Generałowie i admirałowie II Rzeczypospolitej
w II wojnie światowej
W okresie II Rzeczypospolitej przez szeregi Wojska Polskiego przeszło 540 generałów.
Generałowie w służbie czynnej:
Rok |
Generałowie w tym: |
gen. broni |
gen. dywizji |
gen. brygady |
|
w sł. czynnej |
w rezerwie |
w st. spoczynku |
143 |
4 |
26 |
113 |
|
98 |
7 |
62 |
|
93 |
3 |
21 |
69 |
|
93 |
|
|
|
95 |
3 |
19 |
73 |
|
95 |
|
|
|
96 |
|
|
|
|
|
|
|
|
143 |
4 |
24 |
|
|
|
|
|
|
104 |
4 |
24 |
76 |
|
|
|
30 |
|
81 |
0 |
18 |
|
|
|
|
|
|
83 |
0 |
15 |
|
|
|
|
|
|
97 |
2 |
12 |
83 |
|
97 |
|
|
We wrześniu 1939 w Wojsku Polskim pełniło służbę czynną 97 generałów różnych stopni w tym 3 kontradmirałów. W ramach mobilizacji powołano do czynnej służby kilkudziesięciu generałów, będących w rezerwie lub w stanie spoczynku.
Spis treści |
Polegli we wrześniu 1939
W trakcie działań wojennych we wrześniu 1939 poległo na polu chwały 5 generałów służby czynnej - czterech w walce z Niemcami, piąty został rozstrzelany przez NKWD. Podczas obrony Warszawy zmarł z ran jeden generał w stanie spoczynku.
Imię i nazwisko |
Przydział służbowy |
okoliczności, miejsce i data śmierci |
dowódca GO "Wschód" |
poległ pod Łomiankami, 22 września 1939 |
|
dowódca GO "Czersk" |
zmarł z ran pod Tułowicami, 19 września 1939 |
|
dowódca 21 DPG |
poległ pod Oleszycami, 15 września 1939 |
|
dowódca DOK III Grodno |
zastrzelony przez NKWD w Sopoćkinach, 22 września 1939 |
|
dowódca 14 DP |
poległ pod Iłowem, 18 września 1939 |
|
w st. spocz., obrońca Warszawy |
zmarł z ran w Warszawie, 18 września 1939 |
W niewoli niemieckiej
Po zakończeniu działań wojennych we wrześniu 1939 w niewoli niemieckiej znalazło się 33 generałów i 1 kontradmirał.
Imię i nazwisko |
Przydział służbowy |
Oflag *) |
dowódca Wielkopolskiej Brygady Kawalerii |
||
|
VII A Murnau |
|
dowódca Armii "Pomorze" |
VII A Murnau |
|
dowódca 30 DP |
VII A Murnau |
|
|
II C Woldenberg |
|
dowódca obrony Warszawy |
VI B Dössel |
|
|
VII A Murnau |
|
dowódca 27 DP |
VII A Murnau |
|
dowódca 7 DP |
VII A Murnau |
|
|
VII A Murnau |
|
dowódca Podlaskiej BK |
II B Gross-Born |
|
dowódca GO "Koło" |
VII A Murnau |
|
dowódca GO WYSZKÓW |
VII A Murnau |
|
|
VII A Murnau |
|
dowódca Armii "Poznań" |
VII A Murnau |
|
|
VII A Murnau |
|
|
VII A Murnau |
|
|
VI B Dössel |
|
|
VII A Murnau |
|
|
VII A Murnau |
|
dowódca Armii "Lublin" |
VI B Dössel |
|
|
VII A Murnau |
|
dowódca Armii "Modlin" |
VII A Murnau |
|
|
VII A Murnau |
|
dowódca Armii "Łódź" |
VII A Murnau |
|
dowódca Armii "Kraków" |
VII A Murnau |
|
|
VII A Murnau |
|
dowódca GO PIOTRKÓW |
VI B Dössel |
|
dowódca obrony wybrzeża |
VII A Murnau |
Jeden z generałów wykorzystując inwalidztwo został zwolniony z niewoli. Po powrocie do kraju włączył się do walki z Niemcami w szeregach Armii Krajowej
Imię i nazwisko |
Przydział służbowy |
Oflag *) |
dowódca 39 DP |
Zmarli w niewoli niemieckiej
Od ran wojennych lub w wyniku choroby w oflagach zmarło 4 generałów.
Imię i nazwisko |
Przydział służbowy |
Oflag *) |
Miejsce i data śmierci |
dowódca 25 DP |
VII A Murnau |
szpital Garmisch-Partenkirchen, 23 stycznia 1945 |
|
dowódca SGO "Polesie" |
IV B Königstein |
szpital Weisser Hirsch, 5 kwietnia 1941 |
|
dowódca SGO "Narew" |
VII A Murnau |
Murnau, 17 kwietnia 1944 |
|
dowódca 5 DP |
VII A Murnau |
*) Generałowie tak jak inni jeńcy wojenni przechodzili przez szerego obozów jenieckich. W tabelach podano nazwę ostatniego oflagu w którym przebywał dany generał w momencie zwolnienia, wyzwolenia lub śmierci.
Zmarli i zamordowani w obozach koncentracyjnych
Imię i nazwisko |
Przydział służbowy |
okoliczności, miejsce i data śmierci |
w stanie spoczynku |
KL Sachsenhausen, 27 maja 1940 |
|
dowódca Armii Krajowej |
KL Sachsenhausen, sierpień 1944 |
|
dowódca DOK nr I, internowany na Węgrzech, przekazany Niemcom w 1941 |
KL Mauthausen, 4 kwietnia 1945 |
Zmarli podczas kampanii wrześniowej
Imię i nazwisko |
Przydział służbowy |
okoliczności, miejsce i data śmierci |
w stanie spoczynku |
prawdopodobnie w czasie nalotu bombowego, wrzesień 1939 |
Internowani w 1939 w Rumunii
17 września Polskę opuścili prezydent RP, premier z całym rządem i Naczelny Wódz ze sztabem. Granicę rumuńską przekroczyło także wiele oddziałów wraz ze swoimi dowódcami. Ignacy Mościcki został internowany w Bicaz, Edward Rydz-Śmigły przewieziony został do Krajowy, natomiast wysocy rangą oficerowie i urzędnicy od 3 października przetrzymywani byli w Baile Herculane W grupie tej znalazło się także 24 generałów. Mimo internowania wielu z nich udało się uciec.
Imię i nazwisko |
Przydział służbowy |
Data i kierunek ucieczki |
Przydział służbowy |
marsz. Edward Rydz-Śmigły |
Naczelny Wódz |
10 grudnia 1940 - Węgry, Słowacja, Polska |
szer. członek ZWZ |
szef sztabu Naczelnego Wodza |
styczeń 1940 - Jugosławia, Algieria, Wielka Brytania |
bez przydziału |
|
premier rządu RP |
lipiec 1940 - Turcja, Palestyna |
1943-1945 - szef służb sanitarnych |
|
minister spraw wojskowych |
? |
? |
|
I wiceminister Spraw Wojskowych |
Baile Herculene następnie Palestyna od marca 1941 Anglia |
od października 1941 dowódca Brygady Szkolnej w Szkocji od września 1943 dowódca Jednostek Wojska w Wielkiej Brytanii (JWWB) |
|
dowódca GO w Armii "Prusy" |
przez Rumunię do Francji |
dowódca 4 DP, od 1941 bez przydziału |
|
dowódca Armii "Karpaty" |
? - Palestyna |
bez przydziału |
|
w stanie spoczynku |
Ploeszti, grudzień 1940 - Bliski Wschód - Palestyna. |
bez przydziału - dd kwietnia 1943 do 1947 roku za zgodą władz polskich, a na zlecenie władz brytyjskich organizował i kierował szkoleniem służb porządkowych w Palestynie |
|
inspektor etapów |
Francja, Wielka Brytania |
Od listopada 1939 internowany w obozie w Cerizay, później w obozie na wyspie Bute. W styczniu 1942 przeniesiony w stan nieczynny |
|
przedstawiciel Naczelnego Wodza przy premierze |
? |
? |
|
szef intendentury |
Francja, Wielka Brytania |
Od 1942 szef Intendentury i Służby Pieniężnej w Ministerstwie Obrony Narodowej |
|
naczelny dowódca artylerii |
? |
? |
|
naczelny dowódca lotnictwa i OPL |
wrzesień 1939 Francja, następnie Wielka Brytania |
Od 6 X 1939 roku dowódca Lotnictwa i Obrony Przeciwlotniczej. 22 II 1940 - 1 VII 1940 dowódca Polskich Sił Powietrznych. IX 1940 zastępca dowódcy I Korpusu w Szkocji. 12 IX 1942-III 1943 zastępca dowódcy Armii Polskiej na Wschodzie, III-VIII 1943) - dowódca I Korpusu Pancerno-Motorowego w Szkocji. VIII 1943-1946 Inspektor Wyszkolenia Wojska |
W trakcie internowania zmarł:
Imię i nazwisko |
Przydział służbowy |
miejsce i data śmierci |
II wiceminister Spraw Wojskowych |
Baile Herculane, 17 maja 1940 |
31 stycznia 1941 wbrew konwencjom międzynarodowym - lecz pod naciskiem niemieckim - Rumuni przekazali Niemcom pozostałych w obozach polskich żołnierzy i oficerów. Wśród nich znalazło się 11 generałów, których przetrzymywano początkowo w Dorsten, a później w Dössel.
Imię i nazwisko |
Przydział służbowy |
|
|
naczelny dowódca saperów |
|
|
|
|
|
|
|
szef wymiaru sprawiedliwości |
|
|
|
dowódca GO "Wyszków" |
|
|
|
|
|
|
Generałowie powstania warszawskiego
Po upadku powstania warszawskiego do niewoli niemieckiej dostało się 7 polskich generałów. Początkowo przebywali w Oflagu 73 Nürnberg-Langwasser, a następnie w Colditz.
Imię i nazwisko |
Przydział służbowy we wrześniu 1939 |
Przydział służbowy w AK |
płk. (gen.) Tadeusz Komorowski "Bór" |
dowódca osłony środkowej Wisły |
dowódca AK |
płk (gen.) Antoni Chruściel "Monter" |
dowódca 82 pp |
dowódca Warszawski Korpus AK |
płk (gen.) Tadeusz Pełczyński "Grzegorz" |
dowódca piech. dyw. 19 DP |
za-ca d-cy AK |
płk (gen.) Albin Skroczyński "Łaszcz" |
dowódca piech. dyw. 15 DP |
dowódca Obszar Warszawski AK |
gen.brygady Kazimierz Sawicki "Sawa" |
11-17.IX. dowódca Odcinka "Włodzimierz" |
Komeda Główna AK |
płk Janusz Bokszczanin "Sęk" |
dowódca 10 psk |
Wydział Broni Szybkich AK, szef Oddziału III i zastępcą szefa sztabu Komendy Głównej AK |
przy sztabie Naczelnego Wodza |
bez przydziału |
Pod koniec wojny w niewoli niemieckiej znajdowało się 46 polskich generałów.
W niewoli sowieckiej
Po zakończeniu działań wojennych we wrześniu 1939 w niewoli sowieckiej znalazło się 18 generałów i 1 kontradmirał. Tylko sześciu z nich opuściło w 1942 Związek Radziecki w szeregach Polskich Siłach Zbrojnych w ZSRR:
Imię i nazwisko |
Przydział służbowy |
Miejsce więzienia |
Przydział służbowy |
dowódca Nowogródzkiej BK |
dowódca Armia Polska na Wschodzie; II Korpus Polski |
||
GO "Bielsko" |
aresztowany przez NKWD 13/14 grudnia 1939 więz. Stanisławów, Łubianka (Moskwa) |
dowódca 5 DP w Armii Andersa |
|
kom. PWiWF |
bez przydziału - Palestyna |
||
w st. sp., org. formacje rezerwowe |
internowany na Litwie, Kozielsk, Łubianka (Moskwa), Griazowiec |
bez przydziału - Palestyna |
|
dowódca GO w Armii "Pomorze" |
za-ca d-cy APnW; dowódca org. w Egipcie III Korpusu Polskiego |
||
w stanie spoczynku (?) |
bez przydziału - Londyn |
Zamordowani w niewoli sowieckiej
NKWD zamordowało 1 kontradmirała i 11 generałów wziętych do niewoli w toku działań wojennych:
Imię i nazwisko |
Przydział służbowy |
okoliczności, miejsce i data śmierci |
w stanie spoczynku |
jeniec Starobielska, zamordowany w Charkowie, kwiecień 1940 |
|
w stanie spoczynku |
jeniec Kozielska, zamordowany w Katyniu, kwiecień 1940 |
|
Xawery Czernicki (kontradmirał) |
dowództwo Marynarki Wojennej |
jeniec Kozielska, zamordowany w Katyniu, kwiecień 1940 |
w stanie spoczynku |
jeniec Starobielska, zamordowany w Charkowie, kwiecień 1940 |
|
w stanie spoczynku (?) |
jeniec Starobielska, zamordowany w Charkowie, kwiecień 1940 |
|
w stanie spoczynku |
jeniec Kozielska, zamordowany w Katyniu, kwiecień 1940 |
|
dowódca 11 DP, GO "Jasło" |
jeniec Starobielska, zamordowany w Charkowie, kwiecień 1940 |
|
w st. sp., dowódca twierdzy Brześć |
jeniec Starobielska, zamordowany w Charkowie, kwiecień 1940 |
|
w st. sp., dowódca obrony Lwowa |
jeniec Starobielska, zamordowany w Charkowie, kwiecień 1940 |
|
w stanie spoczynku |
jeniec Starobielska, zamordowany w Charkowie, kwiecień 1940 |
|
dowódca GO "Dubno" |
jeniec Starobielska, zamordowany w Charkowie, kwiecień 1940 |
|
dowódca DOK II Lublin |
jeniec Kozielska, zamordowany w Katyniu, kwiecień 1940 |
Pozostali zmarli lub zamordowani w niewoli radzieckiej
Wśród innych zamordowanych lub zmarłych w więzieniach są:
Imię i nazwisko |
Przydział służbowy |
okoliczności, miejsce i data śmierci |
w stanie spoczynku; zorganizował Straż Obywatelską we Lwowie |
aresztowany w październiku 1939 przez NKWD; rozstrzelany lub zmarł w wiezieniu, marzec 1940 |
|
dowódca obrony obszaru Lwowa |
areszt. przez NKWD, zmarł w więzieniu we Lwowie, 1940 |
|
płk (gen.) Stefan Kossecki |
dowódca 18 DP (awans pośm. z 1964 r.) |
zamordowany w 1939. Według jednej wersji utopiony na statku z jeńcami. |
Zmarli w ZSRR
Po zajęciu wschodnich terytoriów Polski wielu generałów w stanie spoczynku zostało aresztowanych przez NKWD. Wśród zmarłych w więzieniach lub na zesłaniu są:
Imię i nazwisko |
Przydział służbowy |
okoliczności, miejsce i data śmierci |
w stanie spoczynku, ks. dziekan generalny |
Chersoń, ok. 1940 r. |
|
w stanie spoczynku, kapitan jachtu "Zawisza Czarny" |
Chersoń, kwiecień 1941 |
Aresztowani po wkroczeniu Armii Czerwonej do Polski w 1944
Imię i nazwisko |
Przydział służbowy |
Przydział służbowy w AK |
Losy po aresztowaniu |
Uwagi |
płk (gen.) Ludwik Bittner "Halka" |
SGO "Polesie" |
dowódca 9 DP AK |
sierpień 1944 - Majdanek, Rembertów, Charków, Diagiliewo - 1947 |
|
płk (gen.) Leopold Okulicki "Niedźwiadek" |
sztab Naczelnego Wodza |
dowódca AK |
19 stycznia 1945 - Moskwa - zamordowany 24 grudnia 1946 w więzieniu |
w 1941 aresztowany przez NKWD we Lwowie, zwolniony, powrócił przez Londyn do kraju |
płk (gen.) Aleksander Krzyżanowski "Wilk" |
dowódca I dywizjonu 26 PAL |
dowódca AK w Wilnie |
1944 - wywieziony w głąb ZSRR, aresztowany przez UB - zm. 29 września 1951 w więzieniu |
|
płk (gen.) Kazimierz Tumidajski "Marcin","Grabowski" |
Okręg Lubelski AK |
komendant Okręgu |
1944 - wywieziony w głąb ZSRR, obóz internowanych Diagilewo |
zamordowany 7 lipca 1947, ZSRR |
Internowani w Szwajcarii
2 Dywizja Strzelców Pieszych walczyła w czerwcu 1940 w południowo-wschodniej Francji. 20 czerwca przekroczyła granicę Szwajcarii.
Imię i nazwisko |
Przydział służbowy we wrześniu |
Po zakończeniu działań |
płk (gen.) Bronisław Prugar-Ketling |
dowódca 11 KDP |
dowódca 2 DSP we Francji |
Przedostali się na Zachód
Imię i nazwisko |
Przydział służbowy w 1939 |
Po zakończeniu działań |
z-ca d. Lotnictwa |
w rezerwie oficerskiej |
|
w 1939 d. Polskiej Misji Wojskowej we Francji |
zmarł w 1942 |
|
dowódca Armii "Prusy" |
odsunięty od stanowisk |
|
w stanie spoczynku |
zastępca ministra spraw wojskowych; w Anglii dowódca I Korpusu Polskiego i od 1942 Minister Obrony Narodowej |
|
dowódca DOK V Kraków |
w rezerwie oficerskiej |
|
członek Sztabu |
w Wielkiej Brytanii, w 1939, dowódca polskiej misji wojskowej z misją nacisku na RAF i Wielką Brytanię wywiązania się z obiecanej ofensywy powietrznej |
|
dowódca KOP |
przez Litwę i Szwecję do Wielkiej Brytanii, sztaby, PKPR |
|
dowódca etapów Armii "Kraków" |
tam w Inspektoracie Wyszkolenia Nacz. Wodza we Francji, potem w ruchu oporu. Od 1943 w Szwajcarii, gdzie zmarł w 1969. |
|
bez przydziału |
Naczelny Wódz 1939-43 |
|
bez przydziału |
Naczelny Wódz 1943-44 |
Losy generałów września 1939
Imię i nazwisko |
Przydział służbowy |
Po zakończeniu działań |
dowódca saperów i fortyfikacji Naczelnego Wodza |
internowany w Rumunii i do 1945 roku przebywał w niewoli niemieckiej. Po wyzwoleniu osiadł we Francji, zm. 12.02.1946 r. |
|
19 marca 1939 roku, a cztery dni później na stanowisko Dowódcy Lotnictwa w czasie pokoju został mianowany gen. bryg. pil. Władysław Kalkus natomiast Naczelnym Dowódcą Lotnictwa i Obrony Przeciwlotniczej na wypadek wojny został gen. bryg. Józef Zając. Dowódcami Polskich Sił Powietrznych byli: gen. pil. Władysław Kalkus (od maja do lipca 1940 r.), gen. pil. Stanisław Ujejski (od lipca 1940 do sierpnia 1943 r.), gen. pil. Maciej lżycki (od września 1943 do kwietnia 1947 r.). |
|
|
d. obrony Lwowa |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
w 1939 dowódca 12 DP |
|
gen. od 1927 |
|
|
???? |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Wrześniowi pułkownicy - awansowani do stopnia generalskiego
Tak podczas wojny, jak i po wojnie niektórzy wyżsi oficerowie otrzymali stopnie generalskie od prezydenta RP Władysława Raczkiewicza na emigracji. Ostatnie awanse noszą datę - 1964 r. z nadania Naczelnego Wodza na Uchodźstwie.
Imię i nazwisko |
Przydział służbowy |
Po zakończeniu działań |
płk / gen. z 1964 pośmiertnie |
w 1939 - dowódca 26 DP |
|
płk / gen. z 1964 |
|
|
płk / gen. z 1964 |
|
|
płk / gen. z 1945 |
|
|
płk / gen. ???? |
|
|
płk / gen. z 1991 |
|
|
płk / gen. z 1944 |
|
|
płk / gen. z 1942 |
|
|
płk / gen. z 1944 |
|
|
płk / gen. z 1945 |
|
|
płk / gen. z 1969 |
- w 1939 roku - dowódca Mazowieckiej BK |
|
płk / gen. z 6 II 1941 |
|
|
płk / gen. pośmiertnie ?? / więzień Starobielska |
rozstrzelany w Katyniu |
|
płk / gen. z 1940 |
|
|
płk / gen. z 1964 |
|
|
płk / gen. z 1966 |
- w 1939 roku dowódca 20 DP |
|
płk / gen. z 1945 |
|
|
płk / gen. z 1940 |
|
|
płk / gen. z 1945 |
|
|
płk / gen. z 1943 |
|
|
płk / gen. z 1944 |
|
|
płk / gen. z 1968 |
|
|
płk / do 1943 w NSZ |
|
|
płk / gen. z 1964 |
|
|
płk / gen. z 1941 |
|
|
ppłk / gen. z 1945 |
|
|
por / gen. z 1988 |
|
|
płk / gen. z 1944 |
|
|
płk / gen. z 1944 |
|
|
płk / gen. z 1964 |
|
|
płk / gen. z 1941 |
|
|
płk / gen. z 1946 |
|
|
płk / gen. z 1964 |
|
|
płk / gen. z 1964 |
|