Rozgrzany do czerwoności pręt w pobliżu naszych włosów? Dla pięknych loków czemu nie! Taka praktyka była powszechnie stosowana w ateńskiej szkole fryzjerskiej. Nowy kolor? Ależ oczywiście - w końcu starożytni Ateńczycy nie samym Sokratesem żyli - dzięki odpowiedniej mieszance ziół, ołowiu, miedzi i różnobarwnych soli mineralnych można było nadać włosom lśniący kolor albo… pozbawić delikwentkę szans na zamążpójście aż do ponownego odrośnięcia włosów. Bowiem mikstura, tak przez damy pożądana, czasami potrafiła wypalić całe pukle, boleśnie przy tym uszkadzając skórę głowy.

 

Włosy oraz ich pielęgnacja odgrywały od niepamiętnych czasów wielką rolę w życiu wszystkich kultur. Fryzury nie były tylko ozdobą, lecz wyrażały osobowość każdego człowieka. Uczesania świadczyły często o obyczajach i obrządkach, jakie panowały w danej kulturze. Często pewne fryzury były specyficzne dla danej klasy społecznej, tak więc fryzura była symbolem zamożności. O zmieniających się modach oraz o ewolucji fryzjerstwa dowiecie się w cyklu artykułów.

 

Dzisiaj czasy bardzo odległe - tym samym informacje ciekawe i czasami szokujące…

 

Historia rzemiosła fryzjerskiego sięga bardzo odległych czasów. Podobnie jak inne rzemiosła, pielęgnowanie włosów było wynikiem potrzeb człowieka, zwłaszcza chęci upiększania ciała i dbałości o wygląd zewnętrzny. Pojęcie piękna zmieniało się w ciągu wieków, a decydujący wpływ na rozwój rzemiosła fryzjerskiego wywierała przede wszystkim kapryśnie zmieniająca się moda.

To, co dziś wyrasta na naszych głowach, stanowi tylko niewielką część okazałego owłosienia, które niczym futro okrywało ciała naszych praprzodków. Było ono niezbędne dla ochrony przed zimnem, promieniami słonecznymi i urazami. W miarę rozwoju ludzkości owłosienie to powoli zanikało. Przestało być bezwzględnie konieczne a człowiek mógł chronić się przed zimnem w inny sposób.

 

Jednak nawet dziś jesteśmy bardziej związani z naturą, niż sądzimy. Istnieją przypuszczenia, a także pewne dowody na to, iż okresowe wypadanie włosów u człowieka waha się, podobnie jak u zwierząt, w zależności od pory roku. Wiosną tracimy więcej włosów niż jesienią czy zimą. Stąd też pod koniec wakacji dostrzegamy duże ilości krótkich nowych włosów przebijających się przez starannie ostrzyżoną fryzurę - nie jest to nic innego jak przygotowywanie się naszego organizmu do kolejnej zimy.

W najdawniejszych źródłach historycznych, związanych z życiem i rozwojem miast, znajdują się dowody istnienia sztuki fryzjerskiej, o wysokim poziomie artystycznym, co jest wynikiem sprzyjających warunków, jak większe skupiska ludności, wyższe potrzeby mieszkańców miast niż wsi oraz wyższy stopień ich kultury.

Z dokonanych odkryć i badań wynika, że już ok. 5000 lat p.n.e. pielęgnowaniu ciała ludzkiego poświecono wiele uwagi i troski. Niemal we wszystkich dawnych kulturach znajdujemy przedmioty służące do pielęgnacji i układania włosów. Stosowano różnego rodzaju środki, przyrządy i ozdoby, które umożliwiały nadawanie modnego w danym okresie wyglądu.


Starożytny Egipt (4000 - 300 p.n.e.)


Dla Egipcjan wygląd zewnętrzny odgrywał niesamowicie ważną rolę. Szczególną uwagę zwracano nie tylko na pielęgnację skóry, ale również dbano o dobry stan włosów.

 

Dzięki wykopaliskom wiadomo iż Egipcjanie już 4000 lat p.n.e. ścinali swoje włosy nożami, upinali wsuwkami i czesali się wykonanymi z kości lub drewna grzebieniami. Cechą charakterystyczną fryzury Starego Królestwa był jej kształt zbliżony do trapezu. Włosy splatano przeważnie w drobne warkoczyki i obcinano w taki sposób, aby tworzyło uczesanie na tzw. pazia. Wykonanie takiej fryzury było bardzo pracochłonne.

 

Z kolei w Nowym Królestwie preferowano długie włosy, które starannie dekorowano. Do tego celu służyły najczęściej kwiat lotosu lub turkusowe wstążki. Od roku 3000 p.n.e. Egipcjanie nosili na specjalne okazje peruki. Kunsztownie wykonane peruki świadczyły o stanowisku i piastowanej godności.

 

Również kolor włosów miał duże znaczenie w obowiązującej modzie. Utrzymywano je w kolorze ciemnobrązowym i czarnym, używając do tego min. barwnika roślinnego - henny. Malowano również paznokcie. Używano także złotego pyłu lub sporządzano mieszanki z płatków kwiatów i ziół. Najczęściej wybierane odcienie to zieleń, czerwień oraz tony niebieskie.

W późniejszych czasach robiono fryzury kobiece z własnych włosów, stosowano trwałą ondulację. Pielęgnowanie i układanie włosów należało do niewolnic, przy czym każda z nich miała powierzone czynności, jak mycie, czesanie, farbowanie.


Babilonia i Asyria

 

Odkrycia i znaleziska babilońskie i asyryjskie świadczą również o bardzo wysokiej kulturze i istnieniu tam m.in. sztuki fryzjerskiej. Odnaleziono np. prawzory dzisiejszej brzytwy.

 

Fryzury różniły się od egipskich. Na podstawie pozostałych zabytków można opisać fryzury, zwłaszcza męskie. Mężczyźni nosili długie włosy zarzucone do tyłu i luźno ujmowane w siatkę lub specjalne upięcie. Nad czołem układano włosy w małe loki i spirale, a koło uszu i policzków zwijano w kółka.

 

Niezwykle pieczołowicie czesano brodę i strzyżono ją „schodkami w dół”. Widać w tym wielki kunszt fryzowania i strzyżenia.

Starożytna Grecja

Pozostałe do dzisiaj pomniki kultury greckiej (np. rzeźby, freski) świadczą m.in. o wysokim poziomie fryzjerstwa i jego artyzmie. Regułom harmonii i estetyki podporządkowano także fryzjerstwo. Fryzura musiała idealnie pasować do całości postaci i tworzyć z nią harmonijną całość.

Nigdzie w dziejach ludzkości nie można doszukać się tylu zdobień głowy, co w starożytnej Grecji. Fryzowanie włosów stało się tam do pewnego stopnia ceremoniałem.

Podobnie jak u Egipcjan, dużą uwagę skupiano na ubranie, jak również schludne uczesanie. Kobietom, które nie przestrzegały tych reguł, groziła kara pieniężna. Specjalnie powołany do życia trybunał sprawował kontrolę nad przestrzeganiem tego prawa. W przeciągu lat 1500- 650 p.n.e. nosiły Greczynki kręcone, kształtem przypominające korkociąg loki.

 

Wiele fresków pochodzących z czasów starożytnej Grecji przedstawia kobiety wzajemnie upinające sobie włosy w misterne sploty i koki. Ta ostatnia forma uczesania, tak zwany "grecki węzeł", był szczególnie popularny w latach 500 do 300 p.n.e. Swoje z natury ciemne włosy rozjaśniały Greczynki specjalną mieszanką z szafranu. Do najbardziej znanych stylowych uczesań greckich należała fryzura o nazwie „lampadion” (płomień), bryłą przypominająca lampkę oliwną.

 

Również mężczyźni starali się swoje włosy pielęgnować z wielką troską. Na początku dominowała moda na długie do ramion włosy. Później z kolei gustowano w krótkich, kręconych włosach. Od lat 300 do 150 p.n.e zaczęto powracać do dłuższych, falowanych włosów. W celu formowania fryzur wymyślono wykonany z brązu „calamistrum”, czyli urządzenie kształtem przypominające rurkę, do której wkładano rozgrzany pręt w celu nagrzania go. Śmiało możemy powiedzieć że calamistrum było pierwotną formą dzisiejszej lokówki.

Starożytny Rzym

Wpływy i oddziaływanie kultury greckiej, także w zakresie fryzjerstwa, rozciągały się na cały ówczesny świat, a szczególnie silnie zaznaczyły się u Rzymian. Pomniki i rzeźby oraz inne zabytki rzymskie świadczą również o daleko posuniętym rozwoju fryzjerstwa. Przez długi okres czasu niepodzielnie panował tam grecki styl czesania.

 

Zasadniczą, odrębną cechą stylu rzymskiego było nadawanie fryzurze naturalnego kształtu i fryzjerzy, stosując wysoką technikę, dążyli do tego aby fryzura - mimo kunsztownego wykonania - miała jak najbardziej naturalny wygląd. Dłuższe włosy podzielone na górze przedziałkiem, splatano w koński ogon lub pleciono je w warkocze, które z kolei były upinane wysoko.

 

Jak w każdej epoce tak i u Rzymian fryzury zmieniały swoje oblicze. Swój najwyższy poziom osiągnęły od okresu augustyjskiego. Uczesania te można śmiało porównać do spektakularnych budowli najsłynniejszych architektów świata. Misternie upięte koki zwracały swoją uwagę rozmiarem ale również precyzją z jaką zostały wykonane oraz zdobieniami. Rzymianki lubowały się w ozdobach z brązu, złota oraz srebra. Bardzo popularne było wpinanie wszelakich klamer wykonanych z kości słoniowej.

Moda starożytnego Rzymu stawiała fryzurom kobiecym o wiele wyższe wymagania niż fryzurom mężczyzn, którzy ze względów estetycznych nosili włosy krótko przystrzyżone.

 

Rzymianki w szerokim zakresie korzystały ze sztucznych środków, aby podkreślić swoją piękność i powab. Stosowały masaże ciała, kąpiele lecznicze, środki do malowania paznokci i włosów. Najmodniejsze były kolory: blond i rudy.

W Rzymie, podobnie jak w Grecji, pracę fryzjera wykonywały niewolnice i niewolnicy. Poszczególne czynności przy układaniu fryzur rozłożone były pomiędzy wyspecjalizowanych fachowców, a końcowe ułożenie fryzury wykonywała niewolnica zwana "kupasis". Zabiegi te odbywały się nie tylko w domach prywatnych ale i w publicznych, tzw. "termach”, specjalnie w tym celu urządzonych i wyposażonych. Niewolników wykonujących masaże nazywano "kosmetami" - od tego wyrazu pochodzi dzisiejsza „kosmetyka”. W łaźniach pracowali także specjaliści od zarostu i strzyżenia włosów, tzw. "tonsores". Wśród nich byli biedniejsi rzemieślnicy, z których usług korzystały biedniejsze warstwy społeczne, nie mające własnych niewolników.

 

Podboje i walki z Germanami przyniosły wiele zmian w stylu uczesania, a przede wszystkim w kolorze włosów. Rzymianki naśladując wzięte do niewoli kobiety germańskie, zaczęły utleniać i farbować je na kolor złoty i blond. Często także obcinano niewolnicom włosy i przerabiano je na peruki, które trafiały w ręce rzymianek. Innym sposobem na uzyskanie jasnego koloru włosów było optyczne rozjaśnienie ich przy pomocy złotego pyłu.

---