Filar I
Pierwszy filar systemu emerytalnego zarządzany przez państwo, oparty jest na zreformowanym Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Przynależność do I filaru jest obowiązkowa. Składki w tym systemie są opłacane zarówno przez pracodawcę jak i pracownika. Niepłacenie składek przez pracodawcę jest wykroczeniem. Należy pamiętać, że I filar funkcjonuje w oparciu o umowę międzypokoleniową. Oznacza to, że ta część przyszłej emerytury pochodzić będzie z bieżących składek osób aktywnych zawodowo - system repartycyjny. Wypłaty emerytur dla uczestników I filaru są w 100% gwarantowane przez Skarb Państwa.
ZUS, w ramach I filaru zreformowanego systemu emerytalnego, pełni zasadniczą rolę, gdyż to on prowadzi indywidualne konta ubezpieczonych i wypłaca emerytury z I filaru. Obok wypłacania świadczeń (emerytur, rent, zasiłków) oraz zbierania i ewidencjonowania składek, ZUS pośredniczy w przekazywaniu składek do funduszy emerytalnych (II filar) oraz podejmuje decyzje w zakresie Funduszu Rezerw Demograficznych, który będzie m.in. zasilał system w momentach kryzysowych (np., gdy liczba osób płacących składki będzie zbyt niska w stosunku do pobierających świadczenia emerytalno-rentowe). ZUS na ten fundusz przekazuje 1% naszego wynagrodzenia brutto.
ZUS odpowiada także za zarządzanie środkami w ramach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Na FUS składają się fundusze celowe
fundusz emerytalny,
fundusz rentowy,
fundusz chorobowy,
fundusz wypadkowy.
Konta w ZUS
Każdy ubezpieczony ma w ZUS indywidualne konto, na którym są ewidencjonowane składki oraz informacje dotyczące przebiegu ubezpieczenia. Takie konto zostaje założone na podstawie zgłoszenia od pracodawcy, który musi to uczynić w ciągu 7 dni od momentu powstania obowiązku ubezpieczenia. O stanie konta emerytalnego powinniśmy być informowani dwa razy do roku.
Podział składki i jej limit
Składkę na ubezpieczenia społeczne wylicza i odprowadza pracodawca. Na konto w ZUS trafia większa część składki na ubezpieczenia emerytalne potrącanej z poborów - 12,22% wynagrodzenia brutto. Wyjątek stanowią osoby urodzone przed 1949 rokiem, od których wynagrodzenia do ZUS trafia 19,52%. Osobom urodzonym w latach 1949-1968 ustawodawca dał możliwość dokonania wyboru - czy cała ich składka ma trafiać do ZUS, czy też jej część będzie odprowadzana do wybranego funduszu emerytalnego, działającego w ramach II filaru.
Do ZUS przekazywane jest 36,59% podstawy wymiaru składki:
18,71% wynagrodzenia brutto - ze środków należących do pracownika,
17,88% wynagrodzenia brutto - ze środków pracodawcy.
Składka jest przekazywana na:
ubezpieczenie emerytalne - 19,52% wynagrodzenia brutto (w przypadku uczestnictwa w I i II filarze 12,22% pozostanie w ZUS, a 7,3% zostanie przekazane do OFE),
ubezpieczenie rentowe - 13% wynagrodzenia brutto,
ubezpieczenie chorobowe - 2,45% wynagrodzenia brutto,
ubezpieczenie wypadkowe - 1,62% wynagrodzenia brutto.
Pieniądze gromadzone na indywidualnych kontach w ZUS, w przeciwieństwie do II i III filaru, nie są inwestowane. Podlegają jedynie corocznej waloryzacji o realny wzrost cen i usług. Jeżeli wskaźnik waloryzacji przekroczy 110%, to emerytury i renty są waloryzowane od 1 marca i od 1 września. W przypadku, gdy wskaźnik jest niższy niż 110% waloryzacja jest przeprowadzana od 1 czerwca.
Kapitał kumulowany na kontach w ZUS nie podlega dziedziczeniu.
Składka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest limitowana. Limit jest równy 30-krotności średniej prognozowanej miesięcznej płacy. Po jego przekroczeniu do końca roku kalendarzowego nie płaci się składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Filar I
Kapitał początkowy
Dla osób urodzonych po 1 stycznia 1949 roku, które przed wprowadzeniem reformy, czyli do 1 stycznia 1999 roku, przepracowały ponad 6 miesięcy i opłacały składki na ubezpieczenia społeczne, ZUS wyliczył kapitał początkowy. Jego długość obejmuje okresy składkowe i nieskładkowe oraz osiągane wówczas dochody. Wartość obliczonego kapitału początkowego łącznie ze składkami emerytalnymi będzie podstawą do obliczania przyszłej emerytury.
Ubruttowienie płac
Od stycznia 1999 roku, czyli od dnia wejścia w życie reformy emerytalnej, pensje zostały ubruttowione. Od tej pory pracownicy płacą nie tylko zaliczkę na poczet podatku dochodowego, ale również część składki na ubezpieczenia społeczne oraz składkę na ubezpieczenia zdrowotne.
Wysokość emerytury
Wysokość emerytury z I filaru będzie zależała od sumy wszystkich zwaloryzowanych składek (element kapitałowy) oraz wieku przejścia na emeryturę - każdy przepracowany rok powyżej wieku emerytalnego będzie powodował podwyższenie przyszłej emerytury.
Emerytura z I filaru:
Emerytura = zwaloryzowany kapitał* ÷ współczynnik demograficzny**
*zwaloryzowany kapitał - suma rokrocznie waloryzowanych składek o realny wzrost cen i usług plus kapitał początkowy, czyli wartość składek płaconych przed reformą emerytalną (wyliczona na 31 grudnia 1998 roku),
**współczynnik demograficzny - jest podawany przez Główny Urząd Statystyczny, określa przeciętne dalsze trwanie życia osoby w danym wieku.
Podsumowując można stwierdzić, że pomimo reformy I filar nadal działa na zasadzie repartycyjnej, czyli ze składek opłacanych przez osoby pracujące finansowana jest bieżąca wypłata emerytur. Pierwszy filar zreformowanego systemu emerytalnego funkcjonuje jako Międzypokoleniowy Kapitał Uprawnień Emerytalnych - połączenie systemów kapitałowego i repartycyjnego.
ZUS emeryturę z I filaru będzie wypłacał po osiągnięciu wieku emerytalnego - 65 lat dla mężczyzn i 60 lat dla kobiet. Minimalna emerytura z I filaru będzie równa 28% średniej płacy.
Filar II
Podmiotami tworzącymi II filar nowego systemu emerytalnego są Otwarte Fundusze Emerytalne, którymi zarządzają Powszechne Towarzystwa Emerytalne. Drugi filar jest systemem kapitałowym, zarządzanym przez prywatne instytucje. Na indywidualne konta w OFE trafia 7,3% podstawy wymiaru składki.
W nowym systemie wysokość przyszłej emerytury bezpośrednio zależy od wysokości i ilości składek, które wpłynęły na indywidualne konto w OFE oraz od umiejętności i efektywności ich inwestowania przez fundusz emerytalny.
Przystąpienie do II filaru
Przystąpić do OFE może jedynie osoba podlegająca ubezpieczeniom społecznym, która opłaca za siebie lub za którą opłacana jest składka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Przynależność do OFE jest obowiązkowa dla wszystkich osób czynnych zawodowo. Wyjątek stanowią urodzeni przed 1 stycznia 1949 roku, których reforma w ogóle nie objęła. Będą oni otrzymywać emeryturę na dotychczasowych zasadach umowy pokoleniowej, czyli ze składek wpłacanych przez pracujących opłacane są na bieżąco świadczenia emerytalne. W pierwszym roku działania reformy jej uczestnikami mogły być osoby urodzone po 31 grudnia 1948 roku. Urodzeni przed 1 stycznia 1969 roku mogli do 31 grudnia 1999 roku podjąć decyzję o przystąpieniu do OFE lub pozostawieniu swoich emerytalnych składek jedynie w ZUS. Natomiast osoby urodzone po 31 grudnia 1968 roku zostały zobligowane do wyboru jednego z OFE.
Począwszy od 2000 roku reforma zobligowała urodzonych po 31 grudnia 1968 roku, którzy rozpoczynają pierwszą pracę lub działalność gospodarczą, do wyboru OFE w ciągu 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia społecznego. Jeżeli te osoby samodzielnie nie dokonają tego wyboru, zostaną przydzielone do funduszu w drodze losowania, które raz w roku przeprowadza ZUS.
Filar II
PTE i OFE
Powszechne Towarzystwa Emerytalne zajmują się zbieraniem i pomnażaniem pieniędzy członków Otwartych Funduszy Emerytalnych. Zasady tworzenia oraz działania funduszy emerytalnych określa ustawa z 28 sierpnia 1997 roku. Fundusze emerytalne mają charakter otwarty, co oznacza, że każdy może dowolnie wybrać fundusz, a fundusz nie może odmówić członkostwa.
Zadaniem OFE jest gromadzenie i inwestowanie obowiązkowej składki emerytalnej na rynku kapitałowym. Każdy członek II filaru ma w OFE indywidualne konto, na którym są gromadzone jego składki - 7,30% wynagrodzenia brutto przekazywanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych - z przeznaczeniem na przyszłą emeryturę. ZUS za przekazywanie tych pieniędzy pobiera opłatę w wysokości nie przekraczającej 0,8% transferowanej kwoty.
Przedmiotem działalności PTE może być jedynie tworzenie i zarządzanie funduszem oraz jego reprezentowanie. PTE, aby uzyskać zezwolenie na prowadzenie działalności musi spełnić m.in. warunek dotyczący wysokości kapitału akcyjnego - minimum 4 mln euro. Kapitały własne muszą być utrzymane na poziomie nie niższym niż połowa minimalnego kapitału akcyjnego.
Towarzystwo odpowiada wobec członków OFE za wszelkie szkody spowodowane niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem swych obowiązków. OFE nie ponosi odpowiedzialności za szkody spowodowane przez PTE - oznacza to, że majątek OFE nigdy nie zostanie wykorzystany na pokrycie zobowiązań PTE.
Zgodnie z ustawą do końca grudnia 2004 roku jedno PTE będzie mogło zarządzać tylko jednym funduszem.
PTE, zarządzając pieniędzmi członków II filaru, pobiera opłaty:
na pokrycie kosztów administracyjnych związanych z obsługą członków funduszu - prowizja, której wysokość może być zróżnicowana np. ze względu na staż członkowski,
za zarządzanie funduszem - maksymalnie 0,05% zarządzanych aktywów netto w skali miesiąca.
Wykaz PTE i OFE
U progu reformy emerytalnej w Polsce działało 21 OFE. W wyniku procesów konsolidacyjnych oraz przejęć pozostało 17 funduszy. Obecnie trwa proces połączenia dwóch towarzystw emerytalnych, w wyniku którego jeden fundusz zostanie zlikwidowany.
PTE |
OFE |
AIG PTE S.A. |
AIG OFE |
Commercial Union PTE BPH CU WBK S.A. |
Commercial Union OFE BPH CE WBK S.A. |
Pekao Pioneer PTE SA |
Pekao OFE |
PKO/Handlowy PTE SA |
Bankowy OFE |
Poczta Polska - Cardif (Grupa BNP Paribas) - ARKA-INVESCO PTE S.A. |
OFE Pocztylion |
PTE Allianz Polska S.A. |
OFE Allianz Polska |
PTE BIG BG S.A. |
OFE {ego} |
PTE "DOM" S.A. |
OFE "DOM" |
PTE Kredyt Banku S.A. |
OFE Kredyt Banku |
ING Nationale - Nederlanden Polska PTE S.A. |
ING Nationale Nederlanden Polska OFE |
SAMPO PTE SA |
SAMPO OFE |
PTE Eego Hestia S.A. |
OFE Ergo Hestia |
PTE Polsat S.A. |
OFE Polsat |
PTE PZU S.A. |
OFE PZU Złota Jesień |
PTE Skarbiec - Emerytura S.A. |
OFE Skarbiec-Emerytura |
Credit Suisse Life & Pensions PTE S.A. |
Credit Suisse Life & Pensions OFE |
Zurich PTE SA |
Zurich OFE |
Filar II
Zmiana OFE
Należy pamiętać, że można być członkiem tylko jednego OFE. Jednak decyzja o wyborze OFE nie musi być ostateczna. Ustawa stworzyła możliwość zmiany wybranego funduszu.
Po wybraniu nowego OFE, trzeba podpisać z nim umowę, a następnie zawiadomić na piśmie fundusz, do którego dotychczas były wpłacane składki, że zawarło się umowę z nowym funduszem.
Fundusz z którego z usług się rezygnuje pobierze opłatę, jeśli staż członkowski był krótszy niż 24 miesiące.
Członkostwo w OFE
Chcąc przystąpić do OFE należy wypełnić odpowiedni formularz, dostępny u przedstawicieli funduszy. Umowa z OFE zostaje zawarta z chwilą podpisania jej przez obie strony: osobę przystępującą do OFE i osobę reprezentującą OFE. W deklaracji wpisuje się datę i godzinę złożenia deklaracji. Umowa o członkostwo może być zawarta wyłącznie w formie pisemnej. W terminie 30 dni od daty zawarcia umowy swojemu członkowi OFE otwiera indywidualny rachunek, na który trafia 7,3% wynagrodzenia brutto. Od przekazanej przez ZUS składki PTE pobiera prowizję - jest to jednorazowa opłata określana procentowo. Składki na kontach w OFE są podzielone na równe części - jednostki rozrachunkowe.
Bezpieczeństwo składek w II filarze
Twórcy reformy emerytalnej nie zapomnieli o zabezpieczeniu środków na przyszłą emeryturę
zbieranych i pomnażanych w ramach II filaru.
Aktywa funduszu emerytalnego przechowywane są na koncie w banku, zwanym depozytariuszem. Rolą banku depozytariusza jest także występowanie w imieniu członków funduszu z powództwem przeciwko PTE z tytułu szkody powstałej przez niewykonanie lub przez nienależne wykonanie obowiązków w zakresie zarządzania funduszem i jego reprezentacji.
Każdy fundusz jest zobowiązany do osiągnięcia minimalnej stopy zwrotu. Jest to stopa zwrotu niższa o połowę od średniej ważonej stopy zwrotu wszystkich otwartych funduszy w danym okresie lub o 4 punkty procentowe od tej średniej, w zależności od tego, która z tych wartości jest niższa. Jeżeli stopa zwrotu któregoś z funduszy byłaby niższa od wymaganej, powstały niedobór pokrywany jest w pierwszej kolejności ze środków pochodzących ze specjalnie w tym celu utworzonego rachunku rezerwowego, na który są przekazywane środki powszechnego towarzystwa,
a w drugiej kolejności z jego środków własnych.
Kolejnym elementem zabezpieczającym emerytury z II filaru jest Fundusz Gwarancyjny. Tworzony jest on z wpłat pochodzących od wszystkich OFE. Jego administratorem jest Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych. Fundusz ma być wykorzystywany, gdy któryś z funduszy nie osiągnie wymaganej minimalnej stopy zwrotu, a środki zarządzającego nim PTE są nie wystarczające na pokrycie niedoboru.
W przypadku ewentualnej upadłości PTE zarządzanie funduszem przejmuje bank depozytariusz, który przekazuje zgromadzone środki do innego towarzystwa.
Ostatecznym gwarantem wypłacalności otwartych funduszy emerytalnych jest Skarb Państwa.
Filar II
W celu zapewnienia bezpieczeństwa, w ustawie o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych zostały określone maksymalne limity inwestycyjne:
do 7,5% aktywów - w świadectwa rekompensacyjne dla budżetówki i emerytów,
do 20% aktywów - w depozyty bankowe i bankowe papiery wartościowe,
do 40% aktywów - w akcje spółek notowanych na giełdzie,
do 10% aktywów - w akcje spółek notowanych na CeTO lub spółek nie notowanych na giełdzie, ale dopuszczonych do publicznego obrotu,
do 10% aktywów - w akcje Narodowych Funduszy Inwestycyjnych,
do 10% aktywów - w certyfikaty inwestycyjne, emitowane przez fundusze inwestycyjne,
do 15% aktywów - w jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych,
do 15% aktywów - w obligacje komunalne dopuszczone do publicznego obrotu,
do 5% aktywów - w obligacje komunalne nie dopuszczone do publicznego obrotu,
do 10% aktywów - w obligacje całkowicie zabezpieczone, emitowane przez inne podmioty i dopuszczone do publicznego obrotu. Jeśli te papiery nie znalazły się w publicznym obrocie, próg wynosi tylko 5%,
do 5% aktywów - w obligacje przedsiębiorstw, których akcje są notowane na giełdzie,
bez ograniczeń fundusze mogą inwestować w bezpieczne obligacje skarbu państwa.
Limit składek
Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe są limitowane. Limit jest równy 30-krotności średniej prognozowanej miesięcznej płacy. W momencie, gdy osiągnie się ten limit, składki nie są pobierane. Dzięki temu te pieniądze zostają wypłacane pracownikowi co miesiąc do końca roku kalendarzowego, powiększając wartość jego pensji.
Podział składek w razie rozwodu
W przypadku rozwodu lub unieważnienia małżeństwa, środki zgromadzone na rachunku członka OFE podlegają podziałowi jako majątek wspólny małżonków. Środki, które w wyniku podziału przypadły byłemu współmałżonkowi, są mu przekazywane w formie wypłaty dopiero wówczas, gdy OFE otrzymało dowód potwierdzający prawo współmałżonka do tych środków.
Wypłata środków odbywa się w różny sposób w zależności od sytuacji byłego współmałżonka. Jeżeli były współmałżonek należy do OFE, wówczas środki są przekazywane na jego rachunek w OFE. Jeżeli nie należy on do OFE i w ciągu 2 miesięcy od przekazania do OFE dowodu potwierdzającego prawo do środków nie wskaże rachunku w OFE, wówczas jest dla niego otwierany rachunek w OFE, którym może on dysponować w różnym zakresie. Jeżeli były współmałżonek jest w wieku emerytalnym lub pobiera już świadczenia emerytalne, wówczas może otrzymać wypłatę pieniężną. Podobnie dzieje się, jeśli były współmałżonek urodził się przed 01 stycznia 1969 roku i zgromadzone środki są niewielkie - do 50% przeciętnego wynagrodzenia, gdy rachunek w OFE otwarto do końca 2001 roku lub do 150% przeciętnego wynagrodzenia, gdy rachunek otwarto później.
Filar II
Dziedziczenie składek
Kapitał zgromadzony przez uczestnika II filaru podlega dziedziczeniu, co oznacza, że po jego śmierci zebrane na indywidualnym koncie w OFE środki są wypłacane najbliższej rodzinie lub
innym osobom uposażonym. Połowa środków zgromadzonych na rachunku zostaje przekazana na rachunek współmałżonka. Pozostała część oszczędności emerytalnych zmarłego przypada osobie wskazanej przez niego, a w przypadku nie wskazania takiej osoby - członkom najbliższej rodziny w równych częściach, a w razie ich braku, w ostatniej kolejności - spadkobiercom.
Emerytury pomostowe
Przywileje branżowe zostały zastąpione tzw. emeryturami pomostowymi. Są one przeznaczone dla osób wykonujących szczególnie szkodliwe prace.
Komisja specjalistów z zakresu medycyny pracy wskazała kilkanaście zajęć, które mogą być wykonywane bez uszczerbku dla zdrowia tylko przez pewien czas. Po jego upływie pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikowi inną pracę, możliwość przekwalifikowania się lub emeryturę pomostową. Z emerytur pomostowych będą mogły korzystać osoby, które do końca 2006r. nie przejdą na emeryturę według starych zasad.
Wypłata emerytur
Świadczenia emerytalne z II filaru, po osiągnięciu wymaganego wieku emerytalnego - dla kobiet 60 lat, a dla mężczyzn 65 lat - będą wypłacane przez specjalnie powołane zakłady ubezpieczeń emerytalnych. Zadaniem zakładów emerytalnych będzie także dalsze inwestowanie kapitału zebranego przez lata aktywności zawodowej. Z wstępnych ustaleń wynika, że zakłady emerytalne zostaną utworzone najwcześniej w 2008 roku, czyli tuż przed osiągnięciem minimalnego wieku emerytalnego przez pierwszych członków OFE.
Ustawa określająca zasady funkcjonowania zakładów emerytalnych i wypłaty emerytur jest w trakcie przygotowania.
Filar III
Przystąpienie do III filaru zreformowanego systemu emerytalnego jest całkowicie dobrowolne. Trzeci filar ma charakter kapitałowy i jest zarządzany przez prywatne instytucje. Jego celem jest zapewnienie osobom ubezpieczonym uzupełnienia przyszłej emerytury z I i II filaru, która według wstępnych analiz może wynosić zaledwie 50 - 60% ostatnio otrzymywanego wynagrodzenia.
Im wcześniej tym lepiej
Należy jednak pamiętać, że wskaźnik wysokości przyszłej emerytury z I i II filaru będzie tym mniejszy, im wyższe zarobki osiągało się przed przejściem na emeryturę. Dzieje się tak, gdyż ZUS pobiera składki tylko od 30-krotności średniej krajowej pensji. Jeżeli w ciągu roku zarabia się np. 40 średnich pensji, to emerytura i tak zostanie wyliczona ze składki pobieranej od 30-krotności średniej, krajowej pensji. Osiągając ten limit, nie płaci się składek, przez co wzrasta efektywna wartość poborów. Chcą zapewnić sobie środki finansowe na "jesień życia" powinno się przynajmniej część składki powiększającej pensję przeznaczyć na III filar. Im wcześniej podejmie się decyzję o oszczędzaniu w ramach produktów i usług III filaru, tym wyższa będzie wartość przyszłej emerytury.
Dodatkowe zabezpieczenie
Dobrowolnym zabezpieczeniem standardu życia po zakończeniu aktywności zawodowej mogą być środki z Pracowniczego Programu Emerytalnego, czy też Grupowego Ubezpieczenia na Życie, np. z funduszem inwestycyjnym i Pracownicze Programy Oszczędnościowe.
Funkcjonowanie PPE
W ramach III filaru funkcjonują Pracownicze Programy Emerytalne. Pracodawca, oprócz płacenia obowiązkowej składki emerytalnej, może zdecydować o płaceniu na rzecz pracownika dodatkowej składki.
Pracownicze Programy Emerytalne są formą zorganizowanego, grupowego oszczędzania z przeznaczeniem na przyszłą emeryturę. Tworzenie i uczestnictwo w PPE jest dobrowolne.
Funkcjonowanie Pracowniczych Programów Emerytalnych reguluje ustawa z 22 sierpnia 1997 roku o pracowniczych programach emerytalnych.
Na program składają się:
zakładowa umowa emerytalna - pracodawcy z reprezentacją załogi,
umowa pracodawcy z instytucją finansową - z zakładem ubezpieczeń, towarzystwem ubezpieczeń wzajemnych lub funduszem inwestycyjnym,
pracownicza umowa emerytalna - pracodawcy z pracownikiem.
Filar III
Formy tworzenia PPE
Działające tylko w ramach III filaru Pracownicze Programy Emerytalne mogą być prowadzone w jednej spośród czterech dopuszczanych przez ustawę z 22 sierpnia 1997 roku form:
Formy kapitałowe
pracowniczy fundusz emerytalny,
umowa o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego.
Formy ubezpieczeniowe
umowa grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem ubezpieczeń,
umowa grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie z towarzystwem ubezpieczeń, na podstawie której pracownicy staną się jego członkami.
Pracodawca w ramach wybranej formy Pracowniczego Programu Emerytalnego może podpisać umowę tylko z jedną instytucją finansową. W przypadku prowadzonego w formie umowy o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego, pracodawca może zawrzeć umowy z różnymi towarzystwami funduszy inwestycyjnych, o ile są one zarządzane przez to samo towarzystwo.
Umowy grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem ubezpieczeń lub towarzystwem ubezpieczeń wzajemnych, podpisywane w ramach PPE mogą być zawierane tylko dla grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie oraz dodatkowo, dobrowolnie z ubezpieczeniem wypadkowym i chorobowym - jeżeli są one uzupełnieniem grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie.
Uczestnicy PPE
Uczestnikiem Pracowniczego Programu Emerytalnego może zostać osoba zatrudniona u pracodawcy lub u kilku pracodawców na podstawie umowy o pracę, umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jeżeli jest z tego tytułu objęta obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi, oraz osoba zatrudniona na podstawie umowy zawartej w wyniku powołania lub wyboru do organu reprezentującego osoby prawne, w tym kontraktu menedżerskiego.
Pracodawca może być także uczestnikiem PPE, o ile prowadzi program emerytalny dla swoich pracowników, spełnia warunki zawarte w zakładowej umowie emerytalnej oraz wypełni deklarację uczestnictwa.
Będąc zatrudnionym u kilku pracodawców prowadzących PPE, bez względu na wymiar czasu pracy, można w tym samym czasie uczestniczyć w kilku programach prowadzonych przez poszczególnych pracodawców.
Filar III
Tworzenie PPE
Pracowniczy Program Emerytalny może utworzyć pracodawca lub łącznie co najmniej dwóch pracodawców, zatrudniających każdy co najmniej 5 pracowników, oraz pracodawca zatrudniający co najmniej 3 pracowników, jeżeli prowadzi działalność nieprzerwanie od 3 lat.
PPE rozpoczyna działalność z chwilą wpisu przez Komisję Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych do rejestru Pracowniczych Programów Emerytalnych.
Składki w PPE
Zgodnie z ustawą do Pracowniczych Programów Emerytalnych mogą być wnoszone dwa rodzaje składek:
obowiązkowa składka podstawowa opłacana przez pracodawcę - jej wysokość ustala się procentowo od wynagrodzenia. Składka nie może być wyższa niż 7% wynagrodzenia. Nie ma obowiązku odprowadzania jej do ZUS,
składka dodatkowa dobrowolnie deklarowana przez pracownika pochodząca z jego wynagrodzenia - może być ona ustalana kwotowo lub procentowo. Składka jest potrącana z wynagrodzenia brutto.
SKŁADKA PODSTAWOWA |
SKŁADKA DODATKOWA |
Finansowana przez pracodawcę |
Finansowana przez uczestnika pracowniczego programu z jego wynagrodzenia |
Nie może przekraczać 7% wynagrodzenia uczestnika |
Deklarowana w dowolnej wysokości przez pracownika (ale nie wyższa niż jego wynagrodzenie otrzymywane w danym zakładzie pracy) po opodatkowaniu |
Nie stanowi podstawy ustalenia obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne |
Stanowi część wynagrodzenia i wchodzi do podstawy ustalenia obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne |
Wysokość składki jest określana jako jednakowy dla wszystkich uczestników procent ich wynagrodzenia |
Wysokość składki może być określona indywidualnie przez każdego uczestnika kwotowo lub procentowo od jego wynagrodzenia |
Wysokość składki określa zakładowa umowa emerytalna |
Wysokość składki deklaruje uczestnik w deklaracji uczestnictwa do pracowniczego programu (minimalna możliwa do zadeklarowania wysokość składki jest określona w zakładowej umowie emerytalnej) |
Filar III
Dysponowanie środkami z PPE
Oszczędności zgromadzone w PPE podlegają:
wypłacie uczestnikowi lub osobom uposażonym (wypłata),
przeniesieniu do innego PPE (wypłata transferowa),
zwróceniu uczestnikowi - jedynie w przypadku, kiedy uczestnik wypowie udział w PPE w związku z likwidacją pracowniczego programu w skutek spadku wartości środków wniesionych w ramach programu poniżej kwoty ustalonej w umowie z instytucją finansową inwestującą środki uczestników PPE (o ile nie zachodzą przesłanki do wypłaty transferowej).
Wypłata środków następuje automatycznie po ukończeniu przez uczestnika 70 lat. Wcześniejsza wypłata może nastąpić na wniosek uczestnika o ile:
uczestnik programu ukończył 60 lat,
uzyskał wcześniejsze uprawnienia emerytalne lub uprawnienia do świadczenia rentowego z tytułu niezdolności do pracy,
nastąpi likwidacja instytucji finansowej zarządzającej środkami w ramach programu,
nastąpi śmierć uczestnika programu (na rzecz osób uposażonych lub spadkobierców).
Oszczędności zgromadzone w na indywidualnym koncie w programie mogą zostać wypłacone jednorazowo bądź w ratach, w gotówce lub przelewem.
Wypłata transferowa
Wypłata transferowa następuje w przypadku ustania uczestnictwa w dotychczasowym programie i przystąpienia pracownika do nowego pracowniczego programu, np. w wyniku zmiany pracodawcy, czy też bankructwa instytucji obsługującej PPE.
Bankructwo instytucji obsługującej PPE
W przypadku, likwidacji instytucji obsługującej PPE kapitał uczestnika nie przepada i może zostać przekazany w formie wypłaty transferowej do innej wybranej instytucji obsługującej program.
W przypadku, gdy nie podejmie się decyzji o wypłacie transferowej do innej instytucji, kapitał zostanie wypłacony uczestnikom programu.
Bankructwo instytucji obsługującej PPE
W przypadku, likwidacji instytucji obsługującej PPE kapitał uczestnika nie przepada i może zostać przekazany w formie wypłaty transferowej do innej wybranej instytucji obsługującej program.
W przypadku, gdy nie podejmie się decyzji o wypłacie transferowej do innej instytucji, kapitał zostanie wypłacony uczestnikom programu.
Inwestycje indywidualne
Podstawą III filaru są PPE, jednak doradcy inwestycyjni zalecają uzupełnianie kapitału kumulowanego na przyszłą emeryturę poprzez dodatkowe dobrowolne oszczędzanie.
Inwestycje samodzielne wymagają dużego zdyscyplinowania, jednak umożliwiają wybór formy oraz strategii oszczędzania. Do najpopularniejszych indywidualnych inwestycji należą: lokaty bankowe, w tym szczególnie lokaty rentierskie, bony skarbowe, obligacje, jednostki uczestnictwa w TFI, akcje spółek notowanych na GPW oraz ubezpieczenia na życie
Inwestycje wspierane doradztwem, np. poprzez biuro maklerskie, umożliwiają angażowanie pieniędzy na rynkach kapitałowych. Z tą formą inwestowanie wiąże się jednak większe ryzyko.
Należy pamiętać, że obecnie większość indywidualnych inwestycji jest obciążonych 20% zryczałtowanym podatkiem dochodowym. Jedynie do końca 2003 roku zwolnione będą z opodatkowania dochody uzyskane na giełdzie papierów wartościowych.
Lokata rentierska
Zasada lokaty rentierskiej polega na tym, że odsetki nie są dopisywane do kwoty lokaty (nie są kapitalizowane), powiększając kapitał, ale są naliczane co miesiąc, kwartał lub pół roku i przelewane na wskazany rachunek. Nie zawsze musi to być rachunek osoby zakładającej lokatę. Czasem można wyznaczyć rentiera - osobę (np. dziecko), na której konto będą przelewane naliczone odsetki.
Lokatę rentierską można założyć najczęściej na 12- lub 24-miesiące, w nielicznych bankach czas jej trwania może wynosić nawet 10 lat.
Taka forma lokaty sprawdza się szczególnie przy dużych kwotach.
Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl