SPOŁECZNO-KULTUROWE CZYNNIKI PRZEMIAN RODZINY
Przyczyny przemian:
Przeobrażenia po II wojnie światowej : industrializacja, urbanizacja, rozwój szkolnictwa, migracje społeczne, odpływ ludności ze wsi do miast, przeobrażenia kulturowe
Instytucja rodziny zdezintegrowana, zdegradowana ekonomicznie i zdemoralizowana (alkoholizm, brak szacunku dla pracy, rozkład więzi rodzinnych) przez ustrój socjalistyczny
Obecnie:
Polacy wciąż jeszcze narodem familiocentrycznym (cenią sobie więzi rodzinne)
Przedłużanie edukacji młodego pokolenia oraz złe warunki ekonomiczne (bezrobocie, trudności z uzyskaniem własnego mieszkania, brak stabilności materialnej) powodują późniejsze wyprowadzki dzieci
Rodzina jest ważnym czynnikiem wsparcia dla młodych ludzi (badania z 2004r) - ułatwia orientację w przechodzącej transformacje rzeczywistości
Przemiany- 3 x D :
Detradycjonalizacja : przechodzenie od społeczeństwa tradycyjnego (patriarchat) do nowoczesnego (rodzina partnerska, demokratyczna).
zmiana charakteru pracy i towarzyszące jej migracje wpłynęły na rozerwanie więzi między pokoleniami (redukcja pokoleniowa rodziny) i osłabienie międzypokoleniowego przekazu tradycji
pojawienie się środków masowego przekazu służyło upowszechnianiu nowoczesnych idei i filozofii
emancypacja i równouprawnienie kobiet wpłynęły na modernizację patriarchalnych rodzin - wzrost pozycji matki i żony
matrocentryzm : duża koncentracja życia rodzinnego wokół matki, przy ograniczeniu lub eliminacji roli ojca (ojciec zmarginalizowany)
reakcją wielu mężczyzn, pochodzących z rodzin tradycyjnych, jest odsunięcie się od rodziny (ojciec nieobecny)
zmiana relacji między rodzicami i dziećmi - mniej sztywne, formalne i zdystansowane, większy nacisk na bliskość emocjonalną i kontakt osobowy
Deinstytucjonalizacja: utrata przez rodzinę jej funkcji społecznych - zadań realizowanych na rzecz społeczeństwa.
Osłabienie funkcji:
Prokreacyjnej - społeczeństwo tradycyjne kontrolowało zaspokajanie popędu seksualnego przez instytucję rodziny; dziś : antykoncepcja, stosunki przed i pozamałżeńskie, alternatywne formy życia partnerskiego
Opiekuńczej i wychowawczej
- opiekę nad dziećmi przejmują instytucje żłobka, przedszkola, świetlicy
- opiekę nad starszym pokoleniem wspierając instytucje socjalne
Kulturotwórczej - przekaz kultury, często opozycyjny do rodzinnego, poprzez media, grypy rówieśnicze, szkołę
Towarzyskiej - członkowie mają swoje światy, a w nich swoich znajomych, swoje pokoje, komputery, telewizory
Postępująca indywidualizacja członków rodziny: kiedyś rodzina była grupą o wspólnych ideałach, celach i działaniach; dziś jest zlepkiem indywidualności, dążących do realizacji własnych potrzeb i celów.
Desakralizacja (sekularyzacja) - rodzina jako instytucja zatraca swój wymiar sakralny i religijny
Laicyzacja społeczeństwa : odchodzenie od religii, relatywizacja zasad moralnych, zubożenie życia duchowego rodziny
Prawna laicyzacja instytucji małżeństwa
Ślub kościelny odrzucony lub traktowany jako element tradycji, a nie nierozerwalny sakrament
Częste odrzucanie nauk Kościoła, dotyczących seksualności
Prywatyzacja religii - religia nie spoiwem rodziny, a sprawą indywidualną każdego jej członka
1