Obowiązki dziecka względem rodziców
To, że rodzice mają szereg obowiązków względem małoletniego dziecka każdy wie. Nie każdy jednak wie, że małoletnie dziecko również ma pewne obowiązki względem swoich rodziców - i to nie tylko obowiązek posłuszeństwa.
Jakie są obowiązki dzieci wobec rodziców?
Dzieci są zobowiązane wobec rodziców do szacunku (miłości synowskiej), wdzięczności, uległości i posłuszeństwa, przyczyniając się w ten sposób, przez dobre relacje między braćmi i siostrami, do wzrostu harmonii i świętości całego życia rodzinnego. Dzieci dorosłe powinny okazywać rodzicom pomoc moralną i materialną w starości, w chorobie, samotności lub potrzebie.
Podstawowym obowiązkiem każdego dziecka jest pomoc we wspólnym gospodarstwie. Pojęcie to jest szersze niż gospodarstwo domowe i może obejmować również obowiązek pomocy w gospodarstwie produkcyjnym rodziców. Powszechnie przyjmuje się, że obejmuje ono również pomoc w prowadzonej przez rodziców lub rodzica działalności gospodarczej.
Pomocy ze strony dziecka musi odpowiadać fizycznym i duchowym siłom dziecka - a przy tym jest możliwa tylko wtedy, gdy nie ucierpi na tym jego wychowanie i zdobycie wykształcenia (uchwała SN z dnia 28 czerwca 1989 r., III CZP 65/89,). Przez analogię obowiązek takiej pomocy dotyczy również dziecka w sytuacji gdy zamieszkuje ono u dziadków czy starszego rodzeństwa.
Szczególny obowiązek spoczywa na małoletnim dziecku, które uzyskuje dochód z własnej pracy. Zgodnie z art. 91 § 1 krio jest ono zobowiązane do współfinansowania kosztów utrzymania rodziny. Konieczną przesłanką warunkującą zastosowanie wspomnianego artykułu jest zamieszkiwanie dziecka u rodziców, przez co należy rozumieć także mieszkanie u jednego z nich, z tym zastrzeżeniem, że wówczas obowiązki określone w art. 91 ograniczają się do tego jednego z rodziców.
Dochód z własnej pracy dotyczyć może małoletniego, który ukończył 16-rok życia i podjął zatrudnienie jako pracownik młodociany. Obowiązek dziecka przyczyniania się do utrzymania rodziny, według przeważającego w doktrynie stanowiska, nie ma charakteru alimentacyjnego. Dziecko jest zobowiązane do uczestniczenia we współfinansowaniu kosztu utrzymania rodziny tylko wtedy, gdy osiąga realny dochód z pracy. Nie ma więc w tym przypadku zastosowania pojęcie „możliwości zarobkowych”, które jest podstawową przesłanką ustalania obowiązku alimentacyjnego rodziców względem dziecka.
Przez koszty utrzymania rodziny, o których mowa w art. 91 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, należy rozumieć koszty związane z zaspokojeniem jej bieżących potrzeb, zarówno zbiorowych, jak i indywidualnych poszczególnych członków rodziny, z uwzględnieniem szczególnych okoliczności, np. choroby jednego z członków rodziny.
Art. 91 nie przewiduje żadnej sankcji za niewykonywanie przez dziecko określonych w tym przepisie obowiązków. Nie oznacza to jednak, by wyłączona była w takiej sytuacji ingerencja sądu opiekuńczego. Sąd może bowiem pozbawić dziecko uprawnienia do rozporządzania swoim zarobkiem, jeżeli nie wykonuje ono obowiązku wynikającego z art. 91 § 1, bądź wydać stosowne zarządzenia w trybie art. 100 krio.