Keyns stwierdził że liberalizm klasyczny nie rozwiązuje wszelkich problemów gospodarczych. Jego główne dzieło.
Punktem wyjścia jego koncepcji jest odniesienie do liberalizmu klasycznego. Liberalizm klasyczny mówi że istnieje rozwiązanie rynkowe problemu bezrobocia i właściwie wszelkich problemów ekonomicznych bo jest to samoregulujący się mechanizm. Nawet gdy pojawia się bezrobocie państwo nie powinno interweniować ponieważ samoregulujący się mechanizm wyrówna te wachnięcia, wchłonie bezrobotnych. Przedsiębiorcy obniżą płacę i będą mogli więcej ludzi zatrudnić.
Keynes mówił że ta metoda nie działa. Bezrobocie w latach 30 rosło. Keynes mówił że jeśli mamy wachnięcie koniunktury, przedsiębiorca zwalnia ludzi, nie mają pieniędzy więc mniej kupują. Sprzedawcy również mają mniej pieniędzy więc zwalniają kolejnych ludzi. Spirala się pogłębia. Keynes uważa że w czasie recesji spirala bezrobocia się nakręca i rynek nie ma szans żeby się wyregulować sam. Państwo musi zacząć wydawać pieniądze czyli interweniować. Wkroczyć w sferę gospodarczą poprzez inwestycje publiczne. Np. w momencie kryzysu państwo musi być zastrzykiem popytu dla rynku. Musi wygenerować popyt. Keynes sformułował zasadę że popyt kształtuje podaż. (Klasyczni podaż kształtuje popyt.) Gdy popyt się zmniejsza państwo musi tak inwestować aby zwiększyć popyt. Najlepszym rozwiązaniem są inwestycje publiczne np. budowa drogi, państwo musi zatrudnić osoby do budowy tej drogi i w ten sposób spirala się odwraca. Liberałowie klasyczni uważali że praca i oszczędzanie są wartościami etycznymi, niezbędnymi, inwestuje się z oszczędności które wcześniej zgromadziliśmy (protestantyzm). Keynes uważał że jak państwo ma inwestować w momencie kryzysu, mniejsze są dochody z podatków więc trzeba się zapożyczać, inwestuje się z kredytu.
MARKSIZM
Mamy dwóch twórców Karola Marksa i Fryderyk Engels. Sam Engels uznał że Marks stworzył podstawy ich światopoglądu dlatego nazwa marksizm. Obaj tworzyli w ścisłej współpracy.
Marks 1818-1883
Hegel był punktem wyjścia rozważań Marksa.
1864 międzynarodowe stowarzyszenie robotników (pierwsza międzynarodówka) a podstawą do jego stworzenia jest „Manifest komunistyczny”
Dzieła Marksa:
„Kapitał”
Wspólne dzieła:
„manifest komunistyczny”
„ideologia niemiecka”
„święta rodzina”
Engels 1820-1895
Ontologia:- zapatrywania na rzeczywistość, widzenie rzeczywistości co jest? Jakie jest?
Marks zaczyna od Hegla.
Hegel to nurt idealizm niemiecki. Również Kant. Hegel był idealistą czyli uważał że idea jest pierwotna, materia jest wtórna. Wszyscy ludzie religijni są idealistami. Różne odmiany idealizmu. Hegel jest przedstawicielem idealizmu pierwotnego. Ideał wytwarza materię. Trzeba poznać ideę określaną mianem ducha absolutnego czyli pierwotnie i obiektywnie istniejący jest byt czyli duch absolutny. Duch absolutny wytwarza materię. Hegel zaczyna od opisania jak duch absolutny funkcjonuje. Hegel mówi że gdybyśmy wzięli człowieka i zastanowili się co jest istotą człowieka to Hegel by powiedział że to co nas czyni ludźmi to nie nasze ciało ale nasz duch, nasza świadomość a materia- nasze ciało jest wytworem tej świadomości. Myślenie jest pierwotne, wytwarza nas jako ludźmi, to nas czyni ludźmi. Ta sama zasada funkcjonuje w stosunku do całej rzeczywistości. Świat musi mieć swojego ducha, ideę która stanowi istotę tego świata. W całej rzeczywistości musi istnieć duch absolutny który wytwarza materię. Idea pierwotna, materia wtórna. To co nas tworzy to myślenie to nas czyni tym kim jesteśmy. Trzeba poznać istotę bytu absolutnego i będziemy wiedzieli jak cała rzeczywistość funkcjonuje. Ten nasz byt to jest myśl. W takim razie istotą całej rzeczywistości jest myśl. Duch absolutny to myśl. Hegel dąży do tego aby ująć w system cąłą rzeczywistość. Myśl jest racjonalna, logiczna. Myślimy logicznie. Po drugie myśl składa się z pojęć. Każde pojęcie wytwarza swoje przeciwieństwo. Myślenie nie jest czymś stałym, nieustannie się rozwija. Dziś wygląda inaczej niż wyglądała rok temu. Wiemy coraz więcej. Byt nieustannie się rozwija, nie jest stały. Myśl rozwija się według praw logiki. Hegel sformułował podstawowe prawo logiki według którego myśl nasza się rozwija. Jest to triada dialektyczna Hegla. Naczelne prawo logiki według którego wszystko się rozwija. Hegel mówi że każde pojęcie wytwarza swoją sprzeczność. Naturą rzeczywistości jest istnienie sprzeczności(dialektyka) te sprzeczności się ścierają i powstaje nowa jakość. W ten sposób rozwija się rzeczywistość. Nie może istnieć jedno bez drugiego, jedno drugiemu nadaje sens. Byt sam w sobie jest już sprzeczny bo wytwarza sprzeczne pojęcia. Gdy patrzymy na rzeczywistość mamy do czynienia z postępem. Triada dialektyczna Hegla: teza + antyteza = synteza. Dwóch rozmówców jeden stawia tezę drugi antytezę i dochodzą do wspólnych wniosków. Potem przychodzi kolejny rozmówca i do syntezy stawia antytezę i dochodzą do kolejnej syntezy i tak ciągle. Wszystko to dąży do wolności wg Hegla. Jeśli będziemy się rozwijać to dopiero wtedy będziemy wolni. Małe dziecko nie jest wolne bo nie ono decyduje co ono robi. Wolny jest człowiek kiedy jest świadomy, jak zna różne poglądy i sam świadomie wybiera te poglądy. Cały proces- rozwój myśli ma prowadzić do wolności. wolność to maksymalna rozumność. Jeśli człowiek jest rozumny dopiero wtedy możemy mówić o wolności. duch absolutny jest embrionem gdzie zapisana jest wolność ale musi się rozwijać żeby stać się wolnym. Dla Hegla wolność to racjonalne postępowanie w racjonalnym świecie. Nie jest to zachowanie robie co chcę albo to co muszę. Sami jesteśmy racjonalni wi,ęcc potrzebujemy racjonalnej rzeczywistości. Tylko w państwie może człowiek być wolny. Racjonalny człowiek musi żyć w racjonalnej rzeczywistości. To gwarantuje nam państwo bo jest prawo, znamy konsekwencje swoich zachowań. Nie jest możliwa wolność poza państwem bo człowiek nie rozwinie swojej wolności. Hegel mówił że państwo jest najważniejsze bo dopiero w państwie człowiek staje się człowiekiem. Ludzie zmierzają do wolności. Hegel (historiozofia) uważa że historia się racjonalnie rozwija. Najpierw było królestwo wschodnie potem królestwo greckie potem rzymskie i mamy 4 królestwo zachodnie. Doskonale widać że wszystko dąży do wolności. w królestwie wschodnim- tylko despotka, jednostka była wolna. W królestwie greckim wolność się poszerzyła, wolna była grupa, ale jeszcze nie wszyscy. W królestwie zachodnim wolność już się realizuje bo wszyscy są wolni, nie ma niewolników. Jest to dążenie do poszerzenia wolności. Hegel uważał że jego filozofia wolności jest już ostateczną, wszystko jest logiczne.
Marks zafascynowanym filozofią Hegla, heglizm przyjmuje a następnie zaczyna rewidować poglądy Hegla. Marks przejmuje od Hegla dialektykę. Naturą rzeczywistości jest istnienie sprzeczności. W ten sposób rzeczywistość się rozwija. Marks odrzuca idealizm. Marks jest materialistą. Naturą rzeczywistości, jedynym bytem jest materia. Rzeczywistość ma strukturę materialną nie idealną. Marks mówił że nie da się wyobrazic sobie człowieka bez ciała. Więc ciało jest pierwotne i dopiero się kształtuje, wytwarza. Materialiści nie przeczą że mamy naturę. Materia wytwarza świadomość i życie psychiczne. Poglądy ontologiczne Marksa- materializm dialektyczny- czyli jest to przekonanie że cała rzeczywistość ma strukture materialną, naturą materii jest istnienie sprzeczności, sprzeczności się ścierają i tak rozwija się materia. Engels podsumował że Marks postawił Hegla z głowy na nogi.
Podstawą marksizmu jest materializm dialektyczny.
„materia nie jest wytworem ducha lecz sam duch jest najwyższym produktem materii” to zdanie jest charakterystyczne dla materialistów. Rozwój to przejście od tego co proste do tego co złożone. Zmiany ilościowe powodują zmiany jakościowe. Ilość przekształca się w jakość. Marks postrzega człowieka jako materia ciało pierwotne i to wykształca naszą świadomość. „Idea nie jest niczym innym jak materią przeniesioną do głowy ludzkiej i przetworzoną w niej”. Myśl ma strukturę materialną. Byt kształtuje świadomość. To jak żyjemy, jakie są nasze warunki bytowe kształtuje naszą świadomość. Jeśli w bycie nam się nie powodzi to się przekłada na naszą świadomość- jesteśmy niezadowoleni. Myślimy pojęciami, a jest to kategoria języka. Myślimy dopiero kiedy mówimy. Gdyby nie było języka to nie byłoby pojęć, to byśmy nie myśleli. Najpierw musi powstać język potem dopiero myślenie. Mowa powstała kiedy ludzie musieli się komunikować z innymi. Język powstaje gdy jest konieczność komunikacji z innymi. Gdyby ludzie żyli sami sobie, nie było by języka i nie byłoby świadomości. Człowiek pojawia się wtedy gdy jest społeczeństwo, bez społeczeństwo nie ma człowieka. Musi być społeczeństwo żeby był człowiek jako istota myśląca. Nie ma człowieka bez społeczeństwa.
Ludźmi czyni nas to kiedy zaczynamy pracować. Człowiek zaczyna być człowiekiem kiedy zaczyna wytwarzać sobie środki do życia, pracuje. Nie jesteśmy tylko produktem natury, przekształcamy ją dla swoich potrzeb. Praca człowieka ma inny charakter niż praca zwierząt. Inny charakter pracy odróżnia nas od zwierząt. Zwierzęta pracują ze względu na potrzeby fizjologiczne, praca jest warunkowana przez potrzeby fizjologiczne. Człowiek nadaje pracy walor twórczości. Np. nawet pierwsi ludzie lepili garnki, miały różne kształty. Malowanie jaskiń czy tworzenie garnków o różnych kształtach to twórczość. Wszystko co robimy nadajemy temu walor twórczy. To co nas tworzy jako ludzi to praca twórcza. W tej pracy wyrażamy swoją oryginalność. Aby efektywnie tak pracować potrzebne jest społeczeństwo więc tworzymy język który jest podstawą naszej świadomości. Marks mówi że natura człowieka- człowiek to istota społeczna, która swoją oryginalność wytwarza poprzez twórczą pracę. O tym kim jesteśmy świadczy to co wytwarzamy. Oryginalność może by c uchwycona tylko w społeczeństwie. Uchwycenie oryginalności możliwe jest przez porównanie to czy ktoś jest dobrym muzykiem to możemy stwierdzić poprzez porównanie. Marks odrzuca koncepcję liberałów że społeczeństwo to zbiór jednostek. My jako ludzie od razu jesteśmy członkami społeczności. Bez relacji z innymi nie bylibyśmy ludźmi. Jest społeczeństwo jako bytt. Podstawowym dążeniem człowieka jest dążenie do samorealizacji czyli życia zgodnie z własną naturą, to daje szczęście i wolność. Marks stwierdza że w kapitalizmie człowiek nie ma możliwości żyć zgodnie z własną naturą bo człowiek w kapitalizmie człowiek nie działa w sposób twórczy. Praca w fabrykach nie jest twórcza. Liberalizm zachęca do egoizmu. Marks do współdziałania. Człowiek żyje życiem wyalienowanym. Alienacja- obcy. W kapitalizmie ludzie żyją życiem obcym ich naturze. Są wyobcowani od siebie, nie mogą się realizować. Marks stworzył teorię alienacji- 4 elementy: po pierwsze zakładamy że człowiek ma okresloną naturę, czyli ma esencję, istotę. Drugi element stwierdzamy że faktyczne życie człowieka nie jest zgodne z jego naturą. Czyli jego istnienie jest obce jego istocie, jego egzystencja jest obca jego esencji. Człowiek żyje życiem wyalienowanym. Po trzecie człowiek zastanawia się nad przyczynami alienacji. Po czwarte co zrobić żeby zlikwidować alienację aby człowiek mógł żyć zgodnie z własną naturą, aby nastąpiła dezalienacja. Ludzie nie wiedzą że mają możliwość życia zgodnie z własną naturą. teorie alienacji istnieją po to aby skrytykować stan obecny, po drugie jeżeli ktoś określa jaka jest natura człowieka, mamy pewien wzorzec natury człowieka, wiemy w jaki sposób należy żyć. Słabym punktem teorii alienacji jest natura człowieka, czym jest natura człowieka. Są bardzo różne koncepcję na temat tego jaka jest natura człowieka. Natury człowieka są różnie postrzegane. Mamy wyobrażenie natury człowieka i przez pryzmat tego oceniamy.
3 pytania opisowe- 15 pkt
15 pytań testowych- 30 pkt
16 pktów na zaliczenie
+3 pkty za 5 z ćwiczeń
+ 2 pkty za 4+
+ 1 pkt za 4
33-29 bdb
28-27 db +
26- 23 db
22- 21 dst +
20- 16 dst