Psychologia społeczna - ćwiczenia

KOMUNIKACJA WERBALNA I POZAWERBALNA

Komunikowanie - wymiana informacji, przekazywanie informacji;
communicare (łac.) = zjednoczenie → nadrzędny cel komunikacji to tworzenie pewnej wspólnoty z rozmówcą

1. Komunikacja werbalna - słowna, językowa

• Wpływ czynników psychologicznych na proces komunikowania

Elementy procesu komunikowania

Model Jakobsona:

Czynniki psychologiczne to przede wszystkim właściwości nadawcy i odbiorcy.

Co wpływa na czynniki psychologiczne?

1. Cechy osobowości

• EKSTRA- / INTROWERSJA

Ekstrawertyk - ma dużo „energii psychicznej”, której musi się pozbywać

Introwertyk - nakierowany do wewnątrz

Jak to przekłada się na komunikację?

Ekstrawertyk jest częściej nadawcą, więcej gestykuluję, mówi głośniej i szybciej

Introwertyk - częściej odbiorca, mówi ciszej…

• OSOBOWOŚĆ AUTORYTARNA I MAKIAWELICZNA

Osobowość autorytarna: narzuca swoje zdanie, częściej jest nadawcą, preferuje tryb komunikowania jednostronnego

osobowość makiaweliczna: skłonność do manipulacji otoczeniem, dobrze dostosowuje się do sytuacji (często takie osoby są dobrymi odbiorcami), wykorzystują proces komunikowania do swoich celów

2. Temperament (m.in. stopień reaktywności na bodźce zewnętrzne)

Jest mocniej uwarunkowany biologicznie, niż osobowość. Najbardziej wpływa na formalne aspekty komunikowania, także na aspekt pozawerbalny (np. szybkość mówienia).

CECHY OSOBOWOŚCI I TEMPERAMENT CHARAKTERYZUJĄ NAS W SPOSÓB STAŁY.

Natomiast ZMIENNE są:

3. Stany emocjonalne, emocje

Jest 6 podstawowych emocji:

1. radość

2. smutek

3. złość

4. strach

5. zaskoczenie

6. wstręt

Inaczej się komunikujemy w zależności od tego, pod wpływem jakiej emocji jesteśmy.

4. Wpływ pełnionej w grupie roli (roli społecznej)

Wpływ obecności osób, które mają np. jakąś przewagę we władzy

• Wpływ sytuacji na proces komunikowania (kontekstu, kodu, kanału)

• LICZEBNOŚĆ GRUPY - im większa grupa, tym proces komunikowania jest trudniejszy → więcej szumów informacyjnych, utrudniających sprzężenie zwrotne

4-5 osób → powyżej tej liczby wyraźnie spada efektywność procesu komunikowania

• OKREŚLONE SYTUACJE SPOŁECZNE - inaczej komunikujemy się w sytuacjach prywatnych, a inaczej w sformalizowanych

• 
  SPOSÓB USYTUOWANA ROZMÓWCÓW względem siebie:

Bardzo ważne jest również miejsce, w którym odbywa się proces komunikacji (przestrzeń dospołeczniona / odspołeczniona).

• Wpływ sposobu komunikowania

Na podstawie sposobu komunikowania możemy wywnioskować:

Jaka jest dana osoba? Jakie ma cechy? Jak jest wychowana?

Także to, jak ktoś jest ubrany może być informacją (ale to podejście stereotypowe).

2. Komunikacja pozawerbalna - pozasłowna, pozapojęciowa

* język migowy = komunikacja werbalna, ponieważ jest kod (system znaków)

Cechy komunikacji pozawerbalnej i jej funkcje:

CECHY

FUNKCJE

jest w większym stopniu nieuświadomiona, a więc mniej kontrolowana → bardziej wiarygodna trwa cały czas, nie ustaje - bez względu na to, czy jesteśmy nadawcą, czy odbiorcą jest szybsza od werbalnej jest trudniejsza w odczytaniu (nie ma kodu), jest wysokokontekstowa → znaczenie danego gestu jest bardzo uzależnione od kontekstu * bardziej kontrolujemy górną część ciała, a najmniej nogi (na tej podst. łatwo stwierdzić kłamstwo)

przekazuje informacje na temat emocji, uczuć, postaw w odniesieniu do werbalnej: wzmacnia ją lub tłumi może też zmieniać przekaz werbalny (kiedy nie ma spójności między werbalną a pozawerbalną - wtedy bardziej wierzymy pozawerbalnej) może zastępować komunikację werbalną (choć nie do końca) jest wykorzystywana w rytuałach (wtedy też może zastępować przekaz werbalny) - np. machanie ręką na pożegnanie reguluje przebieg rozmowy - poprzez tzw. „przekaz zwrotny” możemy zinterpretować odbiór naszego przekazu i, w konsekwencji, zmieniać go, aby nas lepiej zrozumiano

Przewaga komunikacji pozawerbalnej nad werbalną:

• Jest bardziej wiarygodna

• Jest szybsza (chyba, że jest potrzebna bardzo konkretna informacja)

Co ma wpływ na komunikację i odbiór przekazu?

• Mowa ciała - 55%

• Sposób mówienia - 38%

• Treść przekazu - 7% !

Klasyfikacja komunikacji pozawerbalnej:

1. komunikaty indywidualne - pojawiają się także wtedy, gdy jednostka jest zupełnie sama i nie ma odbiorcy:

• mowa ciała:

• mimika, gesty - urozmaicają, wzbogacają k. werbalną, powinny być dostosowane do wielkości i typu audytorium oraz rodzaju kontaktów;

• postawa ciała - powinna być otwarta, wyprostowana, pewnie stajemy na 2 nogach

• sposób poruszania się

• sposób ubierania się, fryzura, makijaż, używane lub nie perfumy - to powinno być umiejętnie dostosowane do kontekstu

• oczy:

• 
  pozycja powiek:

• 
  
  
  

• zmiana wielkości źrenic:

rozszerzenie - pozytywne bodźce, pozytywne emocje

zwężenie - negatywne bodźce, negatywne emocje

• ruchy gałek ocznych - w zależności od tego, z której strony półkuli mózgowej korzystamy - w inną stronę odchylają się gałki oczne: jeśli z prawej - w lewą i odwrotnie.

Półkule:

• Lewa: matematyka, język, pozytywne emocje

• Prawa: tworzenie, wyobraźnia, rozpoznawanie emocji (zwłaszcza negatywnych)

Ruchy gałek ocznych mogą być diagnozą prawdomówności:

• W lewo - kłamstwo

• W prawo - prawda

* u leworęcznych - odwrotnie

• Sposób mówienia - wysokość głosu, tempo mówienia, tony głosu (niższe są milsze dla ucha), akcent, przerywniki

2. komunikaty interakcyjne - pojawiają się tylko wtedy, gdy są co najmniej 2 osoby:

1. kontakt wzrokowy - świadczy o zainteresowaniu, pewności siebie, szczerości;

chęć nawiązania kontaktu = nawiązanie kontaktu wzrokowego.

30-70% czasu rozmowy powinniśmy poświęcić na utrzymywanie kontaktu wzrokowego. Natarczywe utrzymywanie kontaktu wzrokowego może świadczyć o zachowaniach agresywnych. To jednak zależy także od kultury: w krajach azjatyckich - mniej (podłoże religijne, wiara, że intensywny k. wzrokowy może skraść duszę ), natomiast w krajach arabskich - więcej.

2. 
   dotyk - jest oznaką emocji pozytywnych (ale nie w każdej sytuacji).
   * Prosząc kogoś o coś - jeśli kogoś dotkniemy, to zwiększymy szansę na spełnienie prośby.

Indie - niedotykalni
USA - także kultura bezdotykowa

Kultury „mocno dotykowe”: Włochy, Hiszpania, Turcja - dotyk naturalnym elementem rozmowy.

3. terytorialność - są 2 sposoby rozumienia:

1. tendencja człowieka do traktowania przestrzeni, którą zajmuje jako swojej własnej
   ”oznaczanie terytorium”, np. rozkładanie swoje rzeczy, rozstawianie zdjęć na biurku w pracy…

2. zajęcie określonego miejsca może świadczyć o naszym miejscu w grupie / lub miejscu, które możemy zająć w grupie /

Reguła „stołu Artura”:

4. przestrzenie personalne (dystanse personalne) - strefy wg Edwarda Halla:

• Strefa intymna: 0-45 cm, zarezerwowana dla osób, którym najbardziej ufamy; gdy osoby obce naruszają tą strefę - wywołuje w nas negatywne odczucia. Jeżeli ta osoba ma do nas stosunek władczy - jesteśmy wtedy bardziej ulegli.

• Strefa osobista: 45-120 cm, kontakty z dość bliskimi osobami, rozmowy na przyjęciach itd.

• Strefa społeczna: 120-360 cm, kontakty służbowe, sformalizowane

• Strefa publiczna: powyżej 360 cm, kontakty mocno sformalizowane, kontakty z osobami bardzo znaczącymi, z osobami przemawiającymi. Na tę odległość odsunęli się od Kennedy'ego jego współpracownicy, kiedy wygrał wybory.
  Ta strefa sięga tak daleko, jak potrafimy rozpoznać czyjąś twarz.

Klasyfikacja komunikatów pozawerbalnych:

1. ilustratory - gesty, które ilustrują to, co mówimy, np. wskazywanie kierunku

2. regulatory - sposób używania całego ciała do regulowania przebiegu rozmowy, np. odsunięcie się od kogoś, zrywanie kontaktu wzrokowego itp.

3. adaptatory - nie mają ściśle określonego znaczenia, ale się pojawiają podczas rozmowy, w niektórych sytuacjach, np. drapanie się po głowie, kiedy myślimy. Są w dużym stopniu niekontrolowane, stąd ich nasilenie może świadczyć o zdenerwowaniu (także o kłamstwie)

4. ekspresja afektu - wyrazy mimiczne emocji; każdej z podstawowych emocji odpowiadają wyrazy mimiczne (niezależne od kultury). Ale w niektórych kulturach nie ma przyzwolenia na publiczne okazywanie niektórych emocji (np. Skandynawia, Japonia…). Ten sposób komunikacji powstał przed językiem.

5. emblematy - sygnały głowy, barków, ramion, które mają określone znaczenie (ściśle uwarunkowane kulturowo), np. kiwanie głową (TAK), kręcenie głową (NIE) - w Bułgarii odwrotnie

Komunikacja pozawerbalna:

• Wysoko kontekstowa

• Mało precyzyjna

Trzeba dbać o spójność przekazu werbalnego i pozawerbalnego + o dopasowanie się do sposobu komunikacji naszego odbiorcy.

• Wpływ kultury na proces komunikowania:

Typologia 4 wymiarów (Geert Hofstede):

• dystans wobec władzy:

KULTURY DUŻEGO DYSTANSU WOBEC WŁADZY	KULTURY MAŁEGO DYSTANSU WOBEC WŁADZY
władza jako istotny składnik życia społecznego strach przed zwierzchnikiem zwierzchnicy uważają podwładnych za różnych od siebie wyraźna hierarchia, bardziej jednostronna komunikacja Ameryka Południowa, Indie, Jugosławia	równość zwierzchnik = starszy kolega władza tylko w granicach prawa równość, komunikacja 2-stronna Europa Zachodnia, Kanada

• kolektywizm / indywidualizm - NAJWAŻNIEJSZY WYMIAR!

KOLEKTYWIZM	INDYWIDUALIZM
stan, w którym ludzie są członkami grupy wewnętrznej lub kolektywu grupy dbają o ludzi w zamian za lojalność wielkie rodziny / klasy „my” vs „oni” życie prywatne zależy od organizacji i klanu tożsamość grupowa GRUPA Kultury wysokiego kontekstu Kraje Wschodu, Ameryka Południowa	Ludzie dbają o samych siebie i najbliższą rodzinę „ja” nastawieni na siebie i własne potrzeby, na świadomość własnej osoby własne decyzje tożsamość indywidualna JEDNOSTKA Kultury niskiego kontekstu - wszystko, co jest potrzebne do zrozumienia komunikatu jest w nim zawarte 4 reguły: ilości, jakości, sposobu dopasowania Zachód, USA, Australia, Kanada

• unikanie niepewności - stopień, w jakim ludzie czują się zagrożenia przez nieokreślone sytuacje, brak zasad oraz instytucji, które mogłyby przed niepewnością bronić

DUŻE UNIKANIE NIEPEWNOŚCI	MAŁE UNIKANIE NIEPEWNOŚCI
Kraje jednolite, np. Japonia	Kraje zróżnicowane etniczne, np. WB, Singapur, Skandynawia

• kultura męska / żeńska

MĘSKA	ŻEŃSKA
sukces, pieniądz, przedmioty nastawienie na osiągnięcia dymorfizm płciowy - silny podział ról płciowych Japonia, Austria	troska o innych i jakość życia (by żyło się lepiej, wszystkim ) nastawienie na relacje unimorfizm płciowy - nie ma sztywnego podziału ról Skandynawia

Często kraje o kulturze męskiej mają duży stopień unikania niepewności, a żeńskie - mały. To ma wpływ na komunikowanie i zróżnicowanie w okazywaniu emocji.

Wpływ płci na proces komunikowania:

Niewielkie różnice w budowie mózgu są wzmacniane przez różnice w wychowaniu, w procesie socjalizacji.

Różnice są wynikiem odmiennych celów komunikowania:

• kobiety - chcą nawiązać kontakt i utrzymać relację

• mężczyźni - chcą budować swoja pozycję w hierarchii

MĘŻCZYŹNI

KOBIETY

kategoryczność ważna jest niezależność i autonomia opowiadają żarty i historyjki (stawia ich to w centrum zainteresowania - buduje przewagę) bardziej rozwinięta orientacja przestrzenna ważny szacunek mówią o przedmiotach chętniej wypowiadają się w miejscach publicznych

większa wrażliwość, używają zwrotów: myślę, wydaje mi się, że… ważna jest relacja, współpraca lepiej odczytują komunikaty niewerbalne (wykształciło się to ze względu na macierzyństwo) ważna jest dla nich akceptacja dążą do zrozumienia rozmówcy, wczuwają się w jego sytuację mówią o uczuciach, relacjach dążą do porozumienia w rozmowie dzielą się problemami życzenia wyrażają pośrednio więcej mówią w sytuacjach prywatnych

METODY BADAWCZE W PSYCHOLOGII SPOŁECZNEJ:

1. metody opisowo-korelacyjne - służą tylko do opisu zjawisk, możemy na ich podstawie formułować hipotezy, ale nie stawiać wniosków (hipotezy trzeba sprawdzić eksperymentalnie).

• Obserwacja (naturalna / uczestnicząca)

• Metody archiwalne (groźba nieobiektywności materiałów i źródeł)

• Studium przypadku

• Ankiety i sondaże

• Testy psychologiczne

W tych 2 ostatnich bada się współczynnik korelacji: czy 1. zmienna wpływa na 2. - czy współwystępują ze sobą.

↑ jednego czynnika = ↓ drugiego - korelacja ujemna

↑ jednego = ↑ drugiego lub ↓ jednego = ↓ drugiego - korelacja dodatnia

Korelacja nie oznacza przyczynowości!!!

* korelacja pozorna / iluzoryczna - wydaje nam się, że istnieje, ale tak nie jest, np. stereotyp

* problem badawczy - przedmiot zainteresowania badacza; to, co chcemy wyjaśnić. Zazwyczaj przybiera postać pytania badawczego.

* hipoteza - prawdopodobna odpowiedź na pytanie badawcze. Musi być ugruntowana w teorii.

* zmienna zależna - zmienna, która zmienia się pod wpływem z. niezależnej

* zmienna niezależna - czynnik, który prawdopodobnie wpływa na zmiany zmiennej zależnej. Badacz manipuluje zmienną niezależną.

* standaryzacja - ujednolicenie testów pod względem psychometrycznym

* sędziowie kompetentni - biorą udział np. w weryfikacji pytań, np. które pytanie świadczy o zainteresowaniu polityką

2. metody eksperymentalne - pozwalają odpowiedzieć na pytanie: co jest przyczyną zjawiska?

* grupa eksperymentalna - grupa, w której badacz manipuluje zmienną niezależną

* grupa kontrolna - grupa, której nie poddaje się żadnym manipulacjom eksperymentalnym, lecz pozostawia się w stanie naturalnym.

* randomizacja - losowy dobór członków grup (eksperymentalnej i kontrolnej)

* pretest - badanie wstępne, badamy inne czynniki, które mogłyby wpłynąć na wyniki

Wyniki uzyskane w grupie kontrolnej służą porównaniu z wynikami z grupy eksperymentalnej, dzięki czemu można uzyskać statystyczną pewność, że manipulacje wykonane na grupie eksperymentalnej rzeczywiście przyniosły oczekiwany skutek.

* trafność wewnętrzna - stopień pewności, że tylko zmienna niezależna wpływa na zmienną zależną (podnosimy ją przez badania wstępne i randomizację)

* trafność zewnętrzna - możliwość generalizowania wyników na inne osoby i sytuacje. Podnosimy ją przez realizm sytuacyjny i psychologiczny, randomizację i powtarzalność (replikację).

* rzetelność - fakt, że za pomocą tego samego testu uzyskuje się w odstępie czasu takie same wyniki

Trafność wewnętrzna jest większa w eksperymencie laboratoryjnym, a zewnętrzna w naturalnym.

* operacjonalizacja zmiennej zależnej - zdefiniowanie jej w taki sposób, aby była mierzalna + określenie sposobów pomiaru

* definicja operacyjna - definicja, która pozwala na mierzalność

* ślepa kontrola - sytuacja, gdy ani badający, ani badany nie wiedzą, czego dotyczy badanie

POZNAWANIE I ROZUMIENIE ŚWIATA SPOŁECZNEGO

Cecha charakterystyczna obecnej rzeczywistości - ogrom informacji + niezmienność naszych możliwości poznawczych.

CEL 1: DĄŻENIE DO UPROSZCZENIA

Strategie upraszczające proces poznawania i rozumienia świata - „DROGI NA SKRÓTY”

1. Schematy - potoczne teorie dot. świata społecznego. Struktury, za pomocą których ludzie dokonują selekcji i interpretacji świata społecznego. Wpływają na to:

• Co spostrzeżemy?

• Jak to zinterpretujemy?

• Jak to zapamiętamy?

Działają jak filtry - odrzucają już na wstępie pewne informacje.

Schematy umacniają się w czasie.

Działają na zasadzie rekonstrukcyjnej - jeśli nie mamy jakiejś informacji, to sobie ją dobudowujemy.

Funkcje: ułatwiają i skracają czas poznawania.
Nie działają we w miarę jednoznacznych sytuacjach.

Schemat, abyśmy z niego skorzystali, musi być:

• Adekwatny

• Prosty - najbardziej dostępny: ten, z którego często korzystamy, albo ten, z którego korzystaliśmy ostatnio (wcześniej zdarzyło się jakieś zdarzenie poprzedzające, które uruchomiło dany schemat)

Czasami schematy dyktują nam treść spostrzeżeń:

1. Zjawisko wrogich mediów - obiektywny przekaz może być postrzegany jako stronniczy, wrogi sobie, jeśli nie jest zgodny z naszym schematem.

2. Efekt pierwszeństwa - lepiej zapamiętujemy informacje, które pojawiły się jako 1.

3. Efekt świeżości - lepiej zapamiętujemy informacje, które pojawiły się jako ostatnie

4. Efekt pierwszego wrażenia

5. Efekt halo - 1 cecha wpływa na postrzeganie osoby (pozytywna - efekt aureoli, negatywna - efekt diabelskości)

Kiedy schematy stają się rzeczywistością?

Samospełniające się proroctwo, np. wysokie oczekiwania nauczyciela wpływają na wyższe oceny uczniów.

OCZEKIWANIA wpływają na → NASZE ZACHOWANIE wobec obiektu, które powoduje → ZACHOWANIE OBIEKTU zgodne z oczekiwaniami, co stanowi dla nas dowód, że mieliśmy słuszność

2. Heurystyki - uproszczone reguły wnioskowania. 3 rodzaje:

1. Heurystyka dostępności - oceniamy prawdopodobieństwo jakiegoś zdarzenia na podstawie tego, jak łatwo jest nam przywołać je do świadomości

2. Heurystyka reprezentatywności - klasyfikowanie rzeczy na podstawie ich podobieństwa do przypadku typowego (np. babcia w moherowym berecie = słuchaczka RM)

3. Heurystyka zakotwiczenia i dostosowania - wnioskujemy, posługując się pewną liczbą, wartością liczbową jako punktem wyjścia, a następnie formułujemy odpowiedź, modyfikując wartość początkową.

* efekt fałszywej powszechności - przecenianie stopnia rozpowszechnienia własnych poglądów

* szacowanie współzmienności - ocenianie stopnia powiązania ze sobą 2 czynników, np. jest pochmurno = będzie padać

* korelacja pozorna / iluzoryczna - tworzenie nierzeczywistych powiązań między czynnikami

* generalizacja wniosków / wnioskowanie z prób niereprezentatywnych - mamy tendencję do generalizowania wniosków, nawet jeśli wiemy, że dana próba jest niereprezentatywna

„Drogi na skróty” w procesie poznawania innych ludzi

Ukryte teorie osobowości - nasze przekonania na temat współwystępowania pewnych cech osobowości, np. wydaje nam się, że jeżeli ktoś dużo mówi, to jest towarzyski, aktywny, albo że lubi plotkować itd. → na podstawie 1 cechy tworzymy cały obraz osoby

W różnych kulturach te ukryte teorie osobowości są odmienne - np. inaczej odbiera się osobę, która dużo mówi w Chinach, a inaczej w USA.

Podstawowy błąd atrybucji - skupianie się na aktorze i jego cechach. Przecenianie atrybucji z dyspozycji nad atrybucją z sytuacji.

Atrybucja wewnętrzna (z dyspozycji) - skupiona na cechach aktora

Atrybucja zewnętrzna = z sytuacji

Jeśli coś nas dotyczy, to częściej powołujemy się na atrybucję zewnętrzną, a jeśli dot. kogoś innego - na atrybucję wewnętrzną.

Podstawowy błąd atrybucji częściej występuje w kulturach indywidualistycznych.

CEL 2: TWORZENIE POZYTYWNEGO WIZERUNKU WŁASNEJ OSOBY

Strategie podtrzymywania poczucia własnej wartości:

1. Atrybucje obronne - sposoby wyjaśniania, które pozwalają nam tłumić świadomość tego, że jesteśmy śmiertelni i podatni na zranienie

• Wiara w sprawiedliwy świat - przekonanie, że dobre rzeczy spotykają dobrych ludzi, a złe - złych

• Obwinianie ofiary - mamy tendencję do tego, żeby obwiniać kogoś za to, co się temu komuś przytrafiło

• Nierealistyczny optymizm w stosunku do władnej przyszłości

• Porównania społeczne - porównujemy się albo „w górę” (żeby się zmotywować; głównie ludzi o wysokiej samoocenie), albo „w dół” (żeby sobie poprawić humor)

• Podnoszenie atutów + minimalizowanie słabości - pomniejszanie wagi cech, których nie mamy, a podnoszenie wartości tych, które posiadamy

• Złudzenie kontroli - mamy tendencje do traktowanie nawet zdarzeń losowych za kontrolowalne

• Atrybucje w służbie ego - mają obronić naszą samoocenę. Np. atrybucje wewnętrzne w syt. sukcesu / zewnętrzne przy porażce; odcinanie się od porażki / świecenie odbitym blaskiem
  większe tendencje do tego mają mężczyźni

• Chęć podjęcia słusznej decyzji:

• Pozyskiwanie bezstronnych informacji

• Bycie swoim „adwokatem diabła” - „szukanie dziury w całym”

• Zastosowanie modelu współzmienności - bierzemy pod uwagę 3 rodzaje informacji:

• Zgodność - dot. zachowania innych osób wobec tego samego bodźca

• Wybiórczość - dot. tego, jak aktor reaguje na inne bodźce

• Spójność - częstotliwość z jaką dane zachowanie pomiędzy tymi samymi aktorami i pod wpływem tych samych bodźców powtarza się w czasie i okolicznościach

Atrybucji wewnętrznych dokonujemy, gdy zgodność i wybiórczość są niskie, a spójność wysoka

Atrybucji zewnętrznych - wysokie wszystkie 3 zmienne


WYZNACZNIKI ATRAKCYJNOŚCI INTERPERSONALNEJ

1. Cechy sytuacji:

• Częstość spotkań - lubimy osoby, które często spotykamy - EFEKT CZYSTEJ EKSPOZYCJI - im częściej kogoś spotykamy, tym większe prawdopodobieństwo, że go polubimy. Warunek: nasz wyjściowy stosunek do tej osoby musi być przynajmniej neutralny (nie może być awersyjny). Jednak w pewnym momencie następuje przesyt bodźcem - EFEKT HABITUACJI.

To, co już znamy nie budzi w nas lęku, bo usunęliśmy niepewność, ryzyko, które wiąże się z kontaktem z czymś nowym, nieznanym.

2. Cechy indywidualne:

• Homogeniczność - lubimy ludzi, którzy są do nas podobni. Najważniejsze jest podobieństwo w zakresie wyznawanych poglądów i wartości. Jeżeli spotykamy kogoś o podobnych poglądach, to potwierdza on naszą słuszność (społ. dowód słuszności). Ważne (choć mniej) są także cechy charakteru i wygląd (np. podobny poziom atrakcyjności).

HOMOGENICZNOŚĆ JEST DUŻO WAŻNIEJSZA OD KOMPLEMENTARNOŚCI.

• Komplementarność - dobieramy się tak, aby nasze cechy się uzupełniały (ale nie na zasadzie przeciwieństwa!)

• Atrakcyjność fizyczna - lubimy ludzi, którzy są ładni . Stereotypowo łączymy z atrakcyjnością inne pozytywne cechy (efekt aureoli). Badania potwierdziły związek atrakcyjności fizycznej z wyższym stopniem umiejętności społecznych. Osobom atrakcyjnym jest łatwiej nawiązać i podtrzymywać kontakty. Ładni mają też wyższe oceny (samospełniające się proroctwo), są łagodniej karani (chyba, że specjalnie wykorzystali swoją atrakcyjność).

Atrakcyjność fizyczna wpływa na pierwsze wrażenie, więc ładnym łatwiej jest znaleźć dobrą pracę. Jednak jeśli dana osoba nie reprezentuje sobą nic więcej, oprócz urody, to efekt pierwszego wrażenia nie wystarcza na długo.

Kto jest atrakcyjny fizycznie?

• Symetria twarzy

• Wcięcie w talii u kobiet (stos. talii do bioder = 0,7)

• U mężczyzn - wzrost

Atrakcyjność fizyczna wpływa też na postrzeganie partnera danej osoby, ale tylko w jedną stronę (ładna kobieta podnosi atrakcyjność swojego partnera).

Atrakcyjność fizyczna wpływa na zachowanie innych wobec danej osoby.

• Kompetencja - lubimy osoby, które są kompetentne, ale bez przesady .

3. Cechy zachowania:

• Komplementowanie - jedna z technik ingracjacyjnych (obok konformizmu i autoprezentacji). Trafny komplement: dot. cechy, która jest ważna dla danej osoby + osoba ta chciałaby taka być, ale nie jest pewna, czy jest - musimy ją w tym utwierdzić (nieustabilizowany obszar samooceny).

• Lubienie i sympatia - lubimy ludzi, którzy nas lubią - NAJWAŻNIEJSZY WYZNACZNIK ATRAKCYJNOŚCI INTERPERSONALNEJ

• Efekt zysku-straty - najbardziej lubimy osobę, która nas świeżo polubiła (efekt zysku), a najmniej osobę, która kiedyś nas lubiła, a potem przestała (efekt straty)

TEORIA MIŁOŚCI

Kryteria wyboru stałego partnera życiowego - najważniejsze 3 dla obu płci są takie same:

• wzajemna ♥ i zafascynowanie

• niezawodność

• dojrzałość + zrównoważenie emocjonalne

Pozostałe - zróżnicowane wg płci (ze wzgl. na inne cele ewolucyjne).

Im biedniejszy kraj, tym dla kobiet ważniejszy jest status materialny partnera.

2 teorie związków międzyludzkich:

1. teoria równości - związki są udane, gdy jest równowaga zysków i kosztów partnerów

* związki oparte na darowiźnie - w nich nie kalkuluje się zysków i strat, np. rodzice - dziecko

2. teoria wymiany społecznej - związki są udane dla nas, gdy zyskujemy bardziej niż partner, dążymy do maksymalizacji zysków i minimalizacji strat.

* poziom odniesienia - porównywanie związku, w którym jesteśmy do poprzednich związków

* porównawczy poziom odniesienia - porównywanie związku, w którym jesteśmy do związków, w których moglibyśmy być.

Jeśli jest niski poziom odniesienia i niski porównawczy poziom odniesienia, to ludzie mogą trwać w związkach, w których nie ma przewagi zysków, a jest przewaga strat (niski poziom samooceny, osoba sądzi, ze nie może liczyć na więcej).

3-czynnikowa teoria miłości Sternberga:

3 czynniki:

1. namiętność - bardziej fizyczna, zaburza wręcz działanie innych funkcji

2. intymność - jest w największym stopniu związana z uczuciami, są tą wszystkie pozytywne uczucia żywione do partnera + towarzyszące im przeżycia

3. zaangażowanie - działania w celu przekształcenia związku w coś trwałego, pod największą kontrolą rozumu




Na różnych etapach / fazach jest różna intensywność tych 3 elementów.




Fazy związku:




1 - zakochanie; najsilniejszy element: NAMIĘTNOŚĆ

fenyloetyloamina (rodzaj endorfin, odpowiadają za stany euforyczne) - po jakimś czasie przestaje się wydzielać w dużej ilości.

2 - `romantyczne początki' - NAMIĘTNOŚĆ + INTYMNOŚĆ

3 - związek pełny - NAMIĘTNOŚĆ + INTYMNOŚĆ + ZAANGAŻOWANIE, jest najbardziej satysfakcjonujący, ale nie może trwać wiecznie, bo namiętność słabnie z czasem

Dlaczego 3 faza (związek pełny) musi minąć? → 2 wyjaśnienia:

• efekt habituacji (efekt Coolidga)

• miłość oparta na hormonach - one z różną intensywnością występują w różnych fazach.

Na miejsce fenyloetyloaminy pojawiają się hormony odpowiedzialne za przywiązanie i związek przechodzi do 4 fazy (po około 4 latach).

4 - związek przyjacielski - INTYMNOŚĆ + ZAANGAŻOWANIE, powoli wygasa namiętność; może trwać bardzo długo

5 - związek pusty - tylko ZAANGAŻOWANIE, może trwać dłużej niż 1-4 razem wzięte. Ale nie musi wcale pojawić.

To, dlaczego ludzie trwają w związkach pustych, wyjaśnia inwestycyjny model związku. Wg niego to, co ludzie wnoszą do związku jest uzależnione od: satysfakcji, jaką daje im związek, poziom zysków i strat, poziom odniesienia, inwestycje (materialne i psychologiczne), które tracą, gdy się z tego związku wycofają. Jest to teoria oparta na wynikach badań.

Style przywiązania

Głównie między matką a dzieckiem

1. styl bezpieczny (najlepszy) - ponad 50% przypadków; przyczynia się do niego taki sposób wychowania, w którym rodzice szybko reagują na potrzeby dziecka - jest pewne, ufne, tworzy potem dobre związki;

2. styl oparty na unikaniu - ok. 25%; dystans, niedostępność wobec dziecka, odrzucanie prób pogłębiania uczucia. Dziecko jest nieufne, trudno mu potem stworzyć dobry związek.

3. styl lękowo-ambiwalentny - ok. 20%; brak konsekwencji, raz rodzic przytula, a raz odrzuca. Dziecko jest pełne niepokoju, nie umie przewidzieć reakcji rodzica. W konsekwencji potem w ogóle nie umie nawiązać bliskich relacji.

Ogólna zasada: wybieramy przeważnie partnerów, którzy mają podobny styl przywiązania.

Rozpad związku i reakcje partnerów na ten rozpad

Jeżeli mężczyźni byli porzucającymi / porzucanymi - w obu tych sytuacjach chcą totalnie zerwać związek.

Kobieta jest zainteresowana przekształceniem związku w przyjaźń, kiedy była porzucona.

Jeśli decyzja o końcu związku była wspólna - różnice zanikają.

WPŁYW SPOŁECZNY

Zmiana w zachowaniu, wywołana rzeczywistym bądź wyobrażonym naciskiem ze strony innych.

Wpływ społeczny ma 3 przejawy:

1. uleganie - zmiana w zachowaniu pod wpływem bezpośredniej prośby;

2. posłuszeństwo - zmiana w zachowaniu pod wpływem polecenia osoby posiadającej autorytet

Eksperyment S. Miligrama [elektrowstrząsy, 65% było posłusznych autorytetowi]

3. konformizm (informacyjny / afiliacyjny); eksperyment Salomona Ascha [z ocenianiem długości odcinka: 75% zmieniło swoje zdanie]; podobne wyniki w eksperymencie Dolińskiego [sonda uliczna dot. bicia dzieci].

Wpływ społeczny możemy wyjaśnić odwołując się do 3 celów:

• chęć aprobaty

• zarządzenie swoim wizerunkiem

• dokonanie właściwego wyboru. Źródłem informacji mogą być: inni ludzie lub autorytet (wystarczą jego atrybuty - strój, tytuł naukowy…).
  Zjawisko kapitanozy - bezrefleksyjne uleganie autorytetom.

* Autorytaryzm - postawa polityczna, wiążąca się z nadmierną uległością wobec autorytetu. Twórcy teorii autorytaryzmu - Fromm i Adorno.

Skala F - narzędzie pomiaru osobowości autorytarnej.

Autorytaryzm =

konwencjonalizm (przywiązanie do wartości klasy średniej)

+ autorytarne podporządkowanie

+ autorytarna agresja (tendencja do karania)

+ antyintracepcja (niechęć do tego, co subiektywne)

+ przesądność i stereotypowość

+ wiara w siłę i bycie twardym

+ destruktywność i cynizm

+ przekonanie o wrogości świata

+ przypisywanie nadmiernego znaczenia sprawom seksu

Skala F nie jest obecnie używana w klasycznej wersji (tylko te 3 pierwsze elementy) + hierarchiczna wizja stosunków.

W Polsce - ok. 25% poglądów autorytarnych.

Autorytaryzm przekłada się na poparcie dla partii (prawicowych i ludowych).

* Społeczny dowód słuszności:

• efekt widza - im więcej ludzi coś widzi, tym mniejsza szansa, że ktoś udzieli pomocy
  * rozproszenie odpowiedzialności
  * efekt niewiedzy wielu (kumulacja ignorancji)

• efekt Wertera (samobójstwa, wypadki drogowe i lotnicze)

• masowa histeria (np. „Wojna Światów” Wellesa - słuchowisko )

KONFORMIZM

Konformizm informacyjny - zmiana w zachowaniu ze względu na to, że nie wiemy, jak się zachować.

Wtedy inni są dla nas źródłem informacji. Konformizm informacyjny zależy od:

• nowość sytuacji

• niepewność

• sytuacje kryzysowe

• pewne cechy osobowe / osobiste

• wielkość grupy - największy w grupach 5-6 osobowych

• podobieństwo osób w grupie - sprzyja większej tendencji do podporządkowania się przez nas

• konsensus panujący w grupie - sprzyja k.i.

Konformizm informacyjny prowadzi do głębszej zmiany naszego zachowania. Jest to konformizm prywatny - włączamy zachowania innych do naszych.

Konformizm normatywny (afiliacyjny) - spowodowany chęcią uzyskania aprobaty społecznej, akceptacji przez grupę. Jest to konformizm publiczny - zmiana w zachowaniu jest płytsza, gdy zmieniamy grupę możemy zmienić zachowania.

Reguły, którym podporządkowujemy się ze względu na chęć aprobaty:

reguła wzajemności (to, co otrzymujemy wcale nie musi być przez nas chciane; często też rewanżujemy się z nawiązką)

+ technika „drzwiami w twarz” (odmowa-wycofani) - wzajemność ustępstw; sekwencja próśb malejących. Opiera się na regule wzajemności i zasadzie kontrastu.

+ zasada kontrastu - zmiana w spostrzeganiu pewnych rzeczy w wyniku zestawienia ze sobą dwóch wyraźnie się różniących pod jakimś względem rzeczy.

Czynniki nasilające poziom konformizmu afiliacyjnego:

• atrakcyjność grupy

• prywatna podatność

• bycie obserwowanym przez innych

• płeć (wyższy poziom u kobiet)

• kultura (większy w kult. kolektywistycznych)

• poziom buntowniczości naszej natury (konformiści / nonkonformiści / antykonformiści)

Nonkonformista jest zgodny ze swoimi przekonaniami (działa zgodnie z grupą, jeśli chce), a antykonformista jest „zawsze na nie”, w każdej sytuacji działa odwrotnie, niż grupa.

Czasem większość ludzi staje się antykonformistami - w sytuacjach, gdy ogranicza się ich wolność - TEORIA OPORU PSYCHOLOGICZNEGO / reguła Brehma.

Związany z nią jest efekt bumerangu - gdy jakieś zachowanie jest zakazane, to wydaje nam się bardziej atrakcyjne (zakazany owoc smakuje lepiej).

* zjawisko Romea i Julii - jeśli uczucie spotyka się z zewnętrznym sprzeciwem, to się nasila.

Najbardziej negatywistyczni jesteśmy:

• w wieku ± 2 lat (testowanie granic wolności)

• w okresie dojrzewania

Jednak pewna buntowniczość utrzymuje się cały czas (opór psychologiczny).

* reguła niedostępności - bardziej cenimy dobra rzadkie, niedostępne („limitowana edycja”, „do wyczerpania zasobów” - ograniczenia o charakterze ilościowym i czasowym)

Regułę niedostępności nasila:

• świeżość niedostępności

• rywalizacja o to dobro z innymi

Oprócz niewiedzy i chęci aprobaty, jest jeszcze 3 cel ulegania innym - zarządzanie wizerunkiem własnej osoby.

Z tym wiąże się reguła zaangażowania i konsekwencji. Ludzie lubią konsekwentne osoby, bo dla nich bardziej przewidywalne.

Reguła zaangażowania i konsekwencji może wywoływać bardzo głębokie zmiany - wpływa na nasz sposób postrzegania własnej osoby.

Na tej regule oparta jest technika „stopa w drzwi” („od rzemyczka do koziczka”) - sekwencja prób rosnących. Jeżeli spełnimy mniejszą prośbę, to prawdopodobnie spełnimy także większą.

Także na regule zaangażowania i konsekwencji opiera się technika „niskiej piłki” (przynęta i zamiana) - angażuje się daną osobę i nęci jakimiś korzyściami i zachęca do podjęcia wstępnej decyzji (np. umowa przedwstępna). W tym czasie osoba znajduje sobie dodatkowe uzasadnienia decyzji, więc gdy okaże się, że nie uzyska ona oczekiwanych korzyści (lub poniesie nieoczekiwane straty), to mimo wszystko osoba ta podtrzymuje decyzję. Wiąże się to z koniecznością redukcji DYSONANSU PODECYZYJNEGO.

Kolejna technika - „stopa w ustach” - wciąga się klienta w dialog, co powoduje większą skłonność do spełniania próśb lub: skłania się kogoś do wypowiedzenia jakiejś kwestii - wtedy ta osoba czuje, że musi postępować zgodnie z tym, co powiedziała.

Technika etykietowania - np. „wygląda Pan na kogoś, kto chętnie wspomoże szczytny cel…”

Reguła zaangażowania i konsekwencji działa najsilniej przy AKTYWNYM i PUBLICZNYM zaangażowaniu.

REKLAMA I PROPAGANDA JAKO PRZYKŁADY KOMUNIKATÓW PERSWAZYJNYCH

Postawy oraz ich zmiana

Postawa - (wobec czegoś), względnie trwała ocena ludzi, zjawisk, podmiotów. Nie zawsze ją sobie uświadamiamy.

Wymiary postawy:

• kierunek / znak: pozytywny / neutralny / negatywny




• siła - natężenie pozytywnych lub negatywnych emocji, ocen…




• złożoność - proste / złożone

• dostępność

Komponenty postawy:

• emocjonalno-oceniający (emocje, oceny) NAJWAŻNIEJSZY, wpływa na 2 pozostałe

• poznawczy (wiedza, przekonania - nie muszą być prawdziwe)

• behawioralny (program działania - konkretne zachowania wobec obiektu postawy, lub werbalne stwierdzenia dot. zachowania)

Co kształtuje postawy?

• Proces socjalizacji (agendy socjalizujące: rodzina, otoczenie, rówieśnicy, szkoła, współpracownicy, media, kultura)

• Cechy indywidualne (cechy charakteru, inteligencja, status społeczny, miejsce zamieszkania, płeć, wykształcenie)

Zmieniać postawę można tylko wobec obiektu, który już istniał. Wpływa to na komponenty (wszystkie), znak, siłę.

Kształtować postawę - wobec obiektu, który wcześniej nie istniał, dopiero się pojawił.

3 procesy zmiany postawy:

• Uleganie - najpłytsze, powierzchowne; zmieniamy postawę ze względu na jakieś naciski

• Identyfikacja - 2 stopień, zmiana ze względu na atrakcyjność osoby / grupy wywierającej nacisk

• Internacjonalizacja - najgłębsza, zmiana ze względu na wiarygodność osoby wywierającej nacisk

Przekaz perswazyjny

2 mechanizmy psychologiczne, na których opiera się reklama:

1. Efekt czystej ekspozycji - im częściej spotykamy bodziec, tym bardziej prawdopodobne, że go polubimy

Intensywność reklamy produktu w różnych etapach jego życia




1 - bardzo intensywna reklama

2 - reklama przypominająca (np. fragment)

3 - promocja

2. Warunkowanie klasyczne (Pawłow)

BODŹIEC BEZWARUNKOWY → REAKCJA BEZWARUNKOWA

BODŹIEC BEZWARUNKOWY + BODZIEC WARUNKOWY → REAKCJA BEZWARUNKOWA

BODŹIEC WARUNKOWY → REAKCJA WARUNKOWA

Wykorzystanie w reklamie politycznej:

Wikary - reklama podprogowa (słowo RAT przy nazwisku kontrkandydata, żeby go negatywnie skojarzyć)

Zajonc - też badał skuteczność r. podprogowej (eksperyment z chińskimi znaczkami + buźkami i - wpłynęły na ocenę tych znaczków).

To działa tylko na przekaz emocjonalny, ale nie na racjonalny.

Warunkowanie instrumentalne - mechanizm niewykorzystywany w reklamie, ale w promocjach. Uczymy się zachowań, które są nagradzane, a oduczamy się karanych. (np. programy lojalnościowe, gratis…). Bardziej skuteczne jest nagradzanie nieregularne (oprócz wychowania dzieci).

Profil psychodemograficzny odbiorcy kampanii (w tym poznanie postaw wobec podobnych produktów).

Narzędzie badania postaw:

• Dyferencjał semantyczny Osgooda, np.




• Skala Likerta:

ZZ - zdecydowanie się zgadzam

Z - zgadzam się

? - nie mam zdania

N - nie zgadzam się

ZN - zdecydowanie się nie zgadzam

• Badania projekcyjne - zazwyczaj przeprowadzane w grupach focusowych; np. „Wyobraź sobie, że ten produkt to jakaś osoba. Jak jest ubrana, jak wygląda?...”

Cechy przekazu reklamowego:

• Argumentacja: emocjonalna / racjonalna

• Komunikat jednostronny / 2-stronny (argumenty za i przeciw - stosujemy, gdy istnieje jakaś wada, o które odbiorca i tak się w końcu dowie, np. cena).

* podział produktów:

1. Racjonalne kupowane z dużym zaangażowaniem (np. samochód) - arg. racjonalna

2. Racjonalne kupowane z małym zaangażowaniem (np. chemia gosp.) - arg. quasi-racjonalna

3. Emocjonalne kupowane z dużym zaangażowaniem (np. biżuteria, ubrania) - arg. emocjonalna

4. Emocjonalne kupowane z małym zaangażowaniem (np. słodycze, piwko) - arg. emocjonalna + stereotypy

* efekt pierwszeństwa / efekt świeżości w reklamie - kiedy powstają?




Na początku i na końcu reklamy - to, chcemy podkreślać; w środku - to, co musimy powiedzieć, ale nie zależy nam na zapamiętaniu tego.

W reklamie bardziej prawdopodobne jest wystąpienie efektu pierwszeństwa.

* Komunikaty odwołujące się do strachu - powinny uruchamiać centralną strategię perswazji;
Muszą być w nich zawarte określone elementy:

• To, co wyzwala strach (zagrożenie)

• Przyczyna zagrożenia

• Sposób uniknięcia zagrożenia

Centralna strategia perswazji - analizujemy komunikat pod kątem jakości argumentów, powoduje bardziej trwałą zmianę postawy. Muszą być jednocześnie spełnione 2 warunki:

1. sprawa musi być ważna dla odbiorcy

2. musi istnieć możliwość wysłuchania komunikatu i ocenienia go na drodze centralnej.

Jeśli któregoś z tych warunków zabraknie, to uruchamia się peryferyczna strategia perswazji - oceniamy komunikat pod kątem ilości argumentów, atrakcyjności nadawcy, długości komunikatu itd. Efektem jest krótkotrwała zmiana postawy.

Cechy nadawcy: (ten, kto występuje i mówi w reklamie)

1. Wiarygodność - wzbudza w nas sympatię, wierzymy mu

2. Atrakcyjność - z tym wiążą się wyznaczniki atrakcyjności interpersonalnej

Wykorzystanie nadawcy wiarygodnego / atrakcyjnego zależy od:

• Odbiorcy

• Produktu:
  emocjonalne przy małym zaangażowaniu - podobieństwo,
  emocjonalne przy dużym zaangażowaniu - atrakcyjność,
  racjonalne - wiarygodność

Cechy kanału:

Kontekst - kultura kraju, w którym emitujemy reklamę. Istotna cecha, zwłaszcza dot. to poczucia humoru.

Co może się stać, gdy zbyt nachalnie chcemy zmienić czyjąś postawę?

• Efekt bumerangu - zbyt silny zakaz wyzwala reakcję odwrotną

• Efekt naduzasadnienia - jeśli powód zewnętrzny jest zbyt duży, to nie ma motywacji wewnętrznej → zmiana będzie płytsza

Co zrobić, by zmiany postawy były bardziej trwałe?

• Efekt szczepionki - przedstawiamy dawkę argumentów sprzecznych z naszym zamiarem, żeby ludzi przygotować na argumenty drugiej strony

• Oparcie na wartościach

Postawa a zachowanie

Czy można przewidzieć zachowanie na podstawie postawy?

1. Zachowania spontaniczne - jesteśmy w stanie przewidzieć zachowanie, gdy znamy postawę danej osoby, a postawa jest dostępna (jeśli jest niedostępna, to zaczynają działać czynniki sytuacyjne)

2. Zachowania zaplanowane / zamierzone - tym bardziej można przewidzieć.

Teoria wyrozumowanego działania - możemy przewidzieć zachowanie, jeśli: znamy postawę i znamy normy subiektywne - opinie osób ważnych dla danej osoby.

AKTYWNOŚĆ POLITYCZNA

Jest to działanie, którego celem jest aktywne wsparcie politycznej ciągłości lub zmiany.

Aktywność polityczna może być:

• Konwencjonalna - aktywność zapośredniczona przez jakieś instytucje (np. wybory)

• Niekonwencjonalna - bezpośrednie wpływanie na sferę polityczną (wiece, protesty…).
  Może mieć legalne lub nielegalne formy.

Poziom aktywności politycznej zależy od czynników:

1. Systemowe - co nam oferuje system polityczny; podział na systemy:

• Demokratyczne - mamy możliwość wpływania na sferę polityczną, ale NIE MUSIMY tego robić- bezpieczeństwo od wpływu polityki na nasze życie prywatne

• Niedemokratyczne - jednostka zależna od władz politycznych
  * totalitarne - aktywność sterowana przez władzę

2. Historyczno-kulturowe:

• Historyczne - są momenty mobilizujące jednostki do zaangażowania politycznego (dające możliwość poważnego wpływu na władzę)

Kulturowe - aktywność polityczna może być uzależniona od kultury kraju (np. w Polsce jest niewielka - kraj familiarystyczny - dominacja wartości rodzinnych nad społeczno-politycznymi; najbardziej uspołecznione są kraje Skandynawii)

Koncepcja Ingleharta - rozwój społeczeństwa to przejście od wartości materialistycznych do postamaterialistycznych.

Materialistyczne - związane z bezpieczeństwem, zaspokojeniem podstawowych potrzeb
Postmaterialistyczne - samorealizacja jednostki, ekspresja indywidualizmu.

W dużym stopniu sprzyja to w społ. postmaterialistycznych aktywności polityznyeh

3. Indywidualne właściwości jednostek

• Wartości i motywy związane z aktywnością polit. - jakie motywy kierują człowiekiem, który angażuje się z życie polityczne: dominacja, możliwość decydowania, potrzeby związane z osiągnięciami.

• Potrzeby zaspokajane przez aktywność polityczną:

• Władzy

• Osiągnięć

• Afiliacji

• Zgeneralizowane wewnętrzne poczucie kontroli. Koncepcja umiejscowienia kontroli (Rotler) - ludzie różnią się tym, gdzie jest umiejscowione poczucie kontroli:

• Wewn. - nagrody i kary są rezultatem jej działań

• Zewn. - wzmocnienia są uzależnione od wpływów z zewnątrz

• Poczucie skuteczności w sferze politycznej - wiara, że potrafimy wykonać czynności potrzebne do zrealizowania celu. Żeby podjąć aktywność polityczną trzeba posiadać poczucie skuteczność.

• Wzór zachowania A - wzór zachowań przejawiających się s sferze stosunków z ludźmi i w sferze poznawczej. Charakteryzuje ludzi ze skłonnościami do rywalizacji i do osiągania celów. Bardzo silna potrzeba osiągnięć i uznania.

• Sfera zachowań: tempo mówienia, nieumiejętność odpoczywania

• Stosunki z ludźmi: osiągnięciowo-rywalizacyjne, agresywność

• Poznawcza: silne przekonanie, że muszę cały czas sprawdzać swoją wartość. Atrakcyjnych zasobów jest mało - trzeba się spieszyć, żeby je zdobyć.

Wzór zachowań A częściej występuje w praktyce u kobiet.

• Ekstrawersja - nastawienie na odbieranie bodźców z zewnątrz

• Stopień poinformowania politycznego - wyższy stopień = wyższa aktywność. Udział w wyborach też jest formą legitymizacji władzy - poniżej 50% - zagrożenie.

ZACHOWANIA WYBORCZE

Wybrane zagadnienia - reszta w książce Skarżyńskiej!

Jak decydujemy o tym na kogo głosować?

1. model zaproponowany przez Downsa - model racjonalnego wyborcy - podejmujemy decyzję wyborczą w sposób racjonalny - analiza zysków i strat.

2. model issue voting - głosowanie tematyczne, wyborca wybiera tematy, które go interesują i wybiera kandydata, który się z tym zgadza

3. głosowanie przez identyfikację z partią. Muszą istnieć w danym kraju tradycje polityczne

4. głosowanie na osobę kandydata - 2 wiązki cech, które są brane pod uwagę:

• kompetencje - związane z respektem wobec polityka

• moralność - związane z lubieniem go

Ludzie mają uproszczone wizje kandydatów.

* mediatyzacja - silna obecność mediów, zwłaszcza TV.

* infantylizacja polityki

* personifikacja - głosowanie na osobę

Co się składa na wizerunek polityka?




Cechy peryferyjne nie muszą być tylko pozytywne - to byłoby mało wiarygodne, zbyt odległe

Przełożenie cech - ubiór, wyraz twarzy, zachowanie

Jak sondaże wpływają na zachowania wyborcze?

1. nie chcemy stracić głosu - przenosimy głos a prowadzących w sondażach

2. przenoszone głosu na przegrywającego, żeby mu pomóc

* efekt rozpędu - przenosimy głosy na partię, której poparcie szybko rośnie

* głosowanie, aby zachować dobry rozkład głosów.

PROCESY GRUPOWE

Grupy niespołeczne i ich wpływ na zachowania osób

Grupa niespołeczna - gdy osoby łączy tylko czas i miejsce

Facylitacja społeczna - napięcie wynikające z obecności innych osób i możliwości oceny przez nich naszego działania. Skutkiem tego napięcia jest lepsze wykonanie zadań dobrze opanowanych i łatwych, lecz gorsze wykonanie zadań trudnych lub tych, których dopiero się uczymy.





Zjawisko deindywidualizacji - jednostka w tłumie traci indywidualność, przestaje siebie postrzegać jako indywidualność

Zadania addytywne - efekt to suma działań poszczególnych jednostek. Poszcz.. jednostki robią podobne rzeczy. Może to sprzyjać powstaniu efektu próżniactwa społecznego. Grupa będzie efektywna, jeśli poszczególne osoby będą wkładał maksymalny wysiłek w to, co robią.

Efekt próżniactwa społecznego - zależy od cech grupy i cech zadania:

• W jakim stopniu zadanie angażuje członków grupy - jeśli angażuje jednostki, to EPS, będzie mniejszy. Także jeśli grupa jest ważna.

• Mniejszy gdy grupa oceniana (jako całość).

• Jeżeli to, co jednostka wnosi do grupy jest niepowtarzalne - EPS będzie zanikał.

• Wielkość grupy - w większych większy

• Gdy sami mężczyźni - EPS szczególnie wysoki, bo chcą rywalizować, a praca grupowa nie daje takich możliwości. A kobiety w procesie socjalizacji są uczone działania na rzecz innych.

• W kulturach kolektywistycznych - EPS mniejszy.

• Zadanie koniunktywne - efekt końcowy zależy od jednostki najsłabszej. Obecności jednostki słabej powoduje obniżenie efektywności grupy. (przykład: zespół muzyczny, drużyna sportowa).

Zadanie dysjunktywne - jednostka najlepsza ciągnie grupę do góry. Efekt zależy od najlepsze jednostki w grupie (np. rozw. zadania matematycznego).

Może się mimo wszystko zakończyć porażką, gdy:

• Osoba najlepsza ma niższą pozycję w grupie i się nie przebije

• Osoba ta nie chce pracować na korzyść całej grupy

Myślenie grupowe.

Warunki sprzyjające syndromu myślenia grupowego:

• Duża spójność grupy - grupa zapewnia prestiż i jest atrakcyjna - dlatego ludzie chcą do niej należeć.

• Izolacja grupy - grupa jest wyizolowana, chroniona przed alternatywnymi poglądami

• Przywódca o dużym autorytecie - kontroluj decyzje w grupie, bo cieszy się dużym szacunkiem

• Silny stres

• Słabo wypracowane sposoby podejmowania decyzji

Przykład: podejmowanie decyzji politycznych,

Przejawy tego syndormu:

• Złudzenie odporności na ataki

• Poczucie o moralnych racjach grupy

• Autocenzura - mówią, to, co dana grupa chce słyszeć

• Stereotypowe postrzeganie przeciwników

• Ukierunkowany nacisk na dysydentów, żeby się podporządkowali

• Złudzenie jednomyślności

• Strażnicy jednomyślności - członkowie grupy chronią przywódcę przed odmiennymi poglądami. Uciszają opozycję.

Błędność decyzji w grupie objętej syndromem myślenia grupowego:

• Opierają się na niepełnej analizie alternatywnych poglądów

• Lekceważenie określania poziomu ryzyka

• Opierają się na niepełnej informacji

• Brak planu działania na wypadek niepowodzenia

Co zrobić, by zapobiec temu syndromowi:

• Najwięcej może zrobić lider - musi mieć świadomość istnienia tego syndromu, powiedzieć o tym grupie, dbać o różnorodność poglądów grupie.

• Można podzielić grupę na podgrupy

• Wprowadzić anonimowość wypowiedzi (forma pisemna)

• Zapobiegać izolacji grupy, np. wprowadzić osoby z zewnątrz (np. eksperci), który będą kontaktowały ją z otoczeniem.

• Powinna być w grupie osoba - adwokat diabła (szukanie dziury w całym)

• Zorganizować „burzę mózgów”: anonimowe, pisemne ujawnianie pomysłów

* efekt następnego w kolejce- modyfikujemy swój pogląd pod wpływem przedmówcy

Polaryzacja grupowa - początkowe pomysły się polaryzują po wysłuchaniu cudzych opinii

• Albo w kierunku bardziej ostrożnym, niż pierwotny punkt

• Albo w kierunku bardziej ryzykownym

Gdy punkt wyjścia jest bardziej ostrożny, to po wysłuchaniu opinii innych staje się jeszcze bardziej ostrożny, a gdy bardziej ryzykowny, to staje się jeszcze bardziej ryzykowny

3 możliwe sposoby rozwiązywania konfliktu między grupami:

1. negocjacje

2. arbitraż

3. mediacje

Sposób zależy od nasilenia konfliktu, od kultury państwa (kolektywistyczne: mediacje, negocjacje, indywidualistyczne: arbitraż, przewód sądowy)

UPRZEDZENIA I STEREOTYPY W POLITYCE

Uprzedzenie - negatywna postawa wobec jednostki ze względu na jej przynależność do grupy. Może być pozytywne POSTAWA, KOMP. EMOCJONALNY

Stereotyp - generalizacja, w ramach której, indentyczne charakterystyki zostają przypisane wszystkim członkom danej grupy KOMPONENT POZNAWCZY

Dyskryminacja - negatywne traktowanie, (odmienne) jednostki ze wzgl. na jej przynależność do grupy KOMPONENT BEHAWIORALNY

Pozytywne uprzedzenie - lubimy kogoś tylko dlatego, że należy do jakiejś kategorii

Może też istnieć pozytywna dyskryminacja, np. przyjęcie do pracy kobiety / mężczyzny, ze względu na jakieś predyspozycje.

Zjawisko zagrożenia stereotypem - osoby, których dotyczą stereotypy na zasadzie samospełniającej się przepowiedni podporządkowują się tym stereotypom

* od mężczyzny więcej się oczekuje, ale i surowiej ocenia jego porażki, zwłaszcza w sferze zawodowej

Eksperyment z 2 identycznymi tekstami - jeden podpisany przez kobietę, a drugi przez mężczyzne (ten został lepiej oceniony)

Przyczyny uprzedzeń:

1. teoria rzeczywistego konfliktu - uprzedzenie jako efekt rywalizacji o ograniczone zasoby

* teoria kozła ofiarnego - jest nim przedstawiciel grupy mniejszościowej - słabej i łatwej do zidentyfikowania, np. Żydzi dla Hitlera

2. uprzedzenie jako efekt tendencji człowieka do dostosowywania się do otoczenia:

• teoria społecznego uczenia się - nabywamy uprzedzenia z otoczenia (u dzieci)

• uprzedzenia jako przejaw konformizmu normatywnego (u dorosłych)

3. uprzedzenie jako efekt funkcjonowania naszego umysłu - „droga na skróty”

Kategoryzacja społeczna (szufladkowanie) - dzielenie ludzi na kategorie. W efekcie tworzą się 2 główne kategorie:

• MY

• ONI

Silniejsze tendencje do takiej kategoryzacji - w kulturach kolektywistycznych. W grupie „ONI” silniej zacierają się różnice intrakategorialne.

Podstawy kategoryzacji są bardzo różne, w zasadzie dowolne.

Uprzedzenia umacnia też sposób działania umysłu, dążącego do unikania dysonansu poznawczego

Przyczyną uprzedzenia może być również tendencyjność atrybucyjna (podstawowy błąd atrybucji + krańcowy błąd atrybucji - przecenianie przyczyn wewnętrznych nad zewnętrznymi).

12

8

NADAWCA

ODBIORCA

Komunikat

Kod

Kontakt

Kanał

E

I

A → ambiwalencja

otoczenie: KONTEKST

dobre, gdy nie ma różnicy we władzy

NAJLEPSZE WYJŚCIE

dopuszczalne, jeśli rozmówcy się znają (brak bariery)

NAJGORSZE WYJŚCIE
brak kontaktu

zaskoczenie

zainteresowanie

utrata zainteresowania

---