Podstawowe pojęcia techniczno- ubezpieczeniowe

Ubezpieczenie jest multiregulatorem procesów rozwoju gospodarki narodowej zakłócanym przez zdarzenia
losowe - kięski żywiołowe i nieszczęśliwe wypadki. Koszt tej regulacji rozkłada się
bezpośrednio lub pośrednio na z góry określone jednostki (prawne lub fizyczne)
korzystające z tego regulatora. Jako synonim słowa „ubezpieczenie" używa się terminu
asekuracja, it zakład ubezpieczeń określa się mianem asekuratora. H

Działalność ubezpieczeniowa - organizacja i realizacja ubezpieczeń w praktyce. Ochrona ubezpieczeniowa - korzystanie z ubezpieczeń. Dotyczy zdarzeń losowych, których z góry nie da się przewidzieć.

Zdarzenie losowe (zdarzene przypadkowe) powstaje w wyniku działania przyczyn ubocznych, działających odmiennie w każdym indywidualnym zjawisku Wypadek losowy stanowi zdarzenie losowe powodujące bądź szkodę majątkową, bądź utratę życia, zdrowia lub zdolności do pracy człowieka. Szkoda losowa - szkoda majątkowa powstała w wyniku Wpadku losowego. Możliwość wystąpienia zdarzeń losowych nazywamy ryzykiem wystąpienia zdarzeń losowych lub po prostu - ryzykiem.

I Stosunek ubezpieczenia - stosunek prawny wiążący ubezpieczyciela (zakład ubezpieczeń) z ubezpieczającym
(ubezpieczonym), na podstawie którego ubezpieczyciel obowiązany jest do wypłacenia
odszkodowania lub innego świadczenia w razie nastąpienia określonego zdarzenia
losowego, ubezpieczający zaś jest zobowiązany^przesuzegania określonych warunków'
ubezpieczenia oraz opłacenia składki ubezpieczeniowej.

Składka ubezpieczeniowa..- sumą pieniężna, którą ubezpieczony (w ubezpieczeniach obowiązkowych) lub* ubezpieczający (w ubezpieczeniach umownych) jest zobowiązany zapłacić j ubezpieczycielowi za udzieloną przez niego ochronę ubezpieczeniową. Z punktu widzenia ekonomiczno - finansowego składkę ubezpieczeniową można traktować jako opłatę (cenę) za udzieloną ochronę (gwarancję) ubezpieczeniową.

Fundusz ubezpieczeniowy -fundusz powstały ze składek ubezpieczeniowych, umożliwiający ubezpieczycielowi wywiązywanie się ze zobowiązań w stosunku do ubezpieczających, pokrywanie wydatków administracyjnych związanych z prowadzeniem działalności ubezpieczeniowej, a ponadto stanowi źródło tworzenia celowych funduszów rezerwowych, | prewencyjnych i innych, jak również źródło zysków ubezpieczyciela.

Suma ubezpieczenia - górna granica pieniężnego świadczenia lub odpowiedzialności ubezpieczyciela. Jej
H wysokość ustala się zwykle na podstawie oceny aktualnej wartości ubezpieczonego majątku. '.

Odszkodowanie - suma pieniężna, którą ubezpieczyciel jest obowiązany wypłacić ubezpieczającemu lub ubezpieczonemu (a w pewnych wypadkach uposażonemu) w razie powstania określonej | szkody losowej w ubezpieczonym majątku.

Świadczenie - suma pieniężna, którą ubezpieczyciel jest obowiązany wypłacić z tytułu ubezpieczenia; osobowego w razie nastąpienia określonego wypadku losowego.

Roszczenie ubezpieczeniowe - oznacza zgłoszenie przez ubezpieczonego lub ubezpieczającego pretensji w: sprawie wypłaty odszkodowania lub świadczenia.

Umowa ubezpieczenia

Składniki umowy ubezpieczenia:

1/przedmiot ubezpieczenia,

2/ niebezpieczeństwa (rodzaje ryzyka) objęte ochroną ubezpieczeniowa,

3/ ogólne i dodatkowe (szczególne) warunki ubezpieczenia,

4/ obowiązki ubezpieczającego,

5/ czas trwania ubezpieczenia.

Przedmiot ubezpieczenia

Ze względu na przedmiot objęty ochroną ubezpieczeniowa, ubezpieczenia dzielą sic na majątkowe i osobowe

Przedmiot ubezpieczenia majątkowego - każda wartość majątkowa

Przedmiot ubezpieczenia osobowego - życic, zdrowie, zdolność do pracy ubezpieczonej osoby.

Ze względu na liczbę ubezpieczanych obiektów (ryzyk) ubezpiccznie dzieli się na:

Ubezpieczenie jednostkowe - umowa ubezpieczenia obejmuje jeden określony obiekt.

Ubezpieczenie zbiorowe - umowa ubezpieczenia obejmuje wiele obiektów należących do jednego lub kilku

Wlaśddcli. Ubezpieczenie generalne - (rodzaj ubezpieczenia zbiorowego) - umowa ubezpieczenia obejmuje dobra

majątkowe widu jednostek gospodarczych istniejące zarówno w momencie zawierania

umowy ubezpieczenia, jak i te, które mogą powstać w przyszłości, w czasie trwania

ubezpieczenia.

Ogólne i dodatkowe warunki ubezpieczenia

Ogólne warunki ubezpieczenia - są to przepisy prawne dotyczące wszystkich ubezpieczeń danego działu lub rodzaju ubezpieczeń, które ustalają prawa i obowiązki stron oraz normują ich postępowanie wynikające z umowy ubezpieczenia.

Typowe, ogólne warunki regulują miedzy innymi:

1. przedmiot ubezpieczenia,

2. zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń,

3. występowanie i rodzaj ograniczeń odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń (np za szkody powstałe wj szczególnych okolicznościach),

4. sposób zawarcia umowy ubezpieczenia,

5. rozpoczęcie i zakończenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń (okres trwania ubezpieczenia),

6. rodzaje świadczeń i sposób ustalania sumy ubezpieczenia,

7. sposób ustalania składki ubezpieczeniowej i termin, w jakim powinna być opłacona przez ubezpieczającego,

8. obowiązki ubezpieczającego w czasie trwania ubezpieczenia oraz w razie wystąpienia wypadku ubezpieczeniowego,

9. sposób i termin ustalania wysokości szkody (świadczenia) przez zakład ubezpieczeń oraz termin wypłaty ustalonego odszkodowania (świadczenia),

10)okoliczności i termin ewentualnej odmowy uznania roszczeń ubezpieczającego.

podatkowe warunki ubezpieczenia (tzw. szczególne warunki ubezpieczenia) są to postanowienia nietypowe, uzupełniające lub zmieniające ogólne warunki ubezpieczenia, wprowadzone do umowy ze względu na szczególne okoliczności związane z daną, indywidualną umową.

Obowiązki ubezpieczającego

Umowa ubezpieczenia jest umową dwustronną, w której podstawowym obowiązkiem ubezpieczającego jest zapłacenie składki. Istnieje jednak wiele innych obowiązków obciążających ubezpieczającego, uważanych za dodatkowe lub uboczne, a wynikających z przepisów prawnych, z ogólnych warunków danego rodzaju ubezpieczeń lub ze szczególnych postanowień (klauzul) zawartych w umowie ubezpieczenia.

Podział obowiązków ubezpieczającego.

1. obowiązki obciążające ubezpieczającego w okresie przed zawarciem ubezpieczenia. Polegają one na udzielaniu przez ubezpieczającego dokładnych i prawdziwych informacji, umożliwiających ubezpieczycielowi wszechstronną ocenę danego ryzyka (niebezpieczeństw zagrażających ubezpieczonym obiektom lub osobom) i ustalenie składek ubezpieczeniowych zgodnie z obowiązującą taryfą.

2. obowiązki istniejące w okresie trwania umowy ubezpieczenia, a przed nastąpieniem wypadku ubezpieczeniowego. W czasie trwania umowy ubezpieczenia ubezpieczający zobowiązany jest do zapewnienia przestrzegania (przez niego i przez osoby za które ponosi odpowiedzialność) przepisów bezpieczeństwa oraz do zawiadomienia ubezpieczyciela o istotnych zmianach dotyczących danego ryzyka, a więc przede wszystkim o takich, które mają wpływ na wzrost niebezpieczeństwa zagrażającego ubezpieczonym obiektom (osobom).

3. obowiązki powstające z chwilą nastąpienia wypadku ubezpieczeniowego. W razie nastąpienia wypadku ubezpieczeniowego ubezpieczający zobowiązany jest do użycia wszystkich dostępnych i rozsądnych środków w celu ograniczenia ujemnych skutków tego wypadku.

Czas trwania ubezpieczenia I

Z punktu widzenia czasu trwania (terminu), na jaki została zawarta umowa ubezpieczenia, rozróżniamy ubezpieczenie roczne, krótkoterminowe, długoterminowe (zwane wieloletnim) oraz bezterminowe.

Ubezpieczenia krótkoterminowe - czas obowiązywania umowy ubezpieczenia jest krótszy od roku. Ubezpieczenia długoterminowe - czas obowiązywania umowy ubezpieczenia jest dłuższy od roku. Ubezpieczenia bezterminowe -ubezpieczenia, w których czas trwania ubezpieczenia nie jest z góry ustalony.

Ustalanie odszkodowań ł świadczeń

Podstawowym obowiązkiem ubezpieczyciela jest terminowe wypłacanie odszkodowań i świadczeń.

Sposoby (systemy) ustalania odszkodowań w ubezpieczeniach majątkowych - systemy ubezpieczenia:

1. system ubezpieczenia w pełnej wartości,

2. system ubezpieczenia na pierwsze ryzyko, 3 z udziałem własnym lub franszyzami,

4. inne (łączne)

Podstawą do obliczania wysokości odszkodowania w systemie ubezpieczenia w pełnej wartości stanowi: suma ubezpieczenia, rzeczywista wartość ubezpieczonego majątku oraz wysokość szkody powstałej wskutek wypadku ubezpieczeniowego.

Rzeczywista wartość ubezpieczonego majątku (zwana wartością ubezpieczeniową) określa się na podstawie cen nabycia obowiązujących w danym momencie z uwzględnieniem aktualnego zużycia (amortyzacji) ubezpieczonych przedmiotów.

Wartość ubezpieczeniowa ustalana w momencie początkowym ubezpieczenia stanowi podstawę do ustalenia sumy ubezpieczenia, która nie powinna być wyższa od wartości ubezpieczeniowej Jeśli w danym momencie, np. w chwili powstania wypadku ubezpieczeniowego, niezmienna suma ubezpieczenia jest mniejsza niz wartość ubezpieczeniowa obliczona z uwzględnieniem amortyzacji, to mówimy, ze występuje nic do ubezpieczę nic.

Wówczas - w systemie ubezpieczenia w pełnej wartości - odszkodowanie oblicza się mnożąc wysokość szkody przez stosunek obowiązującej sumy ubezpieczenia do wartości ubezpieczeniowej obliczonej z uwzględnieniem amortyzacji

Oznaczając przez:

U - sumę ubezpieczenia, W - wartość ubezpieczeniową, Z - wysokość szkody, Q - wysokość odszkodowania,

to w razie wystąpienia niedoubezpieczenia, czyli gdy U < W, między tymi wielkościami istnieje następująca

proporcja:

Od^zJśodowajuę - Suma ubezpieczenia
Szkoda Wartość u bezpieczni owa

Q:Z = U:W

a stąd

Q= Z • U / W.

Konsekwencją niedoubezpieczenia jest to, że odszkodowanie jest mzsze od ustalonej przez rzeczoznawców zakładu ubezpieczeń szkody rzeczywistej, gdyż U/W < 1. Gdy U>W, mamy do czynienia zj tzw. nad ubezpieczeniem.

Jeśli w momencie powstania szkody W = U, czyli wartość ubezpieczeniowa jest równa sumie ubezpieczenia, mówimy że występuje ubezpieczenie w pełnej wartości. W tej sytuacji odszkodowanie jest równe wysokości szkody, tj. Q = Z.

Dla uniknięcia skutków niedoubezpieczenia lepszym sposobem zawarcia umowy jest system ubezpieczenia na pierwsze ryzyko. Polega on na tym, że odszkodowanie jest zawsze równe szkodzie rzeczywistej bez: względu na to czy wartość ubezpieczeniowa w momencie wypadku losowego jest wyższa, równa czy też; niższa od sumy ubezpieczenia.

Ogólne warunki ubezpieczenia oraz klauzule polisowe dotyczące konkretnego ubezpieczenia mogą przewidywać inne jeszcze zmniejszenie wysokości odszkodowania niż te. które wynikają z nieaouDezpicczenia. Potrącenia takie przewiduje wprowadzony do umowy udział własny ubezpieczającego oraz tzw. franszyza.

uazial własny ubezpieczajijccgo - polega na tym, ze ubezpieczyciel zobowiązuje się do pokrycia tylko** szkody rzeczywistej obliczonej zgodnie z warunkami ubezpieczenia, natomiast reszta szkody pozostaje do ^wyrównania przez samego ubezpieczającego, czyli stanowi jego udział własny.

Wielkość udziału własnego ubezpieczającego może być określona za pomocą bądź stosunku procentowego, bądź wielkości bezwzględnej

Jeżeli np. udział własny ubezpieczającego został ustalony na 20%, a szkoda rzeczywista jest równa sumie Z, wówczas odszkodowanie wyniesie Z * 80 /100.

Jeżeli natomiast udział własny jest określony za pomocą wielkości bezwzględnej, to odszkodowanie oblicza się, odejmując od sumy szkody sumę udziału własnego Składki od udziału własnego ubezpieczający " nie płaci, czyli składkę oblicza się od skorygowanej sumy ubezpieczenia (zmniejszonej o udział własny).

Franszyza - może występować w dwojakiej formie:

1/jako franszyza integralna (warunkowa),

2/jako franszyza redukcyjna (bezwarunkowa).

Franszyza integralna polega na tym, że ubezpieczyciel nie odpowiada za szkody, których wysokość me osiąga z góry określonej kwoty lub określonego procentu sumy ubezpieczenia. Jeżeli suma szkody rzeczywistej przekroczy sumę franszyzy, to odszkodowanie równa się rzec2ttvistej szkodzie, czyli nie dokonuje ^v się żadnych potrąceń.

W przypadku franszyzy redukcyjnej odszkodowanie zawsze ulega zmniejszeniu o określony procent lub określoną sumę.

Obie franszyzy są z reguły niewysokie, wynoszą kilka, a co najwyżej kilkanaście procent sumy ubezpieczenia. Suma ubezpieczenia, a więc i składka, nie ulega zmniejszeniu z powodu istnienia franszyzy.

Regres ubezpieczyciela od spRrwcy szkody

Z samej istoty ubezpieczeń - a także z przepisów prawnych - wynika, że ubezpieczyciel ma obowiązek zapłacenia odszkodowania ubezpieczeniowego, choćby szkodę objętą ubezpieczeniem była obowiązana naprawić osoba trzecia (np. sprawca szkody) Z chwilą zapłaty odszkodowania ubezpieczeniowego na ubezpieczyciela przechodzą prawa przysługujące ubezpieczającemu od osób trzecich z tytułu wyrządzenia szkody. Warunkiem przejścia tych praw jest więc wypłacenie odszkodowania przez ubezpieczyciela, przy *j czym są one ograniczone do wysokości sumy przez niego wypłaconej.

Jeżeli wypłacone odszkodowanie pokrywa tylko cześć szkody, to ubezpieczającemu przysługuje pierwszeństwo zaspokojenia pozostałej części szkody przed roszczeniem zakładu ubezpieczeń Powstanie i realizacja omówionych powyżej uprawnień ubezpieczyciela nazywa się regresem lub roszczeniem zwrotnym ubezpieczyciela do sprawcy szkody.

Tryb zawierania wmów ubezpieczenia

Tryb zawierania umów ubezpieczenia jest w zasadzie taki sam jak przy zawierania innych umów cywilnoprawnych. Podstawą zawarcia umowy ubezpieczenia Jest oferta (propozycja), którą może składać zarówno osoba pragnąca zawrzeć ubezpieczenie (a wiec przyszły ubezpieczający), jak i zakład ubezpieczeń.

Wniosek o ubezpieczenie - oferta pisemna, złożona przez osobę zamierzającą zawrzeć urnowe ubezpieczenia.

W celu usprawnienia procedury zawierania umów, wnioski o ubezpieczenie są sporządzane na

przygotowanych przez ubezpieczyciela formularzach (drukach) odrębnych dla różnych rodzajówfi wariantów v

ubezpieczeń.

Wniosek o ubezpieczenie zawiera niezbędne informacje dotyczące osoby ubezpieczającego oraz podstawowe

elementy umowy ubezpieczenia, takie jak przedmiot i suma ubezpieczenia, niebezpieczeństwa (rodzaje

ryzyka), na jakie narażone są ubezpieczane obiekty (osoby), proponowany czas trwania ubezpieczenia ilp.

Polisa - dowód zawarcia umowy ubezpieczenia.

Polisa zawiera miedzy innymi określenie ubezpieczyciela i ubezpieczającego, przedmiot i sumę ubezpieczenia czas trwania i okres ubezpieczenia oraz wysokość składki. Do polisy dołącza się ogólne i dodatkowe warunki ubezpieczenia oraz ewentualne przepisy bezpieczeństwa.

W zależności od rodzaju umowy ubezpieczenia i sposobu jej realizacji stosuje różne rodzaje polis. Ważniejsze z nich to:

• polisy jednostkowe (indywidualne),

• imienne,

• na okaziciela.

• na zlecenie.

Polisy imienne - wystawiane są na nazwisko określonej osoby prawnej lub fizycznej, która - jako ubezpieczający, a zarazem najczęściej również ubezpieczony - ma wszelkie prawa i obowiązki wynikające z umowy ubezpieczenia.

Polisy na okaziciela - za uprawnioną do roszczenia o wypłacenie odszkodowania uważa się osobę, która jest w posiadaniu polisy

obrotu transportowego wykazanego w księgach handlowych ubezpieczającego bez potrzeby prowadzenia specjalnej ewidencji poszczególnych przesyłek wyłącznie dla celów ubezpieczeniowych.

■ - Polisy na zlecenie - uprawnienia z tytułu posiadania takiej polisy mogą być na zlecenie przenoszone na inne osoby, przez odpowiednie oświadczenie ubezpieczającego zamieszczone w polisie, zwane indosem.

Podział polis generalnych: - polisy zwykle, - polisy obrotowe, - polisy odpisowe.

Pohsa generalna zwykła - w przeciwieństwie do polisy jednostkowej - dotyczy nie pojedynczych obiektów lub transakcji, lecz obejmuje wiele określonych przedmiotów i transakcji aktualnie istniejących, lub które mogą się pojawić w czasie trwania ubezpieczenia. Przedmiotowy zakres ubezpieczenia, faktyczną wartość ubezpieczeniową i wysokość składki ustala się ex post na podstawie periodycznych raportów ubezpieczającego lub na podstawie prowadzonego przez niego "dziennika ubezpieczeń", w którym są bieżąco rejestrowane wszystkie obiekty i transakcje podlegające ubezpieczeniu. Tego rodzaju polisy generalne stosuje się najczęściej w ubezpieczeniach transportowych, w których liczba pojedynczych transakcji jest bardzo duża.

Odmianą polis generalnych zwykłych, stosowanych w ubezpieczniach transportowych, są. tzw. polisy obrotowe oraz polisy odpisowe.

Polisa generalna obrotowa - umowa obejmuje globalnie całość lub określoną cześć transportu realizowanego

w czasie trwania ubezpieczenia przez daną jednostkę gospodarczą. Wartość ubezpieczeniową transportu oraz składkę ubezpieczeniową ustala się po zakończeniu bieżącego okresu ubezpieczenia na podstawie wartości całego

Polisa generalna odpisowa - odmiana polisy generalnej zwykłej - w polisie tej, z góry ustala się przewidywaną wartość przesyłek, którą traktuje się jako sumę ubezpieczenia obowiązującą w czasie trwania stosunku ubezpieczeniowego. Na podstawie tej sumy ustala się składkę ubezpieczeniową. Wartość zrealizowanych przesyłek jest bieżąco odpisywana od zadeklarowanej przez ubezpieczającego sumy wartości podanej w polisie. Z chwilą wyczerpania zadeklarowanej sumy ubezpieczenie ustaje i może być ponownie wznowione przez zgłoszenie nowej sumy ubezpieczenia i opłacenia dalszej składki.

Klasyfikacja ubezpieczeń

Ubezpieczenia społeczne i gospodarcze

Roznieć pomiędzy tymi ubezpieczeniami wynikają m in z przedmiotu ubezpieczenia, sposobu powstania stosunku ubezpieczenia i charakteru świadczeń ubezpieczeniowych

Ubezpieczenia gospodarcze mogą być majątkowe lub osobowe, ubezpieczenia społeczne I (ubezpieczenia socjalne) są wyłącznie ubezpieczeniami osobowymi, gdyż ich przedmiotem jest zawsze życie, zdrowie i zdolność do pracy człowieka. Ubezpieczenia gospodarcze mogą powstawać bądź na podstawie umowy, bądź z mocy prawa, podczas, gdy ubezpieczenia społeczne powstają tylko - jak dotychczas - z mocy ustawy. W ubezpieczeniach gospodarczych zaspokajanie roszczeń ubezpieczających odbywa się w praktyce prawic wyłącznie w formie wypłat pieniężnych, natomiast w ubezpieczeniach społecznych, oprócz świadczeń pieniężnych (zasiłki, renty, emerytury), szeroko są stosowane świadczenia rzeczowe, (np. w formie bezpłatnego leczenia, zaopatrzenia w aparaty ortopedyczne).

Ubezpieczeniu majątkowe i osobowe

Ze względu na przedmiot objęty ochroną ubezpieczenia gospodarcze dzieli się na dwa działy. ubezpieczenia majątkowe i ubezpieczenia osobowe.

Przedmiotem ubezpieczeń pierwszego rodzaju są różne wartości majątkowe (mienie ruchome i nieruchome, urządzenia, środki transportowe) oraz „interes majątkowy" ubezpieczającego, a drugiego - życie, zdrowie i zdolność do pracy człowieka.

Wymienione działy ubezpieczeń dzielą się z kolei na podziały (grupy) ubezpieczeń. Ubezpieczenia majątkowe dzieli się często na ubezpieczenia rzeczowe, których przedmiotemsą' "określone obiekty materialne, oraz ubezpieczenia majątkowe sensu siriclo, których przedmiotem ochrony jest interes majątkowy ubezpieczającego, czyli jego sytuacja finansowa (np. ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, ubezpieczenia kredytów eksportowych)

Kryterium dalszego podziału ubezpieczeń majątkowych jest rodzaj przedmiotów objętych ochroną ubezpieczeniową (np. ubezpieczenia komunikacyjne, budynków) oraz dział (gałąź) gospodarki narodowej, do której zalicza się ubezpieczany majątek (np. ubezpieczenia rolne, ubez. przemysłowe, handlu i rzemiosła).

Z kolei ubezpieczenia osobowe dzielą się na dwa podziały:

ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków (np grupowe ubezpieczenia pracowników) oraz ubezpieczenia

życiowe, które z kolei dzieli się na ubezpieczenia na życic oraz ubezpieczenia rentowe.

Umowne ubezpieczenia obowiązkowe i dobrowolne

Po zniesieniu w Polsce w 1990 r. ubezpieczeń ustawowych, w których stosunek ubezpieczeniowy

powstawał z mocy prawa (er legt), wszystkie ubezpieczenia gospodarcze mają obecnie charakter umowny,

gdyż stosunek ubezpieczeniowy powstaje na podstawie umowy stron (ex contractu)

Ubezpieczenia te dzielą się na obowiązkowe i dobrowolne.

Podział umownych ubezpieczeń majątkowych jest przeprowadzany w praktyce z uwzględnieniem zarówno

przedmiotu, jak i niebezpieczeństw objętych ochroną ubezpieczeniową. Stąd rozróżniamy podstawowej rodzaje ubezpieczeń.

1 ubezpieczenia od ognia (i innych zdarzeń losowych),

2. ubezpieczenia transportowe,

3. ubezpieczenia pojazdów samochodowych od uszkodzeń (ubezpieczenie autocasco - AC),

4. ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej (OC),

5 ubezpieczenie od kradzieży z włamaniem i rabunku

Podział ubezpieczeń według ustawy z 28 lipca 1990 r.

Podział ryzyka według działów, grup i rodzajów ubezpieczeń Załącznik do ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. nr 59, poz. 344.)

Dział I - Ubezpieczenia na życic

1 .ubezpieczenie na życie,

2.ubezpieczenie posagowe, zaopatrzenia dzieci,

3.ubezpieczenie na życie, jeżeli jest związane z funduszem inwestycyjnym.

Dział II - Pozostałe ubezpieczenia majątkowe i osobowe

1.Wypadek, w tym wypadek przy pracy i choroba zawodowa

2. Choroba.

3. Casco pojazdów lądowych, z wyjątkiem pojazdów szynowych, obejmujące szkody w:

1 .pojazdach samochodowych,

2.pojazdach lądowych bez własnego napędu,

4.Casco pojazdów szynowych obejmujące szkody w pojazdach szynowych,

5.Casco statków powietrznych obejmujące szkody w po jazdach powietrznych.

6.Casco żeglugi morskiej i Śródlądowej obejmujące szkody w:

1.statkach żeglugi morskiej,

2.statkach żeglugi śródlądowej,

7przedmioty w transporcie obejmujące szkody na trans portowanych przedmiotach, niezależnie od

każdorazowo stosowanych środków transportu.

8 Szkody spowodowane żywiołami obejmujące szkody rzeczowe, nie ujęte w grupach 3-7, spowodowane przez:

1 .ogień,, 2.eksplozję, 3.burzę, 4.inne żywioły, 5.energię jądrową, 6.obsunięcia ziemi lub tąpnięcia.

9.Pozostałe szkody rzeczowe (jeżeli nie zostały ujęte w grupie 3, 4, 5, 6, lub

7), wywołane przez grad lub mróz oraz inne przyczyny (jak np. kradzież), jeżeli przy czyny te nie są ujęte w grupie 8.

10.Odpowicdzialność cywilna wszelkiego rodzaju, wynikająca z posiadania i użytkowania pojazdów lądowych

z napędem własnym, łącznie z odpowiedzialnością przewoźnika.

11 .Odpowiedzialność cywilna wszelkiego rodzaju, wynikająca z posiadania i użytkowania pojazdów

powietrznych z napędem własnym, łącznie z odpowiedzialnością przewoźnika.

12 Odpowiedzialność cywilna za żeglugę morską i śródlądową, wynikającą z posiadania i użytkowania |

statków żeglugi śródlądowej i statków morskich, łącznie z odpowiedzialnością przewoźnika.

13.Odpowiedzialność cywilna (odpowiedzialność cywilna ogólna) nie ujęta w grupach 10-12.

14.Kredyt, w tym: 1.ogólna niewypłacalność, 2.kredyt eksportowy, 3.spłaty, 4.pożyczki hipoteczne,

5.pożyczki rolnicze.

15.Gwarancja: 1 gwarancja bezpośrednia, 2gwarancja pośrednia.

16. Różne straty finansowe, w tym:

1.ryzyko zawodowe,

2, niewystarczające dochody,

3.złe warunki atmosferyczne,

4.utrata zysku,

5.pośrednie straty komercyjne, ó. niekomercyjne straty pieniężne,

7. pozostałe straty finansowe.

17.Ochrona prawna.

18.Świadczenia pomocy na korzyść osób, które popadły w trudności w czasie podróży lub podczas

nieobecności w miejscu zamieszkania lub miejscu stałego pobytu.

Reasekuracja

I Pojecie i istota reasekuracji

Reasekuracja jest umową, na mocy której jeden zakład ubezpieczeń - zwany cedentem • odstępuje (ceduje) całość lub część ubezpieczonego ryzyka, lub grupy ubezpieczonych ryzyk określonego rodzaju, wraz z odpowiednią częścią składek, innemu zakładowi ubezpieczeń - zwanemu reasekuratorem - który ze swej strony zobowiązuje się do zapłaty cedentowi odpowiedniej części świadczeń wypłaconych ubezpieczającym.

Rola odgrywana przez strony występujące w umowie reasekuracji nie jest jednakowa. Jedna ze Stron tej umowy - zakład odstępujący ryzyko (reasekurowany) - odgrywa rolę bierną, pozbywa się bowiem ciężaru ponoszenia tego ryzyka. Natomiast druga strona - reasekurator - odgrywa rolę czynną, bowiem przyjmuje to ryzyko.

W związku z tym reasekurację można dzielić na bierną i czynną, przy czym w praktyce zakłady prowadzące działalność reasekuracyjną prowadzą zarówno reasekurację bierną, jak i czynną. Jednym z powodów takiego stanu rzeczy jest, między innymi, fakt, ze przy zawieraniu umów reasekuracji często stosowana jest zasada wzajemności, łj, zasada wymiany interesów, zgodnie z którą wymienia się udziały we wzajemnych umowach reasekuracyjnych. W wypadku zawierania takich umów interesy oddawane nazywają się "alimcntem", a interesy otrzymywane w zamian zwane są "kontralimentcm ".

Między ubezpieczającym a reasekuratorem me powstaje w związku z umową reasekuracji żaden stosunek prawny Reasekurator nie jest obciążony żadnymi obowiązkami i nie przysługują, mu żadne prawa w stosunku do ubezpieczających. Również ubezpieczającym nie przysługują żadne prawa w stosunku do reasekuratora.

W praktyce ubezpieczeniowej, przy dokonywaniu podziału dużych ryzyk między poszczególne zakłady ubezpieczeń, zastosowanie znajduje niekiedy urządzenie zwane konseku racją. Koasekuntcja często określana jest skrótowo jako ubezpieczenie jednego ryzyka u wielu ubezpieczycieli. Mówiąc zaś precyzyjniej, koaseku racja polega na procentowym podziale sum ubezpieczenia danego ryzyka pomiędzy kilku ubezpieczycieli (koaseku ra torów), z których każdy w stosunku procentowym przyjmuje na swój rachunek część tej sumy i za tę część indywidualnie odpowiada wobec ubezpieczającego.

Różnica między reasekuracją a koasekuracją polega przede wszystkim na tym, że w przypadku koasekuracji ubezpieczający nawiązuje tyle stosunków ubezpieczenia, ilu jest ubezpieczycieli biorących udział w toasekurownym ryzyku. W przypadku więc szkody ubezpieczający nawiązuje stosunek ubezpieczenia tylko z ednym ubezpieczycielem. Dochodzi wiec do swych roszczeń o wypłatę odszkodowania tylko od jednego ibezpieczyciela. Oprócz umów reasekuracyjnych i koasekuracyjnych szerokie zastosowanie w praktyce majdują także umowy retrocesyjne.

Retrocesja jest urządzeniem służącym do dokonywania dalszego podziału ryzyka, którego wspólny podział astąpił juz w drodze reasekuracji.

Retrocesja polega wiec na odstępowaniu przez danego reasekuratora, części swoich udziałów w ryzykach *"j mym reasekuratorom Reasekurator odstępujący ryzyka w drodze retrocesji nazywa się retrocedentera, ltomiast reasekurator przyjmujący udziały fetrocedowane - rttrocesjonaduszeni. Dzięki realizowanemu zez retrocesje dalszemu (często wielokrotnie powtarzanemu) podziałowi następuje daleko idące zdrobnienie (automizseja) nawet największych i najcięższych ryzyk.

Charakteryzując poszczególne urządzenia służące do podziału i wyrównaniu ryzyk, trzeba wspomnieć I również o pewnych specyficznych urządzeniach, takich jak: poole ubezpieczeniowe i poolc reasekuracyjne.

Porozumienia typu poolowego zwykle dotyczą określonego rodzaju"^nietypowych, wymagających \ odrębnego traktowariia pod względem ubezpieczeniowym i reasekuracyjnym) przyjmowanych przez członków poolu. Do tego rodzaju ryzyk można zaliczyć przede wszystkim ryzyka uważane za wielkie i j szczególnie niebezpieczne takie jak na przykład ryzyka związane z eksploatacją reaktorów jądrowych i różne J | nietypowe ryzyka ogniowe, morskie, a także wielkie samoloty, huragany, powodzie itp .

Celem reasekuracji poolowej może być nie tylko obniżenie zobowiązań reasekuratora z danej umowy ( reasekuracyjnej, ale także - ograniczenie skutków kumulacji ryzyk na danym terytorium. Poszczególni I

i uczestnicy takiego poolu zatrzymują na rachunku własnym udziały o dowolnej wysokości w ryzykach j przekazanych im do reasekuracji przez ubezpieczy cieli-ccdentów działających na tym samym terytorium, a j pozostałe nadwyżki przekazują poolowi. Całość ogólnego interesu przekazanego do poolu podlega następnie redystrybucji (systemem kwotowym) pomiędzy poszczególnych członków poolu (występujących w roli |

! reiroccsjonariuszy) w ustalonych z góry proporcjach.

Rola I funkcje reasekuracji

Najważniejszymi funkcjami reasekuracji są:

• funkcja stabilizatora wyników finansowych ubezpieczyciela;

• funkcja zwiększania możliwości akccptacyjnych ubezpieczyciela;

• funkcja wzmacniania podstaw finansowych ubezpieczyciela.

Wśród pozostałych funkcji i zadań reasekuracji wymienić należy:

• rolę reasekuracji jako czynnika umożliwiającego objecie ochroną ubezpieczeniową ryzyk o charakterze katastrofalnym;

• rolę reasekuracji jako czynnika umożliwiającego uzyskanie pomocy fachowej (świadczonej przez reasekuratora swoim ubezpieczycielom - cedentom);

• funkcję stymulatora rozwoju ubezpieczeń;

• rolę reasekuracji jako czynnika ułatwiającego organizację nowych rodzajów lub wariantów | ubezpieczeń; rolę reasekuracji zagranicznej jako czynnika istotnie wpływającego na kształtowanie się

H bilansu płatniczego z zagranicą;

• funkcję stymulatora handlu morskiego i zagranicznego.

najważniejszą funkcją reasekuracji jest funkcja stabilizatora wyników finansowych thialahioici\ bezpteczyciela. Podstawowym zadaniem reasekuracji jest wyrównanie wahań wyników finansowych ztanlnoscj ubezpieczyciela, będących następstwem realizacji ubezpieczonych pracz niego wielkich i 'ciężkich" ryzyk (nie znajdujących wyrównania w jego portfelu) lub wielkiego skupienia w danym okresie aitków realizacji ryzyk normalnych, powodującego nadmierny wzrost szkodowośa w tym okresie.

H Dokładne określenie optymalnej wysokości udziału własnego ubezpieczyciela w danym tyzyku jestl cmozliwc ze względu na wielkość i różnorodność czynników, od których zależy wspomniana ró\vnowaga| lansowa Im większy jest stopień wyrównania portfelu ubezpieczyciela, tym większą część ryzyku może on trzymać na udział własny. Wyrównanie zaś portfela zależy przede wszystkim od tego. czyjego wielkość i uktura odpowiadają wymogom, jakie winny być spełnione, aby nastąpiło działanie prawa wielkich liczb.| lezpicczyciel winien dążyć do lego, aby w każdej z tych grup znajdowała się dostatecznie duża liczba ryzyk] łżliwie jednorodnych tak pod względem stopnia niebezpieczeństwa (prawdopodobieństwa realizacji), jak t| d względem wielkości (sumy ubezpieczenia).

---