praczka".

6. Postaci fantastyczne na podstawie przedstawionego obrazu i innych tekstów kultury.

7. Środki językowe, które występują i dominują w stylu reportażu Ryszarda Kapuścińskiego z Gdańska 1980 r. (Reportaż piąty). Odwołaj się do innych tekstów kultury.

8. Czym różni się forma dźwiękowa od formy graficznej aktu komunikacji?

9. Jakie funkcje pełnią wyrazy wartościujące? Odwołać się do fragmentu utworu Bolesława Prusa, tekstu kultury i sytuacji z życia.

10. Jak język kształtuję naszą tożsamość?

11. Czego odbiorca może się nauczyć z dzieł zawierających przesłanie moralne. Odwołanie do bajki Ignacego Krasickiego "Pieniacze"

12. Obraz oprawcy i ofiary w tekstach kultury. Na podstawie fragmentu tekstu Jana Józefa Szczepańskiego "Święty".

13. Zinterpretuj obraz "Tango Życia" Edvarda Muncha. Porównaj z dwoma utworami.

14. Kod językowy.

15. Indywidualizacja języka bohaterów, środki językowe.

16. Literatura poruszająca problemy społeczne. Na podstawie obrazu "Biedny rybak" Pierre'a Puvisa de Chavannesa i tekstów literackich.

17. Czym się różni język mowy od języka pisanego?

18. Motyw tańca w tekstach literackich. Odniesienie do obrazu.

19. Co jest miarą sukcesu człowieka. Odniesienie do obrazu (obraz kobiety w pierścieniach z zakryta twarzą).

---