Chociaż żyjemy w czasach, gdy młodzież ma wiele udogodnień, to przecież towarzyszą im również problemy. Co prawda jeszcze 50 lat temu nikt nie przewidywał, ze nastolatkowi będą mieli na swoją własność telefony komórkowe, komputery, samochody. Otoczeni tymi gadżetami mogą żyć wygodniej niż ich rówieśnicy sprzed kilkudziesięciu lat. Co do tego nikt nie ma wątpliwości. Często ich sytuacja jest lepsza niż ta, w której byli ich rodzice. Jednak najczęściej młodzi ludzie nie czują się z tego powodu szczęśliwi. Traktują jako rzecz zwyczajną swoją dobrą sytuację materialną i szukają rozrywek, tam gdzie nie powinni.

Przede wszystkim sięgają po alkohol. Zamiast radzić sobie z problemami, uciekają od nich w świat narkotyków. To oczywiście jest iluzoryczne, bo kiedy wpadną w nałóg, to dopiero rozpoczną się kłopoty. To niewątpliwie największe zagrożenia i kto w porę nie wycofa się, może być już za późno na jakąkolwiek reakcję. Dzieje się tak, bo usilnie namawia do narkotyków towarzystwo, w kręgu którego się przebywa. Na pierwszym razie się zazwyczaj nie kończy i to już jest równia pochyła. Po jakimś czasie nałóg daje o sobie znać i organizm domaga się używki. Wtedy, jak wiemy z opowieści innych, szuka się sposobu na zdobycie pieniędzy. Jeśli ich nie ma to narkomani nawet kradną, byle tylko mieć na działkę. Ci ludzie coraz bardziej się zamykają w swoim świecie i staczają w dół. Później osłabieni fizycznie i psychicznie tracą siłę woli i bez pomocy specjalistów mogą się nie podźwignąć. Chociaż tyle słyszy się o degradacji moralnej i społecznej narkomanów, to młodzi ludzie są głusi na wszelkie rady i sięgają po narkotyki. Trzeba z tym zdecydowanie walczyć, bo szkoda tych ludzi skazać na nieodwracalne zmiany w świadomości, czy śmierć z powodu przedawkowania.

Równie wielkim problemem jest nadużywanie alkoholu przez młodzież. Niestety, jak informuje nas telewizja, nawet najmłodsi sięgają już po ten środek. Kiedy się sięga tak wcześnie, to skutki będą opłakane. Uzależnieni nie potrafią sobie radzić z problemami. Wszytko ich przerasta. Jak wobec tego mogą kierować swoim życiem? Jeśli ktoś nie wyciągnie do nich pomocnej dłoni, bo mogą przerwać naukę, uciec z domu i prowadzić uliczne życie. Wtedy łatwo jest zejść na drogę przestępstwa. Kradnie się, żeby mieć pieniądze na alkohol i tak trwa błędne koło. Trudno też wyrwać się ze środowiska do którego się trafiło.

Według mnie dzisiejsza młodzież na dużo problemów, a najgorsze, że nie potrafią ich rozwiązywać. W rozpaczy sięgają po zrywki, a to rodzi dalsze kłopoty. Dorośli więc powinni im w tym pomóc, aby nie stoczyli się na dno.

Żyjemy już w XXI wieku, ale nie oznaczało, że ludzkość pozbyła się problemów, które kiedyś ją dręczyły. Oczywiście świat się zmienił i to nawet bardzo w ciągu ostatnich stu lat. Mieszkamy w lepszych warunkach, korzystamy z urządzeń, o których się nawet nie śniło naszym przodkom. Właściwie w wielu dziedzinach postęp jest wprost niewyobrażalny, ale z drugiej strony ciągle są problemy.

Przede wszystkim młodzież czuje się niezrozumiana, bo jej problemy dorośli ludzie zazwyczaj bagatelizują. Rodzice zajęci pracą zawodową i swoimi kłopotami, nie widzą, co się dzieje z ich pociechami. Mają mało czasu na rozmowy, a później są zdziwieni, że dziecko sięga po narkotyki, czy też od czasu do czasu się upija alkoholem. Trzeba więc mieć oczy na wszystko otwarte, by w porę dostrzec zagrożenie i odpowiedzieć na nie. Czasami trzeba zdecydowanie zareagować zanim wydarzy się nieszczęście.

Wielu młodych wpada w sidła nałogów, bo namawia ich do tego towarzystwo czy koledzy.

Zachęca się do spróbowania, do tego pierwszego razu, a później już nie można się z tego tak łatwo wyplątać. Trzeba mieć świadomość, że potem będą następne kolejki itp. W końcu traci się silną wolę i zaczyna staczać w dół. Zmianom psychicznym towarzyszy degradacja społeczna. W efekcie to błędne koło coraz trudniej zatrzymać. Zwłaszcza, że wspomniane nałogi często prowadzą na drogę przestępstw. Aby temu zapobiec należy pokazywać bolesne konsekwencje pewnych postaw. Przecież śmiertelność uzależnionych jest stosunkowo wysoka, zwłaszcza ze względu na przedawkowanie nie mówiąc już o zarażeniu się niebezpiecznym wirusem HIV. Warto wszystko rozważyć, zanim się sięgnie pierwszy raz po narkotyk.

Oczywiście tych problemów jest znacznie więcej. Młodzi nie zawsze dobrze układają swoje relacje z rówieśnikami. Ten kto czuje się odtrącony, odstawiony na boczny tor, niewątpliwie ma złe samopoczucie. Przecież czas wolny najlepiej spędzić w gronie znajomych, a kto ich nie ma musi cierpieć. Źle jest wtedy, gdy kogoś spycha się na margines ze względu na nienajlepszą jego sytuację materialną. On temu nie jest winny, że jego rodzice nie są bogaci, wiec nie powinien za to ponosić odpowiedzialności. Jednak niektórzy inaczej do tego podchodzą.

Wiele niepokojów wynika także wtedy, gdy ktoś nieszczęśliwie się zakocha. Można wtedy zapomnieć o nauce i innych swoich obowiązkach, a cały czas poświecić na wypatrywanie ukochanej, czy ukochanego. Jeśli przy tym druga strona zachowa się nieodpowiedzialnie i na początku da podstawy do snucia optymistycznych perspektyw, to po odrzuceniu uczucia, pozostanie tylko cierpieć. Potem prosta droga do zamknięcia się w sobie i wybrania samotności.

Tak więc młodzi ludzie mają dużo problemów. Czują się niezrozumiani, osamotnienie, a przy tym łatwo ich zranić nawet jakąś drobną uwagą. Kiedy napotkają trudną sytuację i nikt nie wyciągnie do nich pomocnej dłoni, to będą szukać zapomnienia w używkach: papierosach, alkoholu. Dlatego trzeba ich przestrzegać takimi niebezpiecznymi pokusami. Kiedy wpadnie się w nałóg, trudno z nim zerwać. Według mnie największe zagrożenie należy wiązać z narkotykami.

Referat zawiera opis rodzajów uzależnień współczesnej młodzieży oraz rady jak zwalczać problem uzależnienia.

UZALEŻNIENIA PROBLEM WSPÓŁCZESNEJ MŁODZIEŻY.

     Nikt nie musi wam mówić, ile robicie dla swoich dzieci. Nie trzeba udowadniać ile ciężkiej pracy, czasu i wysiłku- żeby nie wspomnieć o nieskończonej cierpliwości- wymaga wychowanie każdego dziecka , a szczególnie dziecka niepełnosprawnego. Dbacie, by dostatecznie długo spało i dobrze się odżywiało. Tulicie gdy ma koszmarne sny, bandażujecie przecięty palec, pocieszacie z powodu niepowodzeń. Jak w życiu każdej rodziny może się jednak pojawić coś, że poczujecie się bezradni. Może to być alkohol.
     Pewnie niektórzy z was pomyślą, że przecież ten problem nie dotyczy waszych dzieci. Ale w/g najnowszych badań wynika , iż 70% niepełnoletnich miało kontakt z alkoholem, z czego ponad połowa pije alkohol systematycznie, to znaczy co najmniej raz w tygodniu. Wraz ze zmianą wzorów konsumpcji
     w Polsce oraz obfitym zaopatrzeniem sklepów, młodzi ludzie coraz częściej systematycznie piją piwo. Na dodatek żyją w przekonaniu , że piwo to nie alkohol. Ta nowa moda dotyczy zarówno dziewcząt jak i chłopców. Alkohol jest tym bardziej niebezpieczny, że jako środek uzależniający otwiera drogę innym silniejszym narkotykom.
     Młodzi ludzie po alkoholu tracą kontrolę nad swoimi decyzjami łatwiej im powiedzieć "tak" na propozycje spróbowania czegoś mocniejszego. Piciu towarzyszy często palenie. Papierosy i alkohol otwierają furtkę dla narkotyków, zwłaszcza gdy picie i palenie rozpoczyna się bardzo wcześnie. Jest wiele powodów z jakich dzieci sięgają po alkohol, czy narkotyki : chęć przynależności do grupy, poczucia się dorosłym, bycia na luzie, osiągnąć lepsze samopoczucie, przestać być nieśmiałym lub tylko po to aby zaspokoić ciekawość. Niestety nie zdają sobie sprawy z konsekwencji takiego zachowania. Przede wszystkim brakuje im wiedzy na temat działania alkoholu na organizm i psychikę człowieka.
     Ich informacje są nierzetelne i oparte na mitach. Alkohol to środek odurzający , zmieniający świadomość. Zakłóca funkcjonowanie komórek nerwowych i mózgu, powoduje zaburzenia pamięci, utrudnia przypominanie sobie czegoś i zapamiętywanie nowych informacji, osłabia refleks, zaburza równowagę, uniemożliwia koncentrację, a przede wszystkim szybko i łatwo uzależnia młodych ludzi. W im młodszym wieku sięga się po alkohol tym szybciej następuje uzależnienie. Chorobę alkoholową można zaleczyć, choć nie da się jej całkowicie wyleczyć. Oznacza to , że alkoholikiem zostaje się do końca życia i każda próba kontrolowanego picia przynieść musi powrót do nałogu. Gdy człowiek zaczyna dużo pić, bardzo trudno jest mu się odzwyczaić od alkoholu. Najłatwiej po prostu nigdy nie zaczynać. Przyczyny dla których jedni ludzie zostają alkoholikami, a drudzy nie, nie zostały dotąd wyjaśnione.
     Czy my rodzice możemy w ogóle zrobić coś w tej sprawie jeśli nasze dzieci są po prostu w takim głupim wieku i chcą wszystko same sprawdzić? Co gorsze są też okropnie przewrażliwione i każde nasze słowo może wywołać reakcję wybuchową lub pogardliwą uwagę w rodzaju: „W ogóle nie rozumiesz o co chodzi!" albo po prostu niechętne wzruszenie ramionami. Niełatwo sobie z tym poradzić. Porozumiewanie się rodzica z dzieckiem to ciężka praca. Czasami wydaje się nawet , że mówimy do siebie dwoma językami.
     Oczywiście nikt państwu nie powie jak macie wychowywać własne dziecko. Istnieje jednak kilka sprawdzonych sposobów, by utrzymać z nim dobry kontakt. Ważne jest, by porozumiewać się w sposób szczery i by komunikaty płynęły w obie strony, czyli mówiąc inaczej aby rodzic nie tylko nadawał, ale także słuchał tego, co chce mu przekazać syn czy córka. Wtedy dziecko ma szansę przyjść ze swoimi problemami do rodziców, nie musi ich ukrywać. Podstawą dobrego porozumienia z dzieckiem jest jego zaufanie.
Kilka dobrych rad jak to osiągnąć :

• Rozmawiaj z dzieckiem, także na tematy "zakazane ";

• Słuchaj także tego co dziecko mówi między wierszami;

• Nie oceniaj bez przerwy tego , co robi twoje dziecko;

• Nie dawaj zbyt wielu dobrych rad;

• Nie krytykuj , nie wyśmiewaj;

• Nie lekceważ problemów, z jakimi przychodzi do ciebie dziecko;

• Staraj się nie zaczynać rozmowy z dzieckiem od słów "Kiedy ja byłem w twoim wieku....";

     Jeśli jednak zdarzy się popełnić któryś z tych błędów nie ma co robić tragedii. Wystarczy przyznać się do błędu, a wasze dzieci na pewno kochają was na tyle mocno aby wam wybaczyć.
     Nikt z nas nie jest doskonały, naszym dzieciom też daleko do doskonałości. Popełniamy błędy, ale nie ma to znaczenia, dopóki dziecko wie ,że jest kochane. Może się jednak zdarzyć, że mimo troski jaką okazujecie dziecku i staraniom , syn czy córka zaczynają podejmować ryzykowne decyzje, przestaje z tobą rozmawiać. Wydaje ci się nawet , że popija. Co można wówczas zrobić ? Przede wszystkim nie należy wpadać w panikę.
      Może to być tylko zwykła próba sprawdzenia jak to smakuje. Zamiast robić aferę najlepiej porozmawiać z dzieckiem, oczywiście gdy będzie trzeźwe. Zapytaj jak to się stało. Nie udawaj, że nic się nie wydarzyło. Jasno i wyraźnie przedstaw swoje stanowisko w sprawie picia alkoholu. Niech jasne będą zasady i konsekwencje ich łamania.
      Młodzi ludzie , którzy piją, kaleczą siebie samych i ranią innych. To ich sposób pokazywania , że potrzebują zrozumienia i pomocy. Dotyczy to wszystkich dzieci, także tych nieśmiałych czy agresywnych. Gdy wydaje ci się , ze dziecko popija, nie należy go odrzucać, a raczej zaproponować mu pomoc. Ważne by dziecko zrozumiało, że picie to tylko przykrywka dla innych problemów, które można rozwiązać.

Zebrała i opracowała : Anna Drozdowska

Bibliografia :

1. A. Pacewicz " Jak pomóc dziecku nie pić." Warszawa 1994

2. " Dziecko z problemem alkoholowym ", Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Warszawa 1992

Jolanta Marciniak

Zespół Szkół Transportowo - Elektrycznych

w Ostrowie Wlkp.

nauczyciel przedmiotów zawodowych

Narkomania jako problem współczesnej cywilizacji.

1. Pojęcie i przyczyny narkomanii.

Przyjmowanie środków o działaniu narkotycznym jest znane ludzkości od

czasów zamierzchłych. Zarówno literatura etnograficzna i antropologia

kulturowa podają wiele przykładów stosowania narkotyków w celu realizacji

określonej funkcji kulturowej, psychosomatycznej lub społecznej. Nigdy jednak

dotąd nie obserwowano tak masowego jak obecnie przyjmowania tych

substancji.

Zjawisko to, niestety nie ominęło Polski. Jest ono szczególnie

niebezpieczne z tego względu, że dotyczy przede wszystkim młodzieży - przy

czym coraz częściej po narkotyki lub ich zamienniki sięgają 12 - 13 letnie

dzieci. Czym jest narkomania? Na czym polega?

W potocznym rozumieniu narkomania jest to nałogowe, przymuszone

wewnętrznie, zażywanie środków różnymi sposobami (połykanie,

wstrzykiwanie, wdychanie) rozlicznych środków chemicznych po to, aby

wprowadzić się w stan odurzenia przybierający zresztą różne formy i stadia.

Słowo narkomania pochodzi z języka greckiego od pojęcia „narke” i znaczy

odurzenie, skostnienie; „mania” to szał, wściekłość, pasja, zapał. Termin

narkomania wyraża zatem fakt używania tylko niektórych środków

odurzających a mianowicie tych, które wywołują stan euforii. W szerokim

sensie słowo „narkomania” stosuje się także na oznaczenie nałogowego

używania wszelkich środków odurzających. Czy właśnie są narkotyki? Co to

takiego? Narkotyk jest identycznym symulatorem, jak alkohol (z tą różnicą, że

wywiera o wiele bardziej degradujący wpływ na organizm). Każdy ze środków

odurzających wpływa na narkomana w sposób indywidualny i inny. Ta sama

dawka, przyjęta w tym samym czasie i otoczeniu przez dwie osoby może

wywołać różne relacje, np.: euforię, podniecenie, melancholię, strach a nawet

schizofrenię. Działanie narkotyku opiera się na zachowaniu naturalnej

równowagi organizmu i degradacji zmysłów. W zależności od siły tej degradacji

narkotyki dzielimy na dwie grupy: miękkie i twarde. Do pierwszej należą

środki, które nie wywołują nieodwracalnych zmian w organizmie (np.:

marihuana). Jest to bardzo wąska grupa środków. W grupie drugiej znajduje się

nieporównywalnie większa liczba różnych substancji. Są to środki pochodzenia

roślinnego np.: kokaina, syntetycznego np.: LSD, jak również artykuły

przemysłowe wykorzystywane w celu odurzenia np.: różnego rodzaju kleje. To

właśnie środki z tej grupy są największym zagrożeniem, ponieważ niezmiernie

szybko wywołują stan uzależnienia:

• fizycznego - objawiającego się potrzebą przyjmowania danego środka i

bólami w przypadku nie dostarczenia go do organizmu,

• psychicznego - objawiającego się potrzebą przyjmowania kolejnych działek

narkotyku powodowaną niemożliwością psychicznej egzystencji bez wpływu

środka odurzającego na świadomość.

Przyczyny narkomanii można ująć w następujący sposób:

Przyczyny tkwiące w środowisku rodzinnym:

• konflikty i nieporozumienia,

• trudna sytuacja rodzinna,

• błędy wychowawcze rodziców,

Przyczyny tkwiące w środowisku szkolnym:

• niepowodzenia w nauce,

• kłopoty związane ze szkołą,

• metody wychowawcze szkoły

Przyczyny tkwiące w środowisku rówieśniczym:

• wzorowanie się na rówieśnikach,

• namawianie, przez osoby odurzające się,

• chęć poprawy kontaktów rówieśniczych,

• poszukiwanie akceptacji,

• chęć zaimponowania

Przyczyny tkwiące w społeczeństwie:

• brak dostatecznej wiedzy na temat narkomanii,

• przypadkowy kontakt ze środowiskiem odurzającym,

• brak możliwości atrakcyjnego spędzania czasu wolnego,

• protest przeciwko rzeczywistości,

• przyczyny polityczne

Przyczyny tkwiące w sferze funkcjonowania osobowościowego:

• zaspokajanie potrzeb poznawczych,

• przymus jako skutek nałogu,

• reakcje ucieczkowe,

• kryzys egzystencjonalny,

• niedojrzałość,

• poczucie odrzucenia,

• poszukiwanie wolności,

• skutki porażek życiowych.

2. Tendencje współczesnej narkomanii.

Narkomania jest zjawiskiem stale rosnącym. Odnosi się to zarówno do

liczby osób zaczynających używać środki odurzające, jak i do coraz większego

zażywania tych środków. Nastąpiła też zmiana postaw ludzkich wobec faktu

zażywania środków odurzających.

Nie istnieje możliwość pełnej oceny zasięgu rozprzestrzeniania się zjawiska

narkomanii na podstawie oficjalnych danych statystycznych rejestrów oświaty

zdrowia oraz spraw wewnętrznych, choć dotychczas stanowią one główne

źródło informacji o narkomanii w tym kraju. Są one jednak nieporównywalne i

nie mogą w pełni oddać istniejącej sytuacji epidemiologicznej. Zawierają

informację, zarówno o osobach uzależnionych, wymagających leczenia i

podejmujących takie leczenie (dane służby zdrowia), jak i o osobach

nieuzależnionych, przyjmujących narkotyki incydentalnie (ocena resortu

oświaty) oraz o takich które same nie zażywając środków odurzających weszły

w związku z nimi w kolizję z prawem (dane Komenda Wojewódzkich Policji).

Według szacunkowych danych aktualnie w Polsce nałogowo zażywa narkotyki

około 30 - 40 tyś. osób, liczba charakteryzuję stałą tendencję wzrostową ,

zdecydowana większość narkomanów uzależniona jest od tzw. polskiej heroiny,

co nie oznacza, że jest ona najpopularniejszym narkotykiem na polskim rynku.

Najczęściej zażywane są marihuana, haszysz, amfetamina i inne narkotyki

syntetyczne.

Ilość osób zażywających tego typu narkotyki rośnie lawinowo. Jak wynika z

rozpoznania policyjnego około 40% uczniów szkół ponadpodstawowych

eksperymentowało z narkotykami. Wśród młodzieży nadal funkcjonuje pogląd

wpajany konsumentom przez dealerów, że krótkotrwałe i incydentalne

zażywanie narkotyków nie prowadzi do uzależnienia i nie jest szkodliwe dla

zdrowia. W związku z tym stale rośnie liczba młodych ludzi, którzy decydują

się na wypróbowanie działania narkotyków.

Można zobrazować systematycznie obniżanie się wieku osób zużywających

środki odurzające. Narkomania przyczyniła się do popełniania samobójstw i

śmierci z powodu przedawkowania narkotyków. Liczba zgonów w związku z

nadużywaniem narkotyków od kilku lat oscyluje się wokół 150 do 170

przypadków.

Ogromny wpływ na używanie środków odurzających ma łatwość dostępu do

nich. Narkotyki są najłatwiej dostępne w dużych miastach - tylko jedna piąta

mieszkająca w nich młodych ludzi nie wie, gdzie można je kupić. Natomiast

jedna czwarta miała kontakt z narkotykiem a spośród uczniów mieszkających na

wsi jedynie 4%/

Wzrost udziału młodzieży w miejscach dystrybucji związany jest ze wzrastającą

aktywnością osób rozprowadzających narkotyki.

W ostatnich latach zwiększył się bowiem (o 8 %) odsetek młodych ludzi, którzy

otrzymali bezpośrednią propozycję środków odurzających. Na rynku

narkotyków oprócz konsumentów i producentów wykształtowała się widoczna

grupa osób trudniących się handlem narkotykami.

3. Skutki narkomanii

Narkomania jest zjawiskiem społecznym z uwagi na skutki zażywania

środków odurzających. Nałogowe przyjmowanie środków odurzających

powoduje nieodwracalne zmiany w organizmie człowieka. Wywierając

toksyczny wpływ na nastrój prowadzi do groźnych dla życia stanów ostrego

zatrucia. Natomiast wziewanie przez dłuższy czas substancji o działaniu

halucynogennym prowadzi do wylewów krwi do mózgu, krwotoków płucnych i

nerkowych, uszkadzających wątrobę. Narkotyki powodują również zmiany w

ośrodkowym układzie nerwowym, mając wpływ na osobowość. Poważnym

skutkiem narkomanii jest zakażenie wirusem HIV powodującym chorobę AIDS.

Pierwszy przypadek zakażenia wśród polskich narkomanów stwierdzono w

sierpniu 1988 r. w Warszawie.

Wielu narkomanów nie wie o swoim zakażeniu ani nawet tego nie przypuszcza.

Dlatego w ciągu najbliższych lat wystąpią u nich objawy zachorowania na AIDS

lub ARC(AIDS Related Complex), a wielu z nich umrze. Inne komplikacje

związane ze stałym wstrzykiwaniem dożylnie narkotyków to np.: uszkodzenia

żył. Skutkiem stałego zażywania dużych dawek może być psychoza toksyczna

lub tzw. „mrowienie” (ofiary mają wrażenie, że mrówki czy inne owady chodzą

im po ciele lub pod skórą). Natomiast zażywanie amfetaminy może

spowodować jeden z bardziej drastycznych przykładów zagrożeń płynących ze

strony narkotyków. Przy długotrwałym nadmiernym stosowaniu może pojawić

się mania prześladowcza przypominająca objawy występujące przy

paranoidalnej schizofrenii. Ecstazy powodują nieodwracalne zmiany w mózgu

ofiary tego nałogu nie można przyrównać do normalnego stanu psychicznego -

ma ona rozdwojoną jaźń i żyje w dwóch światach: realnym i tym stworzonym

przez siebie. Używanie narkotyków prowadzi do uzależnienia, skutkiem którego

jest zmiana osobowości, zmiana zachowania się i trybu życia, zmiana stosunku

wobec otoczenia, a także całkowite wyłączenie się z życia rodzinnego i

społecznego. Zależne używanie zmniejsza odporność, subaża i skraca życie.

Osoba uzależniona może również przyczynić się pośrednio lub bezpośrednio do

uzależnienia dziesięciu innych osób w krótkim czasie.

Narkomania powoduje też wiele problemów w sferze ekonomiczno -

społecznej, np.: 20% osób spośród pacjentów hospitalizowanych w związku z

uzależnieniem od leków nie pracuje i nie uczy się pozostając głównie na

utrzymaniu rodziny. O wadze problemu i skutkach narkomanii świadczy

gwałtowny wzrost śmiertelności spowodowanej zażywaniem narkotyków.

Przedstawiony przeze mnie obraz narkomanii w Polsce wydaje się

pesymistyczny. Niestety, nie odbiega on od rzeczywistości.

Bibliografia

1. H. Haak, Prawo wobec narkomanów, Warszawa 1993r.

2. Cz. Cekiera, Toksykomania Warszawa 1985r.

3. K. Laskowska, Nielegalny handel narkotykami w Polsce Białystok 1989r.

4. Informacje statystyczne dotyczące rozmiarów narkomanii i przestępczości z

nią związanej w Polsce w 1996r., Biuro Kryminalne Komendy Głównej

Policji, Warszawa, luty 1997r.

5. Michael Gossop, Narkomania. Mity i rzeczywistość, Warszawa 1993r.

6. M. Jarosz Samozniszczenie. Samobójstwa. Alkoholizm. Narkomania.

Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk 1980r.

Młodzi ludzie szukają w narkotykach zaspokojenia swoich potrzeb, a szczególnie potrzeby „Ja”, ponieważ ona podnosi ich samoocenę.
Dziecko ucieka w świat uzależnień, gdy czuje się nie akceptowane w środowisku rówieśniczym, nie kochane w domu, gdy wydaje mu się, że nikt nie rozumie jego potrzeb i uczuć. Aby uniknąć takiego stanu w domu i kręgu rodzinnym, należy zwracać uwagę na to co mówi i jakie ma problemy.

PROBLEMATYKA NARKOMANII WŚRÓD MŁODZIEŻY W POLSCE

Młodzi ludzie szukają w narkotykach zaspokojenia swoich potrzeb, a szczególnie potrzeby „Ja”, ponieważ ona podnosi ich samoocenę. Dziecko ucieka w świat uzależnień, gdy czuje się nie akceptowane w środowisku rówieśniczym, nie kochane w domu, gdy wydaje mu się, że nikt nie rozumie jego potrzeb i uczuć. Aby uniknąć takiego stanu w domu i kręgu rodzinnym, należy zwracać uwagę na to co mówi i jakie ma problemy.
Zjawisko narkomanii to dominujący problem współczesnego świata. Wszystkie definicje łączy fakt, że ludzie sięgają po środki psychoaktywne, doprowadzając do uzależnienia swojego organizmu od narkotyków. W ten sposób stają się ludźmi chorymi na nieuleczalną i nawracającą chorobę ludzkiej woli, jaką jest narkomania.
Ustawa z dn.24.04.1997r.art.6 definiuje narkomanie jako „ stałe lub okresowe przyjmowanie w celach nie medycznych środków odurzających lub psychotropowych albo środków zastępczych, w wyniku czego może powstać lub powstało uzależnienie od nich.”( Dz.U.RP, nr.7 z dn.14.07.1997r.).

Z pojęciem narkomanii związane są pojęcia środków odurzających lub psychotropowych. W swojej pracy opierać się będę na definicji A.Markiewicz, która określa środek odurzający lub psychotropowy jako każdą substancję pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, działającą na ośrodkowy układ nerwowy. Istnieją też środki zastępcze, które mogą być stosowane zamiast lub w takich samych celach niemedycznych jak środki odurzające.

Środki odurzające powodujące uzależnienie mogą wywołać u pewnych osób stan, w którym konieczne staje się ciągłe lub okresowe ich stosowanie.
Mianem środka psychoaktywnego określamy wszystkie środki odurzające, psychotropowe lub leki, które powodują określony efekt psychiczny.
Uzależnienie to stan, w którym organizm nie potrafi się obyć bez danego środka.
( A. Markiewicz,1998 )
W 1969r. Komitet Ekspertów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) opublikował definicję uzależnienia, wg. której „ uzależnienie lekowe jest to psychiczny, a niekiedy fizyczny stan wynikający z interakcji między żywym organizmem a lekiem, charakteryzujący się zmianami zachowania i innymi reakcjami, do których należy konieczność przyjmowania leku w sposób ciągły lub okresowy, w celu doświadczenia jego wpływu na psychikę, a niekiedy, aby uniknąć przykrych objawów towarzyszących brakowi leku. Tolerancja może wystąpić, ale nie musi. Osoba może być uzależniona od więcej niż jednej substancji.”
( red.o.A Nowak, 1998)

Mianem narkotyku określać będziemy substancję pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, której przyjęcie przez żywą osobę, powoduje zdegenerowaniem przynajmniej jednej czynności organizmu.( P.Wiśniewski, 2001)

MOŻEMY WYRÓŻNIĆ TRZY STANY UZALEŻNIENIA:
• PSYCHICZNE
- to potrzeba, pragnienie przyjmowania danej substancji. Pragnienie może mieć charakter przymusu i często jest najsilniejszym czynnikiem prowadzącym do powtórnego przyjmowania substancji psychoaktywnych. Często odstawienie narkotyku powoduje objawy złego samopoczucia, lęków. Zależność psychiczną wywołują wszystkie narkotyki.(red.o. A.Nowak, 1998)
• FIZYCZNE
- to wynik adaptacji ośrodkowego układu nerwowego do danej substancji psychoaktywnej. Uzależnienie fizyczne wywołuje przyjmowanie opiatów, barbituranów, odstawienie tych środków wywołuje objawy łaknienia.
• SPOŁECZNE
- jest to uzależnienie od ludzi, miejsc, grup społecznych. Wywołują go wszystkie narkotyki.
Nagłe odstawienie środków psychoaktywnych wywołuje wystąpienie zespołu abstynencyjnego, będącego grupą objawów o zmiennym przebiegu i nasileniu. Pojawienie się objawów i przebieg zespołu abstynencyjnego są ograniczone w czasie i zależą od typu substancji psychoaktywnej oraz dawki stosowanej bezpośrednio przed zaniechaniem lub ograniczeniem przyjmowania środka.
( red.o.A.Nowak, 1998)
Charakterystyczną cechą przeważającej części środków odurzających jest uodprnianie się organizmu na ich działanie. Ta nabyta odporności nosi nazwę tolerancji. Powoduje ona konieczność przyjmowania coraz większych dawek dla uzyskania takich samych efektów. Z czasem organizm domaga się ilości narkotyków wielokrotnie przekraczających dawkę śmiertelną. Natomiast przez tolerancję krzyżową będziemy rozumieć stan polegającą na powstaniu tolerancji w stosunku do pokrewnego typu leku, np.heroina wykazuje tolerancję krzyżową w stosunku do morfiny.
Z analizy literatury wynika, że uzależnienie to stan, w którym organizm nie potrafi się obyć bez danego środka. ( A. Markiewicz,1998 ). Możemy wyróżnić cztery fazy uzależnienia:

FAZY UZALEŻNIENIA

I Faza eksperymentalna
biorę zawsze w grupie♣
przyjemne doznania- zadowolenie,♣ euforia
poczucie kontroli♣
pojawia się mechanizm zaprzeczania, szukam♣ argumentu „za” braniem, posługuję się mitami i stereotypami
najczęściej♣ dostaję narkotyk za darmo
biorę od czasu do czasu, przy okazji♣
♣ odkrywanie „pozytywnych” oddziaływań narkotyku

II Faza przejściowa
♣ biorę częściej, zawsze w grupie
kontakt z dealerem♣
organizowanie♣ pieniędzy ( pożyczanie, kradzież)
kamuflaż zachowań - pozorna poprawa,♣ usypiam czujność rodziców
cwaniactwo, manipulowanie♣
bardziej aktywny i♣ „przedsiębiorczy”
pierwsze problemy np.wagary♣
zwiększenie dawki, lub♣ rodzaju narkotyku
początek uzależnienia psychicznego♣

W I i II fazie istnieje możliwość skutecznego leczenia ambulatoryjnego.
III Faza
• zaczynają się problemy w szkole, domu
• branie dla zabicia nieprzyjemnych uczuć i przeżyć związanych z narkotykiem
• bierze narkotyki by przetrwać
• branie samotnie bez grupy
• znikają przyjaźnie, zaczynają się układy, interesy
• pojawiają się problemy z prawem, szkołą, domem
• częste branie
• sięganie po silniejszy narkotyk

IV Faza - nałogowe branie
narkotyk celem czyli biorę. Żeby żyć, żyję żeby brać♣
myślę♣ tylko o tym, aby zdobyć pieniądze
degradacja, zanik uczuć♣ wyższych

o.A.Nowak określa Zespół uzależnienia jako stan psychiczny i fizyczny spowodowany używaniem substancji psychoaktywnych, kiedy zachowania związane z używaniem substancji uzyskują wyraźną przewagę nad innymi, które były charakterystyczne dla danej osoby.( red.o.A.Nowak, 1998)

K.Chmielewska i H.Baran-Furga wyróżniają cechy i objawy zespołu uzależnienia:
• silna potrzeba lub przymus używania substancji psychoaktywnej
• utrata samokontroli w używaniu substancji psychoaktywnej
• przyjmowanie substancji w celu uniknięcia objawów abstynencyjnych
• wzrost tolerancji
• charakterystyczny indywidualny sposób używania substancji
• postępujące zaniedbanie innych zainteresowań lub przyjemności na rzecz zdobywania i przyjmowania substancji uzależniających
• zażywanie środka mimo wyraźnych szkód fizycznych, psychicznych, społecznych.
Jeżeli stwierdza się co najmniej trzy z powyższych objawów, które występują nie przerwanie przez okres jednego miesiąca w ciągu ostatniego roku, rozpoznajemy zespół uzależnienia.

Psychospołeczne aspekty narkomanii

Analizując literaturę okazuje się, że ważną rolę w powstawaniu wszelkiego rodzaju uzależnień odgrywają czynniki społeczne. Środowiskowa atmosfera aprobaty lub potępienia stosowania środków odurzających może zwiększyć lub zmniejszyć liczbę osób narażonych na ryzyko wejścia w nałóg.
W społeczeństwie funkcjonują pewne stereotypy dotyczące narkomanii. Zmienił się obraz narkomana z „ćpuna” zdobywającego narkotyki w tzw. ”bajzlach” na normalnego człowieka, często wykształconego, biznesmena kupującego narkotyk u dealera. Zmianie uległy zwyczaje, zachowania i obyczaje. Narkotyki nowej generacji są łatwiejsze w użyciu i zdobyciu. Moda np. w kręgach ludzi biznesu nakazuje, aby sięgnąć po narkotyk na spotkaniu biznesmenów czy imprezie towarzyskiej.
Obniżył się wiek inicjacji narkotykowej - obecnie biorą dzieci w wieku 7-10 lat.
Częstowane i zachęcane przez starszych kolegów do spróbowania.

Możemy wyróżnić następujące przyczyny, z powodu których człowiek sięga po narkotyki;
• moda
• ciekawość 70%
• nauka
• lepsze samopoczucie
• zabawa
• szpan
• kontakt
• dowartościowanie
• ucieczka od problemów
• samotność
• presja
• nuda
• odstresowanie
• zresetowanie się
• bunt
• pieniądze

Badacze zjawiska narkomanii uważają, że głównym determinantem sprzyjającym rozprzestrzenianiu się nałogu jest wpływ czynnika rodzinnego.

Wraz z rozwojem społecznym zmienił się model rodziny. Rodzice coraz mniej czasu poświęcają dzieciom, a emancypacja zawodowa prowadzi bardzo często do zachwiania tradycyjnych autorytetów. Rodzicom często wydaje się, że brak miłości do dzieci można zrekompensować przy pomocy drogich prezentów. Zarabiają pieniądze, kosztem czasu, który mogliby poświęcić swoim dzieciom. Normalnym zjawiskiem stał się rozwód, rzadko spotykający się z dezaprobatą społeczną. Dzieci nie mając oparcia w rodzinie łatwiej ulegają wpływom środowiska rówieśniczego. Znacząca rolę odgrywa nacisk grupy rówieśniczej oraz różnice pomiędzy wartościami propagowanymi a rzeczywistością społeczną. Młodzi ludzie dążąc do potwierdzenia wartości, które preferują przez siebie oraz dla uzyskania wyższych wrażeń estetycznych, sięgają miedzy innymi po środki, które pozwolą im się oderwać od szarej rzeczywistości i choć na chwilę znaleźć w świecie szczęścia i radości.

W tworzeniu warunków do rozprzestrzeniania się nałogu swój udział ma także szkoła. Zbyt obszerne programy edukacyjne nie dostosowane do możliwości intelektualnych oraz rozwojowych dzieci i młodzieży. Brak nauczycieli z odpowiednimi kwalifikacjami i talentem pedagogicznym. Preferowanie w nauczaniu przestarzałych metod dydaktycznych. To główne przyczyny niepowodzeń szkolnych.
Młodzi ludzie chcąc uciec od tych problemów szkolnych, zbyt silnego stresu, zachęceni przez rówieśników, którzy obiecują im wyjątkowe przeżycia lub szybkie nadrobienie zaległości szkolnych, sięgają po narkotyki.
To kolejna grupa przyczyn wg.A Markiewicz - ucieczka od problemów zewnętrznych np. stresu szkolnego, ubóstwa, ograniczenia możliwości startu życiowego itp.) oraz problemów wewnętrznych czyli trudności emocjonalnych a też nieumiejętność rozwiązywania problemów itp. Narkotyki są szybkim sposobem rozwiązania trudnych problemów, kusząca perspektywą zaspokojenia potrzeby poszukiwania przygód, podniet, zdobycia nowych doświadczeń itp. Dzieci i młodzież używają środków psychoaktywnych z tych samych powodów co dorośli, z chęci odurzenia się, z ciekawości i nudy. Robią to w podobnych okolicznościach: na imprezach, przyjęciach, podczas spotkań z przyjaciółmi itp.( A.Markiewicz,1998)

Wśród czynników warunkujących powstanie nałogu należy wymienić tzw. efekty farmakologiczne. Niektóre leki mają zdolność do wywoływania uczucia euforii, pozwalają na ucieczkę od stresu i frustracji, powstałej w warunkach współczesnego życia, przytłoczenia jego tempem, a przede wszystkim od konfliktów i napięć w stosunkach międzyludzkich. Efekt farmakologiczny motywuje do ponownego sięgnięcia po środek.
Z badań psychologicznych wynika, że na skłonność do sięgnięcia po narkotyk są podatni ludzie niedojrzali emocjonalnie i psychoseksualnie z niedorozwiniętym systemem wewnętrznej kontroli. Posiadają oni często wygórowane wymagania, oczekując natychmiastowego spełnienia swoich potrzeb życiowych. Są to jednostki nadwrażliwe, o „kruchej osobowości”, nie posiadające potrzeby dominacji, nieporadne wobec trudności życiowych, od których starają się uciec za pomocą środków psychoaktywnych. (A.Markiewicz, 1998).
Psycholodzy zwracają uwagę na głębsze przyczyny sięgania po środki psychoaktywne, do których zaliczają zaburzenia na którymś z trzech poziomów potrzeby rozwoju własnego „ja”

POTRZEBA „JA”

A Poczucie tożsamości - KIM JESTEM?
B Poczucie własnej wartości - ILE JESTEM WART?
C Poczucie kontroli - CO UMIEM?

Zaburzenie poczucia tożsamości dotyczy naszej egzystencji - kim jestem jako człowiek ? -np. bratem, uczniem, przyjacielem, Polakiem, człowiekiem myślącym itp.
A także może dotyczyć tożsamości w aspekcie społecznym.

Istotną rolę odgrywa tu grupa społeczna, z która jednostka się utożsamia, ponieważ przyjmuje jej poglądy, system wartości i norm obowiązujących w danej grupie. Jeżeli koledzy i przyjaciele młodego człowieka „ biorą „ narkotyki, to istnieje duże prawdopodobieństwo, że i dziecko po nie sięgnie, obawiając się odrzucenia czy też z poczucia przynależności do grupy.
Zaburzenie poczucia własnej wartości dotyczy samego człowieka, jego mocnych i słabych stron. To co potrafimy i co umiemy. W czym czujemy się dobrze, a co sprawia nam problem. Ogromną rolę odgrywa właściwa samoocena człowieka.
( R.Vasta,1995) Są ludzie, którzy mają niską samoocenę, nie wierzą w to, że dany cel uda się im osiągnąć, często przeżywają porażki i rozczarowania. Takie osoby, szybko ulegną presji grupy i chętniej sięgną po narkotyk jako sposób na swoje problemy.

Na podstawie analizy literatury możemy wyróżnić zaburzenia procesu właściwej samooceny:
• zbyt wysokie wymagania
• koncentracja na negatywach
• uogólnienia np. „ zawsze”, „nigdy”
• przedmiotowe traktowanie ucznia
• nie dostrzeganie małych sukcesów
• rozwiązywanie problemów za dziecko
• nadopiekuńczość
• nie branie pod uwagę racji innych
• zbijanie inicjatywy
• oceniamy człowieka a nie jego zachowanie
• porównywanie
• etykietowanie
• faworyzowanie
• nie przyznawanie się do błędów
• tłumienie
• brak czasu
• brak zaufania
Młodzi ludzie szukają w narkotykach zaspokojenia swoich potrzeb, a szczególnie potrzeby „Ja”, ponieważ ona podnosi ich samoocenę. Dziecko ucieka w świat uzależnień, gdy czuje się nie akceptowane w środowisku rówieśniczym, nie kochane w domu, gdy wydaje mu się, że nikt nie rozumie jego potrzeb i uczuć. Aby uniknąć takiego stanu w domu i kręgu rodzinnym, należy zwracać uwagę na to co mówi i jakie ma problemy. Należy znaleźć czas na wysłuchanie go, unikając złośliwości i krytycznych uwag czy porównań z innymi rówieśnikami.

Psycholodzy radzą, aby wpoić młodym ludziom podstawowe umiejętności społeczne
takie jak:
• empatia
• samokontrola
• umiejętność podejmowania decyzji
• tolerancja
• komunikacja
• asertywność
• przestrzeganie norm etycznych, moralnych i prawnych
• umiejętność stawiania i realizowania celów, konsekwencja
• odpowiedzialność
• radzenie sobie ze stresem
• umiejętność wyrażania uczuć
• rozwiązywania konfliktów
• umiejętność uczenia się, współpracy
• rozwijanie zdolności i zainteresowań
• organizacja czasu wolnego, zabawy bez środków
• pełnienia ról
• pomagania innym
Z analizy literatury dotyczącej problemy narkomanii wśród młodzieży wynika, że zainteresowanie narkotykami zdeterminowane jest przyczynami farmakologicznymi, osobowościowymi, społecznymi, rodzinnymi czy szkolnymi. Często wpływa na to, że człowiek bierze narkotyk, ma kilka czynników na raz. ( o.A.Nowak, 1998)
Dlatego ważne jest prawidłowe oddziaływanie społeczno-wychowawcze rodziny i szkoły oraz jasno określone społeczne normy i zasady moralne

MARTA DRABIK

BIBLIOGRAFIA:
Nowe perspektywy, wyzwania, zagrożenia. Materiały do programów edukacyjnych. Stowarzyszenie Chrześcijańskich Dzieł Wychowania, Kraków 1999
A.Markiewicz . Środki Odurzające a młodzież, Koszalin 1998
T.Dimoff, S.Carper, Jak rozpoznać, czy dziecko sięga po narkotyki, Warszawa 1993
o.A.Nowak , Duszpasterskie wyzwanie wobec AIDS i narkomanii, Szczecin 1998

Jak już wcześniej zostało powiedziane, to przede wszystkim młodzież boryka się z tym problemem, gdyż przeważnie nie zdają sobie sprawy z uzależnienia. Wynika to również z niechęci słuchania innych osób, zwłaszcza starszych. Ogromną zmorą są ludzie, którzy rozprowadzają narkotyki. Coraz częściej zdarza się to także w szkołach, wśród najmłodszych. Należy ich schwytać i bezwzględnie postawić przed wymiarem sprawiedliwości! Musimy zacząć pracować z młodzieżą, żeby w końcu zrozumieli, że to wszystko dla ich dobra. Pomocni w tym zadaniu będą na pewno psycholodzy oraz pedagodzy szkolni. Jednak z drugiej strony, potrzeba spokoju i rozwagi, bowiem młodym bardzo łatwo stracić zrozumienie dla naszej pomocy. W przeciwnym wypadku, brak przekonania do dobrych intencji, tylko pogorszy całą sytuację. Koniecznie musimy zacząć coś robić! Jeszcze bardziej zaostrzyć bezpieczeństwo w szkołach, nie wpuszczając osób postronnych.

W wychowywaniu naszych dzieci starajmy się bardziej im uświadamiać, jakim złem jest narkomania, ponieważ wystarczy niewiele, aby chcąc poznać coś nowego, weszły w złe towarzystwo. Jeśli zdecydowanie zareagujemy, z pewnością możemy odwieść ich od zamiaru spróbowania narkotyku. Jednak, gdy w jakimś przypadku spóźnimy się, to chociaż prośmy władze Państwa o tworzenie większej liczby szpitali dla uzależnionych.

Jeszcze raz pragnę zaapelować do Was o większe zainteresowanie się tym bardzo ważnym tematem. Pomóżmy wszystkim, którzy tego potrzebują!

Jednym z bardzo istotnych problemów współczesnej ludzkości jest narkomania. Szczególnie narażona na ten nałóg jest młodzież. Jest to, według nich, ucieczka przed własnymi kłopotami, często bardzo mało istotnymi. Trzeba zdać sobie sprawę, że palenie papierosów i picie alkoholu to równie groźne nałogi, jednak narkotyki wydają się być z nich najbardziej niebezpieczne. Dlatego na nie pragnę zwrócić większą uwagę.

Moi Drodzy - należy stanowczo zareagować na niesamowicie szybki rozwój narkomanii. Nie wolno pozwolić, aby wymknęła nam się spod kontroli i jeszcze bardziej dopadła młodych ludzi. Musimy sami stawić czoła temu problemowi. Dobrą metodą uświadomienia społeczeństwu istoty sprawy, są wszelkiego rodzaju sposoby dotarcia do narodu, np. poprzez radio, telewizję i inne środki przekazu. Powinno się w nich wyraźnie dawać do zrozumienia, do czego doprowadzają narkotyki i jak bardzo są złe.

Psychospołeczne uwarunkowania narkomanii wśród młodzieży

Psycho-social aspects of drug use among teenagers

Z Katedry Psychoprofilaktyki Społecznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego

Kierownik: Ks. prof. Cz. M. Cekiera

Zjawisko narkomanii wśród młodzieży przybiera charakter groźny i ma nadal tendencję wzrostową, zagrażającą zdrowiu i życiu młodzieży (bardzo liczne zakażenia HIV). Znamienne jest przesunięcie sceny narkotyków w kierunku amfetaminy, LSD oraz konopi. W pracy omówiono i zanalizowano elementy epidemiologiczne narkomanii i szerzej uzależnień wśród młodzieży zwracając szczególną uwagę na przyczyny psychosomatyczne i kryminogenne, zarówno osobowe, jak i występujące środowiskowo. Do najważniejszych należy niedojrzałość emocjonalna m.in. zaburzenia osobowości z obniżeniem poczucia własnej wartości, a także często chęć eksperymentowania i naśladownictwa. Nie ostatnie są źródła rodzinne i kryminogenne, a także subkultury młodzieżowe. Szeroko omówiono potrzebę skutecznej profilaktyki dotyczącej elementów wychowawczych i szkoły, stosunków rodzinnych, ale także ograniczenia dostępu do narkotyków. Autor zwraca uwagę na nadal trwającą pomimo istniejącego nowego ustawodawstwa, indolencję władz administracyjnych i wymiaru prawa, które powinny być ukierunkowane na zwalczanie narkomanii wśród młodzież.

Nowadays, the phenomenon of drug use among teenagers has become dangerous to their lives and health (frequent HIV infections) is on the increase. As observed, the trend is towards amphetamine, LSD and pot (Cannabis). In the paper, the author discusses and analyses epidemiologic aspects of drug use and addictions among teenagers with regard to psychosomatic and criminogenic (both personal and environmental) reasons. The most important of them is emotional immaturity, e.g.: personal disturbances with an inferiority complex and also very often the need to imitate, taste and try. Some effects steming from the family, the world of crime and youth subcultures are also known. In the paper the need for an effective prophylaxis relating to school educational activities, family relationships and also the reduction of drug accessibility are discussed. The author shows that despite new legislation, there is still indolence of the authorities and administration of justice which should fight against drug use among teenagers.

Wstęp

Do najczęściej występujących form patologii społecznych godzących w zdrowie fizyczne, psychiczne oraz w postawy moralne młodzieży u progu Trzeciego Tysiąclecia należą: palenie papierosów, alkoholizm, narkomania, przestępczość, samobójstwa, przynależność do sekt (satanizm), AIDS. Wszelkie typy uzależnień jak i inne patologie społeczne wykazują tendencje wzrostowe w ostatnich 10 latach (1990-2000) przy czym zauważa się systematyczne obniżanie się wieku wchodzenia w te patologie. Dotyczy to w szczególności nikotynizmu, alkoholizmu narkomanii i przestępczości. Coraz wyraźniej obserwujemy skutki spustoszenia moralnego minionych systemów totalitarnych (komunizm i kapitalizm), propagowany jest relatywizm norm etycznych, liberalizm wraz ze wszystkimi ujemnymi jego skutkami, w szczególności w dziedzinie seksualnej. Modna jest tendencja wśród młodzieży do wyzwalania się spod wszelkich autorytetów, w tym także autorytetu rodziców i środowiska rodzinnego i łatwe popadanie w uzależnienie od narkotyków. Narkomania nadal jest poważnym zagrożeniem dla zdrowia i życia młodzieży.

Społeczny zakres zjawiska narkomanii

W Polsce ta patologia społeczna wskazuje tendencje wzrostowe . Dotyczy wszystkich grup społecznych bez względu na wiek, wykształcenie, region zamieszkania; wzrasta liczba przestępstw w związku z narkomanią i liczba ofiar śmiertelnych w wyniku przedawkowania. Wyraźnie wzrasta liczba osób uzależnionych od opiatów, halucynogenów, kokainy i amfetamin. Liczba zgonów w ostatnich latach oscyluje od 143 do 180 przypadków, co równa się wzrostowi w ciągu ostatnich trzech lat o 25%. Według danych Komendy Głównej Policji w 1998 r. odnotowano w Polsce około 60 tys. osób zażywających narkotyki, w tym nałogowo 18 tys. Wiek narkomanów wahał się od 18-20 lat. Do najbardziej zagrożonych województw o najwyższym nasileniu narkomanii należą: województwa północno-zachodnie, szczecińskie, zielonogórskie, wrocławskie, suwalskie, koszalińskie, legnickie, warszawskie (Serwis Informacyjny Narkomania, nr 1/10,1999, s. 9). Najczęściej była to młodzież nieucząca się i niepracująca (40%). Do najczęściej używanych narkotyków należały: amfetamina (odnotowana w 47 województwach), konopie (42), ekstazy (36), LSD (24), grzyby halucynogenne (17), leki (15), heroina, kokaina (11). W 1998 r. stwierdzono 16.432 przestępstwa związane z narkomanią. W 1997 było ich 7.915, co wskazuje na wzrost o 108%. To jest bardzo niepokojący przejaw patologii społecznej zwłaszcza w porównaniu do roku 1994, kiedy zarejestrowano 4 000 przestępstw z tytułu narkomanii. W 1998 r. wykryto 4 714 przypadków nielegalnej produkcji narkotyków. W 1997 zlikwidowano 10 laboratoriów amfetaminy a do roku 1998 łącznie 36 nielegalnych laboratoriów amfetaminy. Należy dodać, że produkcja polskiej amfetaminy, osiągającej czystość 90-100%, wymagająca profesjonalnej technologii oraz importowanych prekursorów, stanowi domenę najsilniejszych i coraz lepiej zorganizowanych grup przestępczych, powiązanych z legalnym biznesem. Zorganizowane grupy dealerów dostarczają praktycznie do każdego miejsca i w każdym czasie amfetaminę narkomanom. I to też jest jednym ze społecznych uwarunkowań sięgania po ten środek. Niezależnie od produkcji i dystrybucji amfetaminy w 1998 r. zlikwidowano łącznie 470 miejsc produkcji "polskiej heroiny". Na terenie Polski w 1998 wykryto 1 375 przypadków nielegalnych upraw maku i konopi, w tym najwięcej w województwie lubelskim (167), kieleckim (123), suwalskim (94), łomżyńskim (77). Wśród zażywanych środków modna bywa kokaina i ekstaza oraz LSD i pochodne konopi (haszysz i marihuana). Młodzież najczęściej nie jest zorientowana co do szkodliwości danego środka. W większości krajów Europy Wschodniej i Środkowej epidemia infekcji wirusem HIV w dużym stopniu spowodowana jest wstrzykiwaniem narkotyków. Wśród narkomanów notuje się od 70-80 % zakażonych w Polsce, na Ukrainie około trzech czwartych rozpoznanych infekcji HIV występuje u narkomanów. Na terenie Europy Wschodniej i Środkowej oraz w Rosji dożylne wstrzykiwanie narkotyków przyczynia się w dużej mierze do epidemii wirusa HIV (Komenda Główna Policji - Biuro do Walki z Przestępczością Narkotykową. Informacja o stanie zagrożenia narkomanią... w 1998 r., Warszawa, 1999).

Organy ścigania na Białorusi i na Ukrainie wykazały, że liczba przestępstw związanych z narkotykami na Białorusi zwiększyła się w ciągu ostatnich 10 lat - trzynastokrotnie, a ilość skonfiskowanych narkotyków wzrosła 22 razy (w 1995). Terytorium Białorusi coraz częściej wykorzystywane jest do tranzytu narkotyków głównie opium, kokainy, haszyszu, amfetaminy a także słomy makowej. W 1995 roku wykryto 5 141 nielegalnych poletek uprawy maku. Przestępczość na Białorusi nabiera charakteru międzynarodowego. Białoruś leży na szlaku tranzytu z Rosji do Europy Zachodniej i stanowi poważne zagrożenie dla młodego pokolenia tego regionu. Ukraina uznała zjawisko narkomanii za poważny problem wagi państwowej. W 1995 r. zlikwidowano w tym kraju 40 ton przemycanych narkotyków. Oficjalnie zanotowano 56 tys. osób uzależnionych od narkotyków i skonfiskowano 2550 kg marihuany przemycanej z Afganistanu, Turcji, Maroka i Nigerii. Narkotyki przemycane są również na Ukrainę z Kolumbii, Stanów Zjednoczonych, Tajlandii. Popularny jest szlak przemytu ze Stambułu do Odessy drogą morska i przez Ukrainę, Białoruś, Polskę lub Czechy do Europy Zachodniej. W wielu krajach narasta problem "prania brudnych pieniędzy". Dotychczasowe obserwacje wskazują, że dzieje się to również i w Polsce. Ta zorganizowana produkcja narkotyków, ich przemyt stanowią jedno ze źródeł i uwarunkowań narkomanii wśród młodzieży w Polsce. Udział obywateli polskich w międzynarodowym przemycie świadczy o bezpośrednich kontaktach polskich grup przestępczych z zagranicznymi organizacjami narkotykowymi. Najwięcej zatrzymanych było na terenie Niemiec (63 osoby, ok.45% wszystkich zatrzymanych w 1997 r.), w Austrii - 13 osób, Kolumbia - 9 osób, Szwecja - 23 osoby, Hiszpania - 13 osób. Wśród zatrzymanych poza granicami kraju około 24% posiadało przeszłość kryminalną, w tym około 14% notowanych było już wcześniej jako przestępcy związani z narkotykami.

W roku 1998, po wejściu w życie nowej ustawy antynarkotykowej stwierdzono 10. 662 przypadki nielegalnego udzielania narkotyków, to jest ich potrojenie w stosunku do poprzedniego roku (1997 - 3. 507). Powyższe trendy świadczą o nasilaniu się aktywności handlarzy w zakresie dystrybucji narkotyków oraz o zwiększaniu się popytu na narkotyki. W 1998 stwierdzono znaczną liczbę przypadków nielegalnego posiadania narkotyków (1.380),co nie było wcześniej rejestrowane. Na dynamikę zjawiska narkomanii wskazuje również ilość narkotyków ujawnionych i zabezpieczonych bądź skonfiskowanych w Polsce w latach 1992-1998. W 1992 r. wykryto i zabezpieczono 67,5 kg narkotyków, a w trzy lata później, w 1995 12.556,3 kg. W ostatniej dekadzie wzrosły również przestępstwa związane z narkotykami z 2278 w 1989 do 6877 w 1997 roku z Ustawy o zapobieganiu narkomanii (1985) oraz z artykułów kodeksu karnego z 2681 w 1980 do 7323 w 1997.(Atlas Przestępczości w Polsce, nr 2, IWS, 1999, s. 38-39). Zbyt liberalne prawo, niezbyt konsekwentne jego stosowanie zarówno wobec producentów, dystrybutorów jak i konsumentów narkotyków stanowią jeszcze jeden społeczny czynnik warunkujący zjawisko narkomanii wśród młodzieży (Robson 1997, 235).

Zjawisko narkomanii wśród młodzieży należy ujmować w szerokim kontekście patologii społecznej, a więc w kontekście przestępczości nieletnich i dorosłych, w kontekście podkultur młodzieżowych, nadużywania alkoholu, uzależnienia od tytoniu, od seksu, prostytucji i konsumpcyjnego traktowania życia. Przestępczość nieletnich od lat 90-tych wykazuje tendencje wzrostowe zarówno co do ilości popełnianych czynów jak i liczby nieletnich sprawców. Zwiększeniu uległ udział nieletnich w zabójstwach, w bójkach i pobiciach, w zgwałceniach, w rozbojach, kradzieżach, w znęcaniu się nad innymi. Szczególnie niepokojącym zjawiskiem jest prostytucja nieletnich i młodocianych dziewcząt zatrudnianych w agencjach towarzyskich. Znaczna część przestępstw i wykroczeń, jak wskazują dane statystyczne z KG Policji popełniana jest pod wpływem alkoholu lub po spożyciu narkotyków. Te środowiskowe uwarunkowania narkomanii młodzieży pomijane są często w analizie zjawiska sięgania po narkotyki i uzależniania się od nich.

Osobowościowe i środowiskowe uwarunkowania narkomanii

Badania własne nad narkomanią młodzieży (N = 150) wykazały, że wśród cech osobowości, które wymieniali narkomani jako prowadzące ich do częstego sięgania po narkotyki były: zmienność (90%), drażliwość (84%), uległość (62%), potrzeba bycia w grupie - towarzyskość (59%). W ich życiu i rozwoju stwierdzano wczesne zainteresowania się narkotykami, w wieku poniżej 15 lat (55%), brak zainteresowań nauką, zawodem, życiem społecznym, rodzinnym. W dzieciństwie narkomanów stwierdzono zaburzenia, opóźnienie w rozwoju, choroby dziecięce nasilone (41%), urazy i wstrząsy mózgowe (25%). Te negatywne czynniki osłabiały zapewne odporność fizyczną i psychiczną oraz zwiększały podatność i ryzyko sięgania po narkotyki (Cekiera 1985, s. 244, 1994, s. 7).

Wyniki badań nad cechami osobowości narkomanów pozwoliły wyodrębnić wymiary zachowań i postaw zwiększających ryzyko sięgania po narkotyki. Należały do nich niski poziom uspołecznienia (91%), niski poziom odpowiedzialności (85%), niski stopień opanowania, obniżony poziom poczucia własnej wartości (37%). Wyniki te uzyskano w skalach dojrzałości społecznej Gougha. W stosunku do nieuzależnionych - narkomani wykazywali wyraźne obniżenie poczucia sensu życia (PLT = 77 pkt., gr. kontrolna - 114) Ponad 2/3 narkomanów ukazało obniżony poziom sensu życia. Charakterystycznymi cechami obniżonego sensu życia były: akceptowanie samobójstwa (75%), poddawanie w wątpliwość sensu istnienia (63%), negatywna ocena wartości własnego życia (63%), przeżywanie pustki egzystencjalnej (63%), poczucie zagubienia w świecie (62%).Ten stan psychiczny u ponad połowy narkomanów (53%) był wywołany poczuciem rozbicia, brakiem entuzjazmu i niepowodzeniami w życiu (50%).

U badanych narkomanów stwierdzono nasilony poziom niepokoju (Arkusz Samopoznania R.B. Cattella wskazujący na 8,14 stenów u narkomanów i 5,56 w grupie kontrolnej).Większość narkomanów (73%) uzyskała wyniki wysokie w skalach lęku (8-10 stenów). W strukturze niepokoju u większości wystąpiły takie objawy jak: wysoki poziom niezrównoważenia emocjonalnego (N = 76%), wysokie napięcie emocjonalne (58%), skłonność do obwiniania się (44%) oraz w wysokim stopniu osobowość niezintegrowaną (41%). Cechy te tylko w nieznacznym stopniu charakteryzowały osoby z grupy kontrolnej (15%).

Narkomani uzyskali wysokie wyniki w teście TUZ badającym obszary konfliktowe (narkomani 57%, gr. kontrolna 4%). Wyniki te wskazywały na nasilone konflikty w wielu różnych sferach. Najbardziej nasilonym obszarem konfliktowym okazała się kategoria obejmująca obraz samego siebie. Większość narkomanów (52%) wykazywała negatywny stosunek do siebie, nie miała planów życiowych, ich postawa wobec przyszłości była pesymistyczna. Ich przeszłość wskazywała na liczne sytuacje konfliktowe. Drugim najbardziej zaburzonym obszarem była postawa w stosunku do rodziny (N = 38%, gr. kontrolna - 12%). Globalny wskaźnik wszystkich obszarów konfliktowych wskazywał na znaczne różnice między osobami uzależnionymi (narkomanami i alkoholikami) a grupą kontrolną (uzależnieni 35 pkt., gr. kontrolna - 16). Silne napięcia emocjonalne i przeżywane konflikty skłaniały młodzież do sięgania po narkotyki w celu rozładowania tego napięcia. Przyjmowane środki nie likwidowały konfliktów, często je potęgowały, ale w danym momencie dawały młodzieży chwilowe zapomnienie i poczucie ulgi po którym znów czuli się w stanie przygnębienia psychicznego. W tym błędnym kole kryje się mechanizm uzależnienia i jeszcze jeden motyw sięgania po narkotyk. Nałogowy sposób przyjmowania środków ma odrębny mechanizm - mechanizm uzależnienia fizycznego, psychicznego i społecznego.

W opisie psychologicznych uwarunkowań narkomanii nie może zabraknąć istotnego elementu - motywu sięgania po narkotyk. W badanej grupie dominowały wśród pierwotnych motywów: ciekawość i moda (41%), a wśród wtórnych - przymus fizyczny i psychiczny oraz głód narkotyku (58%). Do znaczących motywów należały również chęć przeżycia przyjemności, konflikty domowe, szkolne, zawodowe (35%), ucieczka od rzeczywistości (22%), chęć eksperymentowania, nuda, próba rozładowania przykrych stanów psychicznych, namowa rówieśników, dla lepszej zabawy, jako wyraz protestu, dla większej śmiałości, a wreszcie z głupoty - 10% (Cekiera 1985, s. 248, Pycel 1999, s. 92). Młodzież uzależniona rozpoczynała najczęściej branie narkotyków pod wpływem środowiska rówieśniczego, szczególnie wśród inhalantomanów, zamieszkujących w mieście, w grupie chłopców. Inhalantomani byli najczęściej politoksykomanami nałogowo palącymi i pijącymi alkohol oraz mocną kawę i herbatę. W badanej grupie inhalantomanów stwierdzono znaczną rozbieżność między realnym a idealnym obrazem siebie. Statystyczne różnice między tymi obrazami wystąpiły w 24 spośród 37 skal w Teście Przymiotnikowym Gougha. Badanych narkomanów charakteryzowały takie cechy osobowości jak niepokój, niezadowolenie z siebie, niskie zaufanie do siebie, mała odporność na stres, ucieczka w fantazję, niska kontrola impulsów, agresywność, wybuchowość, skłonność do manipulowania innymi w celu osiągnięcia własnych korzyści. Orientacja w otaczającej sytuacji i problemach słaba, niska oryginalność myślenia i spostrzegania, zawężony krąg zainteresowań, ubogi świat przeżyć realnych i słaba siła woli (Skubida, 1992, s.181). Trudno jednoznacznie rozstrzygnąć, które z wymienionych objawów mogły być przyczyną sięgania po narkotyki, a które już stanowiły skutek ich brania. Jest faktem dowiedzionym, że niektóre narkotyki (opiaty) uzależniają fizycznie i dodatkowo warunkują sytuacje ich przymusowego brania.

Profilaktyka narkomanii w rodzinie i w szkole

Jak postępować w domu i w szkole wobec zjawiska narkomanii? Działania profilaktyczne w środowisku wychowawczym można sprowadzić do kilku podstawowych zasad.:

Zasada pierwsza

Lepiej nie dopuścić do narkomanii niż narkomanię leczyć. Nie dopuścić to znaczy tak pokierować wychowaniem dziecka, aby nie potrzebowało sięgać po narkotyk w żadnej sytuacji życia. Poprzez wysiłek i systematyczne kształtowanie wartości pozytywnych - miłość, poczucie bezpieczeństwa, powinność, altruizm, odpowiedzialność, należy budzić wszechstronne zainteresowania humanistyczne, religijne, a nie tylko zaspokajać potrzeby konsumpcyjne, przyjemnościowe. W realizowaniu trudnych wartości należy wyrabiać w dziecku i młodym człowieku siłę woli i pasję pokonywania trudności.

Zasada druga

Dziecko powinno być przekonane o tym, że jest chciane i kochane, a w trudnych sytuacjach dorastania może liczyć na pomoc rodziny. Pomoc ma być rozumna. Nie należy unikać trudnych pytań, trzeba mieć czas dla dziecka, dużo czasu, aby widzieć i wiedzieć z jakimi trudnościami boryka się dziecko. Jeżeli dobrowolnie nie poświęcisz dziecku tego czasu to o wiele więcej będziesz musiał go poświęcić na leczenie, gdy może być za późno Kiedy dziecko zamyka się wewnętrznie i niekiedy zewnętrznie zamykając drzwi za sobą w swoim pokoju - mimo wszystko bądź z nim, duchowo wspieraj go życzliwą radą. Pomóż mu otworzyć się przed sobą lub kimś innym, bo to sygnał, że dzieje się coś złego. Ale nie bądź nachalny i agresywny w tym działaniu, nie wchodź brutalnie do wnętrza dziecka. Ono potrzebuje twojej rady a nie oskarżeń i napomnień.

Zasada trzecia

Rodzina rozbita i niezgodna zwiększa ryzyko narkomanii. Kiedy rodzice rozwodzą się, kiedy w rodzinie brak jest ojca lub matki, albo rodzice żyją w stałym konflikcie dziecko przeżywa to bardzo tragicznie, czuje się bardzo wyobcowane, zagrożone, źle się czuje w takim domu i ucieka z niego, zaczyna źle się uczyć, przestaje chodzić do szkoły, przystaje do kolegów i koleżanek z marginesu, gdzie natrafia na narkotyki. Szkoły uczą, a mniej wychowują, w przekonaniu narkomanów duża część młodzieży wynosi ze szkoły wzorce negatywne. Negatywne wzorce rodzinne i szkolne nie stanowią oparcia dla młodej rodziny z problemem narkomanii.

Zasada czwarta

Mitem jest głoszenie poglądów o nieszkodliwości czy mniejszej szkodliwości tzw. miękkich narkotyków. Każdy narkotyk jest potencjalnie niebezpieczny w pewnych dawkach i niektórych okolicznościach. Kto raz utracił kontrolę nad narkotykiem czy alkoholem będzie miał problem do końca życia. Narkomana może uratować tylko całkowita abstynencja. Narkotyku nie udaje się brać w sposób kontrolowany, bo organizm fizycznie uzależnia się od niego i domaga się coraz większych dawek. Związek chemiczny danego narkotyku zostaje wbudowany do metabolizmu organizmu, zniszczeniu ulega naturalna biologiczna bariera odporności na ten związek. Narkoman ryzykuje często zdrowiem i życiem Jego życie można określić jako umieranie na raty.

Zasada piąta

W niesieniu skutecznej pomocy osobom uzależnionym konieczne jest rozeznanie w branych środkach narkotycznych. Z kilkunastu grup narkotyków najbardziej niebezpieczne są pochodne rośliny maku (opium, heroina, morfina, kodeina, kompot) oraz niektóre halucynogeny (LSD, amfetamina, pochodne grzybów, kaktusów). Łatwo dostępne u nas i często nadużywane oraz niekontrolowane są rozpuszczalniki chemiczne (tri, butapren, nitro, heksan, spraye). Powszechne są wśród młodzieży pochodne konopi (haszysz, marihuana) oraz coraz częściej używana jest kokaina. W niektórych kręgach młodzieży panuje zwyczaj zażywania leków wzmacnianych alkoholem.

Profilaktyka w środowisku rodzinnym

W celu zapobiegania narkomanii rodzice powinni mieć rozeznanie w branych przez młodzież środkach, od kiedy się z nimi zetknęli, skąd je biorą, skąd otrzymują pieniądze na ich zakup, czy sprzedawali cenne przedmioty rodzinne na ich zakup lub podkradają pieniądze rodzicom. Fakt brania narkotyków jest skrzętnie ukrywany zarówno przez dzieci jak i rodziców. Rodzice dowiadują się o tym fakcie zbyt późno, dopiero po trzech latach od rozpoczęcia brania przez ich dzieci. Rodzice po odkryciu faktu brania narkotyków przez ich dziecko powinni się oswoić z myślą, że leczenie jest bardzo trudne i długie a dotychczasowe wyniki kuracji nie napawają optymizmem. Profilaktyka pozostaje zatem podstawą zapobiegania razem z szeroko pojętą edukacją dzieci i młodzieży, rodziców i wychowawców.

Rodzice coraz mniej czasu poświęcają dzieciom, a emancypacja zawodowa kobiet i mężczyzn prowadzi często do zachwiania autorytetu rodzinnego. Od 1992 r. stale wzrasta liczba uczniów sięgających po alkohol, papierosy i narkotyki. Te pierwsze dwa środki często używane są za aprobatą rodziców i wychowawców. Zapewne wszyscy rodzice chcieliby wychować dobrze swoje dzieci. Niektórzy popełniają jednak kardynalne błędy w procesie wychowania. Oni często hodują tylko dzieci a nie wychowują. Zaspokajają tylko ich potrzeby biologiczne i psychiczne przeważnie przyjemnościowe. Bardzo rzadko uczą ich powściągliwości, wyrzeczenia, wysiłku, odpowiedzialności za swoje zachowanie, solidnej nauki i pracy. A potem dziwią się, że ich dziecko tak łatwo sięga po narkotyki. Rodzice często stają się bezradni wobec narkomanii ich dziecka.

Pierwsze objawy są prawie niezauważalne: to będzie dystansowanie się od kontaktów z rodzicami i rodzeństwem oraz obowiązków domowych. Dotychczas dobry uczeń zaczyna zaniedbywać się w obowiązkach domowych, o ile takie miał, zaniedbuje się w nauce, wchodzi w towarzystwo podejrzanych kolegów i koleżanek, bywa na prywatkach lub melinach, na wszelkie uwagi rodziców reaguje buntem, drażliwością, ma coraz większe potrzeby finansowe i znika z domu i ze szkoły na kilka dni albo nawet tygodni. Uczeń otrzymuje coraz więcej stopni negatywnych. Kontakt w domu i szkole jest utrudniony. Czasem podejrzane telefony budzą niepokój rodziców. Bywa i tak, że rodzice dowiadują się o śmierci swego dziecka z prasy. Rodzina konfliktowa, zagrożona rozbiciem lub rozbita jest tym środowiskiem które sprzyja narkomanii (Cekiera 1985). Dziecko w takiej rodzinie łatwo manipuluje rodzicami i innymi, oszukuje siebie, ucieka się do kłamstwa, oskarża innych, obiecuje poprawę, której nie dotrzymuje. Przywrócić rodzinę dziecku i dziecko rodzinie i szkole to najlepsze wyjście, ale często jest tak, że to dziecko nie ma już rodziny, bo ona już się rozpadła i nie ma gdzie wracać. Jeżeli rodzice mają jeszcze jakiś autorytet u dziecka to są w stanie zmotywować je do zmiany sposobu życia, zachowań, postaw, wartości, celów, ideałów.. Wymaga to jednak cierpliwości, roztropności i fachowej wiedzy oraz pomocy specjalistów.

Profilaktyka w środowisku szkolnym

Lata szkolne to okres przyspieszonego rozwoju organicznego, psychicznego i społecznego dziecka. W tym okresie pojawiają się napięcia emocjonalne, agresja, drażliwość, poczucie chaosu, nasilone lęki, poczucie zagubienia. W tym napięciu i zagubieniu część młodzieży sięga po narkotyki. Młody człowiek ma trudności z przystosowaniem się do obowiązków szkolnych. Jeżeli nie będzie akceptowany przez nauczycieli i przez kolegów to będzie szukał kontaktów w podkulturach młodzieżowych, w sektach, gdzie tak łatwo trafi na narkotyki, które doraźnie pomogą mu rozładować konflikty i frustracje. Liczne konflikty i niepowodzenia szkolne rodzą się z anonimowości ucznia w szkołach gigantach i w stale jeszcze zbyt licznych klasach w szkołach zbiorczych. Przekaz wiedzy dokonuje się w sposób niemetodyczny i nie inspirujący do refleksji. Daje się zauważyć brak psychologów szkolnych i poradni, które pomagałyby w działaniach profilaktyczno-reedukacyjnych (Cekiera 1999/3, s. 40).

W profilaktyce szkolnej w kontaktach z uczniami pomocne mogą być następujące zasady:

• należy budzić zainteresowania nauką i pracą zawodową poprzez kółka samokształceniowe, uczenie etosu nauki, studiów i pracy, zapoznawanie się z różnymi stanowiskami pracy.

• należy uczyć odpowiedzialności za własne postępowanie i zachowanie innych; uczyć przywiązania do swojej szkoły, domu rodzinnego i do ojczyzny.

• trzeba zachęcać do wszechstronnego rozwoju osoby w kierunku ideału jednostkowego i społecznego, rozwoju wolnego od zniewolenia środkami narkotycznymi.

• nie należy zbywać ucznia ogólnikami gdy stawia konkretne pytania. W przeciwnym razie przestanie pytać a informacji poszuka gdzie indziej.

• zwrócić należy szczególną uwagę na rozwój uczuć i postaw. Akcentować trzeba wrażliwość, uczucia szlachetne, zaufanie, ufność, optymizm, empatię, uspołecznienie, altruizm, chęć niesienia pomocy słabszym, patriotyzm, poczucie własnej wartości i chęć tworzenia wartości społecznych.

W szkołach powinny dokonać się istotne zmiany tak, aby szkoły stały się kuźniami charakterów na miarę sławnych Polaków w różnych dziedzinach nauki, kultury, sztuki, religii, wartości duchowych i patriotycznych, na miarę wielkich odkrywców: Kopernik, Skłodowska-Curie, Funk, Konarski, Kościuszko, Mickiewicz, Słowacki, Norwid, Sienkiewicz, Traugutt, Piłsudski, Sikorski, Kurpiński, Moniuszko, Chopin, Paderewski, Hlond, Kolbe, Wyszyński, Jan Paweł II. Polska ma wielu wspaniałych bohaterów godnych naśladowania. Promocja wartości oraz ideałów, które oni wypracowali w swoim życiu wśród młodzieży może być również skutecznym programem profilaktyki.

Podsumowanie

Narkomania nadal jest poważnym zagrożeniem dla zdrowia i życia młodzieży. Społeczny zakres zjawiska wskazuje na tendencje wzrostowe. Wzrasta produkcja, przemyt, handel, liczba konsumentów, przestępczość w związku z narkomanią, wzrasta liczba ofiar śmiertelnych. Oprócz powyższych uwarunkowań narkomanii należy wymienić jako przyczyny indolencję władz administracyjno-restrykcyjnych, zbyt liberalne prawo, mało efektywne programy terapeutyczno-profilaktyczne. Niektóre sytuacje rodzinne i uwarunkowania osobowościowe sprzyjają sięganiu po narkotyki: obniżony poziom uspołecznienia, samokontroli, odpowiedzialności. Zwiększony poziom lęku, wysokie napięcie emocjonalne, brak zrównoważenia, patologiczny rozwój w dzieciństwie zwiększały ryzyko brania narkotyków. Profilaktyka powinna być ukierunkowana na rodzinę, młodzież, szkołę oraz pożyteczne zagospodarowanie wolnego czasu. Pomocą w tej pracy mogą być wolontariusze i grupy wsparcia.

Piśmiennictwo

1. Atlas Przestępczości w Polsce Nr 2 (1999) - Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, Oficyna Naukowa, Warszawa. -2. Cekiera Cz. (1985) - Toksykomania. Narkomania, lekomania, alkoholizm, nikotynizm. Warszawa PWN. -3. Cekiera Cz. (1994) - Ryzyko uzależnień. Lublin, TN KUL. -4. Cekiera Cz. (1999/3) - Psychoprofilaktyka uzależnień oraz terapia i resocjalizacja osób uzależnionych. Lublin, TN KUL. -4. Pycel A. (2000) - Społeczne i osobowościowe uwarunkowania sięgania młodzieży po środki psychotropowe. Lublin KUL,Praca dyplomowa, (msp). -5. Robson F. (1997) - Narkotyki. Kraków. Medycyna praktyczna. -6. Serwis Informacyjny Narkomania, nr 1/10, 1999, s. 9. -7. Skubida P. (1992)- Psychospołeczny obraz osobowości inhalantomanów. Lublin. KUL, Praca dyplomowa, (msp)

.

                         O szkole

           Zespół Szkół im. Jana Pawła II w Łowisku funkcjonuje od 1 września 2003 roku.       W jego skład wchodzi szkoła podstawowa i gimnazjum. Nasza placówka imię Jana Pawła II otrzymała 20 czerwca 1999 roku jeszcze jako szkoła podstawowa. Corocznie w rocznicę pontyfikatu Papieża obchodzimy Święto Patronalne.

        Dwa lata temu została zrobiona zewnętrzna elewacja. Na frontowej ścianie wiszą tablice upamiętniające nadanie szkole imienia Jana Pawła II.

        Po przekroczeniu drzwi głównych, zobaczymy wejście do szatni po lewej stronie. Na prosto znajduje się sala gimnastyczna, na której odbywają się przedstawienia, apele i dyskoteki. Obok niej zajmuje miejsce nasz gabinet higienistyczny.  Po drugiej stronie korytarza stoi szkolny sklepik, w którym zawsze chętnie sprzedają uczniowie kl. III gimnazjum.

        Gdy pójdziemy dalej głównym korytarzem, po lewej stronie zobaczymy pokój nauczycielski. Obok wstawione są duże, szklane drzwi. Umieszczane tutaj zostają różne wystawki, choinka na Boże Narodzenie. Na ścianie naprzeciwko wisi duża tablica, na której widnieje skład samorządu szkolnego i różne gazetki związane z daną uroczystością. 
        Po lewej stronie pokoju nauczycielskiego znajduje się sala nr.2 w której uczy się kl. III gimn. Na ścianie 
obok zajmuje miejsce gablota na szkolny sztandar. Po sąsiedzku zajmują sale: nr 3 - kl. I gimn., nr 4 - kl. II gimn. Nieopodal jest kuchnia, w której przebywają woźni. 
        Kiedy będziemy wchodzić po schodach, ujrzymy piękny, wielki plakat z wodospadami. Na piętrze znajduje się gabinet dyrektora i sala komputerowa, nowocześnie wyposażona. . Dalej zajmują miejsce następujące sale: nr 15 - własność kl. I; nr 16 - kl. II i III; nr 17 - kl. V oraz nr 18 - kl. VI. Wszystkie należą do szkoły podstawowej. Na ścianach są wywieszone tablice, prezentujące szkolne wydarzenia sportowe oraz prace plastyczne uczniów. Obok sali nr 18 zajmuje miejsce magazynek fizyczno-chemiczny, w którym są przechowywane różne substancje, a także przyrządy potrzebne do wykonywania doświadczeń. 
        W chwili obecnej trwa rozbudowa naszej szkoły o salę gimnastyczną o wymiarach 16x32 m wraz z zapleczem, salę gimn. korekcyjnej (siłownię), 3 sale dydaktyczne, bibliotekę i blok kuchenny.

---