1.Pojecie pedagogiki jako nauki
Herbart wyłonił pedagogikę w XIX wieku z filozofii.
Pedagogika ogólna - dyscyplina pedagogiki zajmująca się jej podstawowymi teoretyczny. Stawia sobie pytanie o status pedagogiki i jej uwarunkowania filozoficzne, metodologiczne oraz powiązania z praktyką edycyjną: blada swoistość i kontekst historycznych zjawisk, zdarzeń i faktów wychowawczych, zacieśniając w ten sposób swoje związki z historią wychowania. Jej zadaniem jest także wyjaśnienie rzeczywistości wychowania poprzez wydobywanie na jaw podstawowych kategorii pedagogicznych.
2. Pola problemowe współczesnej pedagogiki ogólnej
Pole problemowe - obszary w danej dyscyplinie, które uzasadniają sposób zajmowania się danym problemem. W odniesieniu do pedagogiki funkcjonuje wielość teoretycznych odniesień w polu problemowym pedagogiki. Cechą pedagogiczną jest wielość.
1.Współczesne kierunki i ideologie pedagogiczne ( nie ma jednej pedagogiki)
2. Filozofia wychowania ( o podstawach ontologicznych i epistemiologicznych )
3. Aksjologia wychowania (polega na pomocy dziecku w dokonywaniu wyboru a nie podawanie gotowych wzorów dokonywania wyborów, nie można wychować jeśli nie ma systemu wartości)
4. Metodologiczne przesłanki pedagogiki (metody jakościowe i ilościowe,jak eksplorowa świat w pedagogice aby zrozumieć)
5. Ontyczne podstawy wychowanie i jego funkcje (wychowanie ma różne definicje, ustalenie czym właściwie jest wychowanie i jakie są jego podstawowe kategorię zajmuję się problematyka ontologicznych podstaw wychowania. )
6. Język pedagogiki i jego ustalenia terminologiczne (pedagogika ma problem z językiem, nie ma takich trwałych określeń jak, np. całka. W pedagogice każdy może rozumieć inaczej, język jest tożsamy. Problem z terminologią jest ponieważ wchodzi się w różne nauki choćby w socjologię, filozofię)
7. Tożsamość pedagogiki.( jak sę pojawiła, czym jest)
8. Metateoria pedagogiki
9. Relacje miedzy teorią i praktyka edukacyjną (problem z pedagogiką teoretyczną, nie żyję tym co się dzieję)
10. Miejsce edukacji w kontekście przemian cywilizacyjnych.
3. Fazy rozwoju pedagogiki na świecie i w Polsce
Roland Paulston. Wyróżnił on trzy fazy rozwoju teorii / koncepcji pedagogiki obejmujących lata 1950 - 1990, był zadania, że pedagogika ogólna jest uzależniona od kontekstów społeczno - politycznych, odpowiada na zapotrzebowanie społeczne i polityczne.
Fazy rozwoju teorii pedagogicznej w Europie i USA to za Ronaldem Paulstonem
Okres ortodoksji( lata 50 i 60)
mamy rozwój linearny, dominacji i centralizacji rozpowszechniania i kontroli paradygmatu funkcjonalno - liberalnego. Charakteryzuję się ten okres poprzez wskazanie tendencji do eliminacja odmiennych poglądów, dominacja pozytywistycznej metodologii, dążenie do uwolnienia się od wartości patriarchalizmu, optymizmu i zaufania do stabilności i wartości własnego systemu politycznego i gospodarczego oraz dążenie do ustalenia prawidłowości naukowych. Celem było stworzenie usystematyzowanej wiedzy pedagogiki opartej na wyjaśnianiu przyczynowo - skutkowym.
Okres heterodoksji (lata 70 i 80)
w tym okresie ortodoksja została zakwestionowana przez paradygmat funkcjonalny oraz humanistyczny. W miejsce ortodoksji wchodzi heterodoksja. Pojawienie się „neo” i „anty” krytycznej opozycyjnych wobec dominującego paradygmatu. Ścieranie się różnych teorii pedagogicznych , odmiennych światopoglądów, konkurowanie i wzajemne zwalczanie koncepcji funkcjonalizmu, teorii krytycznej i interpretacjonizmu, wyłanianie się nowych dyskursów (animistycznego)
Okres heterogeniczności (od początku lat 90)
autor ten okres określił jako sytuację upadku teorii społecznych, co oznaczało, ze żadna szkoła badawcza nie może twierdzić, że ma monopol naprawdę, że tak naprawdę żaden paradygmat nie umie odpowiedzieć na wszystkie pytania. Mamy tu okres przejścia od wojny pradygamtów do debaty między nimi. Do pedagogiki dociera przełom postmodernistyczny ( tolerancja dla inności, niepopadanie w idealizacje i fundamentalizm, odrzucenie przekonania o prymacie wiedzy naukowej).
Okres rozwoju pedagogiki w Polsce
1.Okres ortodoksji - po 1947 kryzys załamanie po przyjęciu prze Biuro Polityczne KC PZPR tzw. ofensywy ideologicznej, której celem było podporządkowanie systemu oświatowego władzy socjalistycznej, wykluczającą krytyka i samokrytyka wszystkich nurtów teoretycznych i ideologicznych z okresu II RP, adaptacja, upowszechnienie pedagogiki radzieckiej, antagonistyczne postrzeganie świata i zamkniecie się przed przeciwnikiem „gorszej” zachodniej wiedzy”
2. Okres heterodoksji (lata 70 - 80) załamanie się dominującego paradygmatu zinstrumentalizowanego i instrumentalne wykorzystanie pedagogiki, pojawienie się opozycyjnych wobec niej nurtów uprawianie ich w sposób rozproszony „partyzancki” wytwarzanie obronnych strategii wobec dominującej ideologii.
3. Okres heterogeniczności ( od początku lat 90) zaistnienie pełnej mapy teorii pedagogicznych, otwarcie się i uczestnictwo w europejskich i światowych dyskursach edukacyjnych, silne zróżnicowanie środowisk akademickich, pluralizm jako szansa na program wielość teorii pedagogicznych
4. Paradygmaty współczesnej pedagogiki
PARADYGMAT - zbiór ogólnych i ostatecznych przesłanek w wyjaśnieniu jakiegoś obszaru rzeczywistości, przyjętych w społeczności uczonych - przedstawicieli danej dyscypliny.
Paradygmat (wg T.S. Kuhna)- paradygmat dostarcza modelowych rozwiązań uprawiających daną dyscyplinę naukową lub typ nauk (model) i obejmuje: 1) zbiór przyjętych założeń 2) zbiór podstawowych teorii i twierdzeń opisujących i wyjaśniających rzeczywistość lub jej fragment np. edukację; 3) instrumentarium badawcze; 4) zastosowania osiągniętych wyników badań - współczesna pedagogika dopuszcza współistnienie wielu paradygmatów naukowych.
Paradygmat naukowy - odcięcie się od szeroko komunikatywnego traktowania nauki, jako systemu ciągle narastającej wiedzy, rozwijającej się według reguł metodologii i logiki. Czynniki logiczne tracą dla nauki swoja pozahistoryczną normatywność, okazują się zależne od charakterystycznych dla każdego okresu historii sposobów działalności społeczności naukowych. [wg T. S. Kuhna].
Paradygmat edukacyjny - (nauczanie, wiedza) oznacza zespół twierdzeń, założeń i dogmatów religijnych, filozoficznych, politycznych lub wojskowych.[wg T. S. Kuhna].
Paradygmat metodologiczny - paradygmat dotyczący badań naukowych. Wyróżniamy w nim 2 stanowiska- naturalizm i antynaturalizm. Antynaturalizm metodologiczny- jest stanowiskiem, którego zwolennicy stojący w opozycji do naturalizmu metodologicznego podkreślają odrębność metodologiczną nauk humanistycznych od nauk przyrodniczych. Naturalizm metodologiczny - wyraża się w przekonaniu, że rzeczywistość społeczna jest taka sama jak świat przyrody, a zatem standardy badań naukowych tych dwóch rzeczywistości mogą być takie same.
PARADYGMATY NAUKOWE W PEDAGOGICE
a) Paradygmaty pedagogiki humanistycznej (def. Pedagogika humanistyczna). Istotą pedagogiki humanistycznej jest podkreślanie znaczenia fenomenu duchowości, rozumianego jako „uczłowieczenie (hominizacja)” jednostki ludzkiej. Dzięki duchowości jednostka jest w stanie przezwyciężyć swoje uprzedmiotowienie. Zasadniczą kategorią pojęciową pedagogiki humanistycznej jest dziejowość człowieka, która współokreśla jego byt.
Pedagogika humanistyczna zajmuje się głownie możliwościami twórczego urzeczywistniania się człowieka, którego treścią są wartości duchowe(poznawcze, moralne, estetyczne i religijne, a także sensy i znaczenia zakorzenione w kulturze).
b) Paradygmaty pedagogiki empirycznej (def. Pedagogika empiryczna) kierunek, pedagogiki, zapoczątkowany w XIX wieku, którego zwolennicy dążą do nadania pedagogice statusu autonomicznej dyscypliny naukowej, oferując gromadzenie, porządkowanie i uogólnianie danych, informacji i wiedzy o celowościowych procesach wychowania i kształcenia, traktowanych jako „fakty społeczne”.
c) Paradygmaty pedagogiki krytycznej (def. Pedagogika krytyczna (emancypacyjnej)) nurt badań nad edukacją, rozwijający się w USA od połowy lat 70, skoncentrowany na analizie mechanizmów dominacji w oświacie i kulturze. Pedagogika krytyczna wyłoniła się z szeregu analiz prowadzonych w ramach socjologii edukacji, teorii programu szkolnego, kulturoznawstwa.
PARADYGMATY EDUKACYJNE
Doktryny pedagogiczne- pojęcie doktryny stosowane jest w 3 znaczeniach:
w tym znaczeniu doktryna była synonimem określającym treści nauczania w określonej szkole filozoficznej. Treść nauczania nazywamy doktryną.
Znaczenie współczesne potoczne- potocznie pojęciem tym oznacza się zespół poglądów oderwanych od życia (doświadczenia i rzeczywistości) narzucanych z intencją indoktrynowania
współczesne w nauce- we współczesnej pedagogice doktryną nazywa się autorską koncepcję celowościowego procesu edukacyjnego ( wychowania, nauczania, kształcenia się) zawierającą opis i uzasadnienie celów, opis systemu oddziaływań mających uzasadnienie w teoriach naukowych, dyrektywy praktycznego działania
Ukryty program szkoły (szkolenia) to wszystko, czego ludzie uczą się w szkole poza oficjalnie dostępnym i znanym programem nauczania, czyli to, czego uczy sam fakt przebywania w szkole jako instytucji
Ideologią edukacyjną - są poglądy grup społecznych na temat edukacji wyróżniające ich interesy i dążenia edukacyjnego; Ideologia to coś ukrytego co wykształcony pedagog potrafi uczynić jawnym. Grupy możemy wyróżniać wg kryteriów:
kryterium klasowe: Arystokratyczną, Ploretariacką, Burżuazyjną
kryterium- stosunek do zmiany społecznej: konserwatywne- celem nie dopuszczenie do zmiany i progresywne- afirmujące zmianę
kryterium- typ orientacji teoretycznej: psychologiczne, socjologiczne, kulturoznawcze
ideologie zorientowane na jednostkę (indywidualne) i kolektywistyczne (świat nowoczesny)- człowiek jako członek pewnej wspólnoty.
5. Procesy edukacyjne jako przedmiot badań pedagogicznych
Według Z. Kwiecińskiego na edukację ma wpływ 10 procesów składowych wymienia tu:
1.Hominizacja,
czyli proces kształtowania cech gatunkowych człowieka polegająca na uczłowieczeniu poprzez wychowanie higieniczne, seksualne, unikanie kar, maksymalizowaniu przyjemności, nie szkodzenia innym,
• nadmiar prowadzi do przesadnej odpowiedzialności za swoje zdrowie, środowisko, nawet hipochondrii
• brak prowadzi do szkodzenia sobie, np. palenie, picie alkoholu, nadużywanie leków.
2.Kształcenie i humanizacja,
czyli chodzi o proces nauczania i uczenia się umożliwiający poznanie przyrody, społeczeństw oraz rozwój kompetencji poznawczych wraz z kształtowaniem potrzeb wtórnych
• nadmiar może prowadzić do akademizmu, nieprzydatności wiedzy i umiejętności, do poczucia wyższość nad innymi, w myśl zasady wiem więcej bo uczę się czy czytam więcej, czyli dany człowiek przywiązuje tylko wagę do rozwoju poznawczego, kosztem innych rodzajów rozwoju, choćby społecznego czy rodzinnego
• brak prowadzi braku zrozumienia czytanego tekstu
3.Wychowanie i jurydyfikacja ,
czyli wdrażanie do akceptowania i realizowanie czynności i ról społecznych, prawnych a tym samym kształtowania świadomości społecznej.
• nadmiar wychowania może prowadzić do osobowości zewnątrz sterowanej i podporządkowanej bezkrytycznie normom prawnym
• brak prowadzi do deprawacji oraz skłonności do wykorczeń prawnych
4.Inkulturyzacja i personalizacja
czyli chodzi o proces wrastania człowieka w określoną kulturę, zmierzający do uzyskania tożsamości autonomicznej poprzez wybór wartości i przyswajanie systemów filozoficznych i religijnych
• nadmiar prowadzi do idealistycznego oderwania się człowieka od realiów życia społecznego i sprzyja koncentracji na własnych przeżyciach
• brak prowadzi do braku lub rozchwiania systemu wartości i zasad
5. Socjalizacja
rozumiana jest jako proces socjalizacji pierwotnej w rodzinie, grupie rówieśniczej, społeczności lokalnej, bazującej na wrastaniu w zastane normy
• nadmiar socjalizacji pierwotnej prowadzi do zawężenia spostrzegania siebie i różnych spraw w kategoriach lokalnych, rodzinnych
• brak socjalizacji pierwotnej prowadzi do zaburzeń w funkcjonowaniu społecznym, prowadzi do egocentryzmu
6.Polityzacja, biurokracja, profesjonalizacja,
czyli kształtowanie przydatności ludzi do zatrudnienia i funkcjonowania w społeczeństwie zorganizowanym, zinstytucjonalizowanym oraz zidealizowanym
• nadmiar powoduje przerost wychowania dla instytucji, prowadzi do ukształtowania się osobowości autorytarnej, w której kumulują się tendencje do dominacji z tendencjami do uległości
• brak polityzacji prowadzi do alienacji pracy do indywidualizmu
7.Kolektywizacja
mamy tu do czynienia z procesami socjalizacji wtórnej dokonującej się poprzez więź i interesy klasowe, solidarność
• nadmiar wychowania klasowego prowadzi do przekonania o prawie do dominacji, dyktatury jednej klasy społecznej, patologia w edukacji jest także gotowość wyrzeczenia się obrony interesu własnego państwa oraz własnej grupy społecznej na rzecz partii
• brak kolektywizacji - prowadzi do izolacji społecznej, do apartyjności
8. Nacjonalizacja
czyli powstawanie, kształtowanie się więzi z narodem (język, kultura, tradycja)
• nadmiar - prowadzi do nacjonalizmu, czyli przekonania o wyższości swojego narodu, rasy nad innymi
• brak nacjonalizacji prowadzi do kosmopolizmu, czyli pozbawienia nas poczucia przynależności narodowej
9.Etatyzacja
rozumiana jest jako wprowadzenie człowieka w organizacje i strukturę funkcjonowania państwa oraz powinności obywatelskie.
• nadmiar prowadzi do religijnego kultu państwa, kultu instytucji państwa lub przywódców
• brak etatyzacji - prowadzi do anarchizmu (różnorodne doktryny polityczne i ruchy społeczne cechują się niechęcią wobec scentralizowanej władzy)
10.Globalizacja
czyli wprowadzenie w problemy globalne, np. monocentryzm, brakujące źródła energii, żywności, polityczny podział świata.
• nadmiar globalizacji wiąże się z nadmierną koncentracją na problemach świata, pomijanie tym samym problemów lokalnych
• brak globalizacji prowadzi do koncentracji tylko na swoim obszarze działania.
Wg. Kwiecińskiego te procesy stanowią łącznie szeroka rozumną edukację. O harmonii można mówić jedynie w sytuacji, gdy wzajemnie się te procesy nie przeciwstawiają się sobie, gdy żaden z nich nie występuje w nadmiarze, czyli w inaczej mówiąc w przewadze nad innymi i gdy żaden nie jest stłumiony.
Taki dziesięciościan jako model harmonijnych pływów wszelkich składowych procesów edukacyjnych - jest wytworem intelektu.
W praktyce edukacyjnej mamy do czynienia z rozmaitymi zakłóceniami równowagi pomiędzy tymi dziesięcioma szczegółowymi procesami.
skutki braku równowagi ujawniają się w postaci nadmiaru jednych procesów i niedomiaru innych. Zdaniem Kwiecińskiego wszelkiego rodzaju zakłócenia równowagi (nadmiary i niedomiary) są źródłem patologii edukacyjnej jako praktyki społecznej, a tym samym bardzo interesującym przedmiotem badań pedagogicznych.
Teresa Hejnicka - Bezwińska pisze, że „wieloletnie posługiwanie się przeze mnie modelem dekaderu edukacyjnego w opisie, wyjaśnianiu, interpretacji złożoności i wieloaspektowości edukacji skłoniło mnie do pogrupowania tych procesów.” Pogrupowanie tych procesów wyostrza problem zróżnicowanego zaplecza teoretycznego, koniecznego w poznawaniu i badaniu szczegółowych procesów edukacyjnych. Grupy:
Procesy naturalnego wzrastania jednostki w grupę rodzinną i jej ofertę kulturową.
Celościowe procesy edukacyjne kształcenia i wychowania.
Procesy uspołeczniania poprzez organizację i instytucjonalizację życia w świecie współczesnym.
Na podstawie Pedagogika ogólna, Teresa Hejnicka - Bezwińska - rozdział V
6. Rola pedagogiki ogólnej w procesie integracji wiedzy wytwarzanej w teoriach nauk społecznych
Integracja wiedzy wytworzonej w teoriach naukowych:
Integracja pozioma
Integracja pionowa
Integracja subdyscyplin
Integracja pedagogiczna z innymi dyscyplinami naukowymi
Integracja pedagogiczna z określonym modelem uprawiania nauki
Na czym może polec integracja pól problemowych?
Pedagogika ogólna - cel - integrowanie
Pedagogika nie da się uprawiać przez samo czytanie tekstów. Nie da się wyjaśnić poprzez teorię tego, co dzieję się w rodzinie itd.
7. Współczesne kategorie w kulturze i nauce ponowoczesnej a pedagogika (pytajność, polityczność, konsumeryzm, codzienność, wielość
Wg. Joanny Rutkowiak
Pytajność - wiąże się ona ze stawianiem pytań, kategoria ta oddaje napięcie pomiędzy pewnością a niepewnością; głównie w filozofii; można tez odnieść tę kategorię do szkoły (dzieci zadają pytania) dzisiejsza edukacja powinna być nastawiona na zadawanie pytań. W obszarze pedagogiki formułuje się pytania zarówno typu naukowego jak i filozoficznego. Pytania zarówno w pedagogice jak i w pedagogii są wyrazem otwartości poszukiwań i samodzielności myślenia. Kategoria ta zyskuje dzisiaj na znaczeniu. Wiąże się z wątpieniem, nie ma pewników, na których można opierać funkcjonowanie, więc powinien zadawać pytania i skłaniać dzieci do ich zadawania.
Polityczność - Kazimierz Przyszczypkowski - powiązanie edukacji z polityką, to związek edukacji z preferowanym typem ładu społecznego, ładu w którym edukacja spełnia swoistą kontrolę społeczną a szkoła staje się instytucjonalną emancypacją (emancypacja- wyzwolenie i obdarzenie kogoś pełnią praw).
W szkole mają bowiem miejsca zachowania typowe dla polityki, takie jak wrogość i wzajemność, wykluczanie i kooperacja. Nauczyciele wskazują kto tu rządzi, z kolei uczniowie „być uczniem to znajdować sposoby na nauczyciela, czyli poudawać kogoś innego. Również nierówności społeczne, rasowe czy dotyczące płci pojawiają się w szkole.
Należy również zwrócić uwagę na możliwość manipulowania poprzez politykę celami edukacji, np. wejściu do Unii Europejskiej myślenie w kategorii bycia Europejczykiem
Również Śliwerskie wskazuje tu na bardzo ważny aspekt a mianowicie na centralizacje edukacji. Centralizacja edukacji według autora powoduje, że staje się ona maszyną reprodukcji interesów państwa, postrzeganych z perspektywy makro a nie interesów jednostek i społeczeństw lokalnych. Edukacja zatraca swoją podmiotową tożsamość.
Wg. Joanny Rutkowiak pedagogika zawsze jest uwikłana politycznie, pojawiają się określone priorytety, ideologie, upolitycznianie przejawia się naciskiem wywieranym przez jedną grupę społeczną na inne dla powiększenia swojego zasięgu władzy; upolitycznianie zaczyna się od państwa prawa społeczeństwa i przenosi na pedagogikę i pedagogię
Wg Zygmunt Bauman
Konsumeryzm - posiada dwie cechy, kieruje się:
1. Logiką sprawiania aby potrzeby nigdy nie mogły być zaspokojone, to jest główny produkt konsumeryzmu. Zaspokojony konsument byłby klęską konsumeryzmu.
2. Polega na tym że wzory zachowania konsumpcyjnego, wzory relacji do przedmiotów konsumpcji, przenoszą się na inne dziedziny życia ludzkiego i inne aspekty, które zdawałoby się z konsumpcją nic wspólnego np. edukacje
Wg Baumana „Dzisiejszy konsumeryzm nie polega na gromadzeniu rzeczy, lecz na czerpaniu z nich błyskawicznych i doraźnych przyjemności. Dlaczego taki towar jak wiedza uzyskiwana podczas pobytu w szkole lub uniwersytecie miałaby być wyjątkiem od tej powszechnej reguły?
Zmienność czy też ulotność jest największym problemem dzisiejszej szkoły i to zarówno w sferze wychowania jak i nauczania gdyż szybka utrata aktualności wiedzy prowadzi do zachwiania autorytetu nauczyciela, rodziców, opiekunów. Od wieków wiedza będąca jednym z filarów autorytetu, stanowiła interpretację i reprezentację świata. Dziś coraz trudniej jest pełnić jej taką funkcję gdyż jak podkreśla Bauman - świat zmienia się w sposób, który stale zaprzecza istniejącej wiedzy”.
Dlatego też są istotne przesłanki dla których myślenie o edukacji powinno się zmienić. Po pierwsze do szkoły uczęszczają pokolenie, które zostało ukształtowane prze technologię, mass media oraz Internet, czyli inaczej niż ich rodzice czy dziadkowie. Po drugie świat się zmienił, a szkoły nie nadal uczy się w nich uczniów jak w XIX i XX wieku. Smutne jest to, ze współczesna szkoła polega na tym, że jest jedną z niewielu instytucji, która jest odporna na zachodzące zmiany niej, czyli po raz któryś z rzędu należy omówić z dziećmi oznaki jesieni.
Wg Baumana edukacja przybierała już w przeszłości rozmaite formy i potrafiła się przystosować do zmieniających się okoliczności, wytyczając sobie nowe cele i opracowując nowe strategie, jednak obecna zmian nie przypomina jednak tych wcześniejszych. Dlatego musimy nauczyć się sztuki życia w świcie przesyconym nadmiarem informacji a także jeszcze trudniejszej sztuki przyuczania innych do życia w takich warunkach.
Sacrum- wg Andrzeja C. Leszczyńskiego jest terminem pojmowanym w sposób tak ogólny niezobowiązujący, że staje się rodzajem metafory odnoszącej się do jakichkolwiek rzeczywistości pojętej teraz jako szczególna i w tym sensie „święta'. Sacrum ma w tym wypadku sens naturalistyczny, psychologiczny bądź socjologiczny i nie daje się odnaleźć w obszarze aksjologii (nauka o wartościach) w ścisłym tego słowa znaczeniu. Świętością staje się to, co z jakichkolwiek powodów zostanie uznane za święte coś nienaruszalnego, szanowanego i czczonego, co jest szczególnie ważne i w mocny sposób zaznacza swą obecność w umyśle indywidualnym i zbiorowym.
Codzienność Elżbieta Tarkowska, że codzienność od dłuższego czasu jest przedmiotem zainteresowań różnych dyscyplin. Wyłania się kategoria życia codziennego jako kategoria interdyscyplinarnego dyskursu. Zainteresowanie codziennością można dostrzec również w naukach pedagogicznych. Choćby poprzez analizę życia codziennego szkoły, która dostarcza informacji o sposobie jej funkcjonowania, o jej ukrytym programów. Praktyki zaczerpnięte z życia codziennego polskiej szkoły są narzędziem krytyki rozmaitych mitów jakie wokół niej urosły, choćby takiego, ze szkoła jest miejscem wszechstronnego rozwoju uczniów.
Wielość -
8. Pulsujące kategorie współczesnej pedagogiki
„Pulsujące kategorie” są zestawem pojęć potencjalnie teorio twórczych, których znaczenia są ruchome, ponieważ podlegają zmianom zależnie od kontekstu w jakim występują, czyli odzwierciedlają zarysowo aktualny stan myślenia o edukacji.
Dobór „pulsujących kategorii' jest zasadą tworzenia konturowej mapy odmian o edukacji. Na mapie konturowej wyznacza się określone kategorii uznawane za jej punkty orientacyjne, czyli w oparciu o zasadę empiryczną autor wysuwa elementy jakie uznaje za znaczące. Wg J. Rutkowiak wysuwa następujące kategorie:
1.Intelektualizam, który wiąże się z nazwiskiem J. F. Herbarta nauczanie oparte było na systematycznym wysiłku umysłowym. Był krytykowany za encyklopedyzm, brak indywidualizacji ucznia, oschłość w relacji nauczyciel uczeń, oderwanie szkoły od życia. Obecnie intelektualizm wydaję się ograniczony przez jakość współczesnego życia z jego nastawieniem na konsumpcjonizm, obfitość rzeczy.
2.Praktycyzm - kategoria związana z kulturą amerykańską i z etosem pracy przeciętnego obywatela, zakłada, że najważniejsze są praktyczne umiejętności, dlatego kładą nacisk na działanie i nie cenią wiedzy pojęciowej; wpłynął na drastyczne obniżenie się poziomu w szkołach amerykańskich - zdecydowanie straciła na znaczeniu
3.Przedmiotowość i techniczność - wiąże się z traktowaniem człowieka, jako obiektu, który można za pomocą zewnętrznych zabiegów w sposób dowolny uformować, czyli ten człowiek nie ma wpływu na to, co się z nim dzieje, nie współdecyduje
4.Podmiotowość -kategoria, która wiąże się ze samoświadomością, samowiedzą z uruchomieniem wewnątrz sterownych mechanizmów samokontroli takich jak: samokontrola, samoocena, odpowiedzialność za samego siebie; kategoria ta ściśle wiąże się z wolnością, autonomią człowieka i z jego poczuciem sprawstwa;
(system, Freneta - dziecko samo planuje, co będzie dziś robić, samo dokonuje podziału swoich zajęć)
5.Pytajność - wiąże się ona ze stawianiem pytań, kategoria ta oddaje napięcie pomiędzy pewnością a niepewnością; głównie w filozofii; można tez odnieść tę kategorię do szkoły (dzieci zadają pytania) dzisiejsza edukacja powinna być nastawiona na zadawanie pytań. Pojawia się w związku z tym sfera pulsowania między wiedzą a niewiedzą, między pytaniem i odpowiedzią. Pytania zarówno w pedagogice jak i w pedagogii są wyrazem otwartości poszukiwań i samodzielności myślenia. Kategoria ta zyskuje dzisiaj na znaczeniu.
6.Sakralność - wiąże się z obecnością bądź nie sakrum (tajemnicy, świętością, tabu edukacji, wiąże się to z obecnością czegoś, co wykracza poza racjonalne rozumowanie; ta kategoria wiąże się również z pytaniem o zasadność religii w edukacji;
7.Kontekstowość - każdy fakt pedagogiczny musi być rozpatrywany w pewnym kontekście; zawsze musimy brać ją pod uwagę w pedagogice; uwzględnianie kontekstu globalnego, historycznego, kulturowego
8.Polityczność - pedagogika zawsze jest uwikłana politycznie, pojawiają się określone priorytety, ideologie, upolitycznianie przejawia się naciskiem wywieranym przez jedną grupę społeczną na inne dla powiększenia swojego zasięgu władzy; upolitycznianie zaczyna się od państwa prawa społeczeństwa i przenosi na pedagogikę i pedagogię
9.Krytyczność - kategoria stale obecna w pedagogice w różnym nasileniu, wiąże się z akceptacją czegoś a odrzucaniem czegoś innego, sprzyja ona tworzeniu się nowych koncepcji, rozwiązań praktycznych np. na bazie krytyki pedagogiki tradycyjnej wyrosła pedagogika progresywistyczna; we wszystkich krajach świata krytykuje się system pedagogiki tradycyjnej, ale wynika z tego niewiele,
10.Uprawniona wielość - równoprawna wielość - wszystkie wcześniej wymienione kategorie pojęciowe mają prawo funkcjonować w pedagogice, wszystkie są ważne, czasem zyskują a czasem tracą na znaczeniu
Joanna Rutkowiak stwierdza, że: pedagog jednej drogi poznawczej nie ma racji bytu we współczesnej pedagogice. Między innymi z tego względu, że uznaje jeden autorytet i jedną teorię, sądzi, że zna odpowiedzi na wszystkie pytania i uchyla się od własnej odpowiedzialności etycznej (zdejmuje z siebie odpowiedzialność etyczną, bo ktoś inny jest autorem teorii, którą on stosuje).
Pedagog, który działa na zasadzie wyboru alternatywnych rozwiązań też nie odnajdzie się we współczesnej pedagogice, ponieważ będzie znał jedynie 2 drogi, 2 koncepcje czy 2 style oddziaływań.
- styl autorytarny
- styl liberalny (młodzi pedagodzy po szkole wybierają ten styl, a powinien być autorytatywny, żeby pokazać, kto ma więcej do powiedzenia)
Joanna Rutkowiak proponuje kształtowanie u nauczycieli kompetencji interpretacyjnych, ponieważ one umożliwiają czynienie świata zrozumiałym. Inne ważne kompetencje to: kompetencje orientujące - umożliwiają nauczycielowi spośród wielu różnych teorii, koncepcji czy pojęć wyodrębnić te, które w danym momencie są istotne, kluczowe. Nauczycielowi powinna jednak towarzyszyć świadomość, że mogą one stracić na znaczeniu (np. uczeń się zmienia,)
Dziesięciościan edukacyjny w szkole!!!!!!!!!!!!!!!
1. Hominizacja - kształtowanie cech uczniów, zainteresowanie się jego wychowaniem zdrowotnym związanym z higieną, zaspokajaniem potrzeb, realizacją przyjemności, uczenie go zachowań pomagających w uniknięciu kar.
2. Kształtowanie i humanizacja - kształcenie dzieci w ten sposób aby każde z nich nabyło umiejętności i wiedzę. Kształcenie poprzez zainteresowanie się dzieckiem jako człowiekiem, nastawienie nauczyciela na akcentowanie znaczenia wiedzy
3. Wychowanie i jurdyfikacja - wychowanie to działalność polegająca na kształtowaniu osobowości (nie tylko przekazywanie wiedzy ale kształtowanie osobowości wychowanka) a jurdyfikacja jest procesem w ramach którego kształtowana jest odpowiedzialność prawna dzieci
4. Polityzacja, biurokratyzacja - polityzacja to proces kształtowania świadomości człowieka/dziecka czyli ze szkoła pomaga dostrzegać te wszystkie zależności w których żyjemy, że jest sobie rząd prezydent, że musi być tak a nie inaczej itp. , biurokratyzacja to nic innego jak przygotowywanie tych wszystkich małych niewinnych dzieci na wkurwanie się w urzędach, fachowo przygotowanie do współdziałania człowieka z instytucjami
5. Profesjonalizacja - przygotowywanie do wykonywania zawodu, czyli ze dany rodzaj szkoly przygotuje nas do tego i do tego itd.
6. Kolektywizacja - szkoła uczy dzieci współpracy w zespole, w grupach itp. I uczy też tego że mimo wszystko cel grupy nie powinien przysłaniać naszych indywidualnych interesów
7. Nacjonalizacja - podporządkowanie interesów innych narodów lub ras - własnemu. Ja to rozumiem tak ze szkola cos od nas chce i my od niej tez i ze dzieki szkole możemy być kims i ze szkola ma jakis w tym interes i my także ale nie wiem czy o to chodzi dokladnie
8. Etatyzacja - chodzi o to ze panstwo ingeruje w sprawy szkoly i ze chce wykształcić społeczeństwo wg jednego schematu, jak wszyscy Pisza mature to wszyscy itp.
9. Globalizacja - przekonanie ze ludzie zyja wg jakis systemow globalnych, przejmowanie tradycji zza granicy, swiat jakis durnych itp.