ANATOMIA - układ mięśniowy kończyny górnej
MIĘŚNIE OBRĘCZY KOŃCZYNY GÓRNEJ Rozpoczynają się na obojczyku i łopatce, przyczepiają się do kości ramiennej. Zalicza się tu mięśnie:
Podgrzebieniowy - Przyczep bliższy znajduje się w dole podgrzebieniowym łopatki, przyśrodkowo. Częściowo przyczepia się również do przegrody włóknistej oddzielającej go od mięśni obłego mniejszego i obłego większego. Przyczep obwodowy w formie płaskiego ścięgna, częściowo zrośniętego z torebką stawu ramiennego, przyczepia się do guzka większego kości ramiennej. FUNKCJA: Odwracanie ramienia (rotacja na zewnątrz). Częściowo wspomaga podnoszenie ramienia. Napinanie torebki stawu ramiennego.
Nadgrzebieniowy - Przyczep proksymalny znajduje się w dole nadgrzebieniowym łopatki oraz na powięzi nadgrzebieniowej. Przyczep dystalny kończy w postaci mocnego ścięgna przyczepia się do guzka większego kości ramiennej i do torebki stawowej stawu ramiennego. FUNKCJA: Mięsień nadgrzebieniowy odwodzi ramię oraz napina torebkę stawu ramiennego. Wykonuje dodatkowo niewielką rotację ramienia na zewnątrz.
obły większy - Przyczep bliższy znajduje się na powierzchni grzbietowej w okolicy dolnego kąta łopatki. W swoim przebiegu włókna mięśnia kierują się ku górze i do boku. Przyczep dalszy tworzy mocne ścięgno dochodzące do guzka mniejszego kości ramiennej. FUNKCJA: Opuszczanie uniesionego ramienia. Antagonista mięśnia naramiennego. Działa synergistycznie z mięśniem najszerszym grzbietu przywodząc ramię ku tyłowi i rotując je do wewnątrz.
obły mniejszy - Przyczepia się do powierzchni grzbietowej bocznego brzegu łopatki. Przechodzi w ścięgno przytwierdzone do powierzchni dolnej guzka większego kości ramiennej i torebki stawowej stawu ramiennego. FUNKCJA: Rotacja kości ramiennej na zewnątrz oraz napięcie torebki stawowej.
Podłopatkowy - Przyśrodkowy przyczep zlokalizowany jest na powierzchni żebrowej łopatki oraz na powięzi podłopatkowej. Włókna mięśnia zbiegają się koncentrycznie do boku tworząc ścięgno, które zrasta się częściowo z torebką stawu ramiennego, a następnie przyczepia się do guzka barkowego mniejszego i większego kości ramiennej. FUNKCJA: Rotacja ramienia do wewnątrz - działanie antagonistyczne w stosunku do mięśnia podgrzebieniowego. Napięcie torebki stawowej.
Naramienny - Znajduje się na zewnętrznej stronie barku. Rozpoczyna się na trzeciej części obojczyka, na wyrostku barkowym łopatki i na grzebieniu łopatki. Wyróżniamy w nim trzy części:
część przednią - obojczykową
część środkową - barkową
część tylną - grzbietową
Koniec mięśnia naramiennego znajduje się na guzowatości naramiennej kości ramiennej.
FUNKCJA: część barkowa odwodzi ramię aż do poziomu. Podnoszenie ramienia powyżej poziomu odbywa się w stawach obojczykowych. Część obojczykowa przywodzi do przodu i dokonuje ruchu obrotowego ramienia do wewnątrz. Część grzebiebniowa przywodzi do tyłu i dokonuje rotacji ramienia na zewnątrz.
Wymienione mięśnie biorą udział we wszystkich ruchach stawu ramiennego, a unerwione są przez część nadobojczykową splotu ramiennego.
MIĘŚNIE RAMIENIA dzielimy na:
grupę przednią (zginaczy), unerwionych przez nerw mięśniowo-skórny, do której zaliczamy mięśnie:
kruczo-ramienny - Przyczep proksymalny znajduje się na wyrostku kruczym łopatki. Dodatkowo zrasta się z głową krótką mięśnia dwugłowego ramienia i ścięgnem mięśnia piersiowego mniejszego. Przyczep dystalny zlokalizowany jest w połowie długości kości ramiennej na powierzchni przedniej przyśrodkowej. FUNKCJA: W stawie ramiennym: zgina, przywodzi i obraca (do wewnątrz lub na zewnątrz w zależności od położenia).
dwugłowy ramienia - składa się z dwóch głów - głowy długiej oraz głowy krótkiej Przyczep ścięgnisty głowy długiej znajduje się na obrąbku stawowym i guzku nadpanewkowym łopatki. Głowa krótka rozpoczyna się przyczepem ścięgnistym położonym na wyrostku kruczym łopatki. Ku dołowi obie głowy mięśnia dwugłowego ramienia łączą się we wspólny brzusiec. W części dystalnej, powyżej stawu łokciowego mięsień wytwarza dwa łącznotkankowe ścięgna: powierzchowne, płaskie - rozcięgno mięśnia dwugłowego ramienia przechodzące w powięź przedramienia oraz właściwe ścięgno przyczepione do guzowatości kości promieniowej. FUNKCJA: Mięsień dwugłowy ramienia działa na dwa stawy: staw ramienny i staw łokciowy. W stawie ramiennym mięsień podnosi ramię do przodu. Dodatkowo głowa długa odwodzi ramię i obraca do wewnątrz, a głowa krótka przywodzi ramię. W stawie łokciowym mięsień dwugłowy ramienia jest zginaczem oraz najsilniejszym mięśniem odpowiedzialnym za odwracanie przedramienia i ręki.
Ramienny - Przyczep początkowy znajduje się na przedniej powierzchni dolnej połowy kości ramiennej oraz w przegrodach międzymięśniowych (przyśrodkowej i bocznej). W górnej części obejmuje przyczep dystalny mięśnia naramiennego. Mięsień zrasta się częściowo z torebką stawu łokciowego. Biegnąc w dół przyczepia się poprzez ścięgno do guzowatości kości łokciowej. FUNKCJA: Silny zginacz przedramienia w stawie łokciowym. Wrośnięte w torebkę włókna napinają ją, uniemożliwiając wklinowanie się jej do stawu. Funkcja zgięcia przedramienia nie jest zależna od supinacyjnego ustawienia przedramienia jak to ma miejsce w przypadku mięśnia dwugłowego ramienia.
grupę tylną (prostowników), unerwionych przez nerw promieniowy, do której zaliczamy mięśnie:
trójgłowy - Składa się z trzech głów:
głowy przyśrodkowej , która przylega do kości ramiennej tworząc warstwę głęboką
głowy długiej
głowy bocznej leżącej na przyśrodkowej części ramienia
Przyczep bliższy głowy długiej znajduje na guzku podpanewkowym łopatki. Przyczep bliższy głowy przyśrodkowej znajduje się na tylnej powierzchni kości ramiennej poniżej bruzdy nerwu promieniowego sięgając i częściowo wchodząc w torebkę stawu łokciowego tworząc płaskie ścięgno. Przyczep bliższy głowy bocznej znajduje się na tylnej powierzchni kości ramiennej powyżej bruzdy nerwu promieniowego oraz na przegrodzie międzymięśniowej bocznej. Przyczepy dalsze wszystkich trzech głów kończą się wspólnym ścięgnem na tylnej powierzchni wyrostka łokciowego. FUNKCJA: Głowa długa wymusza ruch w dwóch stawach - stawie ramiennym i stawie łokciowym, przy czym siła działania na staw ramienny jest większa niż na staw łokciowy. Jest ona najsilniejszym prostownikiem stawu ramiennego oraz silnym przywodzicielem ramienia. Głowa boczna i przyśrodkowa są głowami odpowiedzialnymi za ruch wyprostny w stawie łokciowym. Siła mięśni prostowników stawu łokciowego - mięśnia trójgłowego ramienia i mięśnia łokciowego jest mniejsza niż siła mięśni zginaczy stawu łokciowego - mięśnia kruczo-ramiennego, mięśnia dwugłowego ramienia i mięśnia ramiennego.
Łokciowy - Przyczep bliższy znajduje się na nadkłykciu bocznym kości ramiennej, obejmuje dodatkowo więzadło poboczne promieniowe. Przyczep dalszy zlokalizowany jest po stronie tylnej kości łokciowej. FUNKCJA: Współpracuje z mięśniem trójgłowym ramienia w prostowaniu stawu łokciowego. Napina torebkę stawową. Zwiera kości promieniową i łokciową.
MIĘŚNIE PRZEDRAMIENIA - poprzecznie prążkowane szkieletowe znajdujące się na przedramieniu, czyli części kończyny górnej od łokcia do nadgarstka. Wyróżnia się tu zwykle 19 mięśni podzielonych na kilka grup.
Podział :
Wyróżnia się 3 grupy mięśni:przednią, boczną i tylną.
Grupa przednia
Jest to najsilniejsza grupa, zawierająca głównie zginacze. Najbardziej zewnętrznie leżą (od strony promieniowej do łokciowej) mięsień nawrotny obły, następnie mięsień zginacz promieniowy nadgarstka, Mięsień dłoniowy długi (najbardziej zewnętrzny, o łatwo wyczuwalnym ścięgnie, który może nie występować) oraz mięsień zginacz łokciowy nadgarstka. Nieco pod nimi leży mięsień zginacz powierzchowny palców. Wymienione mięśnie stanowią warstwę powierzchowną.
Najbardziej na zewnątrz z warstwy głębokiej leży (po stronie łokciowej) mięsień zginacz głęboki palców, jeszcze głębiej są (po stronie promieniowej) mięsień zginacz długi kciuka, a także - na samym "spodzie" - mięsień nawrotny czworoboczny.Tylko oba mięśnie nawrotne kończą się na przedramieniu (k. promieniowa), pozostałe zmierzają do kości nadgarstka, przedramienia i palców. Ścięgna większości z tych mięśni przechodzą pod troczkiem zginaczy w kanale nadgarstka, tylko ścięgno m. dłoniowego długiego przechodzi nad nim w rozcięgno dłoniowe.
Grupa boczna
Do grupy bocznej, zwanej także promieniową, należą 4 mięśnie. Zaczynają się one zazwyczaj na nadkłykciu bocznym kości ramiennej, przyczepy znajdują się zaś na kości promieniowej i na kościach śródręcza. Funkcją tych mięśni jest uczestnictwo w prostowaniu nadgarstka oraz odwracanie przedramienia.
Zaliczamy tutaj mięsień ramienno-promieniowy, leżący powierzchownie po promieniowej stronie na przedzie przedramienia, leżące za nim prostowniki promieniowe nadgarstka długi i mięsień prostownik promieniowy krótki nadgarstka, a najgłębiej znajduje się mięsień odwracacz.
Grupa tylna
Także i tę grupę dzielimy na warstwę powierzchowną i głęboką.
Warstwę powierzchowną tworzą mięsień prostownik palców, częściowo przykryty nim leżący łokciowo mięsień prostownik palca małego i znów leżący bardziej powierzchownie i jeszcze bardziej łokciowo mięsień prostownik łokciowy nadgarstka. Mięśnie te są ze sobą częściowo zrośnięte.
Pomiędzy obiema warstwami znajdują się gałąź głęboka nerwu promieniowego oraz naczynia międzykostne tylne.
Do warstwy głębokiej należą mięsień odwodziciel długi kciuka, mięsień prostownik długi kciuka, mięsień prostownik krótki kciuka, częściowo przykryte warstwą powierzchowną, ale wydostające się spod niej po promieniowej stronie przedramienia, a także mięsień prostownik wskaziciela, leżący najbardziej łokciowo ze wszystkich.
Ścięgna mięśni grupy bocznej i tylnej przechodzą pod troczkiem prostowników w 6 kanałach (od strony promieniowej do łokciowej)- grupa promieniowa:
odwodziciel długi kciuka, prostownik krótki kciuka
prostowniki promieniowe nadgarstka długi i krótki
prostownik długi kciuka
Grupa łokciowa:
prostowniki palców i wskaziciela
prostownik palca małego
prostownik łokciowy nadgarstka
Podział mięśni przedramienia na 4 warstwy
Warstwa pierwsza
mięsień nawrotny obły - Składa się z dwóch głów. Głowa ramienna (łac. caput humerale) posiada przyczep proksymalny na przegrodzie międzykostnej przyśrodkowej ramienia i na nadkłykciu przyśrodkowym kości ramiennej. Głowa łokciowa (łac. caput ulnare) posiada przyczep proksymalny zlokalizowany na wyrostku dziobiastym kości łokciowej. Dystalnie obie głowy łączą się kierując się skośnie ku dołowi i bocznie, gdzie przechodzą w krótkie płaskie ścięgno położone na powierzchni bocznej kości promieniowej. FUNKCJA: nawracanie przedramienia w stawach promieniowo łokciowych, zginanie stawu łokciowego
mięsień zginacz promieniowy nadgarstka - Przyczep proksymalny zlokalizowany jest na nadkłykciu przyśrodkowym kości ramiennej i na powięzi przedramienia. Dodatakowo zrasta się z sąsiadującymi mięśniami. Mięsień przebiega skośnie ku dołowi, przechodząc w długie mocne ścięgno skierowane ku promieniowej stronie nadgarstka. Przebiega ono osobno pod troczkiem zginaczy, następnie w bruździe kości czworobocznej większej, kończąc się na podstawie II kości śródręcza. Niekiedy dochodzi także do podstawy III kości śródręcza. FUNKCJA: nieznaczne zginanie w stawie łokciowym, zginanie i odwodzenie ręki w stronę promieniową, nawracanie przedramienia, mięsień dłoniowy długi , mięsień zginacz łokciowy nadgarstka
mięsień dłoniowy długi - wąski mięsień kończyny górnej leżący w warstwie powierzchownej grupy przedniej mięśni przedramienia. Jest mięśniem położonym po stronie łokciowej mięśnia zginacza promieniowego nadgarstka.Często nie występuje. Przyczep proksymalny zlokalizowany jest na nakłykciu przyśrodkowym kości ramiennej i na powięzi przedramienia. Dodatakowo zrasta się z sąsiadującymi mięśniami. Mięsień przebiega ku dołowi między mięśniem zginaczem promieniowym nadgarstka a mięśniem zginaczem powierzchownym palców. Kończy się długim ścięgnem przechodzącym w rozcięgno dłoniowe. Ścięgno zrasta się z troczkiem zginaczy przechodząc nad nim. FUNKCJA: nieznaczne zginanie przedramienia w stawie łokciowym, nawracanie przedramienia, napinanie rozcięgna dłoniowego i zginanie stawów ręki i palców w stawach śródręczno-paliczkowych
Mięsień zginacz łokciowy nadgarstka - mięsień kończyny górnej leżący w warstwie powierzchownej grupy przedniej mięśni przedramienia. Jest mięśniem położonym najbardziej przyśrodkowo na przedramieniu. Mięsień posiada dwie głowy. Głowa ramienna (łac. caput humerale) posiada przyczep proksymalny zlokalizowany na nadkłykciu przyśrodkowym kości ramiennej i na powięzi przedramienia. Dodatkowo zrasta się z sąsiadującymi mięśniami. Głowa łokciowa (łac. caput ulnare) posiada przyczep proksymalny w postaci długiej blaszki ścięgnistej połączonej z powięzią przedramienia na tylnej powierzchni wyrostka łokciowego i na tylnym brzegu kości łokciowej. Mięsień przebiega ku dołowi, równolegle do mięśnia zginacza powierzchownego placów. Przechodzi w długie ścięgno przyczepione do kości grochowatej. FUNKCJA: zginanie i przywodzenie ręki w stronę łokciową
Warstwa druga
mięsień zginacz powierzchowny palców - Płaski, szeroki mięsień zakończony czterema ścięgnami. Proksymalnie mięsień dzieli się na dwie głowy:
głowa ramienno-łokciowa tworzy przyczep na nadkłykciu przyśrodkowym kości ramiennej oraz na wyrostku dziobiastym kości łokciowej
głowa promieniowa rozpoczyna się w proksymalnej części powierzchni przedniej kości promieniowej.
Łuk ścięgnisty rozpięty między obiema głowami stanowi przyczep dodatkowych włókien mięśniowych. Łuk ścięgnisty przykrywa nerw pośrodkowy oraz naczynia łokciowe. W dalszym przebiegu mięsień rozdziela się na cztery brzuśce dające początek czterem płaskim ścięgnom. Brzuśce oraz ścięgna biegnące do palca III i IV leżą powierzchownie, przykrywając brzuśce i ścięgna palca II i V. W swoim przebiegu ścięgna przechodzą przez kanał nadgarstka i rozbiegają się na powierzchni dłoniowej, w kierunku odpowiadających palców. Na wysokości paliczków bliższych ścięgna rozdzielają się na dwie odnogi. Między odnogami przebiega ścięgno mięśnia zginacza głębokiego palców. W dalszym przebiegu, włókna obu odnóg ścięgna mięśnia zginacza powierzchownego palców, wymieniają ze sobą włókna tworząc skrzyżowanie ścięgien. FUNKCJA: Zginanie ręki i palców. Osiągnięcie największej siły zgięcia umożliwia zgięcie grzbietowe dłoni. W skrajnym zgięciu dłoniowym mięsień traci większość swojej siły.
Warstwa trzecia
mięsień zginacz głęboki palców - Przyczep bliższy obejmuje górną i przyśrodkową część kości łokciowej i sąsiadujące fragmenty błony międzykostnej przedramienia. Poniżej połowy długości przedramienia brzusiec przechodzi w cztery płaskie ścięgna, wnikające do kanału nadgarstka. Dalej biegną one rozbieżnie do II-V palca, przebijając na wysokości paliczka bliższego, rozdzielone na dwie odnogi, ścięgno mięśnia zginacza powierzchownego palców. FUNKCJA: Zginanie ręki oraz wszystkich stawów II-V palca. Przywodziciel ręki. Zbliża do siebie rozstawione palce. Ćwicząc można nabrać umiejętności selektywnego zginania paliczków dalszych.
mięsień zginacz długi kciuka - Położony bocznie od mięśnia zginacza głębokiego placów w trzeciej warstwie zginaczy przedramienia. Przyczep proksymalny znajduje się na powierzchni przedniej kości promieniowej oraz na przylegającym fragmencie błony międzykostnej, pomiędzy przyczepem mięśnia nawrotnego czworobocznego i mięśnia odwracacza. Długie płaskie ścięgno przechodzi przez boczną część kanału nadgarstka, we własnej pochewce maziowej, następnie w obrębie kłębu między dwiema głowami mięśnia zginacza krótkiego kciuka, łączy się z podstawą dystalnego paliczka kciuka. Przed wejściem ścięgna do kanału nadgarstka na powierzchni mięśnia przebiega tętnica promieniowa. W tym miejscu wyczuwa się jej tętno. Mięsień ten występuje jako samodzielny zginacz tylko u człowieka. U innych naczelnych połączony jest ze zginaczem głębokim palców. FUNKCJA: Zginanie ręki i kciuka. Niewielkie odwodzenie ręki.
Warstwa czwarta
mięsień nawrotny czworoboczny - płaski mięsień zlokalizowany w przednio-dolnej części przedramienia. Rozpostarty między przyczepami zlokalizowanymi na dolnej przedniej i częściowo tylnej powierzchni kości łokciowej oraz dolnej przedniej i bocznej części kości promieniowej. FUNKCJA: Nawracanie przedramienia. Zwieranie powierzchni stawowych stawów promieniowo-łokciowych.
Warstwy pierwszą i drugą zalicza się do grupy mięśni powierzchownych, natomiast trzecią i czwartą - głębokich (warstwa czwarta to mięsień położony najgłębiej).
MIĘŚNIE RĘKI - zapewniają ruchomość palcom ręki. Są unerwione przez nerw pośrodkowy i nerw łokciowy.
Mięśnie kłębu, które tworzą wyniosłość poniżej i przyśrodkowo do kciuka, należą do nich mięśnie:
zginacz krótki kciuka
odwodziciel krótki kciuka
przeciwstawiacz kciuka
przywodziciel kciuka
mięśnie kłębika, które tworzą wyniosłość poniżej palca małego, należą do nich:
odwodziciel palca małego
mięsień dłoniowy krótki
mięśnie środkowe ręki, do których należą mięśnie:
glistowate
międzykostne dłoniowe
międzykostne grzbietowe
przywodzące i odwodzące palce II, IV i V do osi przechodzącej przez palec III.