Aktywność ruchowo adaptacyjna

Rola, miejsce i znaczenie aktywności fizycznej

Struktura kultury fizycznej:

• Wychowanie fizyczne

• Rekreacja

• Sport

• Fizjoterapia

Jedną z głównych przyczyn niepełnosprawności ogólnoustrojowej człowieka jest stopniowe zmniejszanie aktywności fizycznej.

Zmniejszenia aktywności fizycznej wpływa na:

• Wzrost masy ciała

• Zaburzenia w funkcjonowaniu układu krążeniowo-oddechowego

• Nieprawidłowe funkcjonowanie i przeciążenie układu kostno-szkieletowego

• Zaburzenia endokrynne (np. cukrzyca)

Otyłość - otyłość powstaje przede wszystkim w wyniku spożywania nadmiaru tłuszczu oraz małej aktywności fizycznej

• Przeprowadzone badania wykazały, że w latach 1960-1980 nastąpiło znaczne obniżenie aktywności fizycznej społeczeństw cywilizacyjnych

• Obecnie prawie ¼ Amerykanów powyżej 18 r. ż. Nie wykazuje żadnej aktywności ruchowej w wolnym czasie

• kobiety prowadzące siedzący tryb życia są siedmiokrotnie bardziej predysponowane do zwiększenia masy natomiast mężczyźni czterokrotnie

Wskaźniki:

BMI

• Norma 20-24,9 kg/m2

• Nadwaga 25-29,9 kg/m2

• Otyłość powyżej 30 kg/m2

WHR (waist hip ratio)

• ≤ 0,8 wśród pań

• ≤ 0,94 wśród panów

Negatyw wpływ otyłości

• Układ krążeniowo-oddechowy

• Układ kostno-stawowy

• Samoocena

Wskazówki do wykonywania aktywności fizycznej:

Aktywność fizyczna powinna być dostosowana do aktualnego stanu zdrowia i wydolności pacjenta.

Z uwagi na fakt, iż aktywność fizyczna powinna być podejmowana regularnie i długotrwale, musi odbywać się w warunkach przyjaznych i interesujących dla pacjenta. Wysiłek fizyczny powinien mieć raczej charakter długotrwałej pracy (ok. 1 godziny dziennie), o umiarkowanym natężeniu (60-80% VO2max). Wysiłek powinien na początku obejmować marsz lub jazdę na rowerze po równym terenie lub pływanie. Stopniowo, wysiłek fizyczny można intensyfikować poprzez natężenie wysiłku pozostając przy tym samym czasie jego uprawiania.

Szczególnie wskazane:

• Spacery i marsz

• Marszobieg i bieg

• Jazda na rowerze

• Turystyka piesza

• Nordicwalking

• Pływanie

• Gimnastyka ogólno usprawniająca

• Ćwiczenia na ergometrach

Serducho 

Zmniejszenie ryzyka chorób serca - ludzie prowadzący aktywny tryb życia i regularnie uprawiający ćwiczenia fizyczne wykazują o połowę mniejsze ryzyko zachorowania na choroby serca.

• Obniża ciśnienie krwi (szczególnie u Lidzi z granicznym nadciśnieniem)

• Wpływa na wzrost cholesterolu HDL (tzw. „dobry cholesterol”), redukuje zawartośc w osoczu małych gęstych LDL (tzw. „ zły cholesterol”)

• Zmniejszenie częstości skurczów serca w spoczynku i w czasie submaksymalnych obciążeń

• Wydłużenie okresu rozkurczu serca (czasu odpoczynku serca)

• Obniżenie ciśnienia tętniczego krwi w czasie submaksymalnych wysiłków

• Obniżenie uwalniania katecholamin w czasie wysiłku (adrenalina, noradrenalina)

• Wzrost stabilności elektrycznej serca (zapobieganie zaburzeniom rytmu serca)

Ze strony układu krążenia:

• Nadciśnienie tętnicze

• Choroba niedokrwienna mięśnia sercowego

• Stan po incydencie niedokrwiennym mięśnia sercowego

• Po zabiegach kardiochirurgicznych

• Zaburzenie krążenia obwodowego (AO, TO)

Szkielet

Regularnie wykonywane ćwiczenie prowadzą do wzmocnienia mięśni, ścięgien, więzadeł i większej gęstości kości. Ćwiczenie takie jak bieganie, jazda na rolkach czy taniec zwiększają gęstość kości u młodzieży, pomagają ją utrzymać u dorosłych i spowalniają utratę gęstości kości u osób w starszym wieku. Organizm człowieka przyzwyczaja się w pewien sposób do pracy jakiej wymaga wykonywanie codziennych czynności. Aby zmobilizować organizm do działania kościotwórczego należy zastosować ćwiczenia o nietypowej lokalizacji lub dużej sile naprężeń. Obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego większe niż zwykle powoduje korzystną przebudowę kości.

Oddziaływanie aktywności fizycznej na układ ruchu:

• Aktywność fizyczna powinna być wykonywana w taki sposób aby jednostajnie nie przeciążać struktur układu ruchu (zwłaszcza tkanki chrzęstnej i przyczepów ścięgnistych)

• Niezwykle istotnym działaniem jest stosowanie okresów odciążenia dla regeneracji przeciążonych tkanek

• Należy pamiętać aby ruch wykonywany był w jak najpełniejszym zakresie

Szkielet

• Rekreacyjnie uprawiając różne formy aktywności fizycznej można uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji

• Ważne jest aby ćwiczyć regularnie, kilka razy w tygodniu (3-4 razy)

• Bez stałego, systematycznego treningu starzejące się tkanki tracą elastyczność siłę i odporność na znaczne sporadyczne obciążenia

Cukrzyca

• Wysiłek fizyczny powoduje obniżenie poziomu glukozy we krwi oraz podobnie jak ograniczenie ilości pożywienia zwiększa wrażliwość na insulinę

• Dzięki obciążeniom wysiłkowym następuje poprawa tolerancji glukozy i zmniejszenie insulino odporności tkanek

Należy jednak pamiętać:

• U chorych na cukrzycę, mimo prawidłowego przebiegu procesów metabolicznych w mięśniach, w czasie wysiłku fizycznego mogą pojawić się groźne w skutkach zaburzenia homeostazy w postaci hiperglikemii lub odwrotnie zmniejszenie stężenie glukozy we krwi

Objawy niedoboru cukru - hopoglikemi

• Bladość

• Zimny pot

• Suchość w ustach

• Drażliwość

• Wolniejsza mowa

• Niepokój

Zależność:

• Podczas wysiłku o obciążeniach nie przekraczających 30-40 %VO2max stężenie glukozy we krwi na ogół nie zmniejsza się

• Podczas wysiłku o obciążeniach przekraczających 60%VO2max może dojść do gwałtownego spadku glukozy we krwi.

Należy pamiętać:

Że stopień upośledzenia adaptacji układu krążenia do wysiłków fizycznych w cukrzycy zależy od:

1. Rozwoju powikłań w układzie sercowo-naczyniowym

2. Neuropatii wegetatywnej

W cukrzycy dochodzi do zamian w postaci retinopatii, kardiomiopatii, nadciśnienia tętniczego, niedotlenienia mięśnia sercowego i mięśni szkieletowych zwłaszcza w kończynach dolnych

Samopoczucie i psychika:

• Poprawia samopoczucie (endorfiny)

• Zwiększa odporność na stres

• Pozwala się wyładować

• Poprawia humor

• Poprawia samoocenę

Dzieciństwo

• Sprzyja mielinizacji i inerwacji

• Pozwala nabyć nowe umiejętności ruchowe

• Sprzyja prawidłowemu rozwojowi układu kostno-mięśniowego

• Kształtuje właściwą postawę i nawyki ruchowe

• Kształtuje prawidłową integrację poszczególnych zdolności sensorycznych

• Sprzyja rozwojowi wyobraźni ruchowej

Młodość

• Organizm można poddać największm obciążeniom

• Daleko idąca sprawność intelekualna

Wiek średni

• Istotne różnice w poziomie zdolności motorycznych i sprawności

• Spore różnice w poziomie i intensywności uprawianej aktywności

• Praca i brak czasu

Wiek podeszły

• Rok 1931 - 4,8% ludności Polski stanowiły osoby powyżej 65 roku życia

• Rok 1999 już 12%

• Rok 2050 - 21,2

• Obniżenie potencjału biologicznego człowieka

• Zmniejszenie wydolności tlenowej (aerobowa)

• Zmniejszenie masy i siły mięsni szkieletowych

• Wzrasta odsetek występowania niepełnosprawności, osiągając prawie 50% u osób powyżej 80 roku życia

• Wzrasta również ilość współistniejących chorób przewlekłych

• Zaburza się koordynacja ruchowa i czucie sensomotoryczne

Aktywność osób starszych:

• Zmniejszenie kosztów opieki zdrowotnej

• Zwiększenie zdolności do pracy osób starszych

• Promocja pozytywnego i aktywnego obrazu osób starszych