Panowanie Zygmunta Starego 1506-1548

podręcznik, str. 184-188

1. Polityka dynastyczna Jagiellonów:

a. Jagiellonowie na tronach w roku 1492: Polski ( Jan Olbracht), Litwy ( Aleksander Jagiellończyk), Czech i Węgier ( Władysław Jagiellończyk) - synowie Kazimierza Jagiellończyka

b. problemy Jagiellonów:

• Litwa- ekspansja Moskwy na ziemie ruskie

• Węgry- zagrożenie tureckie, konflikty z Habsburgami,

• Czechy- konflikty z Habsburgami

• Polska- konflikt z Zakonem Krzyżackim

- możliwy sojusz Habsburgów, Moskwy i Krzyżaków

c. układ jagiellońsko- habsburski 1515 w Wiedniu

• przyczyny: możliwy sojusz Habsburgów i Krzyżaków

• postanowienia: małżeństwa dzieci Władysława Jagiellończyka ( Anna, Ludwik) i wnuków cesarza Maksymiliana I Habsburga ( Ferdynand, Maria), mogli liczyć na dziedziczenie tronów w Czechach i na Węgrzech

• Habsburgowie gwarantowali postanowienia II pokoju toruńskiego

2. Konflikt z Zakonem Krzyżackim:

a. próby obalenia postanowień II pokoju toruńskiego ( żądania Pomorza Gdańskiego i Warmii) i sojusz krzyżacko- moskiewski Albrechta Hohenzollerna z Wasylem III

b. 1519- 1521 ostania wojna z Zakonem:

• zdobycie twierdz krzyżackich i blokada portów

• klęska posiłków z Rzeszy Niemieckiej, Mikołaj Kopernik dowodził obroną Olsztyna,

• rozejm i przejście Albrecht Hohenzollerna na luteranizm- wielki mistrz został świeckich księciem Prus

• cesarz i papież nie uznali decyzji Albrecht Hohenzollerna

c. traktat krakowski 8 kwietnia 1525 r. , hołd pruski- 10 kwietnia przysięga wierności

• Prusy Książęce polskim lennem Polski, Albrecht Hohenzollern złożył Zygmuntowi Staremu hołd wierności

• analiza obrazu Jana Matejki- hołd pruski, str. 186, tekst źródłowy 187 ( postacie obrazu: Zygmunt Stary, Albrecht Hohenzollern, Bona Sforza, Jan Tarnowski, Stańczyk)

3. Wojny z Wielkim Księstwem Moskiewskim :

a. ekspansja Moskwy na ziemie ruskie ( opanowane przez Litwę)

b. konflikty zbrojne: 1507-1508, 1512-1522- utrata Smoleńska, 1514- zwycięstwo nad Orszą ( Konstanty Ostrogski), 1532-1537- nieudana próba odzyskania Smoleńska

4. Drzewo genealogiczne Jagiellonów

Władysław II Jagiełło

Wielki książę litewski 1377-1401)

król Polski 1386-1434

x Jadwiga Andegaweńska córka Ludwika węgierskiego i Elżbiety, siostry Kazimierza Wielkiego

królowa Polski 1384 -1399

Władysław III Warneńczyk Kazimierz IV Jagiellończyk

król Polski 1434-1444 wielki książę litewski 1440-1492

król Węgier 1440-1444- zginął pod Warną król Polski 1447-1492

Władysław II Jagiellończyk Zofia Jan I Olbracht Aleksander Jagiellończyk Zygmunt I Stary

król Czech 1471-1516 wielki książę litewski 1492-1506 wielki książę litewski 1506-1548

król Węgier 1490-1516 król Polski 1492-1501 król Polski 1501-1506 król Polski 1506-1548

X Bona Sforza

Ludwik II Jagiellończyk Albrecht Hohenzollern Anna Jagiellonka Katarzyna Jagiellonka Zygmunt II August

król Czech i Węgier syn Zofii i Fryderyka królowa Polski 1575- 1592 wielki książę litewski 1548-1572

1516-1526 Hohenzollerna król Polski 1548-1572 koronacja 1530

zginał w 1526 r. w bitwie ostatni wielki mistrz krzyżacki

pod Mohaczem z Turkami 1525 hołd lenny

x Jan III Waza

król Szwecji

Stefan Batory Zygmunt III Waza

książę Siedmiogrodu król Polski 1587-1632

król Polski 1576-1586 król Szwecji 1592-1599

Michał Motała ®2011

---