Historia sportu i kultury fizycznej
Sport w starozytności
Obraz życia ludzi pierwotnych można było odtworzyć na podstawie
dwóch źródeł: wykopalisk archeologicznych, czyli szczątków osad ludzkich,
narzędzi, sprzętów, ozdób, broni, których bogate zasoby znajdują się w
różnych muzeach na całym świecie oraz obserwując współcześnie jeszcze
żyjące w Afryce, Azji czy Ameryce społeczeństwa prymitywne.
Już u ludzi pierwotnych sprawność fizyczna człowieka miała ogromne
znaczenie w życiu, w walce o zdobywanie pożywienia i w obliczu ciągłych
zagrożeń. Człowiek pierwotny musiał być silny, sprawny, zdrowy, czyli
odporny na choroby i zmienny klimat oraz czujny i orientujący się w terenie.
Sprawność ta była ważna w życiu, tym bardziej, iż narzędzia, którymi
posługiwał się człowiek w celu np. zdobywania pożywienia były bardzo
prymitywne. Dopiero dużo później człowiek oswoił niektóre zwierzęta np.
psy i nauczył się posługiwać nimi na polowaniu, czy konie, na których
zaczął jeździć. Młody człowiek w społeczeństwach prymitywnych był
wychowywany i uczony poprzez naśladowanie starszych. Uczył się tych czynności,
które były niezbędne w twardych warunkach życia, czyli: myślistwa, jazdy
konnej, pływania, biegu, posługiwania się bronią, ale także pląsów,
przeskakiwania przez ognisko, gdyż czynności te związane były z różnymi
obrzędami kultowymi. Znana jest rozwinięta w społecznościach prymitywnych
instytucja inicjacji, polegająca na wprowadzaniu młodych chłopców przez
starszyznę w tajniki życia i rytuały plemienne. Inicjacja odbywała się
często w surowych leśnych warunkach, w odosobnieniu. Wprowadzanie
młodzieży w życie dorosłych odbywało się różnie w różnych starożytnych
państwach.
W Chinach np. dzieci i młodzież uprawiały: gry i zabawy, łucznictwo,
tańce, rytmikę, muzykę.
Sporty w Chinach przygotowywały młodzież do służby wojskowej i życia w
grupie.. Była to jazda na rydwanach, łucznictwo, rzut kamieniem,
oszczepem, ćwiczenia w posługiwaniu się kuszą.
Bardzo popularne były zapasy, organizowane w formie występów publicznych.
W połowie pierwszego tysiąclecia naszej ery w Chinach upowszechnił się
boks określany ścisłym regulaminem. Jednym z najstarszych sportów w
Chinach byłą piłka nożna. Sama piłka początkowo była wypełniona włosem,
pokryta skórą, zszytą z ośmiu skrawków. Powszechne było także pływanie.
W XI wieku dziecko oswajało się z wodą w wieku lat siedmiu, w wieku 10
lat już dobrze pływało a wieku lat 15 nurkowało.
Chińczycy znali również od dawna gimnastykę, która nazywała się Kong
Fou /czytaj: Kung Fu/. Ćwiczenia te służyły wszechstronnemu rozwojowi
organizmu i zwiększeniu odporności.
W Egipcie cywilizacja rozwinęła się głownie dzięki położeniu tego
państwa nad życiodajną rzeką Nil. Starożytni Egipcjanie odznaczali się
tężyzną fizyczną,, o czym świadczą zachowane płaskorzeźby. Również
kobiety były smukłe i wysportowane. Wśród dziewcząt popularne były gry w
piłkę, przerzucanie piłki rękami. Także chłopcy grali w piłkę, lecz
ich piłki były mniejsze niż dziewcząt. Popularne były także walki na
kije, ćwiczenia atletyczne a także zapasy. Jednym z elementów uroczystości
dworskich były wyścigi rydwanów, czyli zaprzęgów konnych, oraz strzelanie
z łuku. Uprawiano także podnoszenie ciężarów, lecz nie były to
sztangi, ale worki z piaskiem, oraz boks i hokej a także pływanie i wioślarstwo.
Istniały już wtedy, w czasach starożytnych szkoły wojskowe, w których
chłopcy uczyli się sztuki walki ale nie tylko, bo także tańców
wojennych, które później upowszechniały się także i wśród ludności cywilnej.
Starożytni Egipcjanie do mistrzostwa doprowadzili sztukę pływania.
Istnieją także przypuszczenia, że w starożytnym Egipcie odbywały się zawody
sportowe, w których brali udział zawodnicy także z innych krajów, nie
tylko z Egiptu. Była to jakby forma dzisiejszych Igrzysk Olimpijskich.
W Indiach, które położone są w dorzeczu dwóch rzek Indusu i Gangesu w
latach 2500 - 1500 przed naszą erą rozwinęła się jedna z
najstarszych kultur świata.
Hindusi wielką wagę przywiązywali do czystości ciała. Myli ręce i
zęby przed każdym posiłkiem. Ćwiczenia fizyczne uprawiane były głównie w
celu usprawnienia organizmu dla obronności kraju. Ćwiczono powożenie
rydwanów, jazdę na słoniach a także strzelanie z łuku, używanie dzid, mieczy
i toporów. Polowano na lwy, jelenie, ptactwo. Ze sportów, znane były
zapasy. Hindusi stosowali także specyficzne techniki masażu jako środek
leczniczy i usprawniający. Popularny był również taniec.
Wspaniałym dokumentem , przedstawiającym między innymi życie sportowe
starożytnych plemion zwanych Achajami mieszkającymi na terytorium dzisiejszej
Grecji są poematy Homera Iliada i Odyseja, Igrzyska zaczynały się
wyścigami rydwanów, w dalszej kolejności były walki bokserskie, zapasy, bieg,
walki w zbroi oraz rzut żelazną kulą - rodzajem dzisiejszego dysku a
także strzelanie z łuku i rzut włócznią.
Starożytna Grecja dzieliła się na wiele państw, z których największe to były Ateny i Sparta.
Spartanie przygotowywali swoje dzieci i młodzież przede wszystkim do
służby wojskowej natomiast Ateńczycy szkolili dzieci pod okiem nauczyciela
ćwiczeń fizycznych w palestrze /boisko sportowe/ przygotowując młodzież
raczej do życia społecznego, publicznego. Ideałem wychowania w tym czasie
był człowiek piękny i dobry /kalokagathia/. Młodzież uprawiała musztrę
wojskową, jazdę konną, żeglarstwo, uczyła się posługiwania bronią.
Uprawiano także pięciobój, który obejmował: biegi, skoki, rzut dyskiem,
oszczepem i zapasy.
Przeważnie co 4 lata odbywały się starożytnych państwach greckich Igrzyska Sportowe, jak igrzyska w miejscowości Olimpia, igrzyska pytyjskie w Delfach czy igrzyska nemejskie w Nemei. Igrzyska były połączone również z ofiarami bogom, pełniły więc funkcje sakralne.
Zawodnicy występowali na igrzyskach nago, bez okrycia głowy, mimo że panował upał.
Również podobnie jak w państwach greckich, igrzyska olimpijskie odbywały się w Rzymie.
Młodzi rzymianie ćwiczyli ciało, gdyż uważali, że sprawne ciało to
najlepsze zabezpieczenie na starość. Podstawowe ćwiczenia to strzelanie z
łuku, polowanie, rzucanie dzidą. Rozpowszechnione było pływanie, które
było uznawane za sport o dużych walorach zdrowotnych. Palestry, czyli
czworokątne boiska, na których odbywały się rozmaite ćwiczenia połączone
często były z łaźniami. Igrzyska na wzór greckich odbywały się np. w
Neapolu czy na Kapitolu. W późniejszym okresie cesarstwa rzymskiego konkurencje sportowe na igrzyskach zostały zastąpione walkami gladiatorów. Gladiatorzy to byli niewolnicy szkoleni do walk w specjalnych koszarach. Często gladiatorzy walczyli z dzikimi zwierzętami, co upamiętnił Henryk Sienkiewicz w swojej powieści Quo vadis.
Sport w dobie średniowiecza.
Okres średniowiecza datujący się od upadku Cesarstwa Rzymskiego tj. roku
476 do końca XV wieku jest okresem rozkwitu chrześcijaństwa, a zarazem
upadku kultury fizycznej. Kościół głosił, że dbałość o rozwój fizyczny
ciała i o jego piękno jest rzeczą grzeszną. Zdrowie duszy a nie ciała
było w surowej ideologii chrześcijańskiej rzeczą najważniejszą.
Człowiek posiada jednak naturalną potrzebę ruchu i ta potrzeba nie była
kwestionowana. Młodzi i starsi uprawiali biegi, pływanie i polowanie. Popularna była gra w piłkę, kości , żeglarstwo i rybołówstwo. Rycerze na dworach pana średniowiecznego zaprawiali się w ćwiczeniach w bieganiu, mocowaniu, w skakaniu i pływaniu a przede wszystkim uczyli się jeździć konno w pełnej zbroi i z bronią. Rycerze lubili popisywać się swoimi umiejętnościami, sprawnością i siłą. Stąd popularność w tym czasie turniejów rycerskich. Turnieje odbywały się na dworach książąt i królów , były uroczyste, starannie przygotowane a o ich terminach wiedziano kilka miesięcy naprzód. Mógł wziąć w nich udział każdy rycerz. Najbardziej atrakcyjnym punktem turnieju była walka dwu przeciwnych ugrupowań. Każda drużyna liczyła od 20 do 30 osób. Byli to rycerze na koniach. W takich walkach często zdarzały się wypadki śmiertelne. Mniej niebezpieczne były walki dwu rycerzy, z których każdy chciał ugodzić przeciwnika kopią w głowę lub tułów. Walki rycerskie w niektórych krajach w okresie średniowiecza odbywały się również na wodzie, w łodziach zazwyczaj pięcioosobowych.
W średniowieczu rozwijają się niektóre sporty wywodzące się z
dawnych zapasów o charakterze rytualnym jak na przykład sumo w Japonii czy
odbijanie drewnianą rakietą piłki z piórami/odpowiednik dzisiejszego
badmintona/. Mnisi buddyjscy propagują natomiast indyjskie ćwiczenia ciała i ducha pod nazwą yogi /dzisiejsza joga/.
Sport w dobie odrodzenia
W XV i XVI wieku w Europie następuje pewien zwrot do dawnej kultury antycznej a więc i do dawnych uprawianych w starożytności sportów. Renesans przeżywa gimnastyka ciała, na temat ćwiczeń fizycznych i ich znaczenia dla zdrowia wypowiadają się lekarze. Odnowa myśli pedagogicznej a co za tym idzie i kultury fizycznej rozpoczęła się we Włoszech i wkrótce rozprzestrzeniła w całej Europie. Myśliciele i humaniści z tego okresu szczególnie podkreślają znaczenie gimnastyki jako środka leczniczego oraz kształtującego i rzeźbiącego ciało ludzkie. Nie negowano jednocześnie znaczenia innych starożytnych dyscyplin sportowych takich jak: taniec, gra w piłkę, zapasy, jazda konna, wioślarstwo, pływanie, biegi, sporty walki, rzuty, skakanie, szermierka.
Sport w dobie Oświecenia
W wieku XVII i XVIII szczególnie w Europie następuje szybki rozwój
nauki, tak szybki, że okres ten zaczęto nazywać okresem Oświecenia. Powstają
szkoły i nawet podręczniki do ćwiczeń fizycznych i specjalne place do
uprawiania sportu zwane boiskami. Zajęcia sportowe prowadzą przygotowani do
tego nauczyciele.
W Polsce reforma szkolnictwa dokonana została w 1773 r przez Komisję
Edukacji Narodowej, która to sprawować miała nadzór nad wszystkimi
szkołami. Jednak lekcje sportu na specjalnych placach, czyli boiskach pod okiem nauczycieli w Polsce dopiero zaczynają być prowadzone w XIX wieku.
W XVIII wieku w Europie dawne formy sportu o charakterze użytecznym
przekształcają się w dyscypliny sportowe w rozumieniu dzisiejszym. Walka na
miecze i szpady przekształca się w szermierkę, w której to zamiast
ciężkich mieczy i tarcz zaczyna być używana broń lekka jak szpady a zawodnicy
walczą w skórzanych maskach na twarzach. Szermierka staje się sztuką
potrzebną nie do zabicia wroga, lecz do ćwiczenia sprawności.
Podobny rodowód ma jeździectwo. Umiejętność jazdy na koniu była
podstawową umiejętnością potrzebną nie tylko rycerzom w okresach wojen, ale
wszystkim ludziom, gdyż koń był głównym środkiem lokomocji. Sztuka
jeździecka zaczyna być bardziej popisowa dopiero w XVIII wieku, kiedy to
odbywały się pokazy jazdy na koniu z użyciem broni - lancy, dzidy, szabli albo pistoletu.
Łyżwiarstwo rozwijało się najpierw w krajach Europy północnej gdzie
panowała długa zima a rzeki i jeziora przez dłuższy czas były skute
lodem. Pierwsze łyżwy były zbudowane z kości zwierzęcych, dopiero później
oprawiano je w żelazo. Łyżwy stalowe pojawiają się dopiero w XVII i
XVIII wieku. W Anglii powstaje w 1642 roku pierwszy klub łyżwiarski a we
Francji obok gier w piłkę właśnie łyżwiarstwo staje się w tych czasach
ulubioną zabawą na dworach.
Swój rozkwit łyżwiarstwo przeżywa w wieku XIX, kiedy to powstaje szereg
szkół i klubów łyżwiarskich a w miastach, na placach zakładane są
tzw. ślizgawki.
Pływanie związane było od dawien dawna z żeglarstwem i połowem ryb.
Dopiero pisarze odrodzenia mówią o pływaniu jako o właściwym dla
młodzieży sposobie ćwiczenia ciała. Pierwszy opis techniki pływania pochodzi z
XVI wieku. Opisane jest pływanie żabką, na plecach i na boku. Zachęca się
wtedy także młodzież do nurkowania, gdyż przydaje się ono w ratowaniu
tonących.
W Polsce pływanie zaleca powstała w 1773 r Komisja Edukacji Narodowej,
jednak musi się ono odbywać pod ścisłym nadzorem.
Gry w piłkę znane były już w starożytności. Rzucano je ręką, kopano, podbijano w zależności od jej wielkości i od tego, z czego była zrobiona.
W średniowieczu, niektórzy władcy próbowali zakazywać gry w piłkę,
gdyż jakoby miała odciągać ludzi od pracy.. Żeby ominąć zakazy i
uniknąć kar ludzie urządzali gry w piłkę ku czci świętych. Grano, więc w
niedziele i święta w miastach i na wsiach. W samym Paryżu, w 1292 roku
było 13 fabrykantów piłek do gry! W okresie od XV - do XVIII wieku gra
się w piłkę odbijaną kijem /odpowiednik dzisiejszego palanta/, odbijaną
nogą /dzisiejsza piłka nożna/, odbijaną ręką, pięścią /dzisiejsza
siatkówka/, toczoną po lodzie /dzisiejszy hokej/, podbijaną i rzucaną do
bramek /dzisiejsza piłka ręczna/ czy odbijaną rakieta przez rozwieszony sznur
- dzisiejszy tenis ziemny. W Polsce w okresie Oświecenia szczególnie
popularnym stało się polowanie, na które nie wyruszano już w celu
zdobywania pożywienia, lecz w celu rozerwania się. Polowanie stało się swoistym sportem możnowładców i szlachty. Szlachecką namiętność do polowań
opisał Adam Mickiewicz w Panu Tadeuszu.
Szlachta najchętniej polowała, natomiast młodzież szkolna uprawiała
tzw. palcaty, czyli coś w rodzaju szermierki na kije. Grano także w piłkę
podbijaną kijem, która leciała do góry tak wysoko, że jej widać nie
było. Był to znany do dzisiaj palant.
Popularne wśród młodzieży szkolnej były też gonitwy, skoki, gra w
kręgle latem a rzuty śnieżkami zimą.
Ćwiczenia te nosiły ogólną nazwę r e k r e a c j i i odbywały się w sposób zorganizowany w czasie wolnym, czyli po szkolnych zajęciach obowiązkowych.
Sport w wieku XIX.
Od początku XIX wieku sport i rekreacja fizyczna zaczyna się
intensywnie rozwijać, głównie, dlatego iż zaczął rozwijać się wielki przemysł,
który niósł za sobą zmęczenie ciężko pracujących w nim ludzi. Ludzie
ci potrzebowali ruchu, jako naturalnego czynnika czynnego odpoczynku po
ciężkiej pracy.
W Europie zachodniej zaczynają powstawać tereny gier, zabaw i rekreacji a później kluby i zrzeszenia sportowe.
Rozwija się także ideologia upatrująca w ćwiczeniach fizycznych czynnika wzmacniającego strukturę fizyczną organizmu jak i psychikę człowieka/teoretycy z tego okresu to między innymi: Jan Amos Kodeński, Johan GutsMuths, Jon Dewey w Polsce Jędrzej Śniadecki./ W XIX wieku powstały znane systemy gimnastyczne: szwedzki ojca i syna Lingów, niemiecki, bardzo schematyczny i sformalizowany, czy np. gimnastyka Bjorkstein, która ukierunkowała gimnastykę dziewcząt i kobiet, uwzględniając ich naturalne potrzeby. Od XIX wieku obserwujemy rozwój nowych dyscyplin sportowych. Powstają stowarzyszenia i kluby sportowe, najpierw o charakterze lokalnym a później także międzynarodowym. Przykładem takiego międzynarodowego klubu było Stowarzyszenie Gimnastyczne pod nazwą „Sokół”, które powstało w 1862 roku w Pradze czeskiej, a wkrótce filie „Sokoła” zaczęły powstawać w całej Europie, w tym również i w Polsce. Amatorzy ćwiczący w klubach sportowych pragnęli popisać się swoimi umiejętnościami przed szerszą publicznością, stąd powstała idea organizowania zawodów sportowych, a szczytem tej tendencji było reaktywowanie w 1896 roku z inicjatywy Francuza Pierra de Coubertina pierwszych Nowożytnych Igrzysk Olimpijskich w Atenach.
Nie przypominały one jednak dawnych igrzysk w starożytnej Grecji.
Najliczniejsze były konkurencje lekkoatletyczne a bohaterem igrzysk został grek - Spirydos Luis, który wygrał bieg maratoński na dystansie 40 km. Na całej trasie biegu stało i kibicowało ok. 100 tysięcy widzów. Ogółem w Igrzyskach brało udział 115 zawodników z 13 krajów.
Następne Igrzyska odbyły się w Paryżu w 1900 roku, trzecie w Sant Luis
w 1904 roku, czwarte w Londynie w 1908 roku. Wzięło w nich już udział
2666 zawodników z 22 krajów.
W stosunku do poprzednich Igrzysk wzrosła ilość konkurencji i znacznie
poprawiły się wyniki zawodników. V Igrzyska odbyły się Sztokholmie w 1912
roku. Po raz pierwszy wzięli w niej udział dwaj Polacy, chociaż w barwach
innych krajów /Austrii i Rosji/, jako, że Polska była w tym czasie pod
zaborami.
Intensywny rozwój sportu i Igrzysk doprowadziły do powstawania pod
koniec XIX i na początku XX wieku Międzynarodowych Federacji Sportowych.
Pierwsza powstała Międzynarodowa Federacja Towarzystw Wioślarskich/1892 r/,
następna to Unia Łyżwiarska a w 1897 r - Międzynarodowa Federacja
Gimnastyczna. Dalsze to: federacja piłki nożnej, pływania, hokeja na lodzie,
lekkiej atletyki, szermierki. W okresie międzywojennym tworzyły się dalsze
federacje: strzelecka, ciężkiej atletyki, jeździectwa, zapasów, bobslejów,
hokeja na trawie, łucznictwa, piłki koszykowej. Dzięki nim nasilała się
rywalizacja na stadionach i wzajemna, międzynarodowa pomoc w organizowaniu
imprez.
W następnych latach, po przerwie związanej z wybuchem I wojny światowej
odbyły się Igrzyska w Antwerpii /1920 r/, Paryżu /1924 r/ Amsterdamie
/1928 r/ Los Angeles /1932 r/, Berlinie /1936 r/.
I Zimowa Olimpiada odbyła się w Chamonix - zimowej stolicy Francji
i objęła wszystkie zimowe sporty za wyjątkiem saneczkarstwa. Czołowe
miejsca w tych Igrzyskach zajęły kraje, których klimat sprzyjał uprawianiu
sportów zimowych, takie jak: Norwegia, Finlandia, Austria, USA, Szwecja,
Finlandia
Sport po II wojnie światowej
II wojna światowa była najkrwawszą z dotychczasowych wojen, straciło w
niej życie ok. 50 milionów ludzi, w tym także i dzieci. Polska straciła
ok. 6 milionów ofiar i 80 procent dorobku narodowego. Państwem, które po
II wojnie stało się potęgą polityczną był Związek Radziecki, a w
Europie Środkowej i Wschodniej został utworzony blok państw socjalistycznych,
związanych sojuszem ze Związkiem Radzieckim, do których to państw
należała również Polska.
Dokonuje się szereg zmian politycznych na całym świecie, wiele państw
kolonialnych w Afryce, Ameryce Południowej i Azji odzyskuje
niepodległość, co nie pozostaje bez znaczenia także w dziedzinie rozwoju sportu i kultury
fizycznej.
Nie bez wpływu na życie człowieka ma ogromne przyspieszenie techniki i
tempa rozwoju przemysłowego. Pracę człowieka w wielu dziedzinach życia
zastępują maszyny, automaty. Co gorsze i niepokojące rozwój techniki i
powstawanie wielkich aglomeracji przemysłowych i skupisk ludności zaczęło
powodować niszczenie fauny i flory i zatruwanie atmosfery, w stopniu
zagrażającym życiu i zdrowiu mieszkańców naszego globu.
Problemy sportu i rekreacji stały się problemami międzynarodowymi.
Sport i rekreacja weszły na stałe do systemu nauczania i wychowania. Do
prowadzenia zajęć sportowych i rekreacyjnych są specjaliści szkoleni na
Akademiach i Wyższych szkołach Wychowania Fizycznego.
W programach edukacji sportowej odchodzi się jednak od XIX wiecznych
systemów gimnastycznych na rzecz ćwiczeń naturalnych, spontanicznych,
wszechstronnie rozwijających młody organizm mających zaowocować zamiłowaniem do uprawiania różnych dziedzin sportowych w formie rekreacyjnej w wieku
bardziej dojrzałym.
Ruch sportowy rozwija się szczególnie mocno poza nauczaniem w szkołach.
Powstaje mnóstwo klubów sportowych i turystycznych oraz najróżniejszych
związków i organizacji sportowych.
Dowiedziono, że tylko wysiłki fizyczne o znacznej intensywności mają istotny wpływ na wydolność fizyczną człowieka a więc jego zdrowie i siły.
Uprawianie jakiegokolwiek sportu staje się niejako „stylem” życia współczesnego człowieka.
Urządzenia sportowe stają się dostępne i powszechne, buduje się baseny, kąpieliska, zakłada lodowiska, na każdym osiedlu znajduje się przynajmniej jedno boisko, można też powszechnie korzystać z boisk przyszkolnych, które są otwarte. Zawody sportowe organizowane są w szkołach, klubach, przez zakłady pracy. Powszechne są najróżniejsze spartakiady młodzieżowe, zakładowe /dla młodzieży bardziej dojrzałej i ludzi w średnim wieku/, ligi mistrzów itp.
W 3 lata po zakończeniu II wojny wznowione zostają Igrzyska Olimpijskie.
Odbywają się kolejno w Londynie /1948r/, w Helsinkach /1952 r./, w
Melbourne /1956 r./, w Rzymie /1960 r./, w Tokio /1964 r./, w Mexico City /1968 r./, w Monachium /1972 r./, w Montrealu /1976 r./, w Moskwie /1980 r./, Los Angeles/1984r//, Seul /1988 r./, Barcelona /1992 r./, Atlanta /1996 r./, Sydney /2000 r./, Ateny /2004 r./ a w następnych latach zaplanowano igrzyska w
Pekinie w 2008 roku i Londynie w 2012 r.
Podobnie i Igrzyska Zimowe odbywają się w dalszym ciągu co 4 lata.
Przedstawicielem Polski, który zdobył dotychczas najwięcej medali na
Olimpiadzie Zimowej jest nasz Adam Małysz /Salt Lace City 2002 r - medal
srebrny i brązowy/. Na ostatniej Olimpiadzie Zimowej w Turynie /2006r./ Adam
Małysz zajął 5 i 14 miejsce a ogólnie Polacy zostali sklasyfikowani na 20
miejscu zdobywając jeden srebrny i jeden brązowy medal. Zawsze w tym samym
roku, po Olimpiadzie dla sportowców zdrowych i silnych odbywa się tzw.
paraolimpiada dla niepełnosprawnych. W tych zawodach Polacy byli zawsze
klasyfikowani na wysokich pozycjach przywożąc z nich do kraju szereg medali.
Dzisiejszy sport oparty na wszechstronnych badaniach naukowych, nie tylko
medycznych, pozwala na osiąganie wyników, jakie dotąd wydawały się nie
do osiągnięcia przez ludzki organizm. Sport wyczynowy osiąga triumfy we
wszystkich dyscyplinach. Także nikt już nie kwestionuje znaczenia aktywności
ruchowej dzieci i młodzieży oraz profilaktycznej i rekreacyjnej roli ruchu
dla ludzi w wieku średnim i podeszłym.