PIELĘGNOWANIE PACJENTA Z OSTRYM ZAPALENIEM TRZUSTKI

1.BUDOWA TRZUSTKI

Położona zaotrzewnowo w górnej części jamy brzusznej.

• Głowa

• Trzon

• Ogon

2. FUNKACJA WEWNĄTRZWYDZIELNICZA TRZUSTKI

• Insulina- obniża stężenie cukru we krwi

• Glukagon- podnosi stężenie cukru we krwi

• Somatostatyna- hamuje wydzielanie innych hormonów

• Polipeptyd trzustkowy- hamuje wydzielanie soku trzustkowego

3. FUNKCJA ZEWNĄTRZWYDZIELNICZA TRZUSTKI

• Sok trzustkowy (1-2,5l) zawierający enzymy trzustkowe trawiące białka, tłuszcze i węglowodany (enzymy proteolityczne- trypsyny, lipazy i amylazy).

4. OSTRE ZAPALENIE TRZUSTKI

Jest schorzeniem coraz częściej występującym w naszej populacji. U większości chorych przebiega w sposób łagodny, ale u ok. 20-30% dochodzi do martwicy trzustki, zaś u 20-30% rozwija się ciężkie, groźne dla życia powikłania. Śmiertelność wśród pacjentów w podeszłym wieku ok.20% niż wśród osób młodych <10%. Ogólny wskaźnik śmiertelności w OZT zawiera się w przedziale 2-10%.

5. CZYNNIKI ETIOLOGICZNE

• Kamica żółciowa (30-60%)

• Nadużywanie alkoholu (30-40%)

• Hiperlipidemia

• Nadczynność przytarczyc

• Leki: moczopędne, B-adrenolityczne, inhibitory ACE, estrogeny, GKS, antybiotyki(tetracykliny, erytromycyna), leki przeciwpadaczkowe, sulfasalazyna, sole złota, cyklosporyny A.

• Nieprawidłowości strukturalne w obrębie trzustki i dróg żółciowych

• Uraz oraz operacje w obrębie jamy brzusznej

• Endoskopowa cholanigiopankreatografia-ERCP

• Zakażenia wirusowe, bakteryjne, mikoplazmatyczne

• Obecność glizd w drogach żółciowych

• Choroby autoimmunologiczne

• Potransplantacyjne zapalenie trzustki

6. OBRAZ KLINICZNY

• Silny ból brzucha- może promieniować do dolnej części brzucha, ramion oraz do klatki piersiowej

• Nudności, wymioty

• Gorączka 39-39,5

• Spadek ciśnienia tętniczego i tachykardia

• Oddech przyspieszony, płytki

• Świadomość może być zaburzona aż do stanu przedśpiączkowego

• Skąpomocz oraz niewydolność nerek

• Wzdęcie w nadbrzuszu

• Wodobrzusze

• Objawy zapalenia otrzewnej

• Żółtaczka

• Sporadycznie objawy Grey-Turnera (szaroniebieskie przebarwienia skóry bocznych okolic brzucha)

• Sporadycznie objaw Cullena (niebieskie podbiegnięcia w okolicy pępka)

7. CIĘŻKA POSTAĆ OZT

• Zapalenie płuc

• Ostra niewydolność oddechowa ARDS

• Niewydolność nerek

• Niewydolność krążenia

• Posocznica

• Wstrząs septyczny

8. ROZPOZNANIE

• Złotym standardem rozpoznania OZR jest oznaczenie enzymów trzustkowych (amylaza, lipaza)

• Poziom białka C-reaktywnego CRP

• Bilirubina, leukocytoza, hematokryt, enzymy wątrobowe

• Hiperglikemia, hipokaliemia, hipokalcemia

• Proteinuria, mocznik, kreatynina

• TK z podaniem środka cieniującego, USG

9. LECZENIE OZT

• Uzupełnienie niedoborów płynów

• Wyrównanie zaburzeń elektrolitowych

• Odpowiednia podaż substratów kalorycznych

• Zapobieganie rozwojowi powikłań

• Stosowanie nienarkotycznych leków przeciwbólowych (tramadol, ketoprofen)

• W przypadku dużego zapotrzebowania na leki przeciwbólowe wskazane jest założenie cewnika zewnątrzoponowego i podawanie leków tą drogą

• Dożylne podawanie antybiotyków (Imipenem, Cefuroksym)

• Przetaczanie krwi i preparatów krwiopochodnych

10. LECZENIE CHOREGO Z OZT

• Założenie drogi dożylnej

• Założenie cewnika do pęcherza moczowego celem monitorowania diurezy

• Założenie sondy żołądkowej

• Karmienie doustne w postaci łagodnej i umiarkowanej

• Żywienie dojelitowe lub pozajelitowe u chorych z ciężką postacią OZT

• Przetaczanie roztworów elektrolitowych dostosowując szybkość przetaczania do stanu nawodnienia, ocenianego na podstawie częstości akcji serca, RR, diurezy, oraz OCŻ

• Ciągły pomiar saturacji krwi tlenem i stosowanie tlenoterapii

• Stosowanie H2-blokerów lub inhibitorów pompy proteinowej (pantoprazol, omeprazol) jako zapobieganie powstaniu wrzodów stresowych

11. LECZENIE CHRURGICZNE

• Wskazaniem jest stwierdzenie zakażenia martwicy miąższu trzustki, co występuje u 12-20% chorych

• Obecnie złotym standardem w leczeniu zakażonej martwicy trzustki jest jej chirurgiczne usunięcie

12. METODY OPERACYJNE

• Tradycyjne leczenie chirurgiczne

• Metoda „otwartego brzucha”, zakładające planowe, powtarzane rewizje jamy brzusznej

13. MODELE OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ NAD CHORYM Z OZT

A. Silny ból w nadbrzuszu o charakterze opasującym z powodu toczącego się stanu zapalnego

• Obserwacja i ocena bólu

• Wyjaśnienie przyczyn dolegliwości

• Podwyższenie progu bólowego, zastosowanie farmakoterapii

• Zastosowanie diety ścisłej

• Założenie zgłębnika żołądkowego i odsysanie treści żołądkowej

• Udział w farmakoterapii (leki z grupy IPP, leki selektywnie blokujące receptory H2, antybiotyki)

• Ocena skuteczności farmakoterapii

B. Możliwość wystąpienia niedrożności porażennej na skutek stanu zapalnego trzustki

• Wyjaśnienie choremu konieczności stosowania diety ścisłej

• Założenie zgłębnika do żołądka zgodnie z procedurą

• Obserwacja odsysanej treści

• Prowadzenie bilansu płynów

• Uzupełnienie płynów i elektrolitów zgodnie z kartą zleceń

• Przygotowanie żywienia pozajelitowego

C. Suchość w jamie ustnej i ryzyko zapalenia błon śluzowych z powodu wyłączenia odżywiania drogą doustną.

• Toaleta jamy ustnej

• Oglądanie błon śluzowych jamy ustnej 1x dziennie

• Nawilżenie błon śluzowych

• Zapewnienie odpowiedniego mikroklimatu na Sali

• Dożylne uzupełnienie płynów i elektrolitów zgodnie z kartą zleceń