Morderstwo z zimną krwią

Z Andrzejem Romaniakiem, historykiem z Muzeum Historycznego w Sanoku, rozmawia Zenon Baranowski

Jest szansa, że znajdą się nowe dokumenty w sprawie zabójstwa mjr. Antoniego Żubryda?

- Nie wykluczam, że jakieś nowe dokumenty w tej sprawie mogą być. Jednak badając ją od wielu lat, nie dotarłem do nich. Podobnie jak historycy IPN. Niewykluczone, że decyzja o zabójstwie Żubryda zapadła na wysokim szczeblu, być może w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego. Czy istnieje jednak szansa na wznowienie sprawy? Jest problem z twardymi dowodami w tej sprawie. O inspiracji UB wspominał gen. Pożoga w wywiadzie rzece pt. „Siedem rozmów z gen. Pożogą”. Ale miał się wycofać z tych słów.

Syn Żubryda, pan Janusz Niemiec, mówi o 40 tys. nagrody dla Jerzego Vaulina. Być może widział tę informację w teczce Vaulina?

- Ja na ten dokument nie trafiłem. A dość intensywnie badam tę sprawę.

Sąd nie dopatrzył się w zabójstwie dowódcy oddziału „Zuch” inspiracji UB.

- Są dokumenty, że Vaulin został zatrzymany we Wrocławiu i tam zwerbowany do współpracy z UB, i jest jego teczka pod ps. „Mewa”.

Najlepszy dowód, że po zabójstwie Vaulin zgłosił się do krośnieńskiego PUBP, a następnie znalazł się w MBP w Warszawie. Dla mnie jest jasne, że miał rozkaz zabicia majora Żubryda. To, że to zrobił, jest ewidentne i nie ulega wątpliwości.

Vaulin nie zaprzecza, że zastrzelił Żubryda, ale miał to zrobić w samoobronie…

- Rzeczywiście nie znaleziono dokumentu z poleceniem zabicia „Zucha”. On się tłumaczy, że gdyby nie strzelił pierwszy, to Żubryd by go zastrzelił. Z tym że eksperci jednoznacznie stwierdzili, że strzały padły od tyłu. To ewidentnie było zabójstwo z zimną krwią.

Vaulin opisał tę sprawę w fabularyzowany sposób w liście do syna. Na tej podstawie w 2001 r. Iwona Bartólewska nakręciła film dokumentalny dotyczący Żubrydów. Ale Vaulin przez swoich adwokatów zablokował jego emisję, zasłaniając się prawami autorskimi. Film ukazał się tylko raz w telewizji publicznej.

---