INSTRUKCJA

PRACA PRZY URZĄDZENIACH I INSTALACJACH ENERGETYCZNYCH

1. Określenia użyte w instrukcji.

2. Organizacja bezpiecznej pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych.

1. Podział prac i formy wydawania poleceń, kwalifikacje i obowiązki pracowników w zakresie organizacji bezpiecznej pracy.

2. Polecenie pisemne wykonania pracy - przepisy szczegółowe.

3. Przygotowanie miejsca pracy i dopuszczenie do pracy na polecenie.

4. Wykonywanie i zakończenie pracy na polecenie.

1. Zasady wykonywania prac przy urządzeniach i instalacjach energetycznych.

1. Zasady ogólne wykonywania prac przy urządzeniach i instalacjach energetycznych.

2. Zasady wykonywania prac przy kotłach oraz urządzeniach i sieciach cieplnych.

3. Zasady wykonywania prac przy urządzeniach nawęglania.

4. Zasady wykonywania prac przy urządzeniach hydrotechnicznych.

5. Zasady wykonywania prac przy urządzeniach i instalacjach gazowych.

6. Zasady wykonywania prac przy urządzeniach i instalacjach gazowych.

7. Zasady wykonywania prac przy urządzeniach elektroenergetycznych.

1. Bezpieczeństwo i higiena pracy.

1. BHP w Elektrowniach i Elektrociepłowniach - postanowienia ogólne.

2. Sprzęt ochronny.

3. BHP w kotłowniach i przy urządzeniach nawęglania.

4. BHP przy składowaniu i transporcie paliwa.

• Przepisy szczegółowe dotyczące paliwa płynnego

• Wymiary stref zagrożenia wybuchem

1. BHP przy urządzeniach gazowych.

2. Przepisy szczegółowe dotyczące zużywania gazu ziemnego.

• Przepisy ogólne dla oddziałów i pomieszczeń Elektrowni i Elektrociepłowni, w których usytuowane są urządzenia lub instalacje gazowe

• Wykonywanie robót gazoniebezpiecznych

5. Rodzaj urządzeń, instalacji i sieci energetycznych, przy których eksploatacji wymagane jest posiadanie świadectwa kwalifikacji.

1. Grupa 1. Urządzenia,i instalacje i sieci energetyczne wytwarzające, przetwarzające, przesyłające i zużywające energię elektryczną.

2. Grupa 2. Urządzenia wytwarzające , przetwarzające i zużywające ciepło oraz inne urządzenia energetyczne.

3. Grupa 3. Urządzenia , instalacje i sieci gazowe wytwarzające, przetwarzające , magazynujące i zużywające paliwa gazowe.

1. Wykaz rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby.

2. Wykaz rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej.

3. Stosowanie znaków ostrzegawczych przy prowadzeniu prac przy urządzeniach elektroenergetycznych i energetycznych.

1. Wykaz znaków obowiązujących, ich cel oraz gdzie i kiedy je należy umieścić.

2. Odpowiedzialność.

1. Wykaz aktów prawnych, które stanowiły podstawę do napisania instrukcji.

I. Określenia użyte w instrukcji

Miejsce pracy - odpowiednio przygotowane i oznaczone stanowisko pracy lub określona strefa pracy przygotowana w zakresie niezbędnym dla bezpiecznego wykonywania pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych.

Urządzenia energetyczne - urządzenia techniczne stosowane w procesach wytwarzania, przetwarzania, przesyłania i dystrybucji, magazynowania oraz użytkowania paliw i energii.

Instalacja energetyczna - urządzenia energetyczne z układami połączeń między nimi.

Sieć cieplna - urządzenia i instalacje służące do przesyłania i dystrybucji ciepła z układami połączeń między nimi.

Instalacja gazowa - urządzenia gazowe z układami połączeń między nimi, zasilane z sieci gazowej, znajdującej się na terenie i w obiekcie odbiorcy.

Pomieszczenie lub teren ruchu energetycznego - odpowiednio wydzielone pomieszczenie lub teren bądź część pomieszczenia lub terenu albo przestrzeni w budynkach lub poza budynkami, w których zainstalowane są urządzenia energetyczne, dostępne tylko dla upoważnionych osób.

Instrukcja eksploatacji - zatwierdzona przez pracodawcę instrukcja określająca procedury i zasady wykonywania czynności niezbędnych przy eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznych, opracowana na podstawie odrębnych przepisów, Polskich Norm oraz dokumentacji producenta.

Świadectwo kwalifikacyjne - świadectwo stwierdzające spełnienie przez daną osobę odpowiednich wymagań kwalifikacyjnych do wykonywania pracy na stanowisku dozoru lub eksploatacji w ustalonym zakresie: obsługi, konserwacji, napraw, kontrolno-pomiarowym, montażu dla określonych rodzajów urządzeń i instalacji energetycznych, uzyskane w trybie
i na zasadach określonych w odrębnych przepisach [4].

Pracownicy uprawnieni - pracownicy posiadający sprawdzone i właściwe kwalifikacje w zakresie eksploatacji danego rodzaju urządzeń i instalacji energetycznych, potwierdzone świadectwem kwalifikacyjnym.

Pracownicy upoważnieni - pracownicy, którzy w ramach swoich obowiązków służbowych lub na podstawie polecenia służbowego wykonują określone prace.

Zespół pracowników - grupa pracowników, w której skład wchodzą co najmniej dwie osoby wykonujące pracę.

Zespół pracowników kwalifikowanych - grupa pracowników, w której co najmniej połowa, lecz nie mniej niż dwie osoby, posiada ważne świadectwa kwalifikacyjne.

Osoby postronne - osoby nie wchodzące w skład zespołu wykonującego pracę i nie będące osobami funkcyjnymi związanymi z organizacją określonej pracy.

Poleceniodawca - pracownik upoważniony pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji energetycznych do wydawania pleceń na wykonanie pracy, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru.

Koordynujący - wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik komórki organizacyjnej sprawującej dozór nad eksploatacją urządzeń i instalacji energetycznych, przy których będzie wykonywana praca, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru.

Dopuszczający - wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji i upoważniony pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji energetycznych do wykonywania czynności łączeniowych w celu przygotowania miejsca pracy.

Nadzorujący - wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru lub eksploatacji, wykonujący wyłącznie czynności nadzoru.

Kierujący zespołem pracowników - wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji, kierujący zespołem pracowników.

Kierujący zespołem nie będącym zespołem pracowników kwalifikowanych - pracownik posiadający umiejętności zawodowe w zakresie wykonywanej pracy, przeszkolony w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracownik ten nie musi posiadać świadectwa kwalifikacyjnego zezwalającego na pracę przy urządzeniach i instalacjach energetycznych.

Kierownik robót - wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru, do koordynacji prac, gdy w jednym obiekcie energetycznym jednocześnie pracuje więcej niż jeden zespół pracowników.

Urządzenia i instalacje energetyczne nieczynne - urządzenia i instalacje energetyczne, do których za pomocą istniejących łączników i armatury nie ma możliwości podania czynników stwarzających zagrożenie.

Urządzenie powszechnego użytku - urządzenie energetyczne przeznaczone do indywidualnych potrzeb ludności lub używane w gospodarstwach domowych.

Prace wykonywane w pobliżu napięcia lub pod napięciem - prace wykonywane wokół nie osłoniętych urządzeń i instalacji elektroenergetycznych lub ich części znajdujących się pod napięciem.

Zbiorniki - zbiorniki, kanały, studnie, studzienki kanalizacyjne, wnętrza urządzeń technicznych i inne zamknięte przestrzenie, do których wejście odbywa się przez włazy lub otwory o niewielkich rozmiarach lub jest w inny sposób utrudnione.

Uziemiacz przenośny - zespół składający się z jednego lub wielu zacisków fazowych, zacisku uziomowego oraz przewodu lub przewodów łączących te zaciski.

Uziemiacz przenośny lekki - uziemiacz przenośny wielozaciskowy, którego przewód uziemiający ma przekrój mniejszy niż przewód zwierający, przeznaczony do stosowania
w liniach i stacjach (rozdzielniach) sieci elektroenergetycznych o napięciu znamionowym niższym niż 110kV.

Zwieracz - urządzenie przenośne zwierające wszystkie fazy urządzenia elektroenergetycznego wraz z przewodem ochronnym i neutralnym, dostosowane do mocy zwarcia urządzenia elektroenergetycznego, mające zastosowanie w liniach i instalacjach elektroenergetycznych o napięciu znamionowym do 1kV.

Zwieracz lekki - urządzenie przenośne zwierające wszystkie fazy urządzenia elektroenergetycznego wraz z przewodem ochronnym i neutralnym, dostosowane do zastosowanych czynnych zabezpieczeń. Zwieracz lekki może mieć zastosowanie, np. w instalacjach elektroenergetycznych oraz w przyłączach o napięciu znamionowym do 1kV jako zabezpieczenie przed pojawieniem się napięcia od strony instalacji odbiorczej.

Uziemnik - aparat z napędem ręcznym lub maszynowym, przeznaczony do uziemiania obwodów elektroenergetycznych.

II. Organizacja bezpiecznej pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych

Podział prac i formy wydawania poleceń, kwalifikacje i obowiązki pracowników w zakresie organizacji bezpiecznej pracy.

1. Prace na czynnych urządzeniach i instalacjach energetycznych mogą być wykonywane na polecenie pisemne, ustne lub bez polecenia.

2. Bez polecenia dozwolone jest wykonywanie:

1. Czynności związanych z ratowaniem zdrowia i życia ludzkiego.

2. Zabezpieczenia urządzeń i instalacji przed zniszczeniem.

3. Przez uprawnione i upoważnione osoby do prac eksploatacyjnych określonych w instrukcjach.

3. Na polecenie ustne można wykonywać - wszystkie prace z wyjątkiem tych, dla których wymagane jest polecenie pisemne.

4. Na polecenie pisemne należy wykonywać:

1. Prace w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego, przy zastosowaniu odpowiednich środków zabezpieczających zdrowie i życie.

2. Prace wykonywane przez pracowników nie będących pracownikami zakładu prowadzącego eksploatację danego urządzenia i instalacji, z wyjątkiem prac, dla których czynności związane z dopuszczeniem do pracy ustalono odrębnie na piśmie.

3. Prace dla których prowadzący eksploatację urządzeń i instalacji energetycznych lub poleceniodawca uzna to za niezbędne.

5. Do prac wykonywanych przy urządzeniach i instalacjach energetycznych w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego należy zaliczyć w szczególności prace:

1. Wewnątrz komór paleniskowych kotłów, kanałów spalin, elektrofiltrów, walczaków kotła, zasobników, kanałów i lejów zsypowych oraz w zbiornikach paliw płynnych i gazowych.

2. Wewnątrz zasobników węgla, pyłu węglowego, żużla i popiołu oraz innych zbiorników i pomieszczeń, w których mogą znajdować się gazy lub ciecze trujące, żrące, duszące, palne lub wybuchowe.

3. W obiegach przygotowania pyłu węglowego, wewnątrz młynów węglowych, przy wentylatorach młynowych, cyklonach i separatorach.

4. Wymagające odkrycia kadłubów turbin, wymontowania wirników turbiny i generatora oraz naprawy i wyważania tych wirników.

5. W obiegach wody elektrowni i elektrociepłowni wymagające wejścia do kanałów, rurociągów, rur ssawnych i zbiorników, jak również prace na ujęciach i zrzutach wody wykonywane z pomostów, łodzi lub barek oraz prowadzone pod powierzchnią wody.

6. Konserwacyjne, modernizacyjne i remontowe przy urządzeniach elektroenergetycznych znajdujących się pod napięciem.

7. Wykonywane w pobliżu nie osłoniętych urządzeń elektroenergetycznych lub ich części, znajdujących się pod napięciem.

8. Przy wyłączonych spod napięcia, lecz nie uziemionych urządzeniach elektroenergetycznych lub uziemionych w taki sposób, że żadne z uziemień - uziemiaczy nie jest widoczne z miejsca pracy.

9. Przy opuszczaniu i zawieszaniu przewodów na wyłączonych spod napięcia elektroenergetycznych liniach napowietrznych w przęsłach krzyżujących drogi kolejowe, wodne i kołowe.

10. Związane z identyfikacją i przecinaniem kabli elektroenergetycznych.

11. Przy spawaniu, lutowaniu, wymianie stojaków oraz pojedynczych ogniw i całej baterii
    w akumulatorniach.

12. Przy wyłączonym spod napięcia torze dwutorowej elektroenergetycznej linii napowietrznej o napięciu 1kV i powyżej, jeżeli drugi tor linii pozostaje pod napięciem.

13. Przy wyłączonych spod napięcia lub znajdujących się w budowie elektroenergetycznych liniach napowietrznych, które krzyżują się w strefie ograniczonej uziemieniami ochronnymi z liniami znajdującymi się pod napięciem lub mogącymi znaleźć się pod napięciem i przewodami trakcji elektrycznej.

14. Przy wykonywaniu prób i pomiarów, z wyłączeniem prac wykonywanych stale przez upoważnionych pracowników w ustalonych miejscach (np. laboratoria, stacje prób, pogotowie energetyczne).

15. Konserwacyjne i remontowe przy urządzeniach rozładowczych paliw płynnych i gazowych, jak rurociągi spustowe i pompy rozładowcze wraz z ich instalacjami.

16. Przy neutralizatorach radioizotopowych i wysokonapięciowych stosowanych do neutralizacji ładunków elektrostatycznych.

17. W wykopach wykonywanych przy naprawach lub przeglądach gazociągów lub innych urządzeń gazowniczych.

18. Przy remontach lub wymianie pomp głębinowych, zaworów, rurociągach i zbiornikach niebezpiecznych środków chemicznych i ścieków poregeneracyjnych.

19. Wymagające stosowania chemicznych środków służących do czyszczenia kotłów, rurociągów, zbiorników ciśnieniowych, odwadniaczy, odolejaczy i zasobników ciśnieniowych.

20. Wewnątrz zbiorników i pomieszczeń, w których znajduje się lub może być doprowadzone sprężone powietrze, na rurociągach sprężonego powietrza o nadciśnieniu roboczym równym lub większym od 50kPa, wymagających demontażu armatury lub odcinka rurociągu albo elementów sprężarki.

21. Na rurociągach wody, pary wodnej, sprężonego powietrza, oleju, mazutu, instalacjach gaśniczych o nadciśnieniu roboczym równym lub większym od 50kPa, wymagających demontażu armatury lub odcinka rurociągu, albo naruszenia podpór i zawieszeń rurociągów.

22. W zamkniętych kanałach rurociągów sieci cieplnych, studniach i rurociągach.

23. Przy, na i w zamknięciach wodnych oraz przy czyszczarkach kart i przy studniach przelewowych.

24. W pomieszczeniach i strefach zagrożonych pożarem lub wybuchem.

25. Inne prace, niż wyżej wymienione, uznane przez osoby dozoru za szczególnie niebezpieczne.

6. Prowadzący eksploatację urządzeń i instalacji energetycznych jest obowiązany prowadzić wykazy poleceniodawców, określające zakres udzielonego im upoważnienia.

7. Poleceniodawcą powinien być pracownik upoważniony pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji energetycznych do wydawania poleceń na wykonanie pracy posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru.

8. Do obowiązków poleceniodawcy należy w szczególności:

1. Ustalenie rodzaju polecenia (pisemne, ustne).

2. Określenie zakresu, rodzaju, miejsca i terminu wykonania pracy.

3. Określenie wymagań dotyczących środków i warunków bezpiecznego wykonania pracy (zarówno w miejscu pracy jak i bezpośrednim sąsiedztwie) oraz sposobu zabezpieczenia przeciwpożarowego prac niebezpiecznych pożarowo prowadzonych w obszarach i strefach zagrożonych pożarem lub wybuchem.

4. Wyznaczenie pracowników o odpowiednich kwalifikacjach, odpowiedzialnych za organizację pracy, przygotowanie miejsca pracy i wykonanie pracy, pełniących funkcję:

• Dopuszczającego lub koordynującego - przez podanie stanowiska służbowego lub imiennie.

• Kierownika robót, nadzorującego lub kierującego zespołem pracowników - imiennie.

• Wyznaczenie liczby pracowników skierowanych do pracy.

• Określenie w poleceniu planowanych przerw w pracy i wymaganych warunków do spełnienia w czasie przerwy.

• Prowadzenie ewidencji poleceń (pisemnych i ustnych).

• Przy poleceniu ustnym poleceniodawca zobowiązany jest omówić warunki pracy z kierującym zespołem (nadzorującym) i dopuszczającym.

9. Koordynującym powinien być pracownik komórki organizacyjnej sprawującej dozór nad eksploatacją urządzeń i instalacji energetycznych, przy których będzie wykonywana praca, posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru.

10. W przypadku, gdy dozór nad ruchem urządzeń lub instalacji energetycznych, przy których będzie wykonywana praca, jest prowadzony przez różne komórki organizacyjne zakładu, koordynującym powinna być uprawniona osoba dozoru jednej z tych komórek.

11. Jeżeli dozór nad ruchem urządzeń lub instalacji energetycznych, przy których będzie wykonywana praca, jest sprawowany przez poleceniodawcę, koordynującym powinien być sam poleceniodawca.

12. Do obowiązków koordynującego w szczególności należy:

1. Skoordynowanie wykonania prac, określonych w poleceniu, z ruchem urządzeń i instalacji energetycznych (również w przypadkach, gdy przygotowanie miejsca pracy związane jest z wyłączeniem urządzeń będących w operatywnym kierownictwie różnych jednostek organizacyjnych).

2. Określenie czynności łączeniowych związanych z przygotowaniem miejsca pracy.

3. Wydanie zezwoleń na przygotowanie miejsc pracy, dopuszczenie do pracy i likwidację miejsc pracy.

4. Podjęcie decyzji o uruchomieniu urządzeń i instalacji energetycznych, przy których była wykonywana praca.

5. Zapisanie w dokumentacji eksploatacyjnej ustaleń wynikających z pkt a, b, c, d.

13. Dopuszczający jest to wyznaczony przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji i upoważniony pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji energetycznych do wykonywania czynności łączeniowych w celu przygotowania miejsca pracy.

14. Do obowiązków dopuszczającego należy:

1. Przygotowanie miejsca pracy wraz z wywieszeniem tablic ostrzegawczych.

2. Dopuszczenie do wykonywania pracy.

3. Sprawdzenie wykonania pracy.

4. Zlikwidowanie miejsca pracy po jej zakończeniu i powiadomienie o tym koordynującego.

5. Prowadzenie ewidencji dopuszczeń do pracy w książkach przebiegu służby.

15. Nadzorujący jest to pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru lub eksploatacji wyznaczony przez poleceniodawcę, jeżeli:

1. Pracę wykonywać będzie zespół pracowników nie będący zespołem pracowników kwalifikowanych lub kierujący zespołem nie posiada świadectwa kwalifikacyjnego.

2. Poleceniodawca uzna to za konieczne ze względu na szczególny charakter i warunki wykonywania pracy.

1. Do obowiązków nadzorującego należy:

1. Sprawdzenie przygotowania miejsca pracy z prawidłowym oznakowaniem zgodnie z pkt. 8.1 instrukcji i jego przyjęcie od dopuszczającego, jeżeli zostało przygotowane właściwie.

2. Zaznajomienie nadzorowanych pracowników z warunkami bezpiecznego wykonania pracy.

3. Sprawowanie ciągłego nadzoru nad pracownikami, aby nie przekraczali granicy wyznaczonego miejsca pracy.

4. Powiadomienie dopuszczającego o zakończeniu pracy.

Nadzorujący nie może wykonywać innych prac poza nadzorowaniem !

1. Funkcję kierującego zespołem pracowników kwalifikowanych powinien pełnić pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne, właściwe dla określonego w poleceniu zakresu pracy i rodzaju urządzeń i instalacji energetycznych, przy których będzie wykonywana praca. W przypadku zespołu, nie będącego zespołem pracowników kwalifikowanych - może pełnić osoba nie posiadająca świadectwa kwalifikacyjnego, a posiadająca umiejętności zawodowe w zakresie wykonywanej pracy, przeszkolona w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

2. Do obowiązków kierującego zespołem pracowników kwalifikowanych należy:

1. Dobór pracowników o umiejętnościach zawodowych odpowiednich do wykonania poleconej pracy.

2. Sprawdzenie przygotowania miejsca pracy z prawidłowym oznakowaniem i jego przyjęcie od dopuszczającego, jeżeli zostało przygotowane właściwie.

3. Zaznajomienie podległych pracowników ze sposobem przygotowania miejsca pracy, występującymi zagrożeniami w miejscu pracy i w bezpośrednim sąsiedztwie oraz warunkami i metodami bezpiecznego wykonywania pracy.

4. Zapewnienie wykonania pracy w sposób bezpieczny.

5. Egzekwowanie od członków zespołu stosowania właściwych środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz właściwych narzędzi i sprzętu.

6. Zapewnienie w miejscu pracy wymaganego sprzętu pożarniczego w przypadku, gdy prowadzone prace są niebezpieczne pożarowo.

7. Nadzorowanie przestrzegania przez podległych pracowników przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej w czasie wykonywania pracy.

8. Powiadamianie dopuszczającego o zakończeniu pracy lub przerwie w pracy.

19. Do obowiązków kierującego zespołem nie będącym zespołem pracowników kwalifikowanych należy:

1. Dobór pracowników o umiejętnościach zawodowych odpowiednich do wykonania poleconej pracy.

2. Zapewnienie wykonania pracy w sposób bezpieczny.

3. Egzekwowanie od członków zespołu stosowania właściwych środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz właściwych narzędzi i sprzętu,

4. Zapewnienie w miejscu pracy wymaganego sprzętu pożarniczego w przypadku, gdy prowadzone prace są niebezpieczne pożarowo.

5. Nadzorowanie przestrzegania przez podległych pracowników przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej w czasie wykonywania pracy.

1. Do obowiązków członków zespołu pracowników należy:

1. Wykonywanie pracy zgodnie z zasadami i przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisami ochrony przeciwpożarowej oraz poleceniami i wskazówkami kierującego zespołem.

2. Stosowanie narzędzi, odzieży ochronnej i roboczej oraz sprzętu ochrony osobistej, wymaganych przy wykonywaniu danego rodzaju prac.

3. Powiadamianie kierującego zespołem o konieczności przerwania pracy w razie braku możliwości jej wykonania zgodnie z zasadami i przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy lub ochrony przeciwpożarowej.

4. Nieopuszczanie miejsca pracy bez zgody kierującego zespołem.

1. W przypadku, gdy na jednym obiekcie energetycznym wykonuje prace jednocześnie więcej niż jeden zespół pracowników, należy wyznaczyć kierownika robót, jeżeli poleceniodawca uzna to za konieczne.

2. Kierownik robót jest to wyznaczany przez poleceniodawcę pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru.

3. Do obowiązków kierownika robót należy koordynowanie pracy różnych zespołów pracowników, w celu wyeliminowania zagrożeń wynikających z ich jednoczesnej pracy na jednym obiekcie.

Polecenie pisemne wykonania pracy - przepisy szczegółowe

1. Polecenie pisemne wykonania pracy powinno być wystawione w dwóch lub trzech egzemplarzach.

2. W dwóch egzemplarzach polecenie wystawia się w większości wykonywanych prac:

1. Kierującemu zespołem i przekazuje dopuszczającemu.

2. Na prace wykonywane przez jeden zespół pracowników w jednym miejscu pracy.

3. W trzech egzemplarzach polecenie wystawia się w następujących przypadkach:

1. Przy wyznaczeniu kierownika robót.

2. Przy przekazywaniu polecenia za pośrednictwem środków łączności.

3. Przy pracach gdzie wyznaczony jest nadzorujący.

4. Dozwolone jest wystawianie jednego polecenia pisemnego na takie same prace wykonywane przez jeden zespół pracowników kolejno w innych miejscach pracy, gdy zespół pracuje w tym samym czasie tylko w jednym miejscu, a warunki bezpiecznego wykonania pracy są takie same we wszystkich miejscach.

5. Miejsce pracy dla prac wykonywanych w budynkach powinno być ograniczone do jednego pomieszczenia lub strefy wyznaczonej w poleceniu. Poleceniodawca może dopuścić wykonywanie prac przez jednego lub kilku pracowników zespołu w różnych pomieszczeniach, dokonując odpowiedniego zapisu w poleceniu. Wykonujący prace w różnych pomieszczeniach powinni posiadać ważne świadectwo kwalifikacyjne.

6. Polecenie wykonania pracy jest ważne na czas określony przez poleceniodawcę.

1. W razie potrzeby poleceniodawca może w poleceniu dokonać zmiany uprzednio podanych terminów wykonania pracy oraz zmiany liczby pracowników w składzie zespołu.

2. W poleceniu pisemnym wykonania pracy zmiany terminów i liczby pracowników, powinny być odnotowane w odpowiedniej rubryce.

3. Inne niż w/w zmiany lub poprawki w treści polecenia są zabronione.

7. Wzór polecenia pisemnego na wykonanie pracy stanowi zał. nr1 do niniejszej instrukcji.

8. Polecenia wykonania pracy powinny być rejestrowane przez poleceniodawcę w rejestrze poleceń, przy czym w przypadku polecenia ustnego powinna być odnotowana jego treść.

9. Rejestr poleceń pisemnych powinien zawierać:

1. Numer polecenia, datę jego wystawienia i nazwisko poleceniodawcy.

2. Obiekt, miejsce i rodzaj pracy.

3. Przewidywaną datę i godzinę rozpoczęcia oraz zakończenia pracy.

4. Stanowisko, nazwisko, datę i podpis odbierającego polecenie.

10. Rejestr poleceń ustnych powinien zawierać:

1. Numer polecenia, datę wydania polecenia i nazwisko poleceniodawcy.

2. Stanowisko i nazwisko dopuszczającego do pracy.

3. Datę i godzinę rozpoczęcia i zakończenia pracy, treść polecenia (obiekt, miejsce i rodzaj pracy oraz warunki i środki bezpiecznego wykonania pracy).

4. Nazwisko i podpis kierującego zespołem, liczbę osób w zespole.

5. Podpis przyjmującego polecenie (jeżeli polecenie zostało przekazane za pomocą technicznych środków łączności to przekazujący wpisuje w tym miejscu imię i nazwisko odbierającego).

11. Ewidencje dopuszczeń do pracy na polecenie pisemne (prowadzi dopuszczający) powinien zawierać:

1. Numer i datę polecenia oraz nazwisko poleceniodawcy.

2. Datę i godzinę dopuszczenia do pracy oraz datę i godzinę zakończenia pracy.

3. Wykonane czynności łączeniowe oraz zastosowane środki zabezpieczające miejsce pracy.

4. Nazwisko kierującego zespołem pracowników lub nadzorującego.

12. Ewidencje dopuszczeń do pracy na polecenie ustne (prowadzi dopuszczający) powinien zawierać:

1. Nazwisko poleceniodawcy.

2. Nazwisko kierującego zespołem pracowników lub nadzorującego.

3. Miejsce i rodzaj pracy.

4. Zastosowane środki zabezpieczające miejsce pracy oraz wykonane czynności łączeniowe.

5. Datę i godzinę rozpoczęcia oraz zakończenia pracy.

13. Dozwolone jest przekazywanie polecenia pisemnego środkami łączności. W tym przypadku polecenie wypełnia się w trzech egzemplarzach:

1. Jeden egzemplarz wypełnia poleceniodawca.

2. Drugi i trzeci egzemplarz wypełnia przyjmujący polecenie.

14. Przy telefonicznym lub radiowym przekazaniu polecenia pisemnego na pracę poleceniodawca dyktuje tekst (w formie telefonogramu lub radiogramu), a odbierający wypełnia blankiet polecenia, którego treść odczytuje poleceniodawcy.

1. Po telefonicznym lub radiowym przyjęciu polecenia pisemnego na wykonanie pracy zamiast podpisu poleceniodawcy wpisuje się jego imię i nazwisko, pod którym przyjmujący dopisuje adnotację "tekst przyjął" i składa własnoręczny podpis.
   W przypadku jakichkolwiek wątpliwości, przyjmujący nawiązuje łączność z poleceniodawcą w celu sprawdzenia jego autentyczności.

2. Po przyjęciu polecenia za pośrednictwem poczty elektronicznej (w sieci komputerowej wewnętrznej lub poprzez sieć internetu) przyjmujący dokonuje wydruku polecenia w dwóch egzemplarzach (dla dopuszczającego i kierującego zespołem) i za pomocą łączności radiowej lub telefonicznej sprawdza jego autentyczność oraz dokonuje podpisu jak przy telefonicznym przyjęciu polecenia.

15. Polecenia pisemne wykonania prac należy przechowywać przez okres 30 dni od daty zakończenia pracy:

1. Oryginał polecenia przechowuje poleceniodawca.

2. Kopię polecenia pisemnego na wykonanie pracy przechowuje dopuszczający.

Przygotowanie miejsca pracy i dopuszczenie do pracy na polecenie

1. Przygotowania miejsca pracy i dopuszczenia do pracy dokonuje dopuszczający.

2. Przygotowanie miejsca pracy polega na:

1. Uzyskaniu zezwolenia na rozpoczęcie przygotowania miejsca pracy od koordynującego, jeżeli koordynujący został wyznaczony.

2. Uzyskaniu od koordynującego potwierdzenia o wykonaniu niezbędnych przełączeń oraz zezwolenia na dokonanie przełączeń i założenie odpowiednich urządzeń zabezpieczających, przewidzianych do wykonania przez dopuszczającego.

3. Wyłączeniu urządzeń z ruchu, w zakresie określonym w poleceniu i uzgodnionym z koordynującym.

4. Zablokowaniu napędów łączników, zaworów, zasuw w sposób uniemożliwiający przypadkowe uruchomienie wyłączonych urządzeń lub doprowadzenie czynnika.

5. Sprawdzeniu, że w miejscu pracy w wyłączonych urządzeniach zostało usunięte zagrożenie - napięcie, ciśnienie, temperatura, woda, para, gaz.

6. Zastosowaniu wymaganych zabezpieczeń na wyłączonych urządzeniach - np. uziemienie urządzeń elektroenergetycznych, założenie zaślepek przy urządzeniach cieplno-mechanicznych i ciepłowniczych, zastawek przy urządzeniach hydrotechnicznych, zasłon na źródła promieniowania jonizującego.

7. Założeniu ogrodzeń i osłon w miejscu pracy stosownie do występujących potrzeb.

8. Oznaczeniu miejsca pracy i wywieszeniu tablic ostrzegawczych - w tym również w miejscach zdalnego sterowania napędami wyłączonych urządzeń.

9. Sprawdzeniu wyposażenia miejsca pracy w wymagany sprawny sprzęt pożarniczy, w przypadku wykonywania prac niebezpiecznych pożarowo.

3. Przy wykonywaniu czynności związanych z przygotowaniem miejsca pracy może brać udział (pod nadzorem dopuszczającego) członek zespołu, który będzie wykonywał pracę, jeżeli jest pracownikiem uprawnionym.

4. Zamknięcie uziemników i nałożenie uziemiaczy przenośnych powinno być każdorazowo odnotowane w dokumentacji eksploatacyjnej i odwzorowane na schemacie operacyjnym urządzeń, jeżeli schemat taki istnieje.

5. Dopuszczenie do pracy polega na:

1. Sprawdzeniu przygotowania miejsca pracy w tym prawidłowego oznaczenia i wywieszenia tabliczek ostrzegawczych przez dopuszczającego i kierującego zespołem pracowników lub nadzorującego.

2. Wskazaniu zespołowi pracowników miejsca pracy.

3. Pouczeniu zespołu pracowników o warunkach pracy oraz wskazaniu zagrożeń występujących w sąsiedztwie miejsca pracy.

4. Udowodnieniu, że w miejscu pracy zagrożenie nie występuje.

5. Ustaleniu drogi ewakuacyjnej na wypadek, gdyby zagrożenie powstało.

6. Potwierdzeniu dopuszczenia do pracy podpisami w odpowiednich rubrykach dwóch egzemplarzy polecenia pisemnego oraz w rejestrze dopuszczeń prowadzonym przez dopuszczającego.

1. Rozpoczęcie pracy jest dozwolone po uprzednim przygotowaniu miejsca pracy i dopuszczeniu do pracy. Po dopuszczeniu do pracy za stan zabezpieczeń miejsca pracy odpowiada osoba, która je przyjęła.

2. Po dopuszczeniu do pracy na polecenie pisemne oryginał tego polecenia powinien być przekazany kierującemu zespołem pracowników lub nadzorującemu (jeżeli nadzorujący został wyznaczony), a kopia polecenia powinna pozostać u dopuszczającego, drugą kopię zatrzymuje kierownik robót (jeżeli został wyznaczony).

Wykonywanie i zakończenie pracy na polecenie

1. Prace przy urządzeniach energetycznych i instalacjach mogą być wykonywane tylko przy zastosowaniu sprawdzonych metod i technologii.

2. Dopuszcza się wykonywanie prac przy zastosowaniu nowych metod i technologii pod warunkiem wykonywania tych prac w oparciu o specjalnie dla nich opracowane instrukcje.

3. Pracownik, na którego wystawiono polecenie pisemne, powinien je (oryginał polecenia) mieć przy sobie w czasie wykonywania pracy.

4. Przy wykonywaniu prac na polecenie jest zabronione:

1. Rozszerzanie pracy poza zakres i miejsce określone w poleceniu.

2. Dokonywanie zmian położenia napędów, aparatury i armatury odcinającej, użytej do przygotowania miejsca pracy, usuwanie ogrodzeń, osłon, barier, zaślepek i tablic ostrzegawczych oraz zdejmowanie uziemiaczy, jeżeli ich zdjęcie nie zostało przewidziane w poleceniu.

5. Jeżeli w czasie pracy warunki bezpiecznego jej wykonywania nie pozwalają kierującemu zespołem pracowników na bezpośredni udział w pracy z jednoczesnym pełnieniem funkcji nadzoru i kontroli, nie powinien on bezpośrednio wykonywać tej pracy, a wykonywać tylko czynności nadzorowania zespołu pracowników.

6. W razie konieczności opuszczenia miejsca pracy przez kierującego zespołem pracowników lub nadzorującego, dalsze wykonywanie pracy powinno być przerwane, zespół pracowników wyprowadzony z miejsca pracy, a miejsce pracy odpowiednio zabezpieczone przed dostępem osób postronnych.

7. Po przerwaniu pracy wykonywanej na polecenie, jej wznowienie może nastąpić po ponownym dopuszczeniu do pracy.

8. Nie wymaga się ponownego dopuszczenia do pracy po przerwie, jeżeli:

1. W czasie trwania przerwy w pracy zespół pracowników nie opuścił miejsca pracy.

2. Miejsce pracy na czas opuszczenia go przez zespół pracowników zostało zabezpieczone przed dostępem osób postronnych.

1. Kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący, przed wznowieniem pracy po przerwie nie wymagającej ponownego dopuszczenia, jest zobowiązany dokonać dokładnego sprawdzenia zabezpieczenia miejsca pracy.

1. Jeżeli podczas sprawdzania zabezpieczenia miejsca pracy zostanie stwierdzona jego zmiana, wznowienie pracy jest zabronione.

2. decyzji wstrzymania pracy kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący powinien niezwłocznie powiadomić dopuszczającego oraz odnotować przerwę w poleceniu pisemnym wykonania pracy.

2. Po przerwie w pracy wymagającej ponownego dopuszczenia do pracy przed jej wznowieniem, kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący obowiązany jest powiadomić dopuszczającego, a w razie wykonywania pracy na polecenie pisemne przekazać to polecenie dopuszczającemu po uprzednim podpisaniu.

3. Jeżeli w czasie trwania przerwy w pracy przewidywana jest likwidacja miejsca pracy, kierujący zespołem pracowników obowiązany jest przed jego opuszczeniem przez zespół pracowników usunąć z niego materiały, narzędzia i sprzęt oraz powiadomić o tym dopuszczającego.

4. Przy wykonywaniu pracy przez jeden zespół pracowników kolejno w kilku miejscach pracy, dopuszczenie w nowym miejscu pracy może nastąpić po zakończeniu pracy w poprzednim miejscu pracy.
   Samowolna zmiana miejsca pracy jest niedozwolona !

5. Zakończenie pracy na polecenie następuje, jeżeli zakres pracy przewidziany poleceniem został w pełni wykonany.

6. Po zakończeniu pracy kierujący zespołem pracowników lub nadzorujący jest obowiązany:

1. Zapewnić usunięcie materiałów, narzędzi oraz sprzętu,

2. Wyprowadzić zespół pracowników z miejsca pracy,

3. Powiadomić dopuszczającego o zakończeniu pracy - w razie wykonywania pracy na polecenie pisemne, przekazać dopuszczającemu to polecenie po uprzednim podpisaniu.

1. Po zakończeniu pracy dopuszczający do pracy jest obowiązany:

1. Sprawdzić wykonanie pracy zgodnie z zakresem ustalonym w poleceniu i potwierdzić zakończenie pracy.

2. Podpisać polecenie pisemne, jeżeli polecenie pisemne zostało wystawione.

3. Uzyskać zgodę koordynującego na likwidację miejsca pracy oraz przygotowanie urządzeń do ruchu.

4. Zlikwidować miejsce pracy przez usunięcie technicznych środków zabezpieczających użytych do jego przygotowania.

5. Przygotować urządzenia do ruchu i powiadomić o tym koordynującego.

6. Dokonać odpowiedniego wpisu w dokumentacji eksploatacyjnej.

1. W czynnościach związanych z likwidacją miejsca pracy mogą brać udział, pod nadzorem dopuszczającego, kierujący zespołem pracowników i członkowie tego zespołu.

2. Koordynujący zezwala na uruchomienie urządzenia lub instalacji energetycznej, przy której była wykonywana praca, po otrzymaniu informacji od dopuszczającego o gotowości urządzenia do ruchu.

3. Jeżeli praca była wykonywana przez kilka zespołów pracowników, decyzję o uruchomieniu urządzenia lub instalacji energetycznej może podjąć koordynujący po otrzymaniu meldunków, o gotowości urządzenia (instalacji) do ruchu, od wszystkich dopuszczających.

III. Zasady wykonywania prac przy urządzeniach i instalacjach energetycznych

Zasady ogólne wykonywania prac przy urządzeniach i instalacjach energetycznych

1. Każde urządzenie i instalacja energetyczna przed dopuszczeniem do eksploatacji powinny posiadać wymagany odrębnymi przepisami certyfikat na znak bezpieczeństwa, o ile taki obowiązek istnieje, albo posiadać deklarację zgodności z Polskimi Normami wprowadzonymi do obowiązkowego stosowania oraz wymaganiami określonymi odrębnymi przepisami.

2. Wszystkie prace na lub przy urządzeniach i instalacjach energetycznych bez względu na ich zakres, mogą być prowadzone tylko za wiedzą i zgodą pracownika dozoru prowadzącego eksploatację.

3. Urządzenia i instalacje energetyczne powinny być eksploatowane tylko przez upoważnionych pracowników z zachowaniem postanowień określonych w instrukcjach eksploatacji.

4. W każdym miejscu pracy, w którym wykonuje pracę zespół pracowników, powinien być wyznaczony kierujący tym zespołem.

5. W razie gdy jednocześnie w tym samym miejscu wykonują pracę pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców, pracodawcy ci mają obowiązek:

1. Współpracować ze sobą.

2. Wyznaczyć koordynatora sprawującego nadzór na bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu.

3. Ustalić zasady współdziałania uwzględniające sposoby postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń dla zdrowia lub życia pracowników.

6. Przepis ten w niczym nie zmienia ustawowej odpowiedzialności każdego indywidualnego pracodawcy za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w jego zakładzie i nie ogranicza, ani nie zmniejsza odpowiedzialności za szkody spowodowane niedopełnieniem obowiązków w tym zakresie. Celem jego jest jedynie zapewnienie, by działania pracowników kilku firm zatrudnionych w jednym miejscu wykonywania robót nie były ze sobą sprzeczne lub wzajemnie się wykluczające, lecz skoordynowane i wzajemnie harmonijne.

7. Prace rozruchowe, próby techniczne urządzeń i instalacji energetycznych powinny być prowadzone zgodnie z wymaganiami Polskich Norm, odrębnych przepisów, instrukcji eksploatacji oraz uzgodnione z ich użytkownikiem.

8. Urządzenia, instalacje energetyczne lub ich części, przy których będą prowadzone prace konserwacyjne, remontowe lub modernizacyjne, powinny być wyłączone z ruchu, pozbawione czynników stwarzających zagrożenia i skutecznie zabezpieczone przed ich przypadkowym uruchomieniem oraz oznaczone.

9. Jeżeli ruch urządzeń znajdujących się w pobliżu miejsca wykonywania powyższych prac lub w pobliżu miejsca instalowania urządzeń i instalacji energetycznych zagraża bezpieczeństwu pracowników, to urządzenia te powinny być na czas wykonywania tych prac wyłączone z ruchu.

10. W uzasadnionych przypadkach wykonywanie prac konserwacyjnych i remontowych lub przy instalowaniu urządzeń i instalacji energetycznych może być zabezpieczone w inny sposób niż określony powyżej, przy zachowaniu trybu postępowania przewidzianego dla prac wykonywanych w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego.

11. Wymagania wyżej wymienione nie dotyczą prac, dla których zastosowana technologia nie przewiduje wyłączeń urządzeń z ruchu.

12. Miejsce pracy powinno być właściwie przygotowane, oznaczone i zabezpieczone:

1. Elementy ruchome i inne części maszyn, które w razie zetknięcia się z nimi stwarzają zagrożenie, powinny być do wysokości co najmniej 2,5m od poziomu podłogi (podestu) stanowiska pracy osłonięte lub zaopatrzone w inne skuteczne urządzenia ochronne, z wyjątkiem przypadków, gdy spełnienie tych wymagań nie jest możliwe ze względu na funkcję maszyny.

2. Pasy, łańcuchy, taśmy, koła zębate i inne elementy układów napędowych oraz części maszyn zagrażające spadnięciem, znajdujące się nad stanowiskami pracy lub przejściami na wysokości ponad 2,5m od poziomu podłogi, powinny być osłonięte co najmniej od dołu trwałymi osłonami.

1. Wszystkie odcięcia źródeł energii (elektrycznej, mechanicznej, hydraulicznej, pneumatycznej, cieplnej i pozostałych) od miejsc wykonywania pracy podczas napraw, przeglądów i konserwacji urządzeń energetycznych oraz maszyn i sprzętu muszą być oznakowane tablicami z napisami ostrzegawczymi z napisami np. „Nie otwierać” lub innymi, których treść będzie stanowiła jednoznaczne ostrzeżenie przed zmianą położenia urządzenia odcinającego.

2. Zabronione jest:

1. Eksploatowanie urządzeń i instalacji energetycznych bez przewidzianych dla tych urządzeń i instalacji środków ochrony i zabezpieczeń.

2. Dokonywanie zmian środków ochrony i zabezpieczeń przez osoby nieupoważnione.

1. Wykonywanie prac przy urządzeniach i instalacjach energetycznych może być powierzone pracownikom, którzy posiadają wymagane kwalifikacje i umiejętności zawodowe do ich wykonywania, zostali przeszkoleni w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz posiadają aktualne orzeczenia lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku (przy określonego rodzaju pracach).

2. Osoby sprawujące dozór są obowiązane wstrzymać pracę brygady (zespołu), jeżeli stwierdzą, że w miejscu pracy nie są zachowane warunki bezpiecznego jej wykonywania lub nie są przestrzegane przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy lub przeciwpożarowe.

3. Pracownik ma prawo przerwać pracę, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego, jeżeli warunki jej wykonywania nie odpowiadają przepisom bhp lub ppoż. i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom.

4. Jeżeli powstrzymanie się od wykonania pracy nie usuwa zagrożenia, pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.

5. Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia w w/w przypadkach pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

6. Prace w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby, z wyjątkiem prac eksploatacyjnych z zakresu prób i pomiarów, konserwacji i napraw urządzeń i instalacji energetycznych o napięciu znamionowym do 1kV, wykonywanych przez osobę wyznaczoną na stałe do tych prac w obecności pracownika asekurującego, przeszkolonego w udzielaniu pierwszej pomocy.

7. Na powierzchniach wzniesionych na wysokości powyżej 1m nad poziomem podłogi lub ziemi, na których w związku z wykonywaną pracą mogą przebywać pracownicy, lub służących jako przejścia, powinny być zainstalowane balustrady składające się z poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości co najmniej 1,1m i krawężników o wysokości co najmniej 0,15m. Pomiędzy poręczą i krawężnikiem powinna być umieszczona w połowie wysokości poprzeczka lub przestrzeń ta powinna być wypełniona w sposób uniemożliwiający wypadnięcie osób. Wymagania te nie dotyczą ramp przeładunkowych.

8. Jeżeli ze względu na rodzaj i warunki wykonywania prac na wysokości zastosowanie w/w balustrad jest niemożliwe, należy stosować inne skuteczne środki ochrony pracowników przed upadkiem z wysokości, odpowiednie do rodzaju i warunków wykonywania pracy.

9. Przy pracach wykonywanych na rusztowaniach na wysokości powyżej 2m od otaczającego poziomu podłogi lub terenu zewnętrznego oraz na podestach ruchomych wiszących należy w szczególności:

1. Zapewnić bezpieczeństwo przy komunikacji pionowej i dojścia do stanowiska pracy.

2. Zapewnić stabilność rusztowań i odpowiednią ich wytrzymałość na przewidywane obciążenia.

3. Przed rozpoczęciem użytkowania rusztowania należy dokonać odbioru technicznego przez osobę posiadającą odpowiednie uprawnienia.

24. Przy pracach na: słupach, masztach, konstrukcjach wieżowych, kominach, konstrukcjach budowlanych bez stropów, a także przy ustawianiu lub rozbiórce rusztowań oraz przy pracach na drabinach i klamrach na wysokości powyżej 2m nad poziomem terenu zewnętrznego lub podłogi, a także podczas wykonywania prac na galeriach, pomostach, podestach i innych podwyższeniach na wysokości ponad 2m, jeżeli rodzaj pracy wymaga od pracownika wychylania się poza balustradę lub obrys urządzenia, na którym stoi, albo przyjmowania innej wymuszonej pozycji ciała grożącej upadkiem z wysokości, należy w szczególności:

1. Przed rozpoczęciem prac sprawdzić stan techniczny konstrukcji lub urządzeń, na których mają być wykonywane prace, w tym ich stabilność, wytrzymałość na przewidywane obciążenie oraz zabezpieczenie przed nieprzewidzianą zmianą położenia, a także stan techniczny stałych elementów konstrukcji lub urządzeń mających służyć do mocowania linek bezpieczeństwa.

2. Zapewnić stosowanie przez pracowników, odpowiedniego do rodzaju wykonywanych prac, sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości jak: szelki z linką bezpieczeństwa przymocowaną do stałych elementów konstrukcji, szelki bezpieczeństwa z pasem biodrowym (do prac w podparciu - na słupach, masztach itp.).

3. Zapewnić stosowanie przez pracowników hełmów ochronnych przeznaczonych do prac na wysokości.

1. Prace wewnątrz urządzeń i instalacji energetycznych, a w szczególności w kotłach, kanałach, tunelach, zbiornikach, zasobnikach, studzienkach, rurociągach, walczakach, komorach paleniskowych, powinny być wykonywane po usunięciu znajdujących się w nich czynników stwarzających zagrożenie dla zdrowia i życia pracowników, w zespołach składających się co najmniej z dwóch osób, z których jedna pełni funkcję tylko asekuracyjną.

2. Prace w zbiornikach przeznaczonych do przechowywania środków chemicznych należy wykonywać w zespole co najmniej trzyosobowym, w którym jedna osoba pracuje wewnątrz zbiornika, a dwie ubezpieczają ją na zewnątrz.

1. Osoba znajdująca się wewnątrz urządzenia powinna mieć założone szelki bezpieczeństwa z zaczepioną do nich linką, której drugi koniec jest przymocowany do punktu stałego na zewnątrz zbiornika lub trzyma go osoba asekurująca znajdująca się na zewnątrz zbiornika.

2. Przed przystąpieniem do powyższych prac należy sprawdzić czy nie występuje czynnik stwarzający zagrożenie dla zdrowia i życia pracowników i czy zapewniona jest dostateczna zawartość tlenu.

3. Przy wykonywaniu prac spawalniczych wewnątrz urządzeń i instalacji energetycznych butle z acetylenem i tlenem nie mogą się znajdować w ich wnętrzach.

4. W czasie spawania, wnętrza te powinny być oświetlone i skutecznie wentylowane.

1. Przed przystąpieniem do robót ziemnych związanych z pracami przy urządzeniach i instalacjach energetycznych, na terenie przyszłych robót, należy rozpoznać i oznaczyć uzbrojenie podziemne, a w szczególności sieci elektroenergetyczne, telekomunikacyjne, cieplne, gazowe, wodne i inne.

2. W razie wątpliwości należy kopać rowy poszukiwawcze, które do głębokości 40 cm mogą być wykonywane sprzętem zmechanizowanym, a głębiej tylko ręcznie za pomocą łopat.

Zasady wykonywania prac przy kotłach oraz urządzeniach i sieciach cieplnych

1. Prace w kotłach oraz w komorach, kanałach i rurociągach sieci cieplnych nie mogą być wykonywane w temperaturze powyżej 40⁰C. Wyjątkowo w przypadku usuwania awarii dopuszcza się wykonywanie prac w temperaturze powyżej 40⁰C, pod warunkiem zapewnienia pracownikom:

1. Napojów chłodzących i środków obniżających temperaturę powietrza otaczającego bezpośrednio pracownika.

2. Środków ochrony indywidualnej.

3. Przerw w pracy i miejsca odpoczynku na zewnątrz pomieszczenia, ustalanych indywidualnie w zależności od warunków i specyfiki pracy.

4. Osoby asekurującej.

2. Przed każdym wejściem do komory paleniskowej kotła lub przestrzeni zamkniętych należy sprawdzić temperaturę oraz stężenie par lub gazów - czy nie przekracza dopuszczalnych norm.

3. Prace wewnątrz kotłów, a w szczególności w komorach paleniskowych i ciągach konwekcyjnych, powinny być wykonywane po uprzednim:

1. Wygaszeniu, rozprężeniu, wychłodzeniu, przewietrzeniu i zastosowaniu zabezpieczenia w miejscach połączenia kotła z instalacjami lub urządzeniami, które mogą być źródłem zagrożenia dla pracowników.

2. Usunięciu nawisów żużla, cegieł wypadających ze ścian i sklepienia oraz popiołu z lejów, przewodów i zsypów.

1. Pracownicy przed przystąpieniem do pracy przy usuwaniu żużla i popiołu powinni być zabezpieczeni przed oparzeniem i szkodliwym działaniem pyłów i gazów.

1. Żużel i popiół należy gasić w specjalnie do tego celu przeznaczonych miejscach lub pomieszczeniach, przy użyciu urządzeń lub instalacji określonych w instrukcji eksploatacji.

2. Otwieranie włazów i innych otworów komory paleniskowej lub leja żużlowego jest dozwolone tylko przez obsługę kotła w czasie ustabilizowanej pracy kotła i przy podwyższonym podciśnieniu w komorze paleniskowej.

1. Zabronione jest jednoczesne wykonywanie prac wewnątrz kotłów i lejów zsypowych żużla i popiołu bez wymaganego zabezpieczenia.

2. Zabronione jest wykonywanie prac wewnątrz kotłów na dwóch poziomach jednocześnie, przy usytuowaniu stanowisk pracy jednego nad drugim bez wymaganego zabezpieczenia.

3. Włazy do walczaka kotła mogą być otwarte dopiero po sprawdzeniu, że w walczaku nie ma wody lub pary pod ciśnieniem.

4. Wejście do walczaka może nastąpić po jego odłączeniu technologicznym, skutecznym przewietrzeniu oraz zabezpieczeniu przed wystąpieniem czynnika stwarzającego zagrożenia, w sposób określony w instrukcji eksploatacji.

5. Prace remontowe przy sieciach cieplnych powinny być poprzedzone:

1. Zapoznaniem pracowników z aktualną dokumentacją sieci.

2. Uzgodnieniami z właścicielem lub użytkownikiem znajdujących się w pobliżu prowadzonych prac remontowych elementów uzbrojenia technicznego terenu - w przypadku sieci podziemnych.

1. Prace remontowe przy rurociągach i węzłach cieplnych należy wykonywać po:

1. Odłączeniu odcinków remontowanych poprzez zamknięcie armatury odcinającej;
   gdy zachodzi potrzeba, zamknięcia należy dokonać z obydwu stron oraz od strony odgałęzień.

2. Założeniu odpowiedniej zaślepki lub wymontowaniu części rurociągu, jeżeli niewystarczającym zabezpieczeniem jest zamknięcie armatury odcinającej z powodu jej nieszczelności.

3. Zabezpieczeniu armatury odcinającej przed nieprzewidywalną zmianą położenia oraz oznakowaniu jej tablicami ostrzegawczymi z napisem - np. „nie otwierać”.

4. Wygrodzeniu i oznakowaniu miejsc niebezpiecznych.

5. Otwarciu w remontowanym odcinku armatury spustowej, odwadniającej, odpowietrzającej i rozruchowej.

1. Prace remontowe mogą być również wykonywane po odłączeniu i wymontowaniu części rurociągu.

2. Jeżeli wykonywanie prac remontowych wymaga obecności pracowników wewnątrz urządzeń i instalacji cieplnych, a w szczególności wewnątrz rurociągów, zbiorników, wymienników, zasobników, konieczne jest zabezpieczenie remontowanego odcinka rurociągu zaślepkami dostosowanymi do ciśnienia roboczego występującego w czasie pracy sieci lub urządzeń, lub odcięcie dopływu czynnika przez dwa szczelne zawieradła z każdej strony, z której może zagrozić dopływ tego czynnika.

3. Zabezpieczeniem odpowiednim może być również zamknięcie dwóch zawieradeł z możliwością rozprężenia czynnika pomiędzy nimi lub zdemontowanie części rurociągu.

4. Wejście do komór i kanałów sieci cieplnych powinno być poprzedzone kontrolą stężenia gazów i sprawdzeniem, czy wewnątrz znajduje się odpowiednia ilość tlenu w powietrzu.

5. Zabrania się w urządzeniach i instalacjach cieplnych:

1. Sprawdzania obecności gazów za pomocą otwartego ognia.

2. Wykonywania prac remontowych i konserwacyjnych rurociągów polegających na spawaniu, rozkręcaniu połączeń kołnierzowych, wymianie armatury, jeżeli znajdują się one pod ciśnieniem czynnika lub napełnione są gorącą wodą o temperaturze powyżej 50⁰C (zakaz ten nie dotyczy dokręcania kompensatorów dławicowych i dławików armatury, gdy jest to dozwolone przez producenta urządzeń i zamieszczone w instrukcjach eksploatacyjnych).

3. Rozkręcania złączy na rurociągach znajdujących się pod ciśnieniem czynnika.

4. Odkopywania lub odkrywania preizolowanych rurociągów sieci cieplnych będących w stanie naprężeń wewnętrznych na odcinkach dłuższych niż dopuszczalne.

Zasady wykonywania prac przy urządzeniach nawęglania

1. Zabronione jest wchodzenie i przechodzenie przez urządzenia przeładunkowe, a zwłaszcza: wywrotnice wagonowe, przenośniki taśmowe, ładowarki, w czasie ruchu lub chwilowego postoju tych urządzeń. Zakaz ten nie dotyczy stałych pomostów i innych wyznaczonych przejść nad i pod urządzeniami przeładunkowymi.

2. Prace wewnątrz zasobników węgla, młynów, wentylatorów, separatorów, cyklonów oraz innych urządzeń do nawęglania powinny być wykonywane po:

1. Opróżnieniu ich z paliwa.

2. Oczyszczeniu z pyłu węglowego i przewietrzeniu.

3. Wyłączeniu z ruchu przenośników oraz innych urządzeń podających i odbierających paliwo.

4. Trwałym odcięciu od współpracujących urządzeń, z których mogłyby przedostać się spaliny, gorące powietrze lub para wodna.

3. Wykonywanie prac wewnątrz zasobników węgla podczas pracy kotła jest dozwolone po całkowitym i pewnym odcięciu dopływu węgla i jego odpływu oraz po zastosowaniu środków zabezpieczających, określonych w instrukcjach eksploatacji tych urządzeń.

4. Prace wewnątrz zasobników węgla, na których zainstalowano izotopowe sygnalizatory poziomu paliwa, powinny być wykonywane po uprzednim zabezpieczeniu przed promieniowaniem osób wykonujących te prace.

Zasady wykonywania prac przy urządzeniach hydrotechnicznych

1. Przed przystąpieniem do prac remontowych przy rurociągach i armaturze urządzeń hydrotechnicznych należy zamknąć dopływ czynnika, rozprężyć i odwodnić te rurociągi.

2. Wykonywanie prac w odwodnionych rurociągach, sztolniach, spiralach turbinowych z ciśnieniowym doprowadzeniem wody, wieżach wyrównawczych i innych urządzeniach lub instalacjach hydrotechnicznych jest dozwolone tylko po podwójnym odcięciu wody górnej za pomocą zamknięcia ruchowo-awaryjnego i zamknięcia remontowego oraz po specjalnym zabezpieczeniu przed przypadkowym otwarciem tych zamknięć.

3. Gdy istniejące rozwiązanie konstrukcyjne uniemożliwia zastosowanie podwójnego odcięcia wody, dopuszcza się wykonywanie powyższych prac bez takiego odcięcia pod warunkiem zachowania specjalnych środków ostrożności określonych w instrukcjach eksploatacji urządzeń lub instalacji hydrotechnicznych.

4. Prace w odwodnionych rurach ssących turbin wodnych, pompo-turbinach i turbinach wodnych umieszczonych w komorach otwartych oraz komorach odwodnień powinny być wykonywane po odcięciu dopływu wody za pomocą zamknięć.

5. Wszystkie zasuwy i inne odcięcia źródeł energii obowiązkowo oznakować tablicami
   z napisami zabraniającymi ich otwarcia.

6. Osoby zatrudnione na sprzęcie pływającym należy wyposażyć w specjalistyczny sprzęt ratunkowy chroniący przed utonięciem.

Zasady wykonywania prac przy urządzeniach i instalacjach gazowych

1. Do prac przy urządzeniach i instalacjach gazowych należy używać narzędzi nie iskrzących.

2. Wykonujący prace przy urządzeniach i instalacjach gazowych, zainstalowanych w pomieszczeniach i strefach obiektów, są obowiązani do przestrzegania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosowania zabezpieczeń przewidzianych dla danego rodzaju gazu oraz urządzeń i instalacji gazowych.

3. Sposób eksploatacji urządzeń i instalacji gazowych powinien być określony w instrukcji eksploatacji tych urządzeń i instalacji.

4. Na czas przeprowadzania remontów generatorów, instalacji lub zbiorników po usunięciu z nich gazu należy zabudować zaślepki w rurociągach łączących te urządzenia ze źródłem gazu, niezależnie od zamknięcia odpowiednich zaworów (zamknięte zawory oznakować tablicami ostrzegawczymi), lub zdemontować odcinek rurociągu od strony dopływu gazu, w celu uzyskania widocznej przerwy.

5. Do przedmuchiwania instalacji gazowej powinna być stosowana para wodna lub gazy obojętne, nie tworzące mieszanin wybuchowych.

6. W zakresie prac przy urządzeniach gazowniczych oraz dla zapewnienia bezpiecznych warunków pracy w pomieszczeniach, w których znajdują się te urządzenia, należy stosować odpowiednio przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujące w zakładach przemysłu gazowego.

7. Przy użytkowaniu paliw gazowych pracodawca jest obowiązany:

1. Zatrudniać odpowiednio przeszkolony personel służby eksploatacyjnej i remontowej.

2. Posiadać niezbędny sprzęt ratunkowy i ochronny wraz z instrukcją jego używania.

3. Posiadać aparaturę kontrolno - pomiarową oraz urządzenia do sygnalizacji i wykrywania gazu.

8. Przed przystąpieniem do pracy w strefie generatorów elektrycznych chłodzonych wodorem, przy zbiornikach wodoru, elektrolizerach oraz składach butli napełnionych wodorem lub innych zbiornikach z gazem zagrożonych pożarem lub wybuchem, powinny być przeprowadzone pomiary obecności gazów i ich stężenia.

9. Przed przystąpieniem do remontu generatorów elektrycznych, instalacji i zbiorników wodoru lub elektrolizerów należy:

1. Usunąć z tych urządzeń wodór i przedmuchać je gazem obojętnym.

2. Założyć zaślepki na rurociągach łączących te urządzenia ze źródłem wodoru, niezależnie od zamknięcia odpowiednich zaworów, lub zdemontować odcinek rurociągu od strony dopływu wodoru z widoczną przerwą.

Zasady wykonywania prac przy urządzeniach elektroenergetycznych

1. Prace przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych, w zależności od zastosowanych metod i środków zapewniających bezpieczeństwo pracy, mogą być wykonywane:

1. Przy całkowicie wyłączonym napięciu.

2. W pobliżu napięcia - przy użyciu środków ochronnych odpowiednich do występujących warunków pracy.

3. Pod napięciem - w oparciu o właściwą technologię pracy przy zastosowaniu wymaganych narzędzi i środków ochronnych, określonych w instrukcji wykonywania tych prac.

2. Odległości wokół nie osłoniętych urządzeń i instalacji elektroenergetycznych lub ich części znajdujących się pod napięciem, wyznaczające granice strefy prac w pobliżu napięcia i strefy prac pod napięciem określa rozporządzenie.

3. Wyłączenie urządzeń i instalacji elektroenergetycznych spod napięcia powinno być dokonane w taki sposób, aby uzyskać przerwę izolacyjną w obwodach zasilających urządzenia i instalacje. Za przerwę izolacyjną uważa się:

1. Otwarte styki łącznika w odległości określonej w Polskiej Normie lub w dokumentacji producenta.

2. Wyjęte wkładki bezpiecznikowe.

3. Zdemontowanie części obwodu zasilającego.

4. Przerwanie ciągłości połączenia obwodu zasilającego w łącznikach o budowie zamkniętej, stwierdzone w sposób jednoznaczny w oparciu o położenie wskaźnika odwzorowującego otwarcie łącznika.

1. Przed przystąpieniem do wykonywania prac przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych wyłączonych spod napięcia należy:

1. Zastosować odpowiednie zabezpieczenie przed przypadkowym załączeniem napięcia.

2. Wywiesić tablicę ostrzegawczą w miejscu wyłączenia obwodu o treści: Nie załączać.

3. Sprawdzić brak napięcia w wyłączonym obwodzie.

4. Uziemić wyłączone urządzenia.

5. Zabezpieczyć i oznaczyć miejsce pracy odpowiednimi znakami i tablicami ostrzegawczymi.

1. Odpowiednim zabezpieczeniem przed przypadkowym załączeniem napięcia jest:

1. W urządzeniach o napięciu znamionowym do 1kV - wyjęcie wkładek bezpiecznikowych w obwodzie zasilającym.

2. W urządzeniach o napięciu znamionowym powyżej 1kV - unieruchomienie i zablokowanie napędów łączników lub wstawienie wkładek izolacyjnych między otwarte styki łączników.

1. Uziemienia należy wykonać tak, aby miejsce pracy znajdowało się w strefie ograniczonej uziemieniami, co najmniej jedno uziemienie powinno być widoczne z miejsca pracy.

2. W razie zasilania wielostronnego, uziemienia powinny być wykonane od każdej strony zasilania.

3. Jeżeli rozwiązanie konstrukcyjne urządzenia lub instalacji elektroenergetycznej albo rodzaj wykonywanej pracy nie pozwala na wykonanie uziemienia w sposób wyżej określony, dopuszcza się zastosowanie innych środków technicznych i organizacyjnych zapewniających bezpieczeństwo pracy. W wymienionej sytuacji poleceniodawca, w pisemnym poleceniu wykonania pracy, jest obowiązany umieścić odpowiedni zapis o zastosowaniu innych środków zapewniających bezpieczeństwo pracy.

4. Przy wykonywaniu prac na elektroenergetycznych liniach napowietrznych, które krzyżują się w strefie ograniczonej uziemieniami ochronnymi z liniami znajdującymi się pod napięciem, lub które znajdują się w pobliżu takich linii, należy krzyżujące lub sąsiednie linie wyłączyć również spod napięcia i uziemić lub zastosować inne środki techniczno-organizacyjne niezbędne dla bezpiecznego wykonania pracy.

5. Podczas prac wykonywanych przy wyłączonym jednym torze dwutorowej energetycznej linii napowietrznej o napięciu znamionowym 110, 220 i 400kV należy:

1. Tor linii, na którym będą wykonywane prace, wyłączyć spod napięcia i uziemić we wszystkich punktach zasilania oraz założyć uziemiacze na przewody robocze na najbliższych słupach ograniczających miejsce pracy.

2. Zablokować automatykę samoczynnego powtórnego załączania na torze pozostającym pod napięciem, a w miejscu pracy oznaczyć tor pozostający pod napięciem.

3. Założyć dodatkowe uziemiacze na przewody robocze na każdym słupie, na którym wykonywane są prace wymagające dotykania przewodów roboczych, po obu stronach mostka przewodu roboczego przy jego rozłączaniu lub łączeniu, na przewód odgromowy w miejscu wykonywania na nim prac w warunkach przerwania metalicznego połączenia przewodu odgromowego z konstrukcją słupa.

1. Przy pracach wykonywanych przy wyłączonej jednotorowej elektroenergetycznej linii napowietrznej należy założyć dodatkowe uziemiacze, jeżeli przebiega ona równolegle na odcinkach o łącznej długości większej niż 2km od elektroenergetycznej linii napowietrznej o napięciu znamionowym:

1. 110kV - w odległości mniejszej niż 100 m.

2. 220kV - w odległości mniejszej niż 150 m.

3. 400kV - w odległości mniejszej niż 200 m.

1. Zabronione jest podczas oględzin urządzeń i instalacji elektroenergetycznych wykonywanie jakichkolwiek prac wymagających zdejmowania osłon i barier ochronnych, otwierania celek, wchodzenia na konstrukcje oraz zbliżania się do nie osłoniętych części urządzeń i instalacji znajdujących się pod napięciem.

2. Zabronione jest wykonywanie prac w napowietrznych liniach elektroenergetycznych, stacjach i rozdzielniach oraz na wysokich konstrukcjach w czasie wyładowań atmosferycznych.

IV. Bezpieczeństwo i higiena pracy

BHP - postanowienia ogólne

1. Obiekty z zainstalowanymi urządzeniami i instalacjami energetycznymi oraz urządzenia i instalacje energetyczne powinny być oznakowane zgodnie z odrębnymi przepisami.

2. Pomieszczenia lub teren ruchu energetycznego powinny być dostępne tylko dla osób upoważnionych.

3. Urządzenia i instalacje energetyczne stwarzające zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego należy zabezpieczyć przed dostępem osób nieupoważnionych.

4. Trasy ruchu kołowego, przejścia dla pieszych oraz drogi pożarowe na terenie zakładu powinny być oznakowane, zabezpieczone i należycie utrzymane, a ruch pojazdów zorganizowany w sposób nie powodujący kolizji.

5. Otwarte kanały, studzienki, zbiorniki, wykopy lub inne podobne wgłębienia w miejscach dostępnych dla ludzi na terenie zakładu pracy powinny być w sposób widoczny oznakowane znakami ostrzegawczymi, a miejsca szczególnie niebezpieczne - ogrodzone.

6. Powyższe znaki ostrzegawcze i ogrodzenia powinny być od zmierzchu do świtu i w razie ograniczonej widoczności oświetlone lampami ostrzegawczymi.

7. Otwarte kanały i zbiorniki wodne powinny być wyposażone w odpowiedni sprzęt i urządzenia ratunkowe (koła ratunkowe, klamry i poręcze chwytowe, zejścia) w miejscach wymagających takich zabezpieczeń.

8. Komory i kanały przechodnie podziemnych sieci cieplnych powinny być wyposażone w niezbędną ilość włazów odpowiednio rozmieszczonych i zaopatrzonych w sprawne pod względem technicznym drabiny lub klamry.

9. Komory naziemne, węzły cieplne, przepompownie powinny być zabezpieczone przed dostępem osób nieupoważnionych. Nie wymaga się oddzielnego zamknięcia dla typowych włazów ulicznych.

10. Włazy do komór podziemnych powinny być zakryte pokrywami. Pokrywy włazowe do komór i kanałów po otwarciu powinny być wyposażone w zabezpieczenie uniemożliwiające samoczynne lub przypadkowe ich zamknięcie.

11. Wejścia do komór, kanałów i węzłów nie powinny być zastawione przedmiotami utrudniającymi swobodny dostęp do nich lub ograniczającymi swobodę ruchów w tych miejscach.

12. Urządzenia i instalacje pracujące z czynnikiem o temperaturze wyższej niż 60⁰C powinny być wyposażone w izolację termiczną tak zaprojektowaną i utrzymaną, aby temperatura zewnętrzna na jej powierzchni w miejscach dostępnych nie przekraczała 60⁰C.

Sprzęt ochronny

1. Narzędzia pracy i sprzęt ochronny należy przechowywać w miejscach wyznaczonych, w warunkach zapewniających utrzymanie ich w pełnej sprawności.

2. Sprzęt ochronny powinien być ewidencjonowany i okresowo kontrolowany.

3. Narzędzia pracy i sprzęt ochronny powinny być poddawane okresowym próbom w zakresie ustalonym w Polskich Normach lub w dokumentacji producenta.

4. Ewidencja sprzętu ochronnego powinna zawierać terminy lub czasookresy następnych prób tego sprzętu.

5. Sprzęt ochronny powinien być oznakowany w sposób trwały przez podanie numeru ewidencyjnego, daty następnej próby okresowej oraz cechy przeznaczenia np. napięcia roboczego.

6. Zabronione jest używanie narzędzi i sprzętu ochronnego, które nie są oznakowane.

7. Osoby dozoru powinny okresowo sprawdzać stan techniczny, stosowanie, przechowywanie i ewidencję sprzętu ochronnego oraz środków ochrony indywidualnej.

8. Stan techniczny narzędzi pracy i sprzętu ochronnego należy sprawdzać bezpośrednio przed jego użyciem.

9. Narzędzia pracy i sprzęt ochronny, niesprawne lub które utraciły ważność próby okresowej, powinny być niezwłocznie wycofane z użycia.

10. Zabrania się używania uszkodzonych lub niesprawnych narzędzi pracy i sprzętu ochronnego.

11. Zasady stosowania sprzętu ochronnego i narzędzi pracy do bezpiecznego wykonywania czynności eksploatacyjnych przy urządzeniach i instalacjach energetycznych oraz gospodarki tym sprzętem i narzędziami zawierają Polskie Normy oraz dokumentacja producenta.

12. Sprzęt ochronny powinien posiadać certyfikat na znak bezpieczeństwa "B" i deklaracje zgodności z Polskimi Normami.

BHP w kotłowniach i przy urządzeniach nawęglania

1. W pomieszczeniach kotłowni powinna być zainstalowana skutecznie działająca wentylacja nawiewno-wywiewna.

2. Zabronione jest instalowanie urządzeń mechanicznej wentylacji wywiewnej w kotłowniach o naturalnym ciągu spalin.

3. Urządzenia kruszące, młyny, przewody pyłowe i inne urządzenia do nawęglania powinny być utrzymane w stanie technicznym nie powodującym zapylenia pomieszczeń.

4. Urządzenia do mechanicznego transportu pyłu i zbiorniki pyłu powinny być szczelne, posiadać wskaźnik do pomiaru temperatury i klapy eksplozyjne.

5. Szczelność i sprawność działania tych urządzeń powinna być sprawdzana okresowo, zgodnie z instrukcją eksploatacji.

6. Stanowiska robocze pracowników obsługi urządzeń do nawęglania powinny być wyposażone w sprawne urządzenia łączności i sygnalizacji w zakresie ustalonym w instrukcji eksploatacji.

7. Urządzenia do nawęglania powinny być wyposażone w wyłączniki awaryjne !

8. Klapy eksplozyjne w obiegach pyłowych z pośrednim podawaniem pyłu powinny być tak rozmieszczone, aby wykluczyć możliwość spowodowania wypadku.

9. Jeżeli w wyniku wybuchu w obiegu pyłowym nastąpiło otwarcie klap eksplozyjnych, ponowne uruchomienie obiegu pyłowego młyna może nastąpić po całkowitej likwidacji przyczyn i skutków tego wybuchu.

10. Gazy spalinowe lub powietrze nośne wydalane z obiegów pyłowych młynów na zewnątrz powinny być oczyszczane z pyłów.

11. Z pomieszczeń, w których znajdują się przewody i inne elementy obiegów pyłowych młynów, powinien być usuwany gromadzący się pył.

BHP przy składowaniu i transporcie paliwa

1. Paliwa ciekłe i gazowe powinny być magazynowane tylko w specjalnie do tego celu przystosowanych i oznakowanych pomieszczeniach lub zbiornikach.

2. W pomieszczeniach i zbiornikach tych zabrania się używania otwartego ognia i palenia tytoniu.

3. Pomieszczenia dystrybucyjne i kontrolno-pomiarowe bez stałej obsługi oraz komory podziemnych sieci paliw płynnych i gazowych powinny być dostępne tylko dla osób upoważnionych.

4. W pomieszczeniach magazynowych paliw ciekłych i gazowych powinna być zainstalowana skuteczna wentylacja i przeprowadzana okresowa kontrola koncentracji par i gazów, zgodnie z odrębnymi przepisami oraz w sposób określony w instrukcji eksploatacji.

Przepisy szczegółowe z bhp dotyczące paliwa płynnego

1. Ropę naftową i produkty naftowe, z wyjątkiem gazu płynnego, w zależności od temperatury zapłonu, zalicza się:

1. Do I klasy niebezpieczeństwa pożarowego - ropę naftową i produkty naftowe o temperaturze zapłonu do 21⁰C (294,15 K) i niższej.

2. Do II klasy niebezpieczeństwa pożarowego - produkty naftowe o temperaturze zapłonu wyższej od 21⁰C (294,15 K) do 55⁰C (328,15 K) /olej napędowy do silników Diesla ma temperaturę zapłonu >37⁰C/.

3. Do III klasy niebezpieczeństwa pożarowego - produkty naftowe o temperaturze zapłonu wyższej od 55⁰C (328,15 K) do 100⁰C (373,15 K).

2. Zbiorniki przeznaczone do magazynowania ropy naftowej i produktów naftowych oraz rurociągi technologiczne podlegają okresowym badaniom szczelności, za pomocą metod ustalonych w oparciu o aktualny stan wiedzy technicznej, w następujących terminach (zbiorniki i rurociągi naziemne):

1. Do 30 lat eksploatacji - badanie co 10 lat.

2. Po 30 latach eksploatacji - badanie co 6 lat.

1. Badaniom szczelności podlegają również zbiorniki i rurociągi bez względu na sposób ich zainstalowania przy przekazywaniu do eksploatacji i po każdym remoncie lub naprawie.

2. Zbiorniki nie eksploatowane powinny być zabezpieczone przed ewentualnym wybuchem.

Wymiary stref zagrożenia wybuchem

Dla urządzeń technologicznych, przeznaczonych do magazynowania i dystrybucji ropy i produktów naftowych I i II klasy niebezpieczeństwa pożarowego ustala się następujące strefy zagrożenia wybuchem (Z1 i Z2):

1. Pompa ustawiona na otwartej przestrzeni lub pod zadaszeniem:

1. Z1 - 1,5m w poziomie od dławicy pompy i połączeń kołnierzowych, 1m w górę i w dół do ziemi.

2. Z2 - 1,5m w poziomie od strefy Z1, do wysokości 0,5m nad powierzchnią ziemi.

2. Studzienka, w której znajdują się armatura, rurociągi lub inne urządzenia o połączeniach kołnierzowych: Z1 - wewnątrz studzienki.

3. Połączenia kołnierzowe armatury i rurociągów: Z1- 1m w górę, 1,5m w poziomie i do ziemi.

4. Studzienka zlewowa: Z2 - w promieniu 1m od osi przewodu spustowego.

5. Zbiornik naziemny o osi głównej poziomej: Z2 - w promieniu 1,5m od wylotu przewodu oddechowego.

6. Cysterna samochodowa lub kolejowa, w której właz w czasie spustu produktu jest otwarty: Z2 - 1,5m od włazu i płaszcza cysterny i w dół do ziemi.

g d z i e :

• Z1 - strefa, w której mieszanina wybuchowa gazów, par lub mgieł może występować
  w normalnych warunkach pracy,

• Z2 - strefa, w której istnieje niewielkie prawdopodobieństwo wystąpienia mieszaniny wybuchowej gazów, par lub mgieł, przy czym mieszanina wybuchowa może występować jedynie krótkotrwale.

BHP przy urządzeniach gazowych

1. Podczas prac przy urządzeniach i instalacjach gazowych należy przestrzegać wymagań dotyczących ochrony przed pożarem i wybuchem.

2. W pomieszczeniach, w których znajdują się instalacje gazowe, powinna być zainstalowana skutecznie działająca wentylacja wywiewno - nawiewna.

3. W pomieszczeniach zamkniętych, w których znajduje się instalacja gazowa, należy kontrolować stężenie gazów.

4. Urządzenia do spalania paliw gazowych powinny zapewniać samoczynne odcięcie gazu w przypadku zgaśnięcia płomienia i spadku ciśnienia gazu.

5. Palnik gazowy powinien być wyposażony w urządzenie zabezpieczające przed cofnięciem się płomienia do instalacji lub oderwaniem się płomienia.

6. Przed każdym palnikiem gazowym powinno znajdować się ręczne urządzenie odcinające dopływ gazu, obsługiwane ręcznie lub działające samoczynnie, z możliwością ręcznego sterowania.

7. Jeżeli paleniska gazowe sterowane są ręcznie, to urządzenia zamykające dopływ gazu znajdujące się przed paleniskiem lub grupą palników powinny być tak usytuowane, aby pracownicy obsługujący mieli możliwość obserwacji płomienia zapalającego i płomienia głównego podczas wykonywania tych czynności.

Przepisy szczegółowe dotyczące zużywania gazu ziemnego

Roboty gazoniebezpieczne - prace na czynnych urządzeniach gazowniczych i sieciach gazowych, przy których wydzielają się lub mogą wydzielać się ilości gazu powodujące zatrucie, wybuch lub pożar.

Roboty niebezpieczne - prace wykonywane w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego.

Wykaz robót gazoniebezpiecznych wykonywanych w Elektrowniach i Elektrociepłowniach

(w oparciu o załącznik do rozporządzenia MPiH z 31.08.1993 r.)

1. Roboty w pomieszczeniach, w których występuje zagrożenie przekroczenia najwyższego dopuszczalnego stężenia gazu ziemnego, szkodliwego dla zdrowia ludzkiego lub przekroczenia dolnej granicy wybuchowości gazu ziemnego (4,3% - objętościowo).

2. Roboty na czynnych gazociągach i instalacjach gazowych.

Przepisy ogólne dla oddziałów i pomieszczeń, w których usytuowane są urządzenia lub instalacje gazowe

1. Poszczególne obiekty energetyczne Elektrowni i Elektrociepłowni, w których stosuje się urządzenia gazowe, powinny być oznaczone tablicami o zakazie wstępu osobom nieupoważnionym, a obiekty zagrożone wybuchem - tablicami o zakazie używania ognia oraz tablicami informacyjnymi o kategorii zagrożenia wybuchem i niebezpieczeństwa pożarowego, z określeniem strefy zagrożenia wybuchem.

2. Na zbiornikach z cieczami i gazami palnymi, łatwo zapalnymi lub toksycznymi powinny być umieszczone odpowiednie znaki i napisy ostrzegawcze.

3. Na urządzeniach służących do zamykania i otwierania przepływu gazu i cieczy powinny być umieszczone znaki wskazujące zamknięcie lub otwarcie przewodu i kierunku przepływu gazu lub cieczy.

4. W pomieszczeniach z urządzeniami gazowniczymi powinny być wywieszone w miejscu widocznym i dostępnym schematy połączeń tych urządzeń.

5. Na stanowiskach pracy powinny być wywieszone w widocznym miejscu czytelne instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej przy wykonywaniu określonych robót.

6. Instalacje i osprzęt elektryczny w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem powinny być dostosowane odpowiednio do kategorii zagrożenia wybuchem, określonych w odrębnych przepisach.

7. Urządzenia dźwigowe w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem, służące do montażu
   i demontażu ciężkich elementów, powinny mieć instalacje i osprzęt elektryczny w wykonaniu przeciwwybuchowym.

8. W pomieszczeniach lub ich strefach oraz przestrzeniach zagrożonych wybuchem dopuszcza się, po uprzednim usunięciu stanu zagrożenia wybuchem, stosowanie urządzeń elektroenergetycznych suwnic i wyciągów montażowo-remontowych bez zastosowania instalacji i osprzętu elektrycznego w wykonaniu przeciwwybuchowym, jeżeli suwnice te
   i wyciągi będą używane wyłącznie w czasie montażu i remontu urządzeń technologicznych.

9. W miejscach zasilania energią elektryczną suwnic i wciągów powinny być instalowane wyłączniki zamykane na klucz.

10. Zabrania się wchodzenia bez odpowiednich środków ochrony indywidualnej i asekuracji przez inne osoby do wnętrza zbiorników, studzienek, kanałów lub innych urządzeń i pomieszczeń, w których mogą znajdować się gazy i pary trujące, duszące, palne lub wybuchowe albo w których występuje niedobór tlenu.

11. Zakaz ten dotyczy również wykopów dokonywanych przy awariach, naprawach i przeglądach gazociągów oraz instalacji gazowych.

Wykonywanie robót gazo-niebezpiecznych

1. Roboty gazoniebezpieczne powinny być nadzorowane przez osobę posiadającą kwalifikacje w zakresie dozoru urządzeń energetycznych (Grupa 3) i wykonywane na podstawie:

1. Pisemnego polecenia pracodawcy lub osoby przez niego upoważnionej, określającego miejsce wykonywania robót, skład imienny brygady, środki techniczne, i warunki bezpiecznego wykonywania pracy.

2. Szczegółowej instrukcji uwzględniającej technologię czynności i środki techniczne niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa wykonywania prac.

3. Planu lub szkicu sytuacyjnego.

2. Przy robotach związanych z wykonywaniem przyłączy o średnicy nominalnej nie przekraczającej 50mm do czynnych gazociągów o ciśnieniu nominalnym nie większym niż 0,4MPa dopuszcza się nadzorowanie robót gazoniebezpiecznych również przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje w zakresie eksploatacji urządzeń energetycznych.

3. W razie stwierdzenia przekroczenia dopuszczalnych stężeń gazów trujących w powietrzu oraz w miejscach o zmniejszonej zawartości tlenu, powinien być stosowany sprzęt ochrony indywidualnej.

4. Przy robotach gazoniebezpiecznych powinni być zatrudniani pracownicy mający odpowiednie kwalifikacje zawodowe, w tym także w zakresie eksploatacji urządzeń energetycznych. Spawacze powinni mieć uprawnienia do spawania rurociągów gazu.

5. Pracownicy wykonujący roboty gazoniebezpieczne powinni być wyposażeni w odzież trudnopalną, kaptury ochronne na głowę z tkaniny żaroodopornej lub trudnopalnej, rękawice ochronne, sprzęt ochrony dróg oddechowych i szelki bezpieczeństwa z linkami lub kombinezony z wszytymi szelkami bezpieczeństwa.

6. Brygady wykonujące roboty gazoniebezpieczne powinny mieć zapewnione środki łączności, odpowiednie ilości środków gaśniczych, lampy przeciwwybuchowe, przyrządy do pomiaru stężeń i ciśnienia gazu oraz apteczkę wyposażoną w odpowiednie środki do udzielania pierwszej pomocy.

7. Roboty gazoniebezpieczne powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby.

8. W razie zaistnienia nieprzewidzianych zagrożeń podczas wykonywania robót gazoniebezpiecznych, roboty powinny być przerwane, pracownicy wycofani do strefy zapewniającej bezpieczeństwo, a miejsca pracy zabezpieczone.

V. Rodzaj urządzeń, instalacji i sieci energetycznych, przy których eksploatacji wymagane jest posiadanie świadectwa kwalifikacji

Grupa 1. Urządzenia, instalacje i sieci energetyczne wytwarzające, przetwarzające, przesyłające i zużywające energię elektryczną:

1. Urządzenia prądotwórcze przyłączone do krajowej sieci elektroenergetycznej bez względu na wysokość napięcia znamionowego.

2. Urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne o napięciu nie wyższym niż 1kV.

3. Urządzenia, instalacje i sieci o napięciu znamionowym powyżej 1kV.

4. Zespoły prądotwórcze o mocy powyżej 50kW.

5. Urządzenia elektrotermiczne.

6. Urządzenia do elektrolizy.

7. Sieci elektrycznego oświetlenia ulicznego.

8. Elektryczna sieć trakcyjna.

9. Elektryczne urządzenia w wykonaniu przeciwwybuchowym.

10. Aparatura kontrolno-pomiarowa oraz urządzenia i instalacje automatycznej regulacji, sterowania i zabezpieczeń urządzeń i instalacji wymienionych w punktach 1 do 9.

11. Urządzenia techniki wojskowej lub uzbrojenia.

12. Urządzenia ratowniczo-gaśnicze i ochrony granic.

Grupa 2. Urządzenia wytwarzające, przetwarzające i zużywające ciepło oraz inne urządzenia energetyczne:

1. Kotły parowe oraz wodne na paliwa stałe, płynne i gazowe o mocy powyżej 50kW, wraz z urządzeniami pomocniczymi.

2. Sieci i instalacje cieplne wraz z urządzeniami pomocniczymi o przesyle ciepła
   powyżej 50kW.

3. Turbiny parowe oraz wodne o mocy powyżej 50kW, wraz z urządzeniami pomocniczymi.

4. Przemysłowe urządzenia odbiorcze pary i gorącej wody powyżej 50kW.

5. Urządzenia wentylacji, klimatyzacji i chłodnicze o mocy powyżej 50kW.

6. Pompy, ssawy, wentylatory i dmuchawy o mocy powyżej 50kW.

7. Sprężarki o mocy powyżej 20kW oraz instalacje sprężonego powietrza i gazów technicznych.

8. Urządzenia do składowania, magazynowania i rozładunku paliw o pojemności składowania
   odpowiadającej masie ponad 100Mg.

9. Piece przemysłowe o mocy powyżej 50kW.

10. Aparatura kontrolno-pomiarowa i urządzenia automatycznej regulacji do urządzeń i instalacji wymienionych w punktach 1 do 9.

11. Urządzenia techniki wojskowej lub uzbrojenia.

12. Urządzenia ratowniczo-gaśnicze i ochrony granic.

Grupa 3. Urządzenia, instalacje i sieci gazowe wytwarzające, przetwarzające, magazynujące i zużywające paliwa gazowe:

1. Urządzenia do produkcji paliw gazowych, generatory gazu.

2. Urządzenia do przetwarzania i uzdatniania paliw gazowych, rozkładnie paliw gazowych, urządzenia przeróbki gazu ziemnego, oczyszczalnie gazu, rozprężalnie i rozlewnie gazu płynnego, odazotownie, mieszalnie.

3. Urządzenia do magazynowania paliw gazowych.

4. Sieci gazowe przesyłowe o ciśnieniu nie wyższym niż 0,5MPa (gazociągi i punkty redukcyjne, stacje gazowe).

5. Sieci gazowe rozdzielcze o ciśnieniu powyżej 0,5MPa (gazociągi , stacje gazowe i tłocznie gazu).

6. Urządzenia i instalacje gazowe o ciśnieniu nie wyższym niż 5kPa.

7. Urządzenia i instalacje gazowe o ciśnieniu powyżej 5kPa.

8. Przemysłowe odbiorniki paliw gazowych powyżej 50kW.

9. Turbiny gazowe.

10. Aparatura kontrolno - pomiarowa, urządzenia sterowania do sieci, urządzeń i instalacji wymienionych w punktach 1 do 9.

VI. Wykaz rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby

1. Prace wykonywane wewnątrz zbiorników, kotłów, silosów i urządzeń technologicznych, w tym prace w zbiornikach otwartych, które nie pozwalają na bezpośredni kontakt wizualny co najmniej z jednym pracownikiem.

2. Prace w pomieszczeniach, w których występują gazy lub pary trujące, żrące albo duszące, przy których wykonywaniu wymagane jest stosowanie środków ochrony indywidualnej.

3. Prace związane z montażem i demontażem studzienek, stacji pomp wodnych przy głębokościach większych od 2m.

4. Prace na czynnych gazociągach i przemysłowych instalacjach gazowych.

5. Prace na stanowiskach organizowanych w magazynach substancji trujących i żrących.

6. Prace przy usuwaniu skażeń chemicznych.

7. Prace związane z konserwacją, montażem i naprawą dźwigów, suwnic, żurawi wieżowych i samojezdnych.

8. Prace spawalnicze, cięcie gazowe i elektryczne oraz inne prace wymagające posługiwania się otwartym źródłem ognia w pomieszczeniach zamkniętych albo w pomieszczeniach zagrożonych pożarem lub wybuchem.

9. Prace przy urządzeniach elektroenergetycznych znajdujących się całkowicie lub częściowo pod napięciem, z wyjątkiem prac polegających na wymianie w obwodach o napięciu do
   1kV bezpieczników i żarówek (świetlówek) - jeśli obudowy tych urządzeń są sprawne.

10. Prace wykonywane w pobliżu nie osłoniętych urządzeń elektroenergetycznych lub ich części, znajdujących się pod napięciem.

11. Prace przy wyłączonym spod napięcia torze dwutorowej elektroenergetycznej linii napowietrznej o napięciu 1kV i powyżej, jeżeli drugi tor linii pozostaje pod napięciem.

12. Prace przy wykonywaniu prób i pomiarów w zakładach przy urządzeniach elektroenergetycznych, z wyłączeniem prac stale wykonywanych przez wyznaczonych pracowników w ustalonych miejscach pracy (laboratoria, stacje prób).

13. Prace przy eksploatacji linii kablowych ze zdalnym zasilaniem oraz przy urządzeniach zdalnego zasilania.

14. Prace w tunelach i kanałach kablowych i w pomieszczeniach z nimi połączonych.

15. Prace wykonywane na wysokości powyżej 2m w przypadkach, w których wymagane jest zastosowanie środków ochrony indywidualnej przed upadkiem z wysokości.

16. Prace w wykopach i wyrobiskach o głębokości większej od 2m.

17. Prace inne niż wyżej wymienione, jeżeli osoba organizująca je uzna, że wymagają asekuracji ze strony drugiego pracownika.

VII. Wykaz rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej

1. Prace przy obsłudze suwnic sterowanych z kabiny i zdalnie sterowanych.

2. Prace przy obsłudze podnośników i platform hydraulicznych.

3. Prace przy obsłudze żurawi wieżowych i samojezdnych.

4. Prace operatorów samojezdnych ciężkich maszyn budowlanych i maszyn drogowych.

5. Prace operatorów pulpitów sterowniczych urządzeń technologicznych wielofunkcyjnych
   i wielozadaniowych.

6. Prace drużyn trakcyjnych oraz maszynistów - operatorów samojezdnych ciężkich maszyn torowych.

7. Prace nastawniczego, ustawiacza i manewrowego na kolei i na zakładowych bocznicach kolejowych.

8. Prace kierowców: autobusów, pojazdów przewożących materiały niebezpieczne oraz pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 16ton i długości powyżej 12m.

9. Prace przy liniach napowietrznych niskich, średnich i wysokich napięć.

10. Prace przy obsłudze urządzeń ciśnieniowych podlegających pełnemu dozorowi technicznemu.

11. Prace przy obsłudze instalacji chemicznych do produkcji gazów toksycznych lub tworzących mieszaniny wybuchowe z powietrzem.

12. Prace przy materiałach łatwo palnych i środkach toksycznych.

13. Prace inne niż wyżej wymienione, jeżeli przełożony pracownika uzna je za wymagające szczególnej sprawności psychofizycznej.

VIII. Stosowanie znaków ostrzegawczych przy prowadzeniu prac przy urządzeniach elektroenergetycznych i energetycznych

Za prawidłowe oznakowanie, wywieszenie tabliczek ostrzegawczych odpowiada dopuszczający!

Przed rozpoczęciem pracy dopuszczający oraz kierujący zespołem lub nadzorujący wyznaczony imiennie przez poleceniodawcę odpowiadają za kontrolę miejsca pracy oraz sprawdzenie czy tabliczki ostrzegawcze zostały prawidłowo rozmieszczone!

Wykaz znaków obowiązujących ich cel oraz gdzie i kiedy je należy umieścić:

MIEJSCE PRACY	UZIEMIONO
CEL: oznakowanie miejsca pracy określonego w poleceniu. Należy wywiesić w miejscu pracy wygrodzeniu konstrukcji, urządzeniu po wykonaniu określonych w poleceniu przełączeniach, wyłączeniach, zabezpieczeniach i wywieszeniu innych tablic ostrzegawczych.	CEL: informacja o założeniu uziemienia zabezpieczającego miejsce pracy przed pojawieniem się niebezpiecznego napięcia. Należy wywiesić na urządzeniach / instalacjach po wyłączeniu, sprawdzeniu braku napięcia i uziemieniu urządzeń i instalacji zgodnie z poleceniem i właściwymi zasadami.

POD NAPIĘCIEM	WYŁĄCZONO
CEL : ostrzeżenie przed urządzeniami znajdującymi się pod napięciem. Należy wywiesić w polach, celkach, urządzeniach i instalacjach znajdujących się pod napięciem w bezpośrednim sąsiedztwie miejsca pracy.	CEL: informacja dla obsługi ruchu i brygad remontowych o stanie wyłączenia układu elektrycznego. Należy wywiesić na wyłączonych urządzeniach, łącznikach i instalacjach.

NIE ZAŁĄCZAĆ
CEL: informacje dla obsługi ruchowej o zakazie załączania oznaczonych urządzeń, łączników i instalacji. Należy wywiesić na napędach łączników rozdzielni i instalacji elektrycznych oraz kluczach i przełącznikach na tablicach i pulpitach sterowniczych urządzeń technologicznych.
ZWARTO	NIE URUCHAMIAĆ
CEL: Informacja dla obsługi ruchu i brygad remontowych o założeniu: Zwory: Należy wywiesić przy silnikach, na odpiętych końcach kabli po ich: wyłączeniu i założeniu uziemienia w rozdzielni zasilającej. Zwieracza: Należy wywiesić przy podstawach bezpiecznikowych w rozdzielniach po wyłączeniu, odłączeniu, wyjęciu bezpieczników i założeniu zwieracza łopatkowego, na szczękach odpływowych podstawy bezpieczników nożowych.	CEL: informacje dla obsługi ruchowej i remontowej o zakazie uruchamiania, otwierania źródeł energii mechanicznej, hydraulicznej, pneumatycznej, cieplnej i pozostałych. Należy wywiesić po zabezpieczeniu armatury odcinającej przed nieprzewidywalną zmianą położenia na zawieradłach,(zaworach, zasuwach, przepustnicach i innych).

Wykaz aktów prawnych, które stanowiły podstawę do napisania instrukcji

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. Nr 24, poz. 141 z późniejszymi zmianami).

2. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U.97.54.348, z późn. zmianami).

3. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa
   i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz. U. Nr 80, poz. 912).

4. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci. (Dz. U. Nr 129, poz. 1184).

5. Rozporządzenie Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 31 sierpnia 1993 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach produkcji, przesyłania i rozprowadzania gazu (paliw gazowych) oraz prowadzących roboty budowlano-montażowe sieci gazowych. (Dz. U. Nr 83, poz. 392; zmiany: Dz. U. z 1993 r. Nr 115, poz. 513; z 1995 r. Nr 139, poz. 686).

6. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2000 r. w sprawie warunków technicznych jakim, jaki powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi dalekosiężne do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie. (Dz. U. Nr 98, poz. 1067 z późniejszymi zmianami)..

7. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 121, poz.).

8. Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 27 stycznia 1994 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu środków chemicznych do uzdatniania wody i oczyszczania ścieków (Dz. U. Nr 21, poz. 73).

9. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej. (Dz.U.96.62.287).

10. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby. (Dz.U.62.288).

11. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. (Dz. U. Nr 129, poz. 844).

12. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 1999 r. w sprawie wykazu wyrobów wyprodukowanych w Polsce, a także wyrobów importowanych do Polski po raz pierwszy, mogacych stwarzać zagrożenie albo służących ochronie lub ratowaniu życia, zdrowia lub środowiska, podlegających obowiązkowi certyfikacji na znak bezpieczeństwa i oznaczania tym znakiem, oraz wyrobów podlegających obowiązkowi wystawiania przez producenta deklaracji zgodności (Dz.U.2000.5.53).

13. PN-83/E-08508 Elektroenergetyczny sprzęt ochronny. Uziemiacze przenośne. (jeszcze nie opublikowano nowej normy PN-EN 61230/1999r.).

14. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 06 luty 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych(Dz.U.47.poz.401).

36

1

---