MŁODZIEŃCZA KIFOZA PIERSIOWA - CHOROBA SCHEUERMANNA
Spis treści
* Etiologia
* PRZEBIEG KLINICZNY MŁODZIEŃCZEJ KIFOZY PIERSIOWEJ
* CHARAKTERYSTYKA POSTAWY PRAWIDŁOWEJ
* SPOSOBY LECZENIA ZACHOWAWCZEGO MŁODZIEŃCZEJ KIFOZY PIERSIOWEJ
* BIOMECHANIKA NIEFIZJOLOGICZNEGO POŁOŻENIA POSZCZEGÓLNYCH CZĘŚCI CIAŁA W MŁODZIEŃCZEJ KIFOZIE PIERSIOWEJ
Młodzieńcza kifoza piersiowa, kifoza młodocianych, choroba Scheuermanna, garb młodzieńczy czy plecy okrągłe to najczęściej spotykane w piśmiennictwie określenia choroby charakteryzującej się: pogłębieniem kifozy piersiowej i zmianami w ukształtowaniu kręgów powstającymi w okresie intensywnego wzrostu młodego organizmu.
Etiologia
Etiologia młodzieńczej kifozy piersiowej przedstawiona po raz pierwszy w 1920 roku przez Scheuermanna przez wiele lat nie była podważana, lecz wraz z postępem w medycynie powstało wiele innych teorii, na temat powstawania i rozwoju tej jednostki chorobowej. Dzisiaj istotą młodzieńczej kifozy piersiowej, tak zwanej choroby Scheuermanna są: zaburzenia kostnienia śródchrzęstnego stref wzrostowych w trzonach kręgów piersiowych, doprowadzające do pogłębienia fizjologicznych krzywizn kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej.
Zaburzenie kostnienia śródchrzęstnego stref wzrostowych dotyczy przedniej części trzonu, co doprowadza do sklinowania kręgu, oraz wtórnych zmian w krążkach międzykręgowych powodując zmniejszenie ich wysokości i sprężystości. Sklinowanie kręgu jest największe na szczycie zagięcia kifotycznego i ulega zmniejszeniu w kręgach skrajnych. Trzony ze zmianami wzrostowymi ulegają wydłużeniu w płaszczyźnie strzałkowej. Powiększenie kifozy piersiowej przez sklinowane kręgi powoduje osłabienie siły prostowników grzbietu przez nadmierne rozciągnięcie na łuku kifozy, przykurcze więzadłowe - szczególnie więzadła podłużnego przedniego oraz zmiany w krążkach międzykręgowych, co w konsekwencji powoduje usztywnienie tej części kręgosłupa. Zaburzona zostaje statyka całego kręgosłupa, która powoduje przedwczesne zmiany zwyrodnieniowe. Przykurcze mięśniowo-torebkowe powodujące ograniczenie ruchów w stawach są charakterystyczne dla rozwiniętej młodzieńczej kifozy piersiowej. Badanie czynnościowe kręgosłupa wykazuje zmniejszenie ruchomości w części piersiowej lub piersiowo-lędświowej w zależności od umiejscowienia zaburzeń wzrostowych. Choroba ta częściej dotyczy chłopców, a kończy się po osiągnięciu dojrzałości szkieletowej kręgosłupa.
W kręgach odcinka piersiowego i lędźwiowego występują początkowo trzy jądra kostnienia, jedno w trzonie i dwa symetrycznie położone w nasadzie łuków, w okresie okołopokwitaniowym pojawiają się również wtórne jądra kostnienia na górnych i dolnych krawędziach trzonów. W kręgach lędźwiowych niekiedy mogą powstawać dodatkowe punkty kostnienia dla dolnych lub górnych wyrostków stawowych. Ostateczne połączenie wszystkich punktów kostnienia następuje około 20 roku życia i dopiero wtedy możemy powiedzieć o zakończeniu leczenia tej jednostki chorobowej.
PRZEBIEG KLINICZNY MŁODZIEŃCZEJ KIFOZY PIERSIOWEJ
Według Brocher'a Młodzieńcza kifoza piersiowa przebiega w trzech etapach.
Początkowym etapem tej choroby, która występuje najczęściej przed 10 rokiem życia jest wada postawy nazwana sylwetką zmęczeniową, która charakteryzuje się: pogłębioną kifozą piersiową, wysunięciem głowy przed klatkę piersiową z kompensacyjną lordozą szyjną, wysunięciem barków do przodu, skośnym ustawieniem łopatek, odstawaniem ich dolnych kątów, oraz wysunięciem brzucha do przodu jako wynik hiperlordozy lędświowej. Całość dopełnia zwiększenie przodopochylenia miednicy, klatka piersiowa jest płaska lub lejkowata. Postawa taka jest bez utrwalonych przykurczów mięśniowych i więzadłowo- torebkowych. W obrazie radiologicznym można zauważyć niewielkiego stopnia zmniejszenie przestrzeni międzytrzonowej i w niewielkim stopniu sklinowanie kilku trzonów odcinka piersiowego.
Pacjent na polecenie postawy „na baczność” z łatwością potrafi sam skorygować nieprawidłową postawę. Ta czynna i zasygnalizowana korekcja jest krótkotrwała, pacjent po pewnym czasie zapomina o niej i powraca do nieprawidłowej, niefizjologicznej, wadliwej postawy.
Drugi okres młodzieńczej kifozy piersiowej charakteryzuje się dalszym rozwojem cech chorobowych z pierwszego okresu. Występuje on przeważnie między 10 a 17 rokiem życia. Kifoza piersiowa stopniowo pogłębia się, więzadła w szczególności więzadło podłużne przednie ulega dalszemu obkurczeniu, rozciągnięte mięśnie na łuku kifozy ulegają osłabieniu, i tracą zdolność utrzymania prawidłowej sylwetki. Mięśnie toniczne ulegając dalszemu obkurczaniu zostają trwale przykurczone. Zmniejsza się wysokość, krążków międzykręgowych, a tym samym maleje ich sprężystość. Ruchomość segmentowa kręgosłupa zmniejsza się.
Sklinowanie kręgów jest największe na szczycie zagięcia kifotycznego i ulega zmniejszeniu w kręgach skrajnych kifozy. Następuje osłabienie struktury blaszki-płytki granicznej. Młodociani w tym okresie nie potrafią czynnie skorygować wadliwej postawy. Pozorna korekcja wynika z pogłębienia lordozy lędźwiowej i odchylenia tułowia do tyłu. Bierna. korekcja postawy jest jeszcze możliwa.
Trzeci okres choroby to okres utrwalonych zmian strukturalnych, a co się z tym wiąże zmian funkcjonalnych nie tylko kręgosłupa, ale i stawów obwodowych. Dopiero w tym okresie pojawiają się bóle kręgosłupa, które stają się dominującym problemem dla chorego. Bóle te występują po wysiłku fizycznym, dłuższym staniu lub siedzeniu, pojawiają się w okolicy międzyłopatkowej z tendencją do promieniowania wzdłuż żeber. Zmniejsza się ruchomość klatki piersiowej i związana z tym wydolność oddechowa chorego. Przeciążenie w stawach międzykręgowych odcinka lędźwiowego doprowadza u chorych już w wieku 17 - 18 lat do zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych. Przykurcze mięśniowe i więzadłowe są już utrwalone.
CHARAKTERYSTYKA POSTAWY PRAWIDÓOWEJ
Właściwa budowa i ukształtowanie przednio tylnych krzywizn kręgosłupa, odpowiednia siła mięśni i stabilny aparat torebkowo-więzadłowy stwarza możliwości utrzymania prawidłowej postawy, która charakteryzuje się: głowa i szyja ustawione są prostopadle nad klatką piersiową, ustawieniem barków na jednym poziomie, łopatki ściągnięte,dobrze wysklepiona klatka piersiowa, lekko wciągnięty brzuch napięte pośladki, równoległe ustawienie kończyn dolnych wyprostowanych w stawach kolanowych bez przeprostu. Pion rzutowany z guzowatości potylicznej przechodzi przez wyrostek kolczysty siódmego kręgu szyjnego, bruzdę pośladkową i pada na czworobok podparcia. Według Kutzner-Kozińskiej przy prawidłowej postawie ciała pion spuszczony z wysokości wyrostka sutkowatego kości skroniowej powinien przechodzić przez środek stawu barkowego, krętarz większy kości udowej, nieco do przodu od linii środkowej stawu kolanowego i skokowego górnego i padać na czworobok podparcia.
Postawa prawidłowa w/g Ambrosa to zharmonizowany układ poszczególnych odcinków ciała względem siebie oraz w odniesieniu do osi mechanicznej ciała, utrzymywanej minimalnym napięciem układów: mięśniowego i nerwowego.
Według Przybylskiego postawa prawidłowa to harmonijne i bezwysiłkowe ułożenie poszczególnych elementów postawy w stosunku do długiej osi ciała. Postawa prawidłowa jest to taki rodzaj normalnego sposobu trzymania się, który pozostaje w zgodności z dynamiką rozwojową człowieka w danym okresie, jego rozwoju osobniczego - Malinowski 1985 rok.
Wada postawy to zmiana wyprostnej, swobodnej pozycji ciała, która zdecydowanie różni się od ukształtowań typowych dla danej płci, wieku, budowy konstytucjonalnej i rasy. Wady postawy są wynikiem zmian patologicznych (Tylman 1972). Wszelkie odchylenia od postawy prawidłowej będziemy nazywali wadą postawy. Wszelkiego rodzaju deformacje kostne, mięśniowe, więzadłowo-torebkowe jakie występują w młodzieńczej kifozie piersiowej pozwalają nam stwierdzić iż mamy tu doczynienia z postawą wadliwą.
SPOSOBY LECZENIA ZACHOWAWCZEGO MŁODZIEŃCZEJ KIFOZY PIERSIOWEJ.
Leczenie zachowawcze młodzieńczej kifozy piersiowej zależy od stopnia zniekształcenia trzonów kręgowych, i czasu jaki pozostał do osiągnięcia dojrzałości szkieletowej (w/g Rissera). Im szybciej zostanie rozpoznana ta choroba tym lepiej i szybciej następuje odbudowa przedniej wysokości trzonu kręgowego. Ze sposobów leczenia wykorzystujemy tu:
1) Kinezyterapia- polega na ćwiczeniach ogólnokondycyjnych, ćwiczeniach rozciągających, wzmacjniających, korekcyjnych, ćwiczeniach oddechowych i wyciągach biernych i czynno-biernych.
2) Fizykoterapię to elektrostymulacje rozciągniętych i osłabionych mięśni grzbietu w odcinku piersiowym. Wszelkiego rodzaju zabiegi cieplne, których zadaniem jest lepsze ukrwienie, odżywienie mięśni i przykurczowych więzadeł i stref wzrostowych. Z powodzeniem zastosujemy pole elektromagnetyczne, które przyśpiesza procesy regeneracyjne w strefach wzrostowych trzonów kręgowych.
3) Leczenie gorsetami - ekstensyjnymi Podstawową zaletą gorsetu korekcyjnego ekstensyjnego jest zmniejszenie zagięcia kifotycznego tej części kręgosłupa, która wykazuje zaburzenia wzrostowe. Zmniejszenie hiperkifozy odciąża przednie części trzonów co stwarza lepsze warunki odbudowy trzonu. Gorsety zmieniane są co2- 3 miesiące tego okresu chory wykonuje systematycznie ćwiczenia.
BIOMECHANIKA NIEFIZJOLOGICZNEGO POŁOŻENIA POSZCZEGÓLNYCH CZĘŚCI CIAŁA W MŁODZIEŃCZEJ KIFOZIE PIERSIOWEJ.
Kifotyzacja piersiowego odcinka kręgosłupa charakterystyczna dla młodzieńczej kifozy piersiowej jest pierwotną przyczyną zaburzeń statyki całego kręgosłupa i stawów obwodowych. Niefizjologiczne ustawienie poszczególnych odcinków kręgosłupa i stawów obwodowych powoduje przykórcze mięśniowo-torebkowe, jak również rozciągnięcie wielu mięśni i więzadeł. To wszystko wpływa na postawę chorego i sposób jego poruszania się. Dla zachowania równowagi statycznej kręgosłupa ze zwiększoną kifozą piersiową, powstają kompensacyjne zwiększenia lordozy szyjnej i lędźwiowej tak, aby środek ciężkości padał na czworobok podparcia.
Kifotyczne ustawienie piersiowego odcinka powoduje, że mięśnie prostowniki grzbietu ulegają wydłużeniu, rozciągnięciu na szczycie zagięcia kifatycznego, a co się z tym wiąże osłabieniu. Rozciągnięciu ulegają również więzadła nadkolcowe i międzykolcowe. Więzadło podłużne przednie ulega obkurczeniu. Kifotyczne ustawienie piersiowego odcinka kręgosłupa powoduje ustawienie żeber w pozycji wydechowej. Odległość między dwoma sąsiednimi żebrami zmniejsza się, mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne ulegają rozluźnieniu, a mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne rozciągnięciu. Powstaje ograniczenie ruchomości klatki piersiowej, zmniejszenie pojemności życiowej płuc i wydolność chorego. Kifotyczne ustawienie kręgosłupa piersiowego powoduje przesunięcie środka ciężkości klatki piersiowej do przodu -co powoduje kompresję w stawach żebrowo-mostkowych, która dodatkowo zmniejszają ruchomość klatki piersiowej. Klatka staje się płaska, a niekiedy lejkowata.
Kifotyczne ustawienie kręgosłupa powoduje rozciągnięcie mięśni obręczy barkowej, a mianowicie: mięśni równoległobocznych i części horyzontalnej mięśnia czworobocznego. Osłabienie tych mięśni powoduje przesunięcie łopatek do przodu, brzeg przykręgowy oddala się od kręgosłupa, przez co plecy jeszcze bardziej stają się okrągłe. Przesunięcie łopatek do przodu powoduje stopniowo przykurczenie mięśni piersiowych większych, które są mięśniami tonicznymi. Obkurczeniu ulegają ale nie zawsze również mięśnie: piersiowy mniejszy, obły większy, zębaty przedni, najszerszy grzbietu i podłopatkowy. Wysunięcie łopatek do przodu zwiększa kompresję w stawach mostkowo-obojczykowych i barkowo-obojczykowych, ograniczając ruchomość klatki piersiowej.
Kompensacyjna lordoza szyjna powoduje, przeciążenie powierzchni stawowych stawów międzykręgowych co doprowadza do wczesnych zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych. Zwiększona lordoza powoduje skrócenie prostownika grzbietu odcinka szyjnego, przykurczeniu ulega również część zstępująca mięśnia czworobocznego,dźwigacz łopatki i krótkie mięśnie podpotyliczne, które ustawiają głowę w przeproście, z lekką uniesioną brodą.
Ustawienie głowy i szyi w przeproście powoduje, że obkurczeniu ulegają lecz nie zawsze mięśnie mostkowo-obojczykowo sutkowe i mięśnie pochyłe. Wyprostne ustawienie głowy w stawach szczytowo-potylicznych powoduje rozciągnięcie więzadła poprzecznego, które wchodzi w skład więzadła krzyżowego. Rozciągnięcie to powstaje na skutek przesunięcia do przodu pierwszego kręgu szyjnego - atlasu, który jest spychany przez kłykcie kości potylicznych.
Wydechowe ustawienie klatki piersiowej powoduje, że mięśnie brzucha: prosty, skośny zewnętrzny, skośny wewnętrzny i poprzeczny są rozluźnione, przez co zwiększa się lordoza lędźwiowa. Jednocześnie kompensacyjna, zwiększona lordoza lędźwiowa powiększa przodopochylenie miednicy. Takie ustawienie miednicy powoduje, że przykurczeniu ulegają mięśnie: czworoboczny lędźwi, biodrowo-lędźwiowy, głowa prosta mięśnia czworogłowego, naprężacz powięzi szerokiej i prostownik grzbietu odcinka lędźwiowego. Wymienione mięśnie należą do mięśni tonicznych, które przy zaburzonej statyce ciała ulegają szybko przykurczeniu. Osłabieniu i rozciągnięciu ulegają mięśnie brzucha, mięśnie pośladkowe: wielki, średni i mały, które zaliczamy do mięśni fazowych.
Przodopochylenie miednicy powoduje, ustawienie głowy kości udowej w rotacji zewnętrznej, co sprzyja przykurczowi rotatorów zewnętrznych, a w szczególności jedenego mięśnia z tej grupy, który ma charakter toniczny, a jest nim mięsień gruszkowaty.
Przodopochylenie miednicy a co się z tym wiąże napięcię mięśnia biodrowo-lędźwiowego, naprężacza powięzi szerokiej i głowy prostej mięśnia czworogłowego powoduje zgięciowe ustawienie uda w stawie biodrowym z lekką rotacją zewnętrzną. Napięcie mięśnia naprężacza powięzi szerokiej powoduje,ustawienie nogi w niewielkim odwiedzeniu i zgięciu w stawie biodrowym. Głowa prosta mięśnia czworogłowego dodatkowo doprowadza do kompresji głowy kości udowej w panewce stawu biodrowego.
Mimo przodopochylenia miednicy rozciągnięciu nie ulegają mięśnie kulszowo-goleniowe, które jako mieśnie dwustawowe oprócz wyprostu w stawie biodrowym zginają staw kolanowy i właśnie w tym stawie następuje ograniczenie wyprostu w następstwie przykurczu mięśni kulszowo-goleniowych, które są mięśniami tonicznymi. W młodzieńczej kifozie piersiowej te mięśnie nie ulegają rozciągnięciu lecz przykurczeniu. Najsilniejszym mięśniem z tej grupy jest mięsień dwugłowy uda, którego dodatkową funkcją jest rotacja zewnętrzna goleni przy zgiętym kolanie.
Rozciąganie przykurczonych mięśni przy pomocy fizjoterapeuty w chorobie Scheuermanna.
Mgr Piotr Kwiatkowski
Specjalista II st rehabilitacji ruchowej
Spis treści
Wstęp - rozciąganie mięśni FUNKCJE M. TONICZNYCH I FATALNYCH W MŁODZIEŃCZEJ KIFOZIE PIERSIOWEJ- CHOROBIE SCHEUERMANNA
Rozciąganie rozpoczynamy od mięśni, które w sposób bezpośredni i pośredni zwiększają kifozę piersiową. Z wymienionych tutaj mięśni nie wszystkie i nie zawsze ulegają przykurczeniu Jedna z najlepszych metod powodujących rozciąganie przykurczonych mięśni lub grup mięśniowych jest technika poizometrycznej relaksacji mięśni. Inną metoda jest kilkuminutowe przebywanie w pozycji maksymalnego rozciągnięcia danego mięśnia lub grupy mięśniowej.
Mięsień piersiowy większy - chorego układamy tyłem na stole terapeutycznym. Nogi zginamy w biodrach i kolanach, klatkę piersiową stabilizujemy pasem. Ramiona chorego ustawiamy w rotacji zewnętrznej, przy rozciąganiu części brzusznej mięśnia piersiowego większego wykonujemy pełne zgięcie w stawie ramienno-łopatkowym, przy rozciąganiu części mostkowo-żebrowej ramiona ustawiamy w lekkim odwiedzeniu.
Mięsień piersiowy mniejszy - pacjent leży tyłem na stole terapeutycznym. Ramię zgięte około 750 w stawie ramienno-łopatkowym, Rozciąganie wykonujemy naciskając na zgięty łokieć w kierunku do tyłu i do góry.
Mięsień obły większy - pacjent leży tyłem na stole. Ramię ustawione w zgięciu i rotacji zewnętrznej w stawie ramienno-łopatkowym. Terapeuta jedną ręką stabilizuje łopatkę chorego, a drugą zwiększa zgięcie w stawie ramiennym.
Mięsień zębaty przedni - pacjent leży bokiem zdrowym na stole terapeutycznym. Nacisk kładziemy na ramię i łopatkę chorego, tak aby ruch spychania łopatki odbywał się w kierunku głowy i kręgosłupa.
Mięsień najszerszy grzbietu - chory leży tyłem na stole. Nogi zgięte w biodrach i kolanach. Klatka piersiowa, ustabilizowana pasem. Ramiona w zgięciu i rotacji zewnętrznej. Ruch rozciągania prowadzimy w maksymalnej rotacji zewnętrznej w stawie ramienno-łopatkowym w płaszczyźnie strzałkowej. Technika ta jest zbliżona do rozciągania części brzusznej mięśnia piersiowego większego.
Mięsień czworoboczny - część zstępująca - chory leży tyłem na stole głowa zwrócona w stronę rozciąganego mięśnia i pochylona w stronę przeciwną. Stabilizujemy głowę, a ruch rozciągania wykonujemy poprzez nacisk na wyrostek barkowy łopatki.
Mięsień dźwigacz łopatki - chory leży tyłem na stole, głowa pochylona do przodu i zrotowana w stronę przeciwną niż przykurczowy mięsień. Stabilizujemy głowę, ruch rozciągania prowadzimy naciskając na kąt górny łopatki..
Mięsień czworoboczny lędźwi - pacjent leży na boku zdrowym na stole terapeutycznym. Tułów zrotowany jest do tyłu nogę górną opuszczamy do dołu przed brzegiem kozetki. Stabilizujemy tułów, rozciąganie prowadzimy poprzez spychanie talerza biodrowego do dołu.
Mięsień prostownik grzbietu - część szyjna - leżenie tyłem nogi ugięte w biodrach i kolanach, terapeuta stabilizuje obręcz barkową a rozciąganie prowadzimy poprzez zwiększanie skłonu szyi w przód.
Mięśnie podpotyliczne - leżenie tyłem nogi ugięte w biodrach i kolanach, głowa za krawędzią stołu podtrzymywana jest ręką terapeuty, druga ręka leży na czole. Rozciąganie wykonujemy poprzez zwiększanie skłonu głowy w stawach szczytowo-potylicznych.
Mięsień prostownik grzbietu - część lędźwiowa - Pacjent leży tyłem na stole. Nogi podciągamy do brzucha. Rozciąganie prowadzimy poprzez maksymalne przyciągnięcie kolan do brody.
Mięsień biodrowo-lędźwiowy - leżenie przodem na stole terapeutycznym, jedna noga oparta na podłożu, druga zgięta w kolanie leży na stole. Rozciąganie prowadzimy poprzez zwiększenie rotacji wewnętrzej z jednoczesnym wyprostem w stawie biodrowym i skłonem odcinka lędźwiowego do strony przeciwnej.
Mięsień naprężacz powięzi szerokiej - leżenie przodem na stole, noga zgięta do 300 w stawie kolanowym. Stabilizacja miednicy. Rozciąganie prowadzimy poprzez wyprost z jednoczesną rotacją zewnętrzną i przywiedzeniem w stawie biodrowym.
Mięsień czworogłowy uda - głowa prosta - pacjent leży przodem na stole. Noga przeciwległa do badanej opuszczona z boku stołu i oparta na podłodze. Mięsień rozciągamy poprzez zwiększenie zgięcia w stawie kolanowym.
Mięśnie rotatory zewnętrzne stawu biodrowego - leżenie przodem na stole, nogi ugięte w stawach kolanowych. Rozciągamy poprzez zwiększenie rotacji wewnętrznej w stawach biodrowych.
Mięśnie przywodziciele stawu biodrowego - leżenie tyłem na stole terapeutycznym. Nogi zgięte w biodrach i kolanach, stopy złączone. Rozciągamy te mięśnie poprzez spychanie kolan na zewnątrz.
Mięśnie kulszowo-goleniowe - leżenie tyłem na stole. Stabilizujemy jedną nogę, drugą unosimy do góry zgiętą w kolanie. Mięśnie rozciągamy poprzez zwiększenie wyprostu w stawie kolanowym.
Mięsień brzuchaty łydki i płaszczkowyaty - pacjent stoi oparty o ścianę, stół lub drabinki. Noga zakroczna wyprostowana w kolanie. Noga wykroczna ugięta. Rozciągamy poprzez spychanie pięty nogi zakrocznej do podłogi, przy jednoczesnym zginaniu w kolanie nogi wykrocznej.
FUNKCJE M. TONICZNYCH I FAZALNYCH W MŁODZIEŃCZEJ KIFOZIE PIERSIOWEJ- CHOROBIE SCHEUERMANNA
W młodzieńczej kifozie piersiowej następuje zaburzenie równowagi statyczno-dynamicznej nie tylko w obrębie kręgosłupa, ale również i w stawach obwodowych. W głównej mierze spowodowane jest to poprzez układ mięśniowy człowiek, który poprzez wiele tysięcy lat przechodził swoją ewolucję i przechodzi ją dalej. Wiele mięśni, które dziś wykorzystujemy, tysiące lat wcześniej pełniły inną lub podobną funkcję lub były bardzo słabo wykształcone. Związane jest to z przyjęciem pionowej postawy przez człowieka. Z tego względu wszystkie mięśnie poprzecznie prążkowane z racji swoich funkcji jakie kiedyś i obecnie pełnią możemy podzielić na 3 grupy:
1. Mięśnie toniczne- inaczej nazywane posturalnymi zawierają dużo mioglobiny i sarkoplazmy, posiadają w przeważającej części włókna czerwone. Składają się głównie z włókien wolno reagujących, które trudniej ulegają zmęczeniu. Mięśnie te nogą podlegać dużym i długim obciążeniom po których szybko wypoczywają. Mięśnie te wykazują tendencję do skracania, a w dalszej kolejności ulegają przykurczeniu.
2. Mięśnie fazowe- - inaczej zwane białymi zbudowane są w przeważającej części z włókien szybko reagujących. Posiadają one mało sarkoplazmy i mało mioglobiny. Mięśnie te biorą udział w szybkich dynamicznych ruchach. Męczą się szybciej oraz wolniej i dłużej wypoczywają niż mięśnie toniczne. W przypadku dysfunkcji narządu ruchu wykazują tendencję do rozciągnięcia, osłabienia a następnie ulegają zanikowi. Tonus spoczynkowy mięśni fazowych jest niższy niż mięśni tonicznych - posturalnych.
3. Mięśnie mieszane- posiadają w zbliżonej ilości włókna o charakterze tonicznym jak i fazowym.
U człowieka nie występują w czystej formie mięśnie toniczne lub fazowe, to jednak ze względu na swoją strukturę i funkcję określone grupy mięśniowe wykazują bardziej toniczny lub fazowy charakter działania. Topografia tych mięśni stawia je najczęściej w roli antogonistów. Ze stanem równowagi czynnościowej pomiędzy tymi dwoma grupami mięśniowymi mamy do czynienia tak długo dopóki mięśnie fazowe są w stanie przeciwdziałać tendencji do skracania swojej długości przez mięśnie toniczne.
Aby doprowadzić dany staw do równowagi statycznej i dynamicznej należy najpierw rozciągnąć przykurczone mięśnie toniczne, a dopiero potem zastosować trening wzmacniający dla osłabionych mięśni fazowych. W innym przypadku trening wzmacniający mięśnie fazowe bez wcześniejszego rozciągnięcia mięśni tonicznych nie będzie skuteczny, ponieważ ruch w danym stawie nie będzie przebiegał w pełnym fizjologicznym zakresie. Mięśnie fazowe będą pracować w warunkach pełnego rozciągnięcia i niepełnego skurczu, co w konsekwencji spowoduje wydłużenie włókien mięśniowych. Jeżeli ograniczony jest zakres ruchu w danym stawie, to po pewnym czasie w mięśniach występują zmiany adaptacyjne polegające na skróceniu części kurczliwej mięśnia na korzyść wydłużenia ścięgien. W treningu wzmacniającym mięśnie rozciągnięte, o nadmiernie oddalonych przyczepach stosujemy ćwiczenia w skurczu pełnym i rozciągnięciu niepełnym.
Obserwujemy przypadki, że tylko samo rozciągnięcie przykurczonych mięśni tonicznych, bez wzmocnienia „osłabionych” mięśni fazowych może przywrócić równowagę mięśniową między obiema antagonistycznymi grupami mięśniowymi. Powrót do równowagi jest tym szybszy im krócej trwało patologiczne ustawienie w stawie, a tym samym im krócej były rozciągane i przez to osłabiane mięśnie fazowe. Z przypadkami takimi spotykamy się w pierwszym okresie choroby. Jednak w większości mamy do czynienia z taką sytuacją, że pacjenci zgłaszają się na leczenie późno, gdy sylwetka już znacznie odbiega od prawidłowej postawy i do programu leczenia młodzieńczej kifozy piersiowej należy zdecydowanie włączyć ćwiczenia o charakterze wzmacniającym.