Rewolucja francuska 1789-1799
Przyczyny rewolucji:
- klęska nieurodzaju 1788, drożyzna, nędza
- traktat Edena - układ z W. Bryt ograniczający cło tylko do ok. 10-12%, bankructwa
- antagonizmy klasowe, upadek autorytetu monarchii
- 1784 - sprawa naszyjnika królowa Maria Antonina i kardynał de Rohan (NB 3 czynniki: naszyjnik, przegrana wojny 7-letniej, porażka dyplomatyczna 1788 - mieszczanie Holandii zwrócili się o pomoc do Fr, Wilhelm V w celu utrzymania władzy absolutnej wezwał wojska Prus, król odmówił pomocy Fr bierna).
- propaganda Ludwika Filipa (wielki mistrz masonerii fr Wielki Wschód).
Król wydał edykty o podatku stemplowym i gruntowym. Parlament paryski odmawia twierdząc, że mogą to zrobić tylko Stany Generalne, król wypędza parlament do Troyes. Parlamenty stawiły opór królowi - modne, choć broniły klas uprzywilejowanych.
Parlamenty - ustanowione w XIII wieku przez L IX w 13 dużych miastach, najważniejszy w Paryżu - jurysdykcja nad połową kraju, rodzaj sądów królewskich, prawo rejestracji edyktów królewskich. Zniesione podczas rew fr.
1. rewolucja - 1788 - opór parlamentów wobec króla. Rewolucja arystokratyczna. ¼ ofiary darmowej od Kościoła. Bierne wojsko. Wraca Necker, przywraca parlamenty, pożyczki.
Robert Turgot - projekt opodatkowania szlachty i oszczędności dworu, następcą ministra
Jakub Necker - publikuje wydatki dworu. Dymisja, ale wraca, pożyczki, przywraca parlamenty, zwołuje Stany Generalne.
Józef de La Fayette - 1757-1834 - jeden z notabli fr (wybitny obywatel miasta wybierany z szlachty), uczestnik walk o niepodl St Zj, generał, domagał się zwołania Stanów Generalnych (1830 przeciw panowaniu Burbonów).Stany generalne ostatni raz 1614.
Z 3 klas. Stan 3 mieszczaństwo domagało się podwojenia liczby. Król zgadza się na zebranie 1 V 1789 do Wersalu. Król chciał tylko uchwalenia podatków, podobnie Necker, ale nie burżuazja. Traktaty i pamflety polityczne, wysuwają hasła.
Józef Sieyes - hasło, że stan trzeci jest narodem, większością, czyli wszystkim.
W V 1789 wybory do SG: 270 szlachta, 291 duchownych, 578 stan trzeci (ani jeden chłop). Otwarcie w Wersalu 5 V 1789.
Sieyes - hasło wspólnych obrad. Szlachta odmawia, kler się waha. Sieyes 26 VI uchwalił, że stan 3 reprezentuje 95 % narodu, przeto uznają się za Zgromadzenie Narodowe. Wprowadzono de facto parlament bez zgody króla - wymagało to jego zgody.
Król wyznaczył posiedzenie na 22 VI, ale zamknął salę. ZN zbiera się w budynku do gry w piłkę, uchwała - ZN jest wszędzie tam, gdzie są jego członkowie, przysięga, że się nie rozdzielą.
Stan duchownych przegłosował przyłączenie się do stanu 3. ZN uchwala nietykalność członków.
2. rewolucja - okres monarchii konstytucyjnej. Obok króla parlament złożony z burżuazji.
Bierność króla. 27 VI kazał połączyć się wszystkim stanom.
ZN uznało się Zgromadzeniem Narodowym Konstytucyjnym. Pierwszy etap bezkrwawy. Przewodniczący Bailly.
Niezadowolenie stanów uprzywilejowanych, dymisja Neckera. Król zbiera wojsko. Paryż zaniepokojony, burżuazja obawiała się niewypłacalności państwa i powrotu do dawnego stanu. W pałacu księcia orleańskiego zebrania, mowy, hasła - do broni. Wystąpienia na ulicy, grabieże. Obawa przed odwetem króla, panika. W celu zdobycia broni udano się do Bastylii. Pierwsze ofiary.
14 VII 1789 - Zdobycie Bastylii - początkiem rewolucji. Rozbiórka.
Burżuazja zaniepokojona anarchią. Bailly - wybrany merem Paryża. La Fayette - komendantem gwardii narodowej. Król uznaje nominacje, przybrał do kapelusza dwubarwną kokardę paryską niebiesko-czerwoną. La Fayette między nie wprowadził biały, królewski - co miało znaczyć zgodę króla z narodem. - tak powstała fr flaga narodowa.
Wystąpienia chłopów na prowincji, grabieże, palono księgi, dwory.
4 VIII - zniesiono niewolę feudalną chłopów, przywileje podatkowe szlachty. Duch i szlachta - pozbawione przywilejów stanowych.
Uchwalono równość wszystkich wobec prawa.
(wzorem ST Zj: Deklaracja Niepodległości 1776 - Konstytucja 1787. Wojna o niepodl. 1775-1783. Wojna secesyjna 1861-1865).
ZN uchwaliło 26 VIII 1789 Deklarację Praw Człowieka i Obywatela: równość wobec prawa, tolerancja rel, wolność słowa, udział pośredni i bezpośredni w uchwalaniu praw i podatków, prawo własności 17 parag. Deklaracja likwidowała ustrój stanowy.
Król nie chciał aprobować uchwał ZN - nie mogły stać się prawem obowiązującym.
Tłum kobiet udał się do Wersalu. Domagał się przeniesienia króla do Paryża. Przenosi się także ZN. Nad wszystkim próbował zapanować La Fayette.
W Paryżu duża rola klubów na wzór angielskich - na wzór lóż wolnomularskich.
Jakobini - klasztor dominikanów, zw Klubem Bretońskim. Robespierre, Sain Just. Obalili monarchię 22 IX 1792, żyrondystów 1793. Dyktatura.
Żyrondyści - Brissot (brissotyści), Rolad (rolandyści), Gironde. Tworzyli prawe skrzydło jakobinów. Za wojną z Austrią.
Kordelierzy - klasztor franciszkanów, Danton, Marat. Za republiką, współpraca z jakobinami, razem z nimi wystąpili przeciw żyrondystom. Na pocz 1794 domagali się złagodzenia terroru i dyktatury. Przywódcy straceni 1794. Hebertyści - radykalne skrzydło.
Felianci - zakon cystersów, La Fayette, Sieyes, Talleyrand. Secesja z klubu jakobinów w wyniku radykalizacji metod. Zwolennicy monarchii konstytucyjnej.
Sankiuloci - robotnicy, najbardziej radykalni, popierali jakobinów. Odsunięci przez thermidorian (9 thermidora 1794 - 27 lipiec).
Monarchiści.
Sekularyzacja dóbr koś - na wniosek bpa Talleyrand. 2 XI 1789 próbą ratowania przed bankructwem - asygnaty na sprzedaż ziem.
13 II 1790 ZN uchwaliło anulowanie ślubów zakonnych i znosi się wszystkie zakony. Zakonnikom pozwolono pozostać jednak w zakonach i przyznano pensję. Pozostawiono zakony charytatywne i które zajmowały się nauczaniem.
Ustawa ograniczająca ilość bpów i wybory proboszczów przez departamenty.
27 XI 1790 - uchwalono obowiązek przysięgi duchownych na ustawę cywilną. Rozdwojenie kleru, tylko 50 %.
Kościołowi konstytucyjnemu groziła śmierć.
Ustawa cywilna o duchowieństwie zraziła L XVI do Konstytuanty.
Zabiegi o interwencję MA u brata Leopolda II. Gdy próby zawiodły - ucieczka króla 25 VI 1790. Król zawieszony w czynnościach.
I Konstytucja - 14 IX 1791. Tezy Monteskiusza. Obrona własności, zakaz zrzeszania się robotników (dopiero 1864), strajków.
Kategorie obywateli:
bierni - bez własności, pozbawieni prawa głosowania
czynni - 25 lat, płacący podatki 3 dniowych zarobków, wybierali elektorów
elektorzy - właściciele ziemi i domów, oni wybierali proboszczów, bpów, sędziów, deputowanych do parlamentu
wybieralni
Podział administracyjny: departamenty, dystrykty, kantony, gminy. Wszędzie wybierano rady. Decentralizacja władzy, 44 tyś republik.
Władza:
ustawodawcza - Zgromadzenie Prawodawcze=Legislatywa, wybierane co 2 lata
wykonawcza - król i 6 ministrów, miał prawo veta zawieszającego
Na wniosek Robespierre'a do Legislatywy nikt z Konstytuanty. Błąd.
Echo rewolucji odbijało się wszędzie tam, gdzie silna była burżuazja, np. w Rzeszy. W Polsce powstało stronnictwo wzorem amerykańskim i holenderskim zwane - patriotycznym. Stronnictwo Patriotyczne - działające w okresie sejmu 4-letniego 1788-1792. Dążyło do reform: powiększenie armii, zniesienia Rady Nieustającej (najwyższa władza ustanowiona przez sejm 1775 król 18 senatorów, 18 szlachty).
W Rosji K II kazała wszystkim Rosjanom opuścić Fr. Zainteresowanie w W. Bryt i Irlandii. W W Bryt był już kompromis między szlachtą a burżuazją. William Pitt mł. - widział w rew fr jej osłabienie.
Leopold II - 1790-1792 - mimo liberalnej postawy stłumił krwawo powstanie w Belgii - 1791 (pod wpływem rew fr).
Franciszek II - 1792-1835, ostatni cesarz rzymsko-niemiecki 1806.
Zgromadzenie Prawodawcze = Legislatywa, uchwaliło wojnę z Austrią. Król jako naczelny wóz chciał umocnić swoją władzę, dążył do upadku Fr i zaprowadzenia porządku przez Austriaków. Do wojny parli żyrondyści, którzy myśleli, że umocnią się u władzy. Nie przewidywali, że poprą Austrię Prusy. Robespierre nie chciał wojny. Józef Rouget wśród zapału komponuje Marsyliankę.
Starły się 2 ustroje. Wojna trwała prawie 25 lat, pociągnęła klęskę żyrondystów.
Rekapitulacja - streszczenie czegoś, najważniejszych zagadnień.
Komuna Paryska 1789-1795 - organ samorządu miejskiego Paryża. Opanowana przez jakobinów, przyczyniła się od obalenia monarchii, udzieliła poparcia Robespierr'owi 9 thermidora, co po jego upadku spowodowało zgilotynowanie 70 czł komuny, rozwiązana w okresie dyrektoriatu.
Żyrondyści liczyli na łatwe zwycięstwo w państwach niemieckich, co zapewnić miało im władzę. Rozczarowaniem była odmowa W.Bryt na udział w wojnie, która pragnęła klęski Fr, sen o koalicji skończył się. Dodatkowo do wojny przystąpiły Prusy.
Prusy przystąpiły do niej za ceną wycofania się Austrii z wojny z Turcją (osłabienie sojuszu aus-ros) i zgodę na III rozbiór Pol., obawiały się, że ominie ich udział w łupach. Prusy przystąpiły 6 VII 1792.
Armia fr nieprzygotowana, oficerowie to szlachta, która nie chciała walczyć.
Niepowodzenia 3 armii, jedną dow La Fayette, żyrondyści klęska. 11 VII 1792 żyrondyści przeforsowali ustawę „ojczyzna w niebezpieczeństwie” - uchwała była stanem wojennym - wzywała wszystkich obywateli pod broń.
Jakobini podsycali wrzenie upatrując winowajców w Zgromadzeniu Prawodawczym i na dworze. Robespierr'owi udaje się przeciągnąć Gwardię. Hasła zdrady, za którą odpowiedzialność ponosi król. W czasie wrzenia do Paryża przyszła wieść manifestu księcia brunszwickiego Karol Wilhelm Ferdynand (dow połączonych sił Prus-aus). Domagano się teraz detronizacji króla.
10 VIII 1792 - II rewolucja. Obalono władzę króla i burżuazji. Przekreśliło konstytucję 1791 wprowadzono republikę demokrat.
10 VIII 1792 - tłum napadł na zamek, zabił kilkuset obrońców, gł Szwajcarów. Prym wiódł Danton. Aresztowano króla.
Zastraszone Z. Prawodawcze zawiesiło króla w czynnościach.
Powołano Radę Wykonawczą - 6 os z Dantonem, który decydował o wszystkim - dyktatorska władza. Musiał liczyć się z nową Radą Miejską Paryża, w której był Robespierre.
Pierwszy terror rewolucyjny - tylko siłą mogli utrzymać się przy władzy - wysłano na prowincję komisarzy - nieograniczona władza karania, konfiskaty, cenniki. Uwięziono wszystkich niezaprzysiężonych księży, rekwirowano dzwony.
Marat, Hebert, Chabet. Klęski na froncie przypisywano zdrajcom. Upadek ostatniej twierdzy przed Paryżem Verdun sprawił masowe mordy, księży, więźniów polit. Ok. 10 tyś ofiar. Septemberyzacja - wrześniowe mordy odbiły się w E niechęcią do rew fr.
Przeprowadzono trzecie wybory do parlamentu rewolucyjnego pod dyktando jakobinów, rozwiązano Zgromadzenie Prawodawcze i wybrano we IX 1792 - Konwent - zwycięstwo jakobinów w wyborach.
Kalendarz republikański (rewolucyjny) 1792 - wprowadzony przez Konwent Narodowy 22 IX 1792 - dzień proklamowania republiki. Zniesiony 1 I 1806 przez NB. Dzielił się na 12 miesięcy poczynając od września. Miesiąc liczył 30 dni. Dekady zamiast tygodni. 5 lub 6 dni na święta.
Pierwsze zwycięstwo fr pod Valmy, moment przełomowy - potyczka, ale propaganda niepokonanej armii pruskiej. Francja przeszła do ofensywy. Zajmuje Sardynię Wiktor Amadeusz III. Wcielono do Fr Moguncję i Wormację - oparto granicę o Ren.
Gen Dumouriez zajął Belgię. Brak energii Aus i Prus - w obawie o sprawę polską.
Wygrane pozwoliły sięgnąć jakobinom po władzę.
Konwent Narodowy - nowe Zgromadzenie Narodowe: 749 deputowanych. Prawica, lewica, centrum.
Prawica - żyrondyści, bronili autonomii prowincji, ograniczenie roli Paryża, chcieli przenieść stolicę do innego miasta (przed opanowanym Paryżem przez jakobinów dążącym do centralizacji)
Lewica - jakobini, górale - zasiadali na górnych ławach. Danton, Marat, Robespierre.
Centrum - większość monarchistów, ale zastraszeni głosowali za żyrondystami lub góralami. Sieyes.
Pierwszą sprawą Konwentu była sprawa króla. W I 1793 za wyrokiem śm głosowało 387 przeciw 334. Za był ks orleański teraz Filip Egalite. 21 I wykonano wyrok. Śm L XVI wykopało ogromną przepaść między monarchistami i katolikami a rewolucją.
Śm króla była pretekstem do wypowiedzenia wojny przez W Bryt (powodem zajęcie Belgii). Wojnę wypowiada Hiszpania. Do koalicji przyłącza się Portugalia i Król Neapolu. Sama Fr wypowiada Holandii i Państwu Kościelnemu.
Siły 3:1, ale każdy miał inne cele wojny.
Sukcesy koalicji: Aus odbijają Belgię, wyparto Fr z nad Renu, odzyskano Sabaudię i Niceę. Komplikacje wew - bunt chłopów i bunt miast, Lyon. Dewaluacja asygnat, nieurodzaj, drożyzna.
Konwent Narodowy opanowany przez jakobinów stosuje ceny maksymalne, przymusowy kurs asygnat. Ustawy przeciw spekulantom, konfiskaty. Konwent Narodowy powołuje 6 IV 1793 KOP i KBP w celu nadzoru i koordynacji wysiłku zbrojnego Fr.
Komitet Ocalenia Publicznego - właściwy rząd Francji. Na czele Danton. Polityka zagr i wew, podlegała armia.
Komitet Bezpieczeństwa Powszechnego - organ polityki terroru. Kierował policja i wyszukiwaniem wrogów rewolucji.
Trybunał Rewolucyjny - sądził w trybie przyspieszonym przestępców politycznych. Na prowincji Komisje Specjalne.
2 VI 1793 - jakobini zamach stanu. Gwardia narodowa otoczyła Konwent Narodowy i zażądała wydani 22 zdrajców.
24 VI 1793 Konwent uchwalił drugą konstytucję - tzw konstytucję roku I. Wstęp do niej nowa Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela. Bardziej demokratyczna: prawo własności, państwowy obowiązek zapewnienia oświaty, pomoc biednym, pracę bezrobotnym. Wybory: każdy, kto ukończył 21 lat prawo czynne i bierne.
1. władza prawodawcza - Ciało Prawodawcze
2. władza wykonawcza - Rada Wykonawcza - 24 członków, uchwały przez nią podjęte nabierały mocy po referendum.
Zaraz uchwalono petycje ludowe i konstytucję zawieszono, pozostała martwą literą. Jakobini chcieli zjednać opinie.
W VII 1793 członkiem KOP został Robespierre, Danton błąd życiowy - odmówił udziału. KOP sprawował najwyższą władzę w dziedzinie wojny, pokoju i kontrrewolucji. W teorii dekrety powinien zatwierdzać Konwent.
Aparat złożony z KOP, KBP i Trybunał Rewolucyjny - Komisje Specjalne - metody terroru. Gł podejrzani: szlachta, duchowieństwo, emigranci, wyimaginowani wrogowie. Wyroki śm w XI 1793 Maria Antonina, Filip Egalite, żyrondyści madame Roland.
Sprawa Lyonu - Fuche, tysiące wyroków śm, burzenie miasta.
Walka z Kościołem i klerem. Niszczono świątynie, zamieniano je na świątynie Rozumu. Robespierre przeciwny dechrystianizacji - uważał, że odsuwa masy ludowe od rewolucji. Gł inicjatorzy terroru Hebert, Chaumette, Fouche.
Danton i Robespierre atakują kordelierów = hebertystów, III 1794 zgilotynowano wielu, wśród nich Heberta.
U władzy zostały tylko 2 stronnictwa: dantoniści i robespierryści.
Danton - chciał ograniczyć terror, domagał się zniesienia cen maksymalnych.
Robespierre - oskarżył Dantona o szpiegostwo na rzecz W. Bryt. Śm w IV 1894.
Robespierre w IV 1794 stał się dyktatorem. Wielbiciel Rousseau - państwo nie może istnieć bez kościoła. W tym celu dekret, że lud fr uznaje istnienie Najwyższej Istoty.
Kontynuował terror. Dekret z VI 1794 przeniósł wszystkie sprawy do Paryża. Odmówiono obrony, świadków, istniały tylko 2 wyroki.
Coraz większa opozycja: katolicy, burżuazja (przeciwna restrykcjom handlowym i przemysłowym).
W VII 1794 Robespierre zapowiedział wykrycie nowego spisku, Tallien i Fouche zamach.
9 thermidora (27 VII) Tallien przerwał mowę Saint Juste'a i nie pozwolono mówić Robespierr'owi. Aresztowano ich. Komuna - sekcje uwolniły, ale nie wykorzystał sytuacji. 10 thermidra znów aresztowani. Stracono 104 przywódców jakobińskich.
Zwycięzcy zwani thermidorianami. Zakończyła się dyktatura jakobinów i okres rewolucji demokratycznej. Można powiedzieć, że zakończyła się rewolucja w ogóle. Władzę w wyniku zamachu stanu znów objęła burżuazja.
I koalicja 1793 w wojnie z Francją. Blokada portów przez W. Bryt.
Prawda o rewolucji:
- potrafiła zastraszyć opozycję, która pragnęła klęski
- zdobyła się na ogromny wysiłek gospodarczy wobec blokady i wojny z koalicją - mobilizacja sił
Reformy w wojsku - zasługi i zdolności decydowały o awansie. Żołnierz mógł zostać oficerem.
Ogłoszono mobilizacje pod bronią ok. 1 mln co było 2 x tyle ile miała koalicja.
Na jesieni odbito Belgię i zajęli Holandię. Wyparto Hiszpanów na płd Fr. Austrię i Prusy sparaliżowała sprawa w Polsce - insurekcja.
24 III 1794 - insurekcja. Fr zachęcała Kościuszkę do powstania. Podobna była do francuskiej rewolucji: powstanie mas ludowych w W-wie i Wilnie, formacje wojskowe chłopów, 24 IV 1794 utw Klub Jakobinów (śm 2 bpów i kilku magnatów) - insurekcja miała charakter narodowy. Insurekcja ułatwiała walkę Fr z koalicją. Naczelnik ogłosił, że walczy tylko z Rosją, ale wiązał siły Aus i Prus.
10 X gen ros Fersen pod Maciejowicami pokonał Kościuszkę, który dostał się do niewoli. W XI upadek powstania.
Rosja i Austria chciały podzielić Polskę między siebie. Król Prus w takim układzie zawarł pokój z Fr. Polska padła, ale jej powstanie uratowało rewolucję fr. Koalicja rozpadała się - wycofują się państwa Rzeszy, Hiszpania.
Termidorianie - członkowie Konwentu, którzy wystąpili przeciwko Robespierr'owi ze strachu. Tylko strach ich połączył.
KOP został pozbawiony władzy. Komunę Paryską rozwiązano. Zamknięto klub jakobinów w Paryżu. Uwolniono ceny.
Do głosu doszli karierowicze i spekulanci. Dorobkiewicze na armii i spekulacjach, grabież majątku państwowego. Tallien, Barras.
Pojawia się przepych i maskarady - obok nich nędza.
W Paryżu drożyzna, głód - manifestacje ludu. Niezadowolenie ludu termidorianie ukierunkowali na jakobinów - reakcja antyjakobińska, prześladowania, biały terror królobójców i terrorystów, grabiono mienie, zabijano.
22 VIII 1795 - termidorianie uchwalili nową konstytucję 5 fructidora. Poprzedzała ją także Dekl. Praw Człowieka i Obywatela. Tolerancja rel, rozdział Koś od państwa. Nienaruszalność własności prywatnej, swoboda handlu i przemysłu.
Władza prawodawcza należała do parlamentu składającego się z 2 izb:
Rada pięciuset - projekty praw i ustaw: 30 lat
Rada starszych - zatwierdzała ustawy i prawa, 40 lat.
Czynne prawo każdy 21 lat, podatek bezpośredni.
Bierne prawo 25 lat, majątek o dochodzie od 150 do 220 dniówek pracy.
Władza wykonawcza - 5 dyrektorów, wybieranych na 5 lat przez Radę Starszych, co roku wybierano 1.
Monarchiści wykorzystali niezadowolenie mas i zaburzenia w Paryżu. Barras stłumienie powierzył NB, armatami 5 X 1795.
Niezadowolenie społeczne: pieniądze drukowane - inflacja, wyzysk podbitych krajów. 2 opozycje: jakobińska i monarchistyczno - klerykalna.
Gracchus - Francis Babeuf, prekursor komunizmu. Zał organizację Sprzysiężenie Równych. Na celu miała obalenie Dyrektoriatu, wprowadzenie rządów ludu i systemu komunistycznego. Popierany przez jakobinów, ale klęska, 1797 aresztowany i zgilotynowany.
Babuwizm - wpływ na niemieckie organizacje Związek Sprawiedliwych (przemianowanych po przystąpieniu i reorganizacji przez Marksa i Engelsa) w 1847 w Związek Komunistów. Za udział w rewolucji w Niemczech 1848/9 represje i 1852 rozwiązany.
Niezadowolenie wobec rządów Dyrektoriatu, bieda powszechna. Wybory w 1797 dawało przewagę monarchistom, którzy szykowali się do zamachu stanu. Ale Rada Pięciuset unieważniła wybory, przywrócono prawa przeciw emigrantom i księżom opornym. Z armii usunięto prawicowych generałów. NB z Włoch przysłał posiłki do Paryża Barrasowi.
1797 IX - zaczął się okres II Dyrektoriatu. Duża rola armii.
Włochy
3 fronty Górny Ren Jan Wiktor Moreau, Dolny Ren Jan Jourdan i front włoski. Front włoski najbardziej zacofany. Dyrektoriat powierzył ten odcinek NB.
Rozbija siły piemonckie Wiktora Ammadeusza III. Nicea i Sabaudia do Fr.
Zdobywa Mediolan - ust Republikę Lombardzką = Transpadańską (prawy brzeg Padu).
Zdobywa Modenę - ust Republikę Cispadańską (lewy brzeg Padu).
Podbija Wenecję - co miało stanowić kartę przetargową do pokoju z Austrią. 1797 - Austria za straty na terenie Niemiec otrzymała Wenecję. Dyrektoriat burzył się, ale armia przywiązana - pozwalał rabować, prezenty.
1797 - H. Dąbrowski od Dyrektoriatu przybywa do NB, gdzie w Lombardii tworzy Legiony polskie gł z jeńców armii austr. Wybicki, Kniaziewicz.
W Genui ust Republikę Liguryjską.
Połączył Rep Cispadańską i Lombardzką w jedną - Cisalpińską (z tej strony Alp). Ustrój zbliżony do fr. - burżuazyjno-liberalny.
1797 - pokój w Campo Formio z Austrią - Francja otrzymała Belgię i Lombardię oraz Wyspy Jońskie, zgoda na granicę Renu. Austria otrzymała Wenecję, Dalmację i Istrię.
Zabicie fr gen, dało pretekst do zagarnięcia bogatego Rzymu. 1798 wkroczyły wojska fr, proklamowano republikę, Pius VI internowany. Car Paweł I chciał interweniować, ale zraził się - mistrz zakonu maltańskiego - pp powiedział mu, że jako nie katolik zrobił to nieprawnie.
Chłopi wrogi stosunek ze względu na profanacje koś, mieszczaństwo na grabieże, kontrybucje.
Szwajcaria
Fryderyk de Laharpe dawny wychowawca cara A I i Piotr Ochs (historyk), w porozumieniu z NB zainicjowali powstanie w Szwajcarii, wkroczyły oddziały fr. Ustanowiono Republikę Helwecką, nadano konstytucję. Zniesiono prawa feudalne. Kontrybucje fr zraziły burżuazję. Dzięki nim wyprawa NB do Egiptu.
Egipt
1898 wyprawa do Egiptu - projekt opanowania kolonii bryt, gł droga do Indii.
W imieniu sułtana (król, ces) rządził pasza (generał, namiestnik) (kalif następca Mahometa, odpowiednik pp, bej, naczelnik okręgu). Egipt opanowany był przez mameluków - niewolnicy poch kaukaskiego i tureckiego, przejęli władzę w Egipcie.
Po drodze fr zajmują Maltę. Wielu uczonych.
1798 - pod Abu-Kir adm Nelson rozbił flotę fr. Fr zajęli Kair i stłumili powstanie.
1799 - NB podbija Palestynę, gdy Turcja wypowiedziała Fr wojnę.
1799 - NB opuszcza Egipt. Król Ob. Sycylii wydało wojnę Fr.
Gen Kniaziewicz zajął Neapol ogłoszono Republikę Partenopejską.
Przyłączono też Piemont do Fr, a króla Karola Emmanuela II wypędzono.
Do II koalicji przyłącza się Rosja i Austria.
Anglicy zajęli Maltę, w Neapolu powstanie przy pomocy wojsk ros i tur - wojska fr wycofały się na północ.
W płn Włoszek działał gen Suworow. Zajął Mediolan, ale nie mógł pokonać sił fr dopóki zajmowali Szwajcarię skąd mogli dokonywać wypadów na tyły. Próba podejścia przez gen Rimski-Korsakow - nie powiodła się - pokonany pod Zurychem.
Oburzony Paweł I wycofał wojska i z wystąpił z koalicji.
Próba nieudanego desantu Anglików w Holandii, liczyli na powstanie, ale nie wybuchło - musieli się ewakuować.
Drobnomieszczaństwo i proletariat Paryża popierał jakobinów, a sprawa monarchii popularna wśród chłopstwa.
W skład Dyrektoriatu wszedł Sieyes, jakobini otworzyli swój klub w Paryżu.
1799 - przywódcy burżuazji oraz lewicowy Sieyes wiedzieli, że nie może być przywrócona monarchia ani republika z 1793 - koncepcja powołania generała, który zakończy wojnę, bandytyzm i monarchistów - i będzie marionetką w rękach grupy, która go powoła. Propozycje generałów: Jourdana, Bernadotte. Tymczasem wylądował NB i wszędzie witano go owacyjnie.
Spiskowcy: Sieyes, Talleyrand, Fouche, Roger Ducos, kilku generałów i bankierów - doprowadzili do zamachu.
Mł brat NB Lucjan przewodniczący Rady Pięciuset. Rada Starszych przekazała dowództwo gwardii NB.
10 XI 1899 zebrały się 2 Rady, oponowały przeciw nowemu ustrojowi, ale Lucjan wezwał wojsko, Radę Pięciuset rozpędzono.
Rada Starszych powołała 3 konsulów: Sieyes, Ducos i NB.
1799 - skończyła się Rew Fr. NB opracował nową konstytucję, 4 zgromadzenia prawodawcze
pierwszy konsul - projekt praw
Rada Stanu - nadawała redakcję
Trybunat - omawiał
Ciało Prawodawcze - bez dyskusji odrzucało lub przyjmowało nowe prawo
O prawach obywatela konstytucja nie wspominała.
Spodziewano się po NB zakończenia wojny i uporządkowania sytuacji wew. Pomógł NB Paweł I. Wyprawa do Indii.
NB wraca do Włoch. Bitwa pod Marengo 1800, oraz wygrana gen Moreau otworzyła drogę do Wiednia.
Franciszek II 1792-1835 (syn Leopolda II 1790-1792), ostatni ces rzym-niem 1806, od 1804 ces Austrii.
Ferdynand I 1835-1848 upośledzony, abdykował
Franciszek Józef 1848-1916
Franciszek II zmuszony do pokoju.
1801 - pokój w Luneville - potwierdzał pokój w Campo Formio, granica Fr na Renie. Pokój z królem Neapolu, odzyskanie Rep Cisalpińskiej, Piemontu.
Republikę Cisalpińską zmienił na Republikę Włoską a siebie wybrać na prezydenta.
W Holandii utrzymała się Republika Batawska (1795-1806).
Jedynym wrogiem W Bryt.
1801 carem A I. Nelson bombarduje Kopenhagę. Rząd Pitta do dymisji, nowy premier Addington zmuszony do pokoju.
1802 - pokój w Amiens z Fr - W Bryt zatrzymywała Cejlon (zagarnięty Holandii) i Trynidad (k. Wenezueli od Hiszp) oraz Kraj Przylądkowy w Afryce Płd. W zamian zwrot Joannitom Malty i pozwolić na powrót wojsk fr z Egiptu.
Francja wycofa wojska z Pańs Koś i Neapolu.
1801 - okupacja fr Haiti i cz hiszp Santo Domingo. Gen Leclerc. Mimo, że Konwent 1794 zniósł niewolnictwo, przywracano je, co wywołało powstanie. 1804 proklamowano niepodległość Haiti.
Obawa o kolonie, konkurencja, zbyt - stan wojny przywrócono między Fr a W Bryt w V 1803.
Boulogne - miejscowość we Fr, gdzie NB gromadzi wojsko do desantu.
NB zajął Hanower - jako karta przetargowa dla Prus.
Fr Wilhelm III 1797-1840 - chciał osłabienia Austrii, nie chciał wojny z Fr.
1803 - NB przeprowadza w Rzeszy sekularyzację dóbr koś i mediatyzację - likwidacja 112 państewek. Najbardziej wzbogaciły się Prusy i Bawaria. Reszta uzależniona od NB. Austria i Prusy - skłócone, jedyne państwo, z którym się liczył NB to Rosja.
A I - potrzeba ekspiacji (zadośćuczynienie, okupienie winy, pokuta) za ojca.
Sprawa polska, plan puławski Czartoryskiego zaniechany po przysiędze w Dreźnie nad grobem Fr II. Rosja obawiała się hegemonii Fr w Europie i wpływów na Bałkanach, a Francja o handel lewantyński Rosji z Turcją. Zmusił Prusy do III koalicji lub neutralności.
1800 - utw Bank Francji, zahamowane inflację, zrównoważono budżet, emisja pieniądza papierowego
1802 - plebiscyt NB konsulem dożywotnim. Mógł wyznaczać swego następcę.
Nowe tereny zdobywane przez NB to rynki zbytu i tereny eksploatacji, burżuazja popychała NB do nowych zdobyczy - bogaciła się.
Przywrócił porządek wewn. Reformy utrwalały jego władzę.
Pogodził się z arystokracją, pozwolił jej wrócić, przywrócił tytuły. Tworzono nową arystokrację przez utw legii honorowej.
Pogodził się z Kościołem - 1801 konkordat, osłabiło to monarchistów, dawał 1 konsulowi mianowanie bpów. Kościół uzależniono od państwa, musiał uznać zabór dóbr koś, przysięga na wierność rządowi.
Administracja - nie miała samorządu: departament - prefekt, powiat - podprefekt, gmina - mer. Ustrój centralistyczny.
1801 - wprowadza kodeks cywilny, zw napoleońskim. We Włoszech, Rumunii, Argentynie. Osobno wydano kodeks handl i karny.
1804 - projekt Williama Pitta zamachu na NB. Wytypowano przywódcę Burbonów, ostatniego z rodu Conde, Ludwika d'Enghien, kazał porwać go z Badenii i stracić. Pogwałcenie prawa międzynarodowego zaszkodziło NB - car AI zerwał stosunki dypl.
1804 - plebiscyt i 2 XII 1804 koronacja Pius VII. 1805 - koronował się na króla Włoch (nie Włochów). W Austrii Franciszek II cesarzem Austrii 1804.
Kultura narzędziem propagandy, szkoły nacisk na średnie. 5 organizacji policyjnych od siebie niezależnych.
1805 - przymierze (William Pitt ponownie premierem) bryt-ros: cofnięcie Fr do granic 1792, utw z Bel i Hol jednego państwa, zwołanie kongresu państw europejskich, które da podstawy prawu międzynarodowemu.
A I - nacisk na Prusy, Szwecję, Austrię i Neapol do wojny z Fr- III koalicja. Po stronie Fr Hiszpania (Karol IV Maria Luiza).
1805 bitwa pod Trafalgarem, adm Nelson rozbił połączone floty fr-hisz. Przekreślona została ostatecznie potęga morska hiszp.
1805 - wojna rozpoczęła się pod Trafalgarem, NB pokonuje aus gen Macka i zajmuje Wiedeń.
2 XII 1805 - bitwa pod Austerlitz. A I Franciszek I i NB.
26 XII 1805 - pokój w Preszburgu - Austria straciła Wenecję, Dalmację, Istrię, Tyrol na rzecz Bawarii. Utraciła znaczenie w Rzesz.
NB mianował ks bawarskiego i wirtemberskiego królami, a mrgr badeńskiego i ks Bergu wlk ks (tu szwagier Joachim Murat).
1806 - kolejna mediatyzacja, gdzie książęta utw Związek Reński pod protektorem ces, deklarując wystąpienie z Rzeszy. Franciszek zmuszony zrzekł się tytułu ces rzymskiego.
1806 - Republikę Batawską przekształcił w Królestwo Holandii, królem brat Ludwik. Ferdynanda IV wypędził z Mediolanu na Sycylię a w Mediolanie osadził brata Józefa. Talleyrand został ks Benewentu (we Włoszech).
Przegrana przyczyniła się do śm W Pitta, rozmowy pokojowe z W Bryt, której NB oferował Hanower.
Sprawa Hanoweru stała się policzkiem dla Fr Wilh III, ż. Luiza zamknął swe porty dla W Bryt, a teraz przesłał 1 X 1806 ultimatum.
1806 bitwa pod Jeną i Auerstedt - Prusy w ciągu jednego dnia katastrofa. Najlepsza armia upadła.
W Lubece wziętych do niewoli Szwedów mrsz Bernadotte potraktował łagodnie, czym sobie ich zjednał.
1806 - dekret o blokadzie Wysp Brytyjskich, gł wróg nie został złamany.
W Niemczech utw kolejne legie polskie pod komendą Włodkiewicza i Zajączka.
Wezwał do Berlina Dąbrowskiego i Wybickiego, aby wydali odezwę do Polaków wzywające do powstania.
Wypędzano Prusaków. Utw 3 legie ok. 40 tyś pod dow Poniatowski, Zajączek, Dąbrowski.
Zima - ciężka sytuacja - bitwa pod Iławą. NB chciał zawrzeć pokój kosztem ziem polskich z Fr Wilh III, ten liczył na Rosję.
1807 VI - bitwa pod Frydlandem położył kres wojnie. Tratwa na rz Niemen.
7 VII 1807 - pokój w Tylży fr-ros, 9 VII fr-prus.:
Prusy traciły ziemię na zach od Łaby, oraz ziemię z II i III rozbioru Polski: z pierwszych NB utw Ks Westfalii brat Hieronim, z ziem polskich utw Ks Warszawskie z ks Fryderykiem Augustem I saskim (wnuk A III).
Rosja otrzymała okręg białostocki i zrzekła się Wysp Jońskich, miała ogłosić blokadę, wolna ręka w sprawie Szwecji
Obaj cesarze zobowiązali się do nacisków na Szwecję i Danię, aby oba kraje przyjęły zwalczaną przez W Bryt zasadę wolności mórz.
1807 - Anglicy uprzedzili Duńczyków i zbombardowali Kopenhagę i uprowadzili ich flotę.
Odmowa Gustawa IV (nienawidził rew fr i Rosji) dała pretekst Rosji, ta zagarnęła Finlandię stale ograniczając jej autonomię. Doprowadziła do detronizacji G IV, królem Karol XIII - Szwecja przystąpiła do blokady.
1808 - zjazd w Erfurcie (po złamaniu IV koalicji dominacja Fr w E).
Od 1807 - armia NB stawała się wielonarodowa.
Wszystkie porty zamknięte dla W Bryt oprócz Portugalii, która nie mogła zerwać kontaktów. Wyprawa NB. Za cenę cz Portugalii Godoy zgodził się na przemarsz wojsk. Gen Junot.
Wojska fr na stałe obsadzały cz terytorium, opór Godoya.
Karol IV abdykował na syna Ferdynanda VII. NB wymusił abdykację od obu. Mianował brata Józefa. Opór szlachty, która nie chciała przebudowy z feudalnego państwa w burżuazyjne - nie chciała utraty wpływów.
Także grabieże i aprowizacje kosztem miejscowej ludności spotkały się z nieprzychylnością miejscowej ludności.
Krajem rządziła Najwyższa Junta, która licytując się z Francuzami wprowadzającymi liberalne reformy zarządziła wybory do parlamentu, który miał opracować konstytucję dla Hiszpanii.
1812 - parlament = Kortezy, ogłosił pierwszą w dziejach konstytucję. Podział władzy Monteskiusz, zakaz rel poza kat, znosiła inkwizycję, sekularyzacja.
W kraju walka partyzancka. Armie zaczęły ponosić klęski, kapituluje pod Lizboną gen Junot. Józef opuszcza Madryt.
Zaraz po zjeździe NB kampania w Hiszpanii. Smaosierra - Polacy - droga do Madrytu. Zdobył stolice i ponownie osadza Józefa. Ogłasza reformy, aby zjednać ludność:
- zniósł prawa feudalne, cła wew, inkwizycję, 2/3 likwidacja klasztorów - ze wzgl na wojnę nie weszły w życie
Hiszpanom pomagali Anglicy. Absorbowała do 200 tyś żołnierzy fr. Intrygi Fouche i Talleyranda zmuszają powrót NB do Paryża.
W Austrii hr Filip Stadion - wykorzystano zaangażowanie w Hiszpanii i V koalicja n 3 frontach
1809 - bitwa pod Wagram - NB w Wiedniu.
Arc Ferdynand przegrywa z Poniatowskim.
14 X 1809 - pokój w Schonbrunn - Austria traci Istrię, Krainę, na rzecz Rosji obwód Tarnopolski, Salzburg na rzecz Bawarii, ziemie III zaboru na rzecz Ks Warszawskiego. Austria utraciła 1/3 terytoriów i stała się państwem wasalnym NB.
Małżeństwo Marii Luizy z NB za radą Metternicha.
Problemy z blokadą - gen bez wiedzy NB aresztuje pp Piusa VII 1809 wciela Pań Koś. 1810 opozycja Ludwika wciela Hol do Fr.
1810 - Karol XIII szwedzki adoptował mrsz Bernadotte. Sejm szw wybrał go na następcę 1810 jako Karol XIV.
Cała niemal E była zjednoczona i uzależniona od jednego człowieka. Zmuszona do kontyngentów, blokady kontynentalnej, rozwoju przemysłu fr. Rozszerzyło się używanie j fr i kultury fr. Konstytucja, Kodeks Napoleona, równość wobec prawa.
Francja zdobyła oddolnie, gdzie reszta odgórnie.
Ks Warszawskie - baza wojskowa, dostarczało żołnierzy (180 tyś), pieniędzy, import tow fr.
Izba Edukacyjna - na czele Stanisław Kostka-Potocki, Stanisław Staszic, Bogumił Linde, Onufry Kopczyński.
Uniw Wileński, rektor Jan Śniadecki, Liceum Krzemienieckie Tadeusz Czacki, H. Kołłątaj.
Najwięcej krwawiła Hiszpania, najwięcej płaciła W Bryt.
W Bryt od rew wew w latach 1803-1812 uratował strach przed inwazją i ożywienie uczuć rel 1804 powstał Bryt i Zagr Tow Biblijne.
W okresie napoleońskim W Bryt znosi niewolnictwo - 1807. (1787 - Kongres St Zj dla ziem Płn).
Po przegranej z NB w Prusach reformy Steina (NB kazał usunąć Hardenberga):
1807 - edykt październikowy, znoszący poddaństwo chłopów posiadających ziemie dziedziczne - dawał chłopom swobodę poruszania się, wyboru zawodu, dysponowania ziemią
możliwość wyboru zawodu uzyskała szlachta bez utraty przywilejów, dobra szlacheckie mogła kupować nieszlachta
właścicielom powierzała sprawę regulacji gruntów na wsi
Dawne formy wyzysku zostały zastąpione nowymi, kapitalistycznymi. 1808 - reforma o samorządzie miast
1808 - zniósł królewską radę gabinetową, która była w stałym konflikcie z rządem. Jednoosobowe kierownictwo rządu i podział na ministerstwa. Dymisja - sprawa listu przechwycona przez NB na temat powstania przeciw Francuzom.
1809 Hardenberg - w 1810 - sekularyzacja majątków koś ewang i kat.
1811 - edykt uzupełniający edykt październikowy: także chłopi posiadający grunty niedziedziczne zwolnieni od pańszczyzny mogli stać się właścicielami ziemi pod warunkiem oddania 1/3 do ½ posiadanej ziemi - tzw regulacja. Przestawiły się na gosp kapitalist. Reformy armii: szkoły zostały upaństwowione. Trójstopniowe: elementarne, gimnazja, uniwersytety.
Prusy po klęsce przeszły ogromną rewolucję społeczną.
Pod wpływem Rew Fr odwrót od kosmopolityzmu - hasła równości obywateli, o narodzie niemieckim. NB panując nad krajami niem przyczynił się do budzenia niemieckiej świadomości narodowej. Przejawiał się już nacjonalizm - mowy Johann Gottlieb Fichte.
Rosja prowadziła wojnę z Turcją 1809-1812, otrzymała Besarabię. 1808 ograniczona autonomia dla Serbii do 1813.
NB był uzurpatorem i wcieleniem rewolucji dla Rosjan i starcie było nieuniknione.
Niepowodzenia wojenne A I 1805, 1807 próbował reformami zjednać sobie część społ. Michał Sperański: Parlament=Duma, samodzierżawie, samorząd lokalny, ale tylko częściowo reformy weszły w życie. A I powołał Radę Państwa, ale jako organ doradczy, egzaminy na urzędy - szlachta niezadowolona, musiał go poświęcić na zes. A I kompletnie był nieprzygotowany do wojny.
1811 - otwiera porty dla W Bryt.
1812 - NB zmusił Prusy do przymierza, 20 tyś armia. Od Austrii 30 tyś., za które gwarantował, że nie pozwoli zająć Rosji księstw naddunajskich. W odpowiedzi ultimatum, żądające wycofania się za Łabę.
Wielka Armia: 640 tyś, 1300 armat, Murat, król Westfalii Hieronim, Schwarzenberg, Macdonald.
Armia ros: 212 tyś, 900 armat. Michał Barclay de Tolly, Gruzin Piotr Bagration, z Turcji armia Cziczagowa.
22 VI odezwa NB - zaczyna II wojnę polską. 24 VI NB przekracza Niemen.
Rosjanie taktyka cofania się. Oburzony car mianuje Kutuzowa, ten popierał Barclaya, ale w opinii publicznej wydał wojnę pod Moskwą. 5-7 IX Borodino, poległ Bagration i 50 tyś Rosjan, 30 tyś Francuzów. 14 IX wkroczył NB do Moskwy. W Moskwie tylko 90 tyś, zaopatrzenie przecinane partyzantką. Chłopi widzieli w NB antychrysta. Zmuszony przez Kutuzowa wracać z powrotem przez Smoleńsk. Wcześnie zima. Berezyna, ucieczka NB.
W I 1813 wojska ros w Ks Warsz, arystokracja polska przerzuciła się na stronę ros.
Kutuzow i doradcy A I doradzali powstrzymanie dalszego marszu, ale A I uwierzył w swoją misję.
16 III Fr Wilh III wydał wojnę NB, powołano mężczyzn 18-40 roku i wystawiono 280 tyś armię.
NB pokonał sprzymierzonych w V pod Lutzen i pod Budziszynem. Aby uzupełnić jazdę godzi się na zawieszenie broni do 10 VIII.
Ważna okazała się postawa Austrii - Metternich chciał utrzymać NB na tronie (wzrost potęgi Prus i Rosji nie leżał w interesie Aus), ale domagał się granic z 1792. Ostatecznie wiedział, ze jeśli zachowa neutralność Austria zostanie ukarana przez każdą ze stron, a korzyść może uzyskać tylko w przypadku klęski NB, więc zawarł przymierze z Rosją i Prusami. VI koalicja: Ros, Prus, Szw, Aus i W Bryt, która finansowała. 3 armie 500 tyś, NB tylko 250 tyś.
16-19 X 1813 - bitwa pod Lipskiem, bitwa narodów. W toku walk armia saska na drugą stronę. Śm w Elsterze mrsz Poniatowsk.
W Hiszpanii gen bryt Wellington rozbił siły fr Jourdana i króla Józefa. Powstanie w Holandii, wraca syn Wilhelma V.
Król Neapolu Joachim Murat pertraktacje z Metternichem. Do Turynu wraca Wiktor Emanuel I, do Rzymu Pius VII.
We Francji burżuazja nie chciała już wojny. Monarchiści sprzyjali obcym, z nimi wiąże się Talleyrand i Fouche.
Koalicja z A I i Fr W III wkracza do Paryża.
NB w IV 1814 abdykuje na rzecz syna, za którego miała rządzić Maria Luiza, jednak Talleyrand w porozumieniu z Anglikami w senacie przeforsował Burbonów. Senat ogłosił L XVIII królem Francuzów.
Wbrew woli Metternicha, Castelreagha, Hardenberga - A I przeforsował zatrzymanie przez NB tytułu ces i dożywotnio wyspę Elbę.
30 V 1814 - pokój paryski - granice z 1792, bez odszkodowań i zwrotu dzieł sztuki.
Zapowiadano połączenie Belgii z Holandią.
Od Danii Szwecja odbija Norwegię i pozostaje w unii rzeczowej. Zachowała parlament, 3 min w rządzie Szwedzkim.
Kongres Wiedeński - od września 1814 do czerwca 1815 (z przerwą 100 dni NB). Dopuszczono do udziału Fr i Hiszpanię. Jednak decydowało 5 państw. KW za pieniądze W Bryt i Rothschilda. Uchwalono 2 zasady: równowagi europejskiej i legitymizmu.
A I wbrew stanowisku doradców przeforsował idę konstytucyjnego Królestwa Polskiego z absolutnym cesarstwem.
L XVIII - 1814-1824, brat L XVI, odrzucił konstytucję senatu i nadał „Kartę konstytucyjną” dla podkreślenia, co wolno jego poddanym. Konstytucja zachowywała zdobycze rewolucji: równość wobec prawa, równość podatkową, swoboda sumienia, posiadanie dóbr nabyte w czasach NB, zatwierdzała tytuły szlacheckie. Parlament 2 izbowy:
Izba Deputowanych - wybieranych przez ludzi o określonym cenzusie majątkowym
Izba Parów - dziedzicznych, mianowanych przez króla.
Powrót arystokracji i ekscesy monarchistów zrażały burżuazję, która chciała zgody z królem. Duchowni z emigracji rozpoczynali wojnę z bpami mianowanymi przez NB. Rozgoryczenie zwł armii. Niezadowolenie społeczeństwa. Kiełkować zaczął kult NB.
6 III 1815 - ucieczka NB z Elby. Liczył na poparcie niezadowolonego ludu z rządów królewskich.
Liberalna konstytucja, oprac Beniamin Constant, wolność prasy, monarchia konstytucyjna.
18 VI 1815 Waterloo k Brukseli. Po 113 dniach abdykował. Św. Helena. Zm 1821.
20 XI 1815 - II pokój paryski: granice 1790, 700 ml kontrybucji, do spłaty utrzymanie wojsk, zwrot dzieł sztuki i archiwaliów.
Nauka, literatura i sztuka w dobie napoleońskiej.
W Anglii początek rewolucji przemysłowej - zakończyła się ok. 1830. Zniesienie ograniczeń cechowych ożywił przemysł w krajach niemieckich. Reformy Hardenberga i Steina. Rozwój manufaktur i fabryk. Fizyk niem Jerzy Ohm, ang fizyk Michał Faraday.
Robert Fulton - statek parowy - Amerykanin 1793. Jerzy Stephenson - kolej 1814 Anglia.
Oparciem dla rządów konserwatywnych było wojsko, każdy monarcha w mundurze wojskowym.
Ultramontanizm - przekonanie o wyższości władzy papieskiej nad świecką i konieczności podporządkowania kościelnej hierarchii kurii rzymskiej. Powstał w średniowieczu, odrodziła się w 2 poł XIX w związku z dogmatem o nieomylności pp.
Gallikanizm - działania zmierzające do ograniczenia wpływów pp na Kościół kat. na rzecz prerogatyw państwa lub króla
Liberalizm: gospodarczy, religijny, kulturalny, polityczny. Dążenie do zagwarantowania nieskrępowanej swobody jednostki.
Romantyzm - ( W Hugo powiedział, że romantyzm to liberalizm w literaturze).
Klasycyzm - w czasach Oświecenia w literaturze i sztuce pod koń XVIII - odwoływał się do antyku, wzory rzymskie i greckie.
Romantyzm - prąd ideowy i literacki nawiązujący do rew fr (okres od rew fr do WL, w Polsce od 1822 I tom Mick do pows styczn). Typ romant. bohatera, przeciwny racjonalizmowi. Emocjonalny stosunek do świata, często w formie mistycznej, spirytualistycznej. Romantycy odwoływali się do sztuki ludowej. Powszechna miłość, jedność świata i Boga - filozofia Hegla, Schlegla, Schellinga.
Odwoływał się do średniowiecza. Goethe, Schiller, Byron, G. Sand, Stendhal, V. Hugo, Puszkin, E.A. Poe, Mickiewicz, Słowacki.
Najwybitniejszy malarz romantyczny - Francisco de Goya.
Burżuazja: utw liberalizm, była pionierem ruchów narodowych, przeciwstawiała się absolutyzmowi monarchów w imię praw narodu.
Ruch narodowy wyzwoleńczy w Niemczech - tzw wojna wyzwoleńcza przeciwko NB 1812-1813 zawiodła nadzieje burżuazji:
- nie nastąpiło osłabienie absolutyzmu monarszego, ani zjednoczenie Niemiec
Etapy rewolucji:
1. rewolucja - 1788 arystokratyczna, opór parlamentów.
2. rewolucja - 14 VII 1789 burżuazyjna, zburzenie Bastylii - monarchia konstytucyjna. Stany Generalne - 3 stan ogłasza Zgromadzenie Narodowe = Konwent, połączenie się 3 stanów Zgromadzenie Narodowe Konstytucyjne - Deklaracja Praw Czł i Ob 26 VIII 1789, Konstytucja 14 IX 1791: wł wykonawcza król, władza ust - Zgromadzenie Prawodawcze = Legislatywa 1 X 1791.
3. etap 10 VIII 1792 - obalenie monarchii proklamowanie republiki. Rozwiązano Zgromadzenie Prawodawcze i powołano Konwent.
3. rewolucja 2 VI 1793 drobnomieszczańska, zamach jakobinów na Konwent, wydanie 29 zdrajców. KOP, KBP, Trybunał Rewol.
4. etap - 27 VII 1794 (9 thermidora) zamach termidorianów na reżim jakobinów. Parlament: wł ust.: Rada 500 i Rada Starszych, wł wyk. Dyrektoriat.
5. etap - 10 X 1799 - obalono Dyrektoriat, utw komisję 3 konsulów: Sieyes, Ducos, NB - Konsulat 4 zgromadzenia prawodawcze.
6 etap - 2 XII 1804 - koronacja na ces NB. Pius VII. Cesarstwo.
7. VI 1814 - abdykacja NB, koniec cesarstwa, koronacja Ludwika XVIII. Królestwo. Restauracja Burbonów.
8. 1 III 1815 - 100 dni NB. Ogłasza akt dodatkowy do konstytucji cesarstwa (konstytucja), bardzo liberalna, wolność prasy.
Wybory do parlamentu:
1 wybory - Stany Generalne - V 1789, uznają się ZN, potem ZN Konstytucyjnym.
2 wybory - Zgromadzenie Prawodawcze = Legislatywa - IX 1791. - uchwaliło wojnę z Austrią.
3 wybory - Konwent Narodowy - IX 1792. - wyrok na króla.
4 wybory - Dwuizbowy parlament.: Rada 500 i Rada Starszych, wł wyk. Dyrektoriat wybierany z Rady Starszych 5 X 1795.
Konstytucje:
1 konstytucja 14 IX 1791 - zrównanie stanów, 4 kategorie obywateli, podział adm: dep, dys, kan, gm. - decentralizacja, władza wyk. Król, władza ustawodawcza Zgromadzenie Prawodawcze.
2 konstytucja 24 VI 1793 - tzw konstytucja roku pierwszego. Ciało Prawodawcze, Rada Wykonawcza. 21 lat, obowiązek oświaty. Nie weszła w życie. Wzór dla późniejszych organizacji, do której odwoływali się.
3 konstytucja 22 VIII 1795 - termidoriańska (5 fructidora). Władza prawod.: Rada 500 i Rada Starszych. Wł wykon. - Dyrektoriat. Swoboda handlu, rozdział Koś od pań.
4 konstytucja - 24 XII 1799 - opracowana przez NB: 4 zgromadzenie prawodawcze: 3 os Konsulat (1 projekt praw), Rada Stanu (redakcja), Trybunat (omawiał), Ciało Prawodawcze (bez dyskusji).
Władza wykonawcza należała do 3 konsuli na 10 lat, praktycznie w ręku 1 konsula, który miał decydujący wpływ także na władzę prawodawczą. O prawach obywatela konstytucja nie wspominała.
Kodeks cywilny, zw napoleońskim 21 III 1801: wolność osobista, równość wobec prawa, wolność sumienia zawodu, świecki charakter małżeństwa, nienaruszalność własności prywatnej, silna pozycja męża i ojca w rodzinie. Zakaz stowarzyszeń robotniczych.
Karta konstytucyjna L XVIII 1814. Zachowywała zdobycze rew. Równość wobec prawa, podatkowa, swoboda sumienia, gwarancja dóbr nabytych w czasie NB i tytułów szlacheckich. 2 izbowy parlament: Izba Deputowanych - wybory dla tych co mają cenzus majątkowy i Izba Parów - mianowanych przez króla, dziedzicznych.
I koalicja - 1793-97
skład: Anglia, Austria, Prusy, Hiszpania, państwa niemieckie i włoskie, Holandia
bitwy: Valmy [z Austrią] - 1792
pokoje: Bazylea [z Prusami, Hiszpanią] - 1795; Haga [z Holandią] - 1795; Campo Formio [z Austrią] - 1797
II koalcija - 1798-1802
skład: Anglia, Austria, Rosja, Królestwo Neapolu, Turcja bez Prus
bitwy: Marengo, Hohenlinden [z Austrią] - 1800; pod piramidami i Abikur [z Anglią] - 1798; góra Tabor [z Anglią i Turcją]
pokoje: Luneville [z Austrią] - 1801; Amiens [z Anglią] - 1802
III koalicja - 1805
skład: Anglia, Rosja, Austria, Szwecja, Królestwa Neapolu bez Prus
bitwy: Ulm, Austerlizt [Austria+Rosja]; Trafelgar [Anglia] - 1805
pokoje: Bratysława [z Austrią] - 1805
IV koalicja - 1806-07
skład: Anglia, Prusy, Hiszpania, Portugalia - blokada kontynentalna
bitwy: Jena, Auerstaedt [Prusy] - 1806; Iława Pruska, Frydland [Rosja] - 1807; Somosierra - 1808
pokoje: Tylża [z Prusami, Rosją] - 1807
V koalicja - 1809
skład: Anglia, Austria, Hiszpania, Portugalia,
bitwy: Wagram, Raszyn, Zamość, Lublin [Austria] - 1809; Smoleńsk, Borodino, Brezyna [Rosja] - 1812
pokoje: Schonbrunn [z Austrią] - 1809
VI koalicja - 1813
skład: Anglia, Rosja, Prusy, Austria, Szwecja
bitwy: Budziszyn, Lipsk ["bitwa narodów"] - 1813
pokoje: Paryż [wszystkie narody; niekorzystny dla Francji] - 1813