PRZEŁOM NA FRONCIE WSCHODNIM
Hitler przejął dowództwo nad armią niemiecką. Pojawiła się koncepcja, by skierować atak na południe - Zagłębie Donieckie - najbardziej urodzajne obszary ZSRR. Docelowo nie chodziło tylko o to by zdobyć bogactwa mineralne, ale drogę na Bliski Wschód i pozyskać ropę z terenów Arabii Saudyjskiej.
22 czerwca 1942 Niemcy spod Moskwy przeszli na południe. Hitler przechytrzył wówczas Stalina, gdyż ten myślał, że Hitler będzie próbował zdobyć Moskwę i pozostawił tam swoje siły. Wówczas Niemcy zajęli Zagłębie Donieckie. Armia niemiecka zatrzymała się na Kaukazie.
Hitler zdawał sobie sprawę, że czas działa na jego niekorzyść. Zaplanowano więc powrót w okolice Moskwy. Niemcy mieli zawrócić z terenów południowych, przejść przez lukę między Wołgą a Donem, która miała jakieś 100 km szerokości i zaatakować Moskwę od południa i wschodu. Walczyć tam miała VI Armia generała ( potem feldmarszałka) Paulusa. W tej luce obrona oparta była o Stalingrad. Hitler nie mógł zdzierżyć, ze Stalingrad jest wolny i za wszelka cenę musiał go zdobyć. Bitwa stalingradzka rozpoczęła się latem 1942. Punkt zwrotny to listopad 1942- luty/marzec 1943. Niemców zastała zima. VI armię stanowili również ochotnicy z Rumunii, którzy byli słabi w tych walkach. Rosjanie przeszli do ofensywy i zamknęli pierścień wokół VI Armii. W Stalingradzie znalazło się 24 generałów. Do Berlina wysyłano depeszę, by Hitler wyraził zgodę na wycofanie się, aby armia ocalała. Hitler nie pozwolił jednak zrobić ani kroku do tyłu. Pojawiła się wówczas koncepcja Grupy Operacyjnej „Don” na czele której stał feldmarszałek Manstein, lecz nie udało jej się rozerwać pierścienia okrążeniowego.
Hitler liczył, że generał Paulus popełni samobójstwo. Do tego czynu miał pchnąć go szyfrogram wysłany do Stalingradu, w który Paulus został mianowany feldmarszałkiem. Ten jednak tego nie zrobił, więc do niewoli dostało się 24 generałów, na których czele stał niemiecki feldmarszałek.
Pod Stalingradem Niemcy stracili 60 dywizji, co stanowiło czwartą część ich sił na froncie wschodnim. Bitwa stalingradzka była wydarzeniem przełomowym. Do niewoli dostało się 90 tysięcy ludzi, z czego do Niemiec wróci tylko garstka. Zimą 1943 Rosjanie przesunęli front o kilkaset kilometrów. W okolicach Kurska, w kierunku ziem zajętych przez Niemcy, na łuku znalazło się blisko milion żołnierzy. W niemieckim dowództwie pojawił się pomysł zniszczenia tej radzieckiej formacji. Zaplanowano operację „Cytadela”. Niemcy mieli uderzyć kleszczowo, unicestwiając milion żołnierzy radzieckich.
W lipcu 1943 rozpoczęto operację „Cytadela”. Była to bitwa pancerna, a walki toczono pod Prochorowką.
Niemcy stracili 1500 czołgów i około 1000 działów. Nastąpił wówczas drugi punkt zwrotny.
Rosjanom udało się odblokować Leningrad.
Rosjanie tworzyli „drogę życia” - na zamarzniętym jeziorze Ładoga budowano tory kolejowe, by umożliwić dostarczenie żywności. 900 tysięcy ludzi zmarło jednak z głodu.
Polacy z Ludowego Wojska Polskiego walczyli w bitwie pod Lenino - 12-13 październik 1943. Była to prawdziwa masakra polskich żołnierzy.