Spory o znaczenie patriotyzmu i kształt przyszłej Polski w „Przedwiośniu” Stefana Żeromskiego. Zinterpretuj fragment powieści, odnosząc się do całości utworu.
Powieść Stefana Żeromskiego "Przedwiośnie" jest bardzo ważną pozycją w kanonie lektur szkolnych. Ma szczególną wartość, ponieważ jest pierwszą polską powieścią dwudziestowieczną i prezentuje aktualne ówcześnie sprawy Polaków. "Przedwiośnie" powstało w jednym z najtrudniejszych okresów młodego polskiego państwa. Po raz pierwszy bowiem pojawił się bardzo silny konflikt pomiędzy społeczeństwem a władzą, a szczególnie jego najbiedniejszymi warstwami. Powieść ta ujrzała światło dzienne w 1924 roku. Był to czas, kiedy po wojnie Polska powróciła na mapy świata. Dla kraju był to bardzo trudny okres odbudowy, trzeba było przecież zespolić ze sobą ponownie polską państwowość. Ten etap rozwoju polskości można zestawić, ze zjawiskiem przyrodniczym jakim jest przedwiośnie. W przyrodzie jest czas, kiedy mają miejsce przemiany po zimie. Lody ustępują, słońca zaczyna mocniej przygrzewać, a rośliny powoli budzą się do życia. Podobnie było z polskim państwem, które boryka się z wieloma problemami - brakuje planów rozwoju, a społeczeństwo zaczyna dostrzegać niedostatki na nowo rodzącej się Polski. Obok świata biedy żyją również bogacze - dawniejsi szlachcice. W takim oto świecie Stefan Żeromski umiejscawia akcję swojej powieści.
Głównym bohaterem "Przedwiośnia" jest Cezary Baryka - przedstawiciel młodego pokolenia, który bierze czynny udział w kreowaniu nowej rzeczywistości. Bohater ten nie wychowuje się jednak w ojczyźnie, ale w odległym Baku, gdzie wiedzę o Polsce przekazują mu rodzice. Od nich Baryka uczy się polskości, to oni również przekazują mu informacje o kraju, w którym młody człowiek nigdy wcześniej nie był. Okazało się jednak, że Polska z marzeń ojca i tęsknot matki wygląda zupełnie inaczej. Mit Polski legł w gruzach, kiedy bohater konfrontuje go z rzeczywistością.
Cezary Baryka jest niezwykle ciekawą postacią, która poszukuje własnego miejsca na ziemi oraz odpowiedzi na pytanie: kim jestem? Kolejną ważną sprawą dla tego bohatera są poglądy polityczne, których nie umie sprecyzować. Młody Baryka nie opowiada się po żadnej ze stron, chociaż początkowo entuzjastycznie podchodzi do rewolucji. Dowodem na to jest ostatnia scena powieści, w której Cezary odłącza się od tłumu robotników, który rusza na Belweder.
Poglądy polityczne i odkrywanie polskości stały się dla Cezarego Baryki bardzo istotnymi sprawami. Warto zwrócić uwagę na stosunek bohatera do rewolucji. Młody Baryka początkowo zachwycał się ideałami rewolucyjnymi, jednak po śmierci matki spotyka go rozczarowanie. To w co wierzył doprowadziło do rozlewu krwi niewinnych ludzi. Wówczas Cezary zaczyna patrzeć na świat realistycznie, dostrzega konsekwencje rewolucyjnych działań. Kolejnym etapem jego ewolucji politycznej jest kontakt z ojcem, który przekazuje się utopijną wizję szklanych domów. Jest to obraz ojczyzny, który niestety daleki jest o rzeczywistości. Jest to czas, kiedy Cezary odkrywa, że chce być Polakiem. Wizja idealnej Polski trafia do jego umysłu. Niestety tuż po przekroczeniu granicy Baryka doznaje rozczarowania - zastaje nędzę, bezrobocie. Pomimo głębokiego szoku młody bohater decyduje się stanąć po stronie Polaków w wojnie polsko-bolszewickiej. Tam Cezary poznaje Hipolita Wielosławskiego, któremu ratuje życie. Wielosławski wdzięczny za ocalenie życia zaprasza Barykę do Nawłoci. Tutaj dochodzi do konfrontacji dwóch światów - panów i służby. Dla Baryki to zupełnie nowe doświadczenie i kolejny szok. Nawłoć okazuje się początkowo miejsce idealnym, gdzie czas płynie na samych przyjemnościach i zabawie. Tymczasem, gdzie Cezary pojawia się w Chłodku jego sielankowy obraz obraca się w gruzy. Bohater widzi tam biedą, wyzysk robotników. Tutaj przypomina sobie o rewolucji, do której namawia robotników. Nie udaje mu się jednak ta sztuka, ponieważ ludzie z Chłodka nie chcą rewolucji, nie zamierzają brać odpowiedzialności za swoje działania.
Kolejnym etapem poglądów Baryki jest spotkanie w Warszawie z Szymonem Gajowcem, związanym z tradycjami lewicy patriotycznej działaczem, który jest przedstawicielem elity rządzącej. Z nim Baryka dyskutuje o reformach w Polsce oraz o pomysłach naprawy ojczyzny. Cezary - czuje się Polakiem i uważa, że najlepsze dla państwa będą ostre reformy. Gajowiec jednak nie podziela poglądów młodego człowieka i opowiada się za wolnymi reformami. Dla Cezarego, który coraz silniej czuje się przywiązany do ojczyzny, to rozwiązanie nie do przyjęcia. Ważną postacią, która miała wpływ na poglądy Cezarego był Antonii Lulek - postać o skrajnie lewicowych poglądach, przeciwnik niepodległej ojczyzny. Lulek wpajał Baryce nienawiść do klasy uprzywilejowanej i wychwalał działania komunistów. Kiedy Antonii zabiera Cezarego na spotkanie komunistów, Baryka nie opowiada się po ich stronie. Ostatecznie dochodzi do refleksji, że idee przedstawione na spotkaniu nie spełniają jego oczekiwań. Wówczas zrodziła się w nim potrzeba działania - zdesperowany przyłączył się do zbuntowanych robotników, którzy ruszyli na Belweder. Chciał zmusić tych ludzi do działania na rzecz ojczyzny. Ostatecznie jednak nie wybiera tej drogi - odłącza się od tłumu, czym pokazuje odmienność swoich poglądów. Nadal poszukuje swojej drogi. Żeromski pisze o tym fakcie w następujący sposób: "Baryka wyszedł z szeregów robotników i parł oddzielnie, wprost na ten szary mur żołnierzy - na czele zbiedzonego tłumu".
Tak przedstawione losy Cezarego Baryki wywołały dyskusję na temat patriotyzmu i kształtu Polski. Żeromski chciał przecież pokazać jak wiele było wówczas trudności i niepokojów, z którymi musiała się zmagać na nowo odradzająca się ojczyzna. Życiorys Baryki stał się pretekstem do odpowiedzi na pytanie, jaka droga jest najlepsza dla Polski. Najważniejsza wydaje się część powieści, w której mowa o naprawie państwa polskiego. Niewątpliwie dla niepodległej Polski szkodliwe było rozbicie polityczne, fatalna gospodarka, bezrobocie oraz powszechne niezadowolenia z takiego stanu rzeczy. Żeromski napisał powieść, która pokazuje losy narodu w momencie przełomowym, kiedy to dochodzą do głosu komunistyczne poglądy, które ścierają się z prawicowymi reprezentowanymi przez mieszkańców Nawłoci.
1