Kontrole przeprowadzone w ramach rozeznania zagrożeń dla pracowników wykonujących prace związane z koszeniem traw i zarośli przy pomocy kos spalinowych lub ciągnikowych kosiarek rotacyjnych, jak też wynikających z prowadzenia tych prac zagrożeń o charakterze publicznym

Koszenie traw kosą spalinową lub ciągnikową kosiarką rotacyjną w obrębie pasa drogowego poza terenem zabudowanym, jak też przy jezdniach ulic w miastach, stwarza potencjalne zagrożenie dla bezpieczeństwa odbywającego się w tym czasie ruchu pojazdów. Odrzucane przez kosę spalinową kamienie lub odłamki roślin mogą uszkodzić szybę pojazdu, a w przypadku otwartego okna samochodu istnieje prawdopodobieństwo uderzenia twarzy kierowcy np. kamieniem. Może to doprowadzić do utraty panowania nad pojazdem, a w konsekwencji do wypadku drogowego. Poza tym koszenie trawników przy chodnikach czy alejkach parkowych, po których w tym czasie poruszają się przechodnie, stanowi dla nich potencjalne zagrożenie uszkodzenia ciała. Mogą to spowodować kamienie lub odłamki roślin odrzucane przez wirującą żyłkę kosy spalinowej czy nóż kosiarki rotacyjnej.

We wszystkich kontrolowanych przypadkach wykonywania prac koszenia przy pomocy kos spalinowych nie wyznaczono 15 m promienia strefy niebezpiecznej, w której nie powinny przebywać osoby postronne, jak też inni pracownicy zatrudnieni np. przy pracach grabienia skoszonych traw. Miało to również miejsce w jednym przypadku wykaszania trawnika przy pomocy zawieszanej kosiarki rotacyjnej zagregatowanej z ciągnikiem rolniczym, gdzie prace były prowadzone bezpośrednio przy chodniku i jezdni ulicy, a promień strefy niebezpiecznej podczas pracy dla tego typu maszyny wynosi 50 m. Ponadto podczas wykonywania przedmiotowych prac bezpośrednio przy jezdniach ulic w miastach oraz w obrębie pasów drogowych poza terenem zabudowanym, we wszystkich przypadkach nie oznakowano miejsc ich prowadzenia.

Podczas kontroli stwierdzono ponadto, że w zdecydowanej większości przypadków pracownicy nie używają ochron indywidualnych, które należy stosować zgodnie z instrukcjami bezpieczeństwa pracy, wydanymi przez producentów kos spalinowych. Spowodowane to jest nieznajomością instrukcji bezpiecznej obsługi danego typu kosy spalinowej przez pracodawcę lub osoby wyznaczonej przez zleceniodawcę (w przypadku firm zatrudniających pracowników na podstawie umów cywilnoprawnych), a w przypadkach gdy taki sprzęt został dostarczony - brakiem nadzoru nad jego stosowaniem ze strony osób kierujących pracami koszenia.

Wnioski
Na podstawie zebranego materiału można stwierdzić, że prowadzone prace, przez zakłady pracy oraz inne podmioty gospodarcze, związane z wykaszaniem traw i zarośli w sposób rażący naruszają przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przez co narażają pracowników oraz osoby postronne na bezpośrednie zagrożenie.

Wyraża się to:

• brakiem wyposażania pracowników w środki ochrony indywidualnej przy prowadzeniu prac z użyciem kos spalinowych a przewidzianych w instrukcjach bezpiecznej obsługi;

• brakiem nadzoru ze strony osób odpowiedzialnych nad stosowaniem przez pracowników przydzielonych środków ochrony indywidualnej;

• brakiem bezpiecznej organizacji pracy wykaszania traw, która eliminowałaby zagrożenia utraty zdrowia bądź życia zarówno zatrudnionych pracowników jak i osób postronnych, poprzez wyznaczenia stref niebezpiecznych dla pracujących urządzeń i maszyn oraz oznaczenia pasów drogowych, chodników i jezdni znakami informującymi o prowadzonych pracach;

• brakiem znajomości przez osoby zatrudniające i nadzorujące pracowników, zasad bezpiecznego posługiwania się urządzeniami używanymi do koszenia traw, które to zasady określają instrukcje obsługi kos spalinowych i kosiarki rotacyjnej opracowane przez producentów.

Środki prawne zastosowane przez inspektorów pracy
Stwierdzone przez inspektorów pracy ww. nieprawidłowości zostały uregulowane 18 decyzjami wstrzymania prac wykaszania traw, ze względu na prowadzenie prac niezgodnie z technologią określoną w instrukcjach bezpieczeństwa pracy dla poszczególnych typów kos spalinowych, jak też ciągnikowej kosiarki rotacyjnej oraz wykonywania sprzętem niezgodnym z określonym w zawartych umowach z zamawiającymi.
W wyniku stwierdzonych uchybień z zakresu bezpieczeństwa i higieny przy wykonywaniu prac koszenia traw, inspektorzy pracy nałożyli 12 mandatów karnych na osoby odpowiedzialne za naruszenia przepisów w łącznej wysokości 4150 zł.

Prace wykaszania traw prowadzone były przez firmy na podstawie umów podpisanych z zarządami zieleni miejskiej, urzędami miast oraz z Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad.

W umowach sporządzanych przez urzędy miasta oraz przez zarządy zieleni miejskiej nie określano sprzętu, jakim należy wykonać zlecone prace oraz bezpiecznego sposobu jej prowadzenia, jednakże wyznaczono osoby ze strony zamawiających mające sprawować nadzór m.in. nad bezpieczeństwem wykonywania prac wykaszania traw i zarośli.

Jeśli chodzi o umowy Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddział we Wrocławiu to określają one szczegółowo specyfikację techniczną, a w tym sprzęt, który powinien być użyty do wykonania zadania. W trakcie kontroli inspektorzy pracy stwierdzili, że w dwóch przypadkach firmy wykonujące wykaszanie traw, w obrębie pasów drogowych poza terenem zabudowanym, będących pod zarządem Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad Oddział we Wrocławiu, wykonywały prace wyłącznie przy pomocy kos spalinowych, pomimo iż ww. specyfikacji będącej integralną częścią umowy, przewidziano koszenie tym sposobem jedynie miejsc niedostępnych dla innych wymienionych w niej kosiarek. Taki sposób realizacji umów z Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad Oddział we Wrocławiupozwala na obniżenie nakładów finansowych przez wykonawców, kosztem bezpieczeństwa ruchu drogowego.Z informacji uzyskanych przez inspektorów pracy można przypuszczać, że podobny proceder może mieć miejsce w całym kraju
W związku z powyższym Okręgowy Inspektorat Pracy we Wrocławiu podjął inicjatywę, by za pośrednictwem GIP poinformować o stwierdzonym stanie rzecz Główną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad w Warszawie. Poza tym GIP postanowił zwrócić się do prezydentów miast, Komendanta Wojewódzkiego Policji we Wrocławiu i straży miejskiej z apelem o zwrócenie uwagi na powyższą sytuację i podjęcie działań mających na celu poprawę bezpieczeństwa obywateli.

Działania prewencyjne.
W związku z powyższą sytuacją Okręgowy Inspektorat Pracy we Wrocławiu zorganizuje spotkania z pracodawcami, zleceniodawcami i osobami kierującymi pracownikami, tak by uświadomić im, jakie zagrożenia dla pracowników i osób postronnych wynikają z prowadzenia prac przy pomocy kos spalinowych i ciągnikowych kosiarek rotacyjnych w miejscach publicznych. Poruszana zostanie przede wszystkim problematyka przepisów dotyczących bezpiecznej organizacji prac wykaszania traw przy pomocy ww. maszyn, oraz przepisów związanych z odpowiedzialnością za popełnienie wykroczeń przeciwko prawom pracownika, a w stosunku do osób postronnych przepisu art. 160 § 1 Kodeksu karnego (stanowi on, że kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3).
Opracował: Wiesław Karbowski.

źródło: http://www.wroclaw.oip.pl/z_dzialalnosci_oip/dzialania_nadzorcze/2004/007.php

---