Scharakteryzuj stanowisko komputerowe spełniające metody ergonomii

W wyniku stałego postępu techniki informatycznej, telekomunikacyjnej i multimedialnej - otoczenie, w jakim żyjemy podlega ciągłym zmianom. Cywilizacja wkroczyła obecnie na nowy etap rozwoju - stajemy się społeczeństwem informacyjnym. Nowa jakość komunikacji wynika z jej przystępności, masowości i globalności. Wraz z tym zmienia się sposób wykonywania pracy. Zanika praca wykonywana wyłącznie przy użyciu rąk, coraz częściej w trudnych i uciążliwych czynnościach człowiek jest zastępowany maszyną, albo też wykonuje swą pracę przy użyciu maszyn. Wbrew pozorom - i wbrew wynalazcom nowych technologii - jednak nie oznacza to, że ludzie mają więcej wolnego czasu - z obserwacji wynika, że zastąpienie w bibliotece np. katalogu tradycyjnego, bazą danych wcale nie powoduje, że bibliotekarze mają mniej zajęć.

Na jakość aktywności zawodowej, na równi z upowszechnieniem wiedzy o możliwościach nowoczesnych technologii, wpływa organizacja przestrzeni pracy. Koncepcja ergonomicznego środowiska nie jest już tylko komfortem a standardem gwarantującym przyjazne i zdrowe otoczenie.

Ergonomiczna optymalizacja warunków pracy jest potrzebna i stosowana we wszystkich gałęziach przemysłu, handlu, komunikacji, w pracy biurowej, w gospodarstwie domowym. Przedmiotem projektowania ergonomicznego są relacje zachodzące między człowiekiem, strukturą techniczną a rodzajem wykonywanych czynności. Najbardziej wrażliwym ogniwem tego systemu jest człowiek, którego wydajność ograniczają możliwości psychofizyczne. Dlatego ergonomia zaleca przestrzeń, środowisko i organizację pracy dostosowywać do człowieka.

Europejskie standardy ergonomiczne traktują wyposażenie tworzące stanowisko, jego prze­strzeń i strukturę, jako jedną z komponentów systemu pracy i jako takie nie powinno być rozpatrywane w izolacji. Ergonomiczne kształtowanie stanowiska pracy w ujęciu kompleksowym powinno być osa­dzone w całokształcie zagadnień określanych jako projektowanie pracy (job design), lub szerzej - pro­jektowanie systemu pracy.

Obecnie nieodłącznym narzędziem pracy biurowej jest komputer. Jeszcze kilkanaście lat temu nikt nie widział większej potrzeby projektowania komputerowego stanowiska pracy: bo cóż tu wielkiego do projektowania, skoro jest jakieś krzesło, jest jakieś biurko. Dodatkowo w obiegowej opinii panowało przekonanie, że nie ma nic mniej uciążliwego niż praca biurowa. Jednak kilkanaście lat praktyki spowodowało, że uwidoczniło się wiele problemów związanych z pracą przy komputerze. Okazuje się bowiem, że długi okres pracy (wielogodzinny, kilkumiesięczny, kilkuletni) z komputerem wraz z niekorzystnymi czynnikami może powodować dolegliwości zdrowotne. Pojawienie się dolegliwości zdrowotnych zależy przede wszystkim od czynników będących potencjalnymi zagrożeniami, czasu pracy z komputerem, indywidualnych cech użytkownika (w tym jego osobistej podatności). Dolegliwości zdrowotne, które mogą wystąpić przy długotrwałej pracy przy komputerze mogą wystąpić m. in. w postaci:

• bólu (głowy, pleców, karku, rąk, nadgarstków itd.),

• zapalenia ścięgien, stawów, itd.

• obrzęku, opuchlizny palców, dłoni, stawów,

• zniekształcenia kości, m.in. „nadgarstka informatyka”

• mrowienia, drętwienia (ramion, nóg, itd.),

• osłabienia koordynacji ruchów,

• zmęczenia (wywołanego głównie brakiem odpowiednich przerw),

• osłabienia mięśni (wśród programistów obserwuje się np. zaniki mięśni nóg),

• pieczenia oczu, rozmazywanie się obrazu (jako skutek niewłaściwych monitorów),

• rozdrażnienia.

Ogólnie można powiedzieć, że dolegliwości te spowodowane są głównie przez:

• niepoprawne ustawienie stanowiska komputerowego i jego wyposażenia (krzesło, stół, monitor, klawiatura, itd.) - które wymusza przyjęcie przez użytkownika niekorzystnej sylwetki podczas pracy, nadmierne obciążenie określonej grupy mięśni i układu szkieletowego (kostnego);

• nieodpowiednia organizacja stanowiska pracy i techniki pracy;

• przyjęcie niepoprawnej sylwetki podczas pracy - która wymusza na organizmie dodatkowy wysiłek, nadmierne obciążenie określonej grupy mięśni i układu szkieletowego (kostnego);

• powtarzanie tych samych czynności: np. wprowadzanie informacji do bazy danych, fakturowanie. Operacje tego typu charakteryzują się cyklicznym powtarzaniem tych samych czynności

• nie korzystanie z mikroprzerw i ćwiczeń relaksacyjnych, które umożliwiają regenerację zmęczonych partii ciała.

Na podstawie tych spostrzeżeń można jasno stwierdzić: komputerowe miejsce pracy wymaga projektowania ergonomicznego. Właściwie ustawienie komputera, monitora i klawiatury, a także odpowiedniego, wyprofilowanego krzesła umożliwi mniej obciążającą fizycznie i psychicznie pracę z komputerem.

Minimalne wymagania, które powinno prawidłowo spełniać stanowisko do pracy z komputerem to:

• unikanie instalowania wielu komputerów w jednym pomieszczeniu dla ograniczenia hałasu

• ekran powinien znajdować się w odległości 1.5-2 przekątnych od oczu

• na jednej osi należy umieścić monitor i przedmiot najczęściej obserwowany (np. tekst nad którym się pracuje)

• przenoszenie wzroku z jednego obiektu stanowiska na drugi nie powinno wymagać ruchów głowy

• odległość pomiędzy stanowiskami nie powinna być mniejsza niż 1.5 metra

• najmniejsza odległość pomiędzy dwoma monitorami to 0.5 metra

• wilgotność powietrza w miejscu pracy z komputerem powinna wynosić powyżej 30%

• sztuczne oświetlenie nie może być skierowane bezpośrednio na ekran.

Znajomość tych podstawowych wytycznych sprawia, że coraz częściej mamy przy komputerowych stanowiskach pracy do czynienia z ergonomią koncepcyjną, czyli stosowaniem zasad ergonomii już na etapie planowania stanowiska pracy.

Prawidłowa postawa podczas korzystania z komputera: należy zwrócić uwagę na odpowiednie ustawienie monitora i luźne ułożenie rąk. Regulowany fotel, podpórka pod stopy i dużo wolnego miejsca na nogi mają niebagatelne znaczenie dla dobrego samopoczucia podczas wielogodzinnej pracy. Poza tym nie należy zapominać o krótkich (3 min) przerwach co godzinę oraz o wzmacniających ćwiczeniach gimnastycznych

 

rys. 1 Ergonomiczne stanowisko komputerowe

---