1

ORGANIZACJA I REALIZACJA WCZESNEGO WSPOMAGANIA ROZWOJU DZIECI
PRZEZ SZKOŁY/PLACÓWKI
(arkusz badawczy)

Podstawa prawna: Rozporządzenie z dnia 4 kwietnia 2005 r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci (Dz. U. z 2005 r. Nr 68, poz. 587)

I. Dane o szkole/placówce w której jest organizowane wczesne wspomaganie rozwoju dzieci:
• Nazwa szkoły/placówki: ……………….............................................
• Adres: kod......................... miejscowość...............................................
ulica .....................................nr ........
• Telefon……………………………e-mail…………………………………
• Dyrektor szkoły/placówki (imię, nazwisko) ................................................

II. Organizacja wczesnego wspomagania rozwoju dzieci w szkole/placówce
1. Realizacja wczesnego wspomagania uwzględniona jest:
• w statucie TAK/NIE
• w arkuszu organizacji                              TAK/NIE
• innych dokumentach szkoły/placówki TAK/NIE
jeśli tak, proszę wymienić w jakich...............................................................................

2. Sposób uregulowania organizacji zajęć wczesnego wspomagania, proszę podać dokument zawierający zapis (statut, arkusz organizacyjny, inne):
• Liczba dzieci biorących udział w zajęciach grupowych………………………….
• Miejsce prowadzenia zajęć……………………………………………………….
• Wymiar godzin……………………………………………………………………
• Czas trwania………………………………………………………………………
• Sposób powołania zespołu
• Skład zespołu……………………………………………………………………..
• Kwalifikacje specjalistów………………………………………………………..
• Osoby koordynujące pracę zespołów……………………………………………..
• Liczba specjalistów prowadzących zajęcia wczesnego wspomagania……………
• Liczba godzin zajęć prowadzonych przez poszczególnych specjalistów…………

3. Liczba ogólna dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju:     ...................
w tym, proszę podać liczbę i wiek dzieci
• z uszkodzonym wzrokiem .........................     wiek .................................
• z uszkodzonym słuchem ............................                  wiek….............................
• z niepełnosprawnością ruchową ..................                wiek .................................
• z upośledzeniem umysłowym w stopniu:
* lekkim .....................       wiek .....................
* umiarkowanym .....................       wiek    ...................
* znacznym .....................       wiek    ...................
* głębokim .....................       wiek ....................
* ze sprzężonymi niepełnosprawnościami ................wiek……….. ……
* z autyzmem                 ....................    wiek ....................
* inne (jakie) ...................         wiek    .................
………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………..
2. Teren, z którego pochodzą dzieci objęte wczesnym wspomaganiem   rozwoju proszę podać liczbę dzieci:
• gmina ..........................
• miasto ...............................
• powiat........................
3. Liczba godzin zajęć realizowanych w miesiącu z dziećmi i ich rodzinami:
   ....................................................................................................................
   ....................................................................................................................
   w tym: dzienny wymiar czasu pracy z dzieckiem i rodziną (od – do)
   ....................................................................................................................
4. Liczba osób w zespole ogółem: ................... w tym:
• oligofrenopedagog ......................... wymiar czasu pracy .......................
• tyflopedagog          ...........................wymiar czasu pracy.....................
• surdopedagog        .......................... wymiar czasu pracy........................
• psycholog             ............................ wymiar czasu pracy........................
• logopeda              .............................. wymiar czasu pracy.........................
• inni specjaliści, proszę podać kwalifikacje do pracy z małym dzieckiem:
..................................................................................................................
..................................................................................................................
5. Liczba dzieci, z którymi zajęcia wczesnego wspomagania rozwoju realizowane są w domu rodzinnym lub w miejscu pobytu (np. w placówkach pomocy społecznej) ...................................................................................................................................................................
……………………………………………………………………………………………………………
6.Formy pomocy udzielonej przez zespół rodzinom dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju (współpraca ze służbą zdrowia, pomocą społeczną, itp.) ..................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
III. Dokumentacja dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju zawiera:
• Opinia o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju TAK/NIE
• Zaświadczenie lekarskie TAK/NIE
• Wnioski rodziców TAK/NIE
• Diagnoza środowiska rodzinnego TAK/NIE
• Zasady współpracy z rodzicami ( formy, metody) TAK/NIE
• Harmonogram współpracy z rodzicami TAK/NIE
• Harmonogram zajęć z rodzicami TAK/NIE
• Harmonogram zajęć otwartych dla rodziców i rodzeństwa TAK/NIE
• Terapeutyczny program wspomagania rodziny TAK/NIE
• Indywidualny program pracy z dzieckiem TAK/NIE
• Plan pracy zajęć prowadzonych w domu rodzinnym dziecka TAK/NIE
• Przebieg pracy z dzieckiem (realizacja indywidualnego programu) TAK/NIE
• Przebieg rozwoju dziecka ( skuteczność podjętych oddziaływań) TAK/NIE
• Przebieg pracy z rodziną TAK/NIE
• Inne: TAK/NIE
Proszę wymienić, jakie? ...................................................................................................................
   .................................................................................................................................................
IV. Warunki lokalowe, w których jest organizowane wczesne wspomaganie rozwoju dzieci:
1. Liczba i rodzaj sal, pomieszczeń, zaplecze – dostęp do sanitariatu) ..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................
2. Bariery architektoniczne…………………………………………..............................................
…………………………………………………………………………………………………..
3. Wyposażenie w pomoce dydaktyczne………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………….
4. Wyposażenie w sprzęt (stół do przewijania małych dzieci) i pomoce do pracy z dziećmi .....................................................................................................................................................
      ………………………………………………………………………………………………….

V. Metody pracy z dzieckiem
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………&#8
230;………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
VI. Dokumentowanie pracy zespołu obejmuje i jest zawarte ( proszę podać dokument, np. statut, zeszyt zarządzeń, inne) :
• powołanie zespołu wydane przez dyrektora……………………………….......................
• wewnętrzne zasady organizacji pracy zespołu……………………………………………
• regulamin pracy zespołu………………………………………………………………….
• harmonogram konsultacji, superwizji specjalistów………………………………………
• określenie zakresu obowiązków i odpowiedzialności poszczególnych członków zespołu
…………………………………………………………………………………………….
• określenie obowiązków koordynatora pracy zespołu……………………………………..
• sposoby sprawowania i dokumentowania nadzoru pedagogicznego nad zajęciami wczesnego wspomagania rozwoju dzieci……………………………………………………………..
• współpraca z instytucjami organizacjami pozarządowymi……………………………….
• plan doskonalenia specjalistów w zakresie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka
……………………………………………………………………………………………

VII. Uwagi, wnioski:

Data Podpis dyrektora szkoły/ placówki

To jest wersja html pliku http://www.cmppp.edu.pl/files/Materialy%20metodyczne%20Informacja.doc.
G o o g l e automatycznie generuje wersję html dokumentu podczas indeksowania Sieci.
Aby utworzyć łącze lub zakładkę do tej strony, użyj następującego adresu url: http://www.google.com/search?q=cache:v6ruxhlkCDEJ:www.cmppp.edu.pl/files/Materialy%2520metodyczne%2520Informacja.doc+regulamin+wczesnego+wspomagania&hl=pl&gl=pl&ct=clnk&cd=11&client=firefox-a

Google nie jest w żaden sposób związany z autorami tej strony i nie odpowiada za jej treść.
Znalezione słowa zostały podświetlone: regulamin wczesnego wspomagania

Informacja
dla kadry nadzoru pedagogicznego
oraz systemu doskonalenia nauczycieli
dot. ORGANIZACJI W SZKOŁACH I PLACÓWKACH
WCZESNEGO WSPOMAGANIA ROZWOJU
DZIECI NIEPEŁNOSPRAWNYCH

Przepisy prawa oświatowego uprawniające do organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci:

   1. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) – art. 71 b ust. 2a, 2b, 3, 3a;
   2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 4 kwietnia 2005 r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju (Dz. U. Nr 68, poz. 587);
   3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 11 grudnia 2002 r. w sprawie zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz. U. z 2003 r. Nr 5, poz. 46) - § 1 ust. 3 pkt 1 oraz § 5.

      ASPEKTY PODLEGAJĄCE NADZOROWI

   1. Podstawy prawno-organizacyjne

Analiza:

   1. Statutu
   2. Arkusza organizacji
   3. Dokumentacji

          o dziecka

         2. rodziny dziecka

         3. zespołu wczesnego wspomagania rozwoju
         4. dyrektora

   4. Bazy lokalowej i wyposażenia

   2. Podstawy merytoryczne

               1. Analiza realizacji indywidualnych programów pracy z dzieckiem i jego rodziną
               2. Obserwacja zajęć grupowych
               3. Obserwacja zajęć indywidualnych

   3. Pozostałe aspekty

Ad. I

Podstawy prawno-organizacyjne

   1. Analiza statutu przedszkola, szkoły, ośrodka, poradni psychologiczno-pedagogicznej

Czy statut zawiera zapisy regulujące prowadzenie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka
w szkole/placówce, w tym:

          o organizację zajęć wczesnego wspomagania rozwoju z uwzględnieniem miejsca ich prowadzenia, wymiaru godzin, liczby dzieci, które ukończyły 3 rok życia w zajęciach grupowych, czasu trwania zajęć itd.,
          o powołanie zespołu wczesnego wspomagania rozwoju (skład zespołu, kwalifikacje specjalistów), osoby koordynującej pracę zespołu.

   2. Analiza arkusza organizacji

Czy arkusz organizacji zawiera zapis dotyczący w szczególności liczby specjalistów prowadzących zajęcia wczesnego wspomagania oraz liczby godzin zajęć prowadzonych przez każdego z nich?

Komentarz:

Zapisy w statucie powinny wynikać z uregulowań prawnych zawartych w rozporządzeniu, o którym mowa na wstępie w pkt 2;

Kwalifikacje specjalistów powinny być zgodne z uregulowaniami prawnymi wynikającymi
z rozporządzenia, o którym mowa na wstępie w pkt 2 (§ 3 ust. 2). Kwalifikacje powinny być zgodne
z niepełnosprawnościami dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju i ich indywidualnymi potrzebami wskazanymi przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne w opiniach o potrzebie wczesnego wspomagania.

Zmiany w statucie i arkuszu organizacji dotyczące wczesnego wspomagania rozwoju dzieci powinny być zawarte w aneksach do tych dokumentów, o ile informacje o wczesnym wspomaganiu nie zostały ujęte w dokumentach podstawowych – w przypadku statutu – sporządzonego w momencie nowo zakładanych: przedszkola, szkoły, ośrodka lub poradni psychologiczno-pedagogicznej, oraz
– w przypadku arkusza organizacji – zatwierdzonego przez organ prowadzący do 30 maja każdego roku.

   3. Analiza dokumentacji

   1. dziecka objętego wczesnym wspomaganiem rozwoju,
      w skład której powinny wchodzić m.in.:

          o opinia o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju wydana przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną,
          o zaświadczenia lekarskie informujące np. o wspomaganiu farmakologicznym i jego skutkach (mogących mieć wpływ na samopoczucie dziecka, jego funkcjonowanie),
          o dziennik oddziaływań wspomagających rozwój lub inny dokument potwierdzający przebieg pracy z dzieckiem (realizacja indywidualnego programu),
          o zeszyt obserwacji lub inny dokument ukazujący przebieg rozwoju dziecka (skuteczność podjętych oddziaływań);

   2. pracy z rodziną dziecka,
      w skład której powinny wchodzić m.in.:

          o diagnoza środowiska rodzinnego,
          o zasady i organizacja współpracy z rodzicami (formy i metody),
          o harmonogram współpracy z rodzicami i rodzeństwem (spotkania, konsultacje),
          o harmonogram zajęć instruktażowych (np. warsztaty, videotrening, terapia pedagogiczna) dla rodziców i rodzeństwa,
          o harmonogram zajęć otwartych dla rodziców i rodzeństwa,
          o terapeutyczny program wspomagania rodziny (formy pomocy udzielane całej rodzinie, wsparcie psychologiczne, pedagogiczne i inne – w miarę potrzeb – rodziny),
          o plan pracy zajęć prowadzonych w domu rodzinnym dziecka, w szczególności dziecka w wieku do 3 roku życia;

   3. zespołu wczesnego wspomagania rozwoju dzieci,
      w skład której powinny wchodzić m.in.:

          o powołanie zespołu wydane przez dyrektora,
          o wewnętrzne procedury organizacji pracy (funkcjonowania) zespołu
          o regulamin pracy zespołu,
          o organizacja pracy zespołu zapewniająca zasadność podejmowanych działań systematyczność, częstotliwość, zmienność działań i elastyczność),
          o harmonogram konsultacji, superwizji specjalistów,
          o określenie zakresu obowiązków i odpowiedzialności poszczególnych członków zespołu (kto i za jakie zadanie odpowiada: np. za kontakty z rodzicami, ze służbą zdrowia, za dokumentację);

         4. dyrektora szkoły/placówki,
            w skład której powinny wchodzić m.in.:

          o obowiązki dyrektora jako koordynatora pracy zespołu,
          o informacja o sposobie sprawowania i dokumentowania przez dyrektora nadzoru pedagogicznego nad zajęciami wczesnego wspomagania rozwoju dzieci,
          o informacja o nawiązaniu współpracy (np. zawarcie porozumień) z instytucjami prowadzącymi wczesne wspomaganie rozwoju dziecka oraz informacja o innych instytucjach współpracujących z przedszkolem, szkołą, ośrodkiem czy poradnią - w celu objęcia dziecka całościową, kompleksową opieką (służba zdrowia, pomoc społeczna, inne placówki wspierające rodzinę, organizacje pozarządowe itp.),
          o informacja o nawiązanej współpracy z uczelniami dot. przedmiotowej problematyki,
          o plan doskonalenia zawodowego nauczycieli i specjalistów (wspomaganie merytoryczne)
            w zakresie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka niepełnosprawnego

Komentarz

Wymienione wyżej dokumenty są najważniejsze w przebiegu pracy z małym dzieckiem niepełnosprawnym i jego rodziną. Przedstawiony zestaw jest propozycją i nie wyczerpuje wszystkich możliwości. Prowadzący mogą opracować jeszcze inne dokumenty, które – według nich - są niezbędne do sprawnego prowadzenia wczesnego wspomagania rozwoju i jego ewaluacji. Nie są przewidziane wzory dokumentów do obligatoryjnego stosowania.

   4. Baza lokalowa i wyposażenie

Wyposażenie w sprzęt i środki dydaktyczne powinno być zgodne z potrzebami dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju: odpowiednie sale do zajęć i specjalistyczne gabinety (ilość, rodzaj, wielkość pomieszczeń dostosowanych do potrzeb małego dziecka i dostępność do nich), pomoce dydaktyczne adekwatne do prowadzonych zajęć z dzieckiem i jego rodziną. Inne – to np. stół do przewijania, szatnia dla wózków, pokój odpoczynku dla rodzica. Zwrócenie uwagi na estetykę wnętrz i zniesienie barier
architektonicznych, a także na dostępność do materiałów informacyjno-dydaktycznych i przepływ informacji (tablice ogłoszeń, ulotki itp.).

Komentarz:

Należy sukcesywnie, w miarę możliwości finansowych, dążyć do standardowego wyposażenia, zbliżonego do standardu wyposażenia postulowanego przez MEiN w Programie Rządowym „Wczesna, wielospecjalistyczna, kompleksowa, skoordynowana i ciągła pomoc dziecku zagrożonemu niepełnosprawnością lub niepełnosprawnego oraz jego rodzinie”.

Ad II.

Podstawy merytoryczne

Analiza:

   1. Opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka pod kątem zawartych w niej zaleceń i ich realizacji;
   2. Indywidualnego programu wczesnego wspomagania dziecka i jego rodziny uwzględniającego przede wszystkim:

         1. diagnozę rozwoju dziecka (wstępna diagnoza psychologiczna),
         2. wielospecjalistyczną diagnozę funkcjonalną (pogłębiona diagnoza dziecka – kompleksowa
            i interdyscyplinarna opracowana przez cały zespół) - spójność programu z diagnozą funkcjonalną,
         3. plan terapii dla dziecka i jego rodziny - spójne i integralne oddziaływania, (wskaźniki realizacji, uwagi ...),
         4. procedur ewaluacji indywidualnego programu wczesnego wspomagania rozwoju;

      (Uwaga! Zwrócenie uwagi na to, czy program wczesnego wspomagania rozwoju został uzgodniony z rodzicami
      i czy w dokumentach znajduje się ich pisemna zgoda na realizację programu).

   3. Pracy zespołu - jej skuteczności w udzielanej dziecku i jego rodzinie pomocy, planowanych dalszych działaniach;
   4. Organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dziecka w wieku do 3 roku życia w domu rodzinnym (z udziałem rodziców, w szczególności matki, która ma z dzieckiem największą więź emocjonalną);

      (Uwaga! Należy pamiętać, że rodzina to pełnoprawny i aktywny partner specjalistów w realizacji wczesnego wspomagania rozwoju dziecka).

Komentarz I:

Nadzór pedagogiczny powinien zwrócić szczególną uwagę na działania zespołu wczesnego wspomagania rozwoju związane ze wsparciem rodziny w zaakceptowaniu niepełnosprawności dziecka (pełna akceptacja dziecka niepełnosprawnego przez rodzinę jest szansą na jego lepszy rozwój), wzmacnianiem więzi emocjonalnej pomiędzy dzieckiem a poszczególnymi członkami rodziny (rodzice, rodzeństwo, pozostali członkowie) motywowaniem rodziny do realizacji, uczestniczenia i kontynuacji w warunkach domowych
indywidualnego programu wczesnego wspomagania. Bardzo ważnym elementem pomocy dla rodziny są grupy wsparcia (dzielenie się rodziców obserwacjami, doświadczeniami, wzajemna pomoc, wspieranie w rozwiązywaniu problemów itd.). Praca z rodziną powinna być systematyczna i prowadzona na bieżąco.

Komentarz II:

Zespół wczesnego wspomagania powinien pamiętać o swoim podstawowym i najważniejszym zadaniu tj. o udzielaniu pomocy i fachowego wsparcia rodzinom małych dzieci niepełnosprawnych,
o nauczeniu rodziny postępowania z dzieckiem, o wyposażeniu rodziców i rodzeństwa
w umiejętności niezbędne do prowadzenia wczesnego wspomagania, do systematycznego stymulowania rozwoju dziecka niepełnosprawnego.

Optymalne rozwiązanie – to ścisła, zintegrowana współpraca członków zespołu.

Komentarz III:

Dyrektor koordynuje pracę zespołu. Może też upoważnić inną osobę do koordynowania, ale zawsze jest tą osobą, która czuwa nad prawidłową realizacją wczesnego wspomagania rozwoju. Obowiązkiem dyrektora jest również dbanie o prawidłowe stosunki interpersonalne na różnych płaszczyznach: dziecko – nauczyciel, dziecko – rodzic, nauczyciel – rodzic, dziecko – nauczyciel – rodzic – pozostali pracownicy itd.

Ad. III

Pozostałe aspekty

Należy zwrócić uwagę na:

    * czas oczekiwania dziecka i jego rodziny na udział we wczesnym wspomaganiu rozwoju,
    * odnotowywanie pozytywnych doświadczeń w celu ich wymiany i upowszechniania,
    * kompletowanie problemów, z jakimi spotykają się organizatorzy wczesnego wspomagania rozwoju dziecka w celu wypracowania odpowiednich rozwiązań,
    * promocję przedszkola, szkoły, ośrodka, poradni psychologiczno-pedagogicznej (foldery, plakaty, ulotki dostępne w szpitalach na oddziałach położniczych, oddziałach patologii ciąży, OIOM-ach dla noworodków, poradniach D, przychodniach lekarskich, żłobkach, przedszkolach, parafiach; strona internetowa; współpraca z mediami promująca ideę wczesnego wspomagania rozwoju dziecka itd.),
    * gromadzenie materiałów dokumentujących przebieg pracy z dzieckiem i jego rodziną (nagrania video, wytwory pracy dzieci – wystawy itp.), monitorowanie w celu modyfikacji programu),
    * publikacje dla rodziców, nauczycieli, specjalistów,
    * inne.




      W oparciu o materiał wypracowany
      przez wizytatorów kuratoriów oświaty oraz doradców metodycznych
      podczas zajęć warsztatowych na kursie doskonalącym
      pn. „Ocena rozwoju i funkcjonowania małych dzieci z różnego rodzaju niepełnosprawnościami
      oraz wspomaganie tego rozwoju” (2005 r.)

      opracowała
      Grażyna Kowalczyk
      Pracownia Wspomagania Rozwoju i Integracji
      CMPPP



      ZESPÓŁ WCZESNEGO WSPOMAGANIA ROZWOJU DZIECI
§ 14

    * W poradni organizowane jest wczesne wspomaganie rozwoju dzieci, mające na celu pobudzanie psychoruchowego i społecznego rozwoju dziecka od chwili wykrycia niepełnosprawno�ci do podjęcia nauki w szkole.
    * W poradni powołany jest Zespół Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dzieci, w skład którego powołani są nauczyciele poradni posiadający kwalifikacje wymagane od osób prowadzących wczesne wspomaganie, a także podejmujący formy współpracy z rodziną dziecka, realizujący wskazania zawarte w opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka.
    * Zespół Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dzieci dysponuje �rodkami dydaktycznymi sprzętem, niezbędnymi do prowadzenia wczesnego wspomagania.
    * W skład zespołu wchodzą osoby posiadające przygotowanie do pracy z małymi dziećmi o zaburzonym rozwoju psychoruchowym:
          o pedagog posiadający kwalifikacje odpowiednie do rodzaju niepełnosprawno�ci dziecka, w szczególno�ci: oligofrenopedagog, tyflopedagog lub surdopedagog;
          o psycholog;
          o logopeda;
          o inni specjali�ci - w zależno�ci od potrzeb dziecka i jego rodziny.
    * Do zadań zespołu należy w szczególno�ci:
          o ustalenie, na podstawie opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, kierunków i harmonogramu działań w zakresie wczesnego wspomagania i wsparcia rodziny dziecka;
          o nawiązanie współpracy z zakładem opieki zdrowotnej lub o�rodkiem pomocy społecznej w celu zapewnienia dziecku rehabilitacji, terapii lub innych form pomocy, stosownie do jego potrzeb;
          o opracowanie i realizowanie z dzieckiem i jego rodziną indywidualnego programu wczesnego wspomagania, z uwzględnieniem działań wspomagających rodzinę dziecka w zakresie realizacji programu, koordynowania działań specjalistów prowadzących zajęcia z dzieckiem oraz oceniania postępów dziecka;
          o analizowanie skuteczno�ci pomocy udzielanej dziecku i jego rodzinie, wprowadzanie zmian w indywidualnym programie wczesnego wspomagania, stosownie do potrzeb dziecka i jego rodziny, oraz planowanie dalszych działań w zakresie wczesnego wspomagania.
    * Pracę zespołu koordynuje upoważniony przez dyrektora poradni nauczyciel � lider zespołu.
    * Zespół szczegółowo dokumentuje działania prowadzone w ramach indywidualnego programu wczesnego wspomagania.

§ 15

    * Zajęcia w ramach wczesnego wspomagania organizuje się w wymiarze od 4 do 8 godzin w miesiącu, w zależno�ci od możliwo�ci psychofizycznych i potrzeb dziecka.
    * Zajęcia w ramach wczesnego wspomagania są prowadzone indywidualnie z dzieckiem i jego rodziną.
    * W przypadku dzieci, które ukończyły 3 rok życia, zajęcia w ramach wczesnego wspomagania mogą być prowadzone w grupach liczących 2 lub 3 dzieci, z udziałem ich rodzin.

§ 16

    * Zajęcia w ramach wczesnego wspomagania, w szczególno�ci z dziećmi, które nie ukończyły 3 roku życia, mogą być prowadzone także w domu rodzinnym.
    * Miejsce prowadzenia zajęć w ramach wczesnego wspomagania ustala dyrektor poradni lub lider zespołu, w uzgodnieniu z rodzicami (prawnymi opiekunami) dziecka.
      § 17
          o Zespół współpracuje z rodziną dziecka w szczególno�ci przez:
                + udzielanie pomocy w zakresie kształtowania postaw i zachowań pożądanych w kontaktach z dzieckiem: wzmacnianie więzi emocjonalnej pomiędzy rodzicami i dzieckiem, rozpoznawanie zachowań dziecka i utrwalanie wła�ciwych reakcji na te zachowania;
                + udzielanie instruktażu i porad oraz prowadzenie konsultacji w zakresie pracy z dzieckiem;
                + pomoc w przystosowaniu warunków w �rodowisku domowym do potrzeb dziecka oraz w pozyskaniu i wykorzystaniu w pracy z dzieckiem odpowiednich �rodków dydaktycznych i niezbędnego sprzętu.

      Uwaga! Ministerstwo Edukacji i Nauki uznało „Informacje...” za istotną pomoc dla wizytatorów kuratoriów oświaty nadzorujących realizowanie programu wczesnego wspomagania rozwoju dzieci.