Proces pielęgnowania jako określona metoda pracy położnej środowiskowej/rodzinnej z jednostką, rodziną, grupą ludzi. Modele pielęgnowania stosowane w opiece środowiskowej. Planowanie i realizacja procesu pielęgnowania w rodzinie.

Proces pielęgnowania

To koncepcja opieki, która wykorzystuje świadomie rozpoznanie stanu biologicznego, psychicznego i społecznego podmiotu opieki, rodziny i takie podejmowanie, celowych i planowych działań, mających przyczynić się do utrzymania lub zmiany dotychczasowego stanu oraz ocenianie uzyskanych wyników.

Etapy procesu pielęgnowania

Mianem teorii (modeli) pielęgnowania określamy prace teoretyków pielęgnowania, w których starają się określić, wyjaśnić i przewidzieć charakter pielęgnowania a przez to najlepszy rodzaj opieki jaka może być świadczona na rzecz konkretnego podmiotu opieki.

Teorie pielęgnowania:

• Określają czym jest pielęgniarstwo, kim jest pielęgniarka oraz jaką pełni rolę

• Przedstawiają podstawy filozoficzne
  w pielęgniarstwie

•  Określają w jaki sposób pomagać pacjentom i jak optymalnie sprawować nad nimi opiekę

• Wskazują kim są odbiorcy świadczeń pielęgniarskich

• Przedstawiają podmiot opieki holistycznie

• Uczą, że odbiorca usług pielęgniarskich reaguje na każde zdarzenie w sposób holistyczny

• Twierdzą, że działania pielęgniarskie są tylko wtedy istotne i skuteczne, gdy pacjent jest traktowany całościowo i wszechstronnie

• Wskazują, że pacjent ma potrzeby a celem pielęgnowania jest ich zaspokojenie 

Modele mogą być zorientowane na:

• Funkcjonowanie człowieka i jego rozwój (modele rozwojowe)

• Złożoność natury ludzkiej - człowiek jako system (modele systemowe)

• Człowiek w jego stosunkach międzyludzkich (modele interakcyjne)

• Człowiek jako pole energetyczne (modele pola energetycznego)

 

Środowiskowa koncepcja Florencji Nighingale

5 zasadniczych punktów w zapewnieniu zdrowia w domach:

• Czyste powietrze

• Czysta woda

• Sprawne usuwanie nieczystości

• Czystość

• Światło

Bez tego żaden dom nie będzie zdrowy

Model opieki wg. V. Henderson

Funkcją pielęgniarki jest asystowanie człowiekowi choremu lub zdrowemu w podejmowaniu tych wszystkich aktywności, które mają znaczenie dla zachowania zdrowia, powrotu do zdrowia albo dla zapewnienia spokojnej śmierci, a które mógłby wykonać sam, gdyby miał potrzebną ku temu siłę, wolę lub wiedzę.

Rola pielęgniarki w tej opiece:

• Środka zastępczego - uzupełniającego niedomogi i braki pacjenta w sferze fizycznej, psychicznej i duchowej.

• Pomocnicza - w czynnościach opieki pielęgnacyjnej

• Partnera, ustalającego wspólnie z pacjentem plan opieki. 

Teoria deficytu samoopieki D. Orem

Twierdzenie: Istoty ludzkie wymagają ciągłych, rozmyślnych wkładów
w siebie i w swoje otoczenie, aby utrzymać się przy życiu
i funkcjonować zgodnie ze swoją ludzką naturą

Teorie cząstkowe

• Teoria samoopieki opisująca
  i wyjaśniająca samoopiekę spełnianą indywidualnie

• Teoria deficytu samoopieki opisująca i wyjaśniająca dlaczego ludzie muszą być wspomagani opieką pielęgniarską

• Teoria systemów opieki pielęgnacyjnej opisująca i wyjaśniająca układy działań, gdy pielęgniarki urzeczywistniają swe kompetencje w działaniu

Filozofia i teoria humanistycznej opieki pielęgniarskiej wg J. Watson

• Idee i założenia mojej filozofii humanistycznej opieki dotyczą raczej ducha niż materii, zmiany niż formy, wewnętrznej wiedzy i siły niż zewnętrznych okoliczności

•  Celem pielęgniarstwa jest udzielanie pomocy podopiecznym
  w zachowaniu lub przywracaniu harmonii umysłu, ciała i duszy.

Teoria pielęgnowania Hildegard Peplau

• Rozwój pielęgniarstwa wymaga naukowych wyjaśnień relacji pielęgniarka - pacjent, przez podejmowanie ich obserwacji, studiów i analiz w sytuacjach pielęgniarskich.

Teoria pielęgnowania Callista Roy

• Celem pielęgnowania jest promowanie adaptacji odbiorców świadczeń, a tym samym wnoszenie istotnego wkładu dla zdrowia.

• Wspieranie procesu adaptacji to zachowanie i podtrzymywanie mocy energetycznej pacjenta, niezbędnej do procesu leczenia.

•  Cała aktywność pielęgniarek, przejawiana w procesie opieki pielęgniarskiej jest ukierunkowana na wspieranie przystosowania pacjenta w zakresie potrzeb witalnych, jaźni, pełnienia roli oraz wzajemnych zależności jakie wstępują w stanach zdrowia i choroby.

Praca z rodziną realizowana jest w warunkach środowiska zamieszkania.

Warunki pracy środowiskowej pozwalają nawiązać do tradycji metod i zasad sprawdzonych w praktyce i określonych jako metody pracy środowiskowej.

Metody pracy środowiskowej to:

œ      Metoda indywidualnego przypadku oparta o możliwości tkwiące w jednostce dla poprawy jej indywidualnej kondycji

œ      Metoda grupowa uwzględniająca możliwości i zasoby grupy dla wprowadzenia korzystnych zmian w jej sytuacji

œ      Metoda środowiskowa wykorzystująca możliwości i potencjał ludzi zamieszkujących w społeczności lokalnej oraz zasoby środowiska materialnego w celu wzmocnienia sytuacji pozytywnych oraz pozytywnego przetwarzania środowiska.

Proponowane metody są zbieżne z założeniami zarówno promocji zdrowia jak i profilaktyki chorób.

Metoda pracy środowiskowej ma na celu wykorzystanie możliwości i zasobów rodziny dla:

œ      Wprowadzenia korzystnych zmian zmierzających do likwidacji , ograniczenia, zminimalizowania występujących w rodzinie zagrożeń zdrowia i sytuacji warunkujących chorobę, jej przebieg, powikłania i skutki

œ      Mobilizowania rodziny przy wykorzystaniu istniejącego w niej potencjału dla wzmocnienia sytuacji pozytywnych i działań sprzyjających zdrowiu.

Proces pielęgnowania w pielęgniarstwie rodzinnym

Etap I - Rozpoznanie

W ramach tego etapu następuje gromadzenie danych o podmiocie opieki i stawianie diagnozy pielęgniarskiej

 

Zbieranie danych o pacjencie/rodzinie powinno uwzględniać wszystkie możliwe źródła z uwzględnieniem właściwej techniki, zakresu i charakteru danych .

Źródła danych:

·         Pacjent

·         Rodzina pacjenta

·         Inne osoby zorientowane w stanie zdrowia pacjenta

·         Członkowie zespołu środowiskowego oraz pracownicy socjalni

·         Badania

·         Dokumenty

·         Wiedza i dotychczasowe doświadczenie pielęgniarki.

Techniki zbierania danych:

·         Werbalne - wywiad, rozmowa, dyskusja

·         Pozawerbalne - obserwacja, lustracja terenowa, analiza danych z dokumentacji, analiza danych statystycznych, analiza danych ankietowych, pomiary parametrów, badanie.

Rodzaj uzyskiwanych danych:

·         Subiektywne, o charakterze jakościowym, niewymierne

·         Obiektywne, o charakterze ilościowym, wymierne porównywalne.

 

Gromadzenie danych może obejmować całość sytuacji zdrowotnej wszystkich członków rodziny dla jej ogólnej oceny służącej planowaniu i organizowaniu opieki pielęgniarskiej nad pacjentem w wybranej rodzinie lub grupie rodzin w wybranym rejonie.

 

Gromadzenie danych może być od razu ukierunkowane na wybrany problem zdrowotny.

Charakter danych obejmuje zasoby ludzkie i rzeczowe człowieka, rodziny, środowiska:

·         Ograniczające możliwości pacjenta/ rodziny, środowiska w zakresie zdrowia, optymalnego poziomu funkcjonowania, samodzielnego i aktywnego życia - aspekt negatywny, który wymaga poprawy, rekonstrukcji, pomocy

·         Stanowiące potencjał jaki może być wykorzystany na rzecz promocji, ochrony, przywracania zdrowia, optymalnego poziomu funkcjonowania oraz samodzielnego i aktywnego życia, w tym na rzecz samoopieki i samopielęgnowania - aspekt pozytywny.

W wyniku realizacji zadań związanych z pozyskiwaniem i gromadzeniem danych pielęgniarka rodzinna powinna posiadać pełne dane o pacjencie (rodzinie), środowisku, które obejmują:

·         Sytuację zdrowotną rodziny

·         Pogłębioną analizę stanu poszczególnych członków rodziny z uwzględnieniem konkretnych problemów pielęgnacyjnych lub konkretnych zagrożeń

·         Istniejące zagrożenia w rodzinie - np. nałogi  

·         Nieleczone, niepokojące objawy w stanie zdrowia poszczególnych osób oraz skumulowane czynniki ryzyka nie rozpoznane jeszcze przez lekarza

• Identyfikację głównych ograniczeń funkcjonalnych, ograniczeń samodzielności i aktywności życiowej członków rodziny

·         Poziom sprawności fizycznej poszczególnych osób sugerujący deficyt samoopieki

·         Potencjał i ograniczenia opiekuńczo - pielęgnacyjnej wydolności rodziny w radzeniu sobie z problemami zdrowia      

• Istnienie lub brak środowisk wspierających, osamotnienie, niemożność uzyskania pomocy

·         Funkcjonujące w środowisku źródła i formy wspierające promocję zdrowia

·         Samoocenę stanu zdrowia, aspiracji zdrowotnych, planowanych zmian w stylu życia.

Wszystkie pozyskane dane powinny być w prawidłowy sposób udokumentowane.

Sposób dokumentowania danych powinien dawać możliwość korzystania z nich i uzupełniania przez członków zespołu środowiskowego.

Zgromadzone i udokumentowane dane pozwalają na sformułowanie wniosków, które pozwalają uzyskać odpowiedzi na pytania:

·         Czy pacjent, rodzina, środowisko znajdują się w takiej sytuacji zdrowotnej, w której pomocne, potrzebne lub niezbędne mogą być działania pielęgniarki, bądź czy są werbalizowane oczekiwania na porady w sprawach zdrowia.

Etap I kończy się postawieniem diagnozy pielęgniarskiej.

Etap II - Planowanie opieki

Ustalenie (w oparciu o diagnozę pielęgniarską) celów związanych z sytuacją zdrowotną rodziny i przy akceptacji poszczególnych jej członków, które obejmują:

·         Promocję zdrowia, edukację, poprawę warunków sprzyjających zdrowiu, poprawę stanu zdrowia, jego zachowanie i wzmocnienie

·         Ograniczenie, eliminowanie czynników ryzyka występujących w rodzinie

·         Profilaktykę chorób w stosunku do wybranych lub wszystkich członków rodziny

·         Zgłoszenie się do lekarza osób, u których stwierdzono niepokojące objawy w celu zdiagnozowania zagrożeń i wczesnych objawów choroby

·         Wspieranie działań terapeutycznych lekarza prowadzącego leczenie

·         Wskazanie konkretnego planu opieki pielęgniarskiej w sytuacji choroby, niepełnej sprawności, opieki terminalnej i związanych z nimi stanów

·         Przygotowanie osoby wymagającej pielęgnowania oraz innych członków rodziny do samoopieki i do pielęgnowania osoby chorej oraz radzenia sobie z problemami wynikającymi z sytuacji choroby

·         Zwiększenie, wspieranie wydolności opiekuńczo - pielęgnacyjnej rodziny jeśli pojawiły się czynniki osłabiające lub ograniczające tę wydolność

·         Przygotowanie pacjenta do identyfikacji stresów i nauczenie radzenia sobie ze stresem

·         Dostarczenie rodzinie wsparcia w radzeniu sobie z kryzysem wywołanym chorobą lub niepełnosprawnością członka rodziny z uwzględnieniem odpowiedniego rodzaju i źródła wsparcia.

W wyniku realizacji etapu II powinna powstać:

·         Lista celów, które mają zostać osiągnięte

·         Lista konkretnych zadań do realizacji z uwzględnieniem: realizatorów i osób współuczestniczących, zasobów materialnych i dostępności usług, czasu na realizację

·         Wykaz metod i technik szczegółowych

·         Akceptacja przez poszczególnych członków rodziny celów zadań i planów ich realizacji.

 

Etap III - Realizacja zadań

Proces realizacji zadań w III etapie procesu pielęgnowania powinien uwzględniać:

1.     pomaganie w uzyskaniu przez poszczególnych członków rodziny samodzielności w zakresie zwiększania, zachowania, przywracania optymalnego poziomu zdrowia poprzez:

a.            bezpośrednią pomoc świadczoną przez pielęgniarkę w formie:

·         zabiegów wynikających z terapii i zleceń lekarskich

·         zabiegów wynikających ze szczegółowego rozpoznania pielęgniarskiego

·         zabiegów higienicznych

·         pielęgnowania skóry

·         zabezpieczenia odżywiania

·         zabezpieczenia poczucia bezpieczeństwa

·         zabezpieczenie i nadzór nad zażywaniem leków

b.            przekazanie wiedzy i umiejętności w samoopiece i samopielęgnacji, a w szczególności:

·         przekazywanie wiedzy o zdrowiu, sposobach jego utrzymania i czynnikach zagrożenia

·         uczenie samokontroli zdrowia

·         uczenie samooceny objawów

·         uczenie konkretnych czynności opiekuńczych i pielęgnacyjnych

·         wskazanie źródeł i ułatwienie w uzyskaniu pomocy z zewnątrz w potrzebnej formie

c.            pomoc w efektywnym radzeniu sobie z problemami:

·         w czynnościach codziennego życia

·         w likwidacji przyczyn i ograniczeniu stresu

·         w różnych sytuacjach kryzysowych dostarczanie wsparcia społecznego z dostępnych źródeł

d.            pomoc w utrzymaniu aktywności fizycznej i społecznej

·         motywowanie do zwiększenia, zachowania lub przywracania aktywności fizycznej

·         motywowanie do zwiększenia, zachowania lub przywracania aktywności społecznej

·         ochrona przed izolacją społeczną poprzez pomoc w likwidowaniu barier ograniczających kontakty społeczne i rozwój indywidualny

·         wzmacnianie lub inspirowanie integracji społecznej z grupami samopomocy i systemami wspierającymi.

W wyniku realizacji etapu III rodzinna powinna osiągnąć:

·         zmiany w zachowaniach i postawach zdrowotnych

·         ograniczenie czynników zagrożenia zdrowia

·         optymalny poziom samoopieki i samopielęgnacji

·         ograniczenie ewentualnego deficytu opieki poszczególnych osób i deficytu opiekuńczej wydolności rodziny

·         poprawę aktywnego życia

·         subiektywną poprawę sytuacji zdrowotnej przez rodzinę i poszczególnych jej członków.

Etap IV - Ocena

W etapie IV należy ocenić czy sytuacja zdrowotna rodziny i poszczególnych jej członków uległa zmianie w zakresie:

·         wzmocnienia zdrowia, jego potęgowania, zwiększania potencjału

·         ochrony, zabezpieczenia, profilaktyki chorób

·         ograniczenia czynników ryzyka

·         zgłoszenia się do lekarza członków rodziny należących do grup ryzyka oraz członków rodziny, u których stwierdzone zostały wczesne objawy choroby i ewentualne podjęcie działań profilaktycznych lub leczenia

·         poprawy zdrowia, zmniejszenie dolegliwości

ograniczenia nawrotów choroby lub jej powikłań u chorych członków rodzin

·         likwidowania następstw choroby

·         wzmocnienia możliwości pacjenta w zakresie samoopieki i samopielęgnacji, a także w radzeniu sobie ze stresem

·         wzmocnienia wydolności opiekuńczo - pielęgnacyjnej rodziny zwłaszcza w zakresie wiedzy i umiejętności w opiece nad zdrowiem i pielęgnowaniu chorych.

Właściwa realizacja procesu pielęgnowania powinna zaowocować pozytywną oceną przez rodzinę całości działań opiekuńczo - pielęgnacyjnych świadczonych przez pielęgniarkę i przejawiać się wysokim poziomem współdziałania rodziny i poszczególnych jej członków z pielęgniarką oraz lekarzem rodzinnym w sprawach zdrowia.

POZ

5

---